Trump krijgt meer bijval

 We worden overladen met verhalen waarom Trump won en langzaam ook meer verhalen waarom het goed zou zijn dat Trump heeft gewonnen. Het grote vleien gaat beginnen.

Wat zagen we tot nog toe? Poetin die betere kansen ziet Oekraïne in te lijven. Xi die meer stimulering belooft in China, zij het iets minder dan gedacht en ook zonder Trump zou er wel meer stimulering komen. Opkomst van extreem rechts in de peilingen in diverse landen, zij het niet veel. . Markten die profiteren van Trump zoals Tesla, banken (versoepeling reserve eisen o.a.), vooral bitcoin en andere crypto. Enthousiaste beurzen in de VS, vooral small en mid cap, achterblijvende/ dalende beurzen buiten de VS.

Er wordt ook plotseling positiever geschreven over importtarieven. Ja het is inflatoir en kan de productiviteit en concurrentiepositie negatief beïnvloeden. Michael Pettis schreef een interessante analyse dat het helemaal niet zo