Het is niet uit te leggen aan de kiezers van West Virginia. Zij zijn net als Nederlanders een beetje dom

 De klip van de FED die havik gaat spelen via snellere afbouw QE en drie renteverhogingen in 2022 was genomen met een zucht van verlichting. Niet erger dan verwacht.

De optie-expiratie vrijdag was zoals verwacht iets moeilijker, vooral niet gunstig voor crypto. Dat nam wat liquiditeit uit de markt die de komende tijd weer terug moet komen na 1 januari. Meestal loopt de markt dan vanaf 20 december hier op vooruit.

Nu nog even niet, want het wordt niets met de plannen van Biden, BBB, build back better again. Republikeinen in een fauteuil naar een enorme overwinning eind dit jaar, eigenlijk iets dat de beurs meestal positief waardeert, maar nu niet. De voorspellingen voor economische groei 2022 moeten terug en ook voor 2023 en 2024 zullen republikeinen alles er aan doen om via bezuinigingen de kiezer te straffen voor hun onbezonnen afwijzing van de grootste president aller tijden. Minder groei, weg met investeringen voor klimaat. Want het is niet uit te leggen aan de kiezers van West Virginia, aldus Manchin. Zo veel geld uitgeven. Nee, dat is niet nodig en dat snappen de kiezers in West Virginia. Die staat staat op de allerlaatste plaats van de Amerikaanse staten qua infrastructuur, gezondheidszorg, bijna allerlaatste qua werkgelegenheid en onderwijs (ze zijn dus een beetje dom, ze snappen natuurlijk niet wat goed voor hen is). Het wordt tijd dat de republikeinen hem een mooie Tesla geven in plaats van die buitenlandse shit waar hij nu in rond rijdt, zijn Maserati.

Nederland zit in een stevige lockdown. Eigen schuld zeggen onze zuiderburen en oosterburen, veel te snel en veel te veel versoepeld, als allerlaatste land in Europa gestart met boostervaccinaties en dat met slechts de helft van de IC-capaciteit van België per inwoner. Wij zijn een beetje dom. Omikron zou wel eens niet zo onschuldig kunnen zijn als de beurs eerst dacht, veel besmettelijker, ongeveer even gevaarlijk en dat terwijl de huidige vaccins nauwelijks werken. Met een booster is er nog enige hoop. Sinovac lijkt bijna helemaal niet te werken en dat betekent dramatische maatregelen van China binnenkort met bijbehorende verergering van de aanbodschok uit Azië. Zero Covid beleid doorzetten lijkt hopeloos voor China, maar men zal toch alles willen proberen.  Biden gaat nog een speech geven op dinsdag dat omikron toch wat zorgen baart, maar men luistert toch niet meer naar hem. Hij is een super lame duck geworden, kan niets meer voor elkaar krijgen. Alhoewel, een flink verwaterd BBB voorstel met nog iets extra's voor West Virginia, dat is daar vast wel uit te leggen. Vooralsnog torpedeert West Virginia de klimaatplannen in de wereld. Zonder goed voorbeeld van de VS gaan China en India niet volgen. De kolenlobby straalt, gloeit weer van uitbreiding productie net als in 2021. 

Desalniettemin kunnen de beurzen gewoon weer gaan stijgen (of niet, vooral niet als de grote tech jongens een flink pak rammel krijgen zoals Tesla, Apple, Microsoft en Google). De inflatieangst is aan het verdwijnen nu de olieprijs de hobbel van $76 niet nam en Manchin en omikron voor lagere groei zorgen  Staalprijzen en koperprijzen onder druk vanwege vastgoedellende in China. Mensen kunnen hun geld niet meer kwijt en dan kopen de millennials maar aandelen, die hebben ze nog steeds erg weinig vergeleken met vorige generaties. Dividenden stijgen en de wonderaandelen zijn niet meer zo veel te veel te duur.

vooruitzichten 2022

 Vroeger moest ik elk jaar vooruitzichten voor het komend jaar en decennium schrijven. In augustus moest dat al af zijn, dan konden de pensioenfondsen op tijd over hun beleggingsbeleid voor het komend jaar of langer vergaderen, voor het jaareinde.

Voor het komende jaar was dat moeilijk scoren, maar voor de lange termijn kon je vaak nog wel iets verstandigs melden.

Dit jaar ga ik het weer eens proberen, veel later dan gebruikelijk en minder gericht op pensioenfondsen.

Ook ik weet niet wat er gaat gebeuren, ook dit jaar weer niet. Het gaat er om voor beleggen of je iets kunt aanroeren dat overtuigend van de consensus afwijkt.

Net als elk jaar weet men te constateren dat de toekomst dit jaar wel erg onzeker is. Misschien valt Rusland de Oekraïne binnen, annexeert China Taiwan en komt er oorlog in het Midden-Oosten. COVID blijft onzeker. En iedereen is bezorgd over inflatie.

De inflatiemarkt (TIPS, inflatie swaps) prijzen in dat de inflatie flink gaat dalen in 2022 en 2023. Dat ligt voor de hand, omdat de aanbodschokken minder worden en de groei gaat afvlakken door minder fiscale en monetaire stimulering. Grondstoffenprijzen zullen niet zo veel stijgen als in 2021 (Amerika produceert meer olie, de OPEC-landen zijn bang dat ze hun olie niet meer kwijt raken en de vraag lijkt nauwelijks te stijgen; de afzwakkende groei in China, minder bouwactiviteiten staat eigenlijk borg voor minder stijgingsgeweld voor de grondstoffenprijzen in 2022).

Lonen blijven ondertussen wel stijgen, in de VS meer dan in Europa. De VS wordt meer geraakt door vervroegde pensionering, een dalende participatiegraad bij ouderen en afnemende immigratie dan Europa. De lage lonen stijgen daardoor relatief hard. Dit gaat dus meer inflatie opleveren in vooral de VS.

Het belangrijkste verhaal is echter niet of de inflatie hoog blijft door aanbodproblemen maar of de inflatie onder 4% kan worden gehouden ondanks loonstijging via meevallende productiviteitsgroei.

Meevallende productiviteitsgroei ligt voor de hand door COVID. Meer thuiswerken, meer online regelen. En er is een reservoir aan nieuwe kennis ontstaan door 20+ jaar internet dat aan het leiden is tot steeds meer innovaties. Die zijn bitterhard nodig voor de klimaatcrisis, de nieuwe wereld van het metaverse/ AI, robotisering door daling (groei van) beroepsbevolking in veel landen. 

Verhalen over productiviteitsgroei, dat mis ik in de vooruitzichten. Iedereen is bang voor inflatie. Dat lijkt dus ingeprijsd. Iedereen is onzeker over COVID en de wereldpolitiek, net als altijd. Dat wijst erop dat ernog steeds een positieve risicopremie is voor o.a. aandelen.

Bij vastrentende waarden is dat niet zo duidelijk vanwege enorme QE. Die zorgt ervoor dat de prijzen voor obligaties hoger zijn en blijven dan je rationeel kan beredeneren. Dat zou dus enigszins kunnen veranderen in 2022. Maar niet veel, overheden mogen van centrale banken veel geld uitgeven, vooral voor bestrijding klimaatcrisis. Dat zeg je nooit aan dovemansoren bij overheden. Die blijven dus te veel geld uitgeven. 

Dat veroorzaakt meer inflatie, al lijkt Biden het tegenovergestelde te geloven (betere infrastructuur zorgt voor lagere kosten bedrijfsleven). Hogere lonen ook, maar er is flink tegenwicht van meevallende productiviteitsgroei en minder aanbodproblemen. Daarom zou de ingeprijsde inflatieverwachting wel eens ongeveer zo kunnen uitkomen. 

Is dat genoeg voor een goede aandelenmarkt? Een recessie voor 2022 lijkt onwaarschijnlijk (er is genoeg spaargeld, voorraden moeten worden aangevuld, klimaatinvesteringen gaan groeien) en dan gaan beurzen meestal omhoog.  Minder QE is natuurlijk een enorme domper, maar als de inflatie gaat dalen als is ingeprijsd, dan is dat een enorme opsteker voor de beurs. De winstgroei voor de lange termijn is waanzinnig optimistisch, maar voor 2022 niet zo irrealistisch. analisten zijn bijna altijd te optimistisch en de markt kijkt daar doorheen. Als productiviteitsgroei meevalt, lijkt hetzelfde te gaat gebeuren met de voor overoptimisme van analisten gecorrigeerde winstverwachtingen. Koerswinstverhoudingen moeten wat dalen. 

Dat leidt tot de saaie verwachting dat aandelen ongeveer gemiddeld gaan stijgen en dat de rente ook een beetje gaat stijgen in 2022.

van overpessimisme naar optimisme

 Vorige week wist iedereen het zeker: een flinke correctie was aanstaande vanwege omikron en vreselijke woorden van de FED vanwege torenhoge inflatie. 

Mooi beursherstel dus ondanks record inflatie (niet erger dan verwacht). Omikron lijkt mee te vallen, zo hoopt de markt vurig. Wonderaandelen iets in herstel, waardoor de kar minder getrokken hoeft te worden door de grote jongens. Nog even een weekje doorbijten met de optie-expirtie, de laatste maanden vaak reden voor even wat zwakte. Daarna het traditionele kerstherstel waarbij de grote losers van het afgelopen jaar vaak worden gekocht (als het verhaal niet te erg is, d.w.z. ja voor Unilever, Jdepeets zou je verwachten, maar voor JET misschien nog geen pret, misschien ook nog wat geduld nodig voor Philips) 

Men wordt weer wat optimistischer over dalende inflatie. Lagere grondstoffenprijzen, wegebbende aanbodschokken, meevallende ontwikkeling arbeidskosten per eenheid product in Europa, daar ook minder huurstijging). De lange rente is al erg laag en daardoor kan de FED de rente maar weinig verhogen (anders omgekeerde rentecurve en dan enige tijd later nodeloze recessie).  Maar wel snellere afbouw QE, wat eigenlijk even erg zou zijn als 2% renteverhoging. 

Wie weet doen Europese aandelen het komend jaar niet slechter dan Amerikaanse. Als het niet te erg tegenzit in China vanwege een ontluikede extra monetaire stimulering aldaar na al dat afknijpen, afgedwongen door overspeculatie in huizen door o.a. Evergrande. 

Ondertussen even wat peentjes zeten of Poetin de grenzen van de Oekraïne wil terugbrengen tot de periode voor Chroestjov. 

En wat gebeurt er met de winstverwachtingen? Voorlopig nog niets bijzonders. 

En gaat de olieprijs naar boven doorbreken? Brent> $76? Dan weer hogere rente zou je zeggen, maar vertrouwen op de oude logica is tegenwoordig gevaarlijk. In de VS produceert men weer meer olie. Dat zou de OPEC moedeloos moeten maken, maar wie weet niet.

zelfs het mooiste meisje kan niet meer geven dan ze heeft en andere (soms vergankelijke) beleggingswijsheden

 Ter Veer riep altijd, als hij de beleggingsfantasie veel te veel ten hemel zag rijzen: zelfs het mooiste meisje kan niet meer geven dan ze heeft. Hoe veel fantasie er ook is en kan zijn, op een gegeven moment is het optimisme op. Maar het optimisme kan enorm zijn, de fantasie over mooie meisjes kan enorm zijn (of over mooie mannen). Maar ooit wordt het niet nog meer.

Zo verging het de afgelopen maanden met de wonderaandelen die wonderbaarlijk hoge groei zullen blijven houden en uiteindelijk ook wonderbaarlijk hoge winsten, als alles goed blijft gaan. Aandelen met fantastische verhalen en zo lang die verhalen maar mooier werden, konden de koersen dus wonderbaarlijk stijgen. Vooral in de huidige markt waar het nieuwe aandelenkapitaal vooral van nieuwe, veelal jonge, particulieren kwam. Helaas, op een gegeven moment sneuvelen diverse van die wonderverhalen en als er te veel gesneuveld wordt, dan wordt men voorzichtiger, achterdochtiger dat de toekomst toch misschien niet helemaal zo rooskleurig is als vanaf al die beleggingsfora je wordt toegeschreeuwd.

De correcties gingen nog sneller dan na 2000 en men roept nu dat diverse van die wonderaandelen weer wonderbaarlijk goed zullen zijn, net als Amazon vroeger. En hup, daar was een soms prachtig herstel. Cathie Wood was van de meest bewonderde belegger ineens de meest verguisde, maar zie, ARKK herstelt. Zijn de wonderaandelen voldoende afgestraft weer met de pootjes op aarde beland? De meeste waarschijnlijk niet, maar de aandelen die hun prachtige verhaal nog prachtiger kunnen maken, die kunnen natuurlijk nog veel verder omhoog.  

Overigens is crypto ook zo'n verhaal dat alleen maar mooier wordt totdat men ineens er achter komt dat de keizer geen kleren heeft, dat het mooie meisje toch niet zo mooi is, een gemeen kreng. Voor bitcoin dreigt dit denk ik (maar ik weet weinig van crypto) eerder dan voor diverse andere crypto munten. Het blijft onbegrijpelijk voor mij. De waarde van alle crypto munten bij elkaar is nog hoger geweest afgelopen jaar dan de instroom van particulier geld in de aandelenmarkt en die was toch groter dan die van de afgelopen dertig jaar bij elkaar. 

De afgelopen tijd zijn er diverse beleggingswijsheden zwaar op proef gesteld. De inflatieverwachtingen stegen maar en toch daalde de rente. Bitcoin zou het goed doen als er monetair verruimd werd. Nou het kon toch omlaag bij die rentedaling. Die zou goed zijn voor technologie en wonderaandelen. Nee dus, niet altijd. Stijgende inflatie veroorzaakt grote dalingen op de aandelenbeurs. Nee, nog niet dus. Waarde wint meestal van groei. Help, wat is dat al lang andersom. Een sterke dollar betekent zwakke grondstoffenprijzen. Nee, de laatste tijden vaak niet. Beurzen storten in als China monetair verkrapt. Nee, nog niet dus en China is overigens weer monetair aan het verruimen. Corona slecht voor aandelen? Meestal niet tot nog toe. Verband met beurs erg moeilijk uit te leggen.  

omicron en de obligatiemarkt tegen Powell

 De markten zijn opgeschrikt door omicron, een nieuwe covidvariant waarvan nog weinig bekend is (men hoopt dat het zeer besmettelijk is maar minder gevaarlijk. Dat meer besmettelijk lijkt plausibel, maar er lijken wat geniepige trekjes aan omicron te zitten, gevaarlijker voor jongeren, vaccins hebben er iets minder vat op te hebben en ik ben niet gerust op de verhalen over trombose en hartproblemen). De deltavariant lijkt de komende maanden fors op te gaan rukken in de VS, gezien de normale vertraging op wat in Europa gebeurt (aldus Bianco). De deltavariant veroorzaakte een 5% correctie eerder dit jaar en dat leek het scenario voor de huidige correctie.

De huidige correctie heeft niet alleen last van delta en omicron, maar ook van angsten voor economische groei en het knappen van bubbels van de wonderaandelen. Groei- en winstverwachtingen lijken te hoog, maar niet noodzakelijkerwijs bij winsten meer te optimistisch dan gewoonlijk (ja de winstmarge is idioot hoog, maar ook bij lagere winstmarges is er goede reële winstgroei mogelijk). Sommige profeten die het de laatste tijd goed zagen zoals Puru Saxena zien een grotere correctie (15-20%). Anderen zoals de tot dit jaar altijd zo pessimistische Lance Roberts zien al heel wat oversold aandelen en een klein herstel voor de kerst.  

Cathie Wood beleeft moeilijke tijden met haar slagschip ARKK vol wonderaandelen. De meeste aandelen zitten nu zwaar onder water en alleen Tesla behoedde haar voor een nog ergere neergang (en crypto). Tesla blijft fantastisch overeind ondanks grootscheepse verkopen van Elon Musk.

Crypto had het gisteren even erg moeilijk, maar het Plunge Protection Team, in dit geval aangevoerd door de hippe president van El Salvador, wist vooralsnog de trend te keren. De optiemarkt zit zwaar gepositioneerd op ETH 5000 en als ETH daar in de buurt dreigt te komen, zou een melt up voor de hand liggen. De risico's van crypto zijn weer eens overduidelijk enorm.

De Amerikaanse obligatiemarkt begint een recessie in te prijzen. Men ziet over enige jaren weer een daling van de FED rente (=inverse rentecurve dreigt, het meest betrouwbare recessiesignaal op een termijn van 1 à 2 jaar). De lange rente geeft overduidelijk een forse afzwakking van de economische groei in 2022 en 2023 aan. Men begint weer te geloven dat de inflatie gaat afzwakken, vooral die van goederenprijzen. Ze zijn te duur aan het worden, men zit er nu veel te vol mee en de vraag gaat dus afzwakken terwijl het aanbod gaat toenemen door afzwakkende aanbodproblemen. De versnelde taper, zo toegejuicht door het IMF, lijkt niet nodig en die vier renteverhogingen die Powell mogelijk ziet voor 2022 zijn er minstens twee te veel. Ook bij de ECB zorgelijke gezichten ineens als men over inflatie praat. Lagarde leek eerst het inflatievuur te kunnen doven met het sprenkelen van voldoende van haar Chanel 5, maar kijkt nu toch wel erg zorgelijk op recente foto's. CEO's van bedrijven die zo zorgelijk kijken, die aandelen kun je vaak beter verkopen.

Omicron en COVID-zorgen zijn aan het leiden tot plotseling dalende voorspellingen voor de vraag naar olie (ze waren juist zo op dreef met hogere voorspellingen), terwijl het aanbod niet lijkt af te nemen (olielanden zijn bang dat ze niet lang meer zo veel olie kwijt kunnen en dat heel de OPEc er zo over denkt). Ondertussen zijn de investeringen in nieuwe olieproductie zeer onvoldoende en zou de olieprijs toch moeten stijgen als het omicrondrama niet al te erg wordt. Een en ander zou wel kunnen leiden tot een zwakkere dollar omdat COVID nu de VS weer relatief hard gaat raken.

Een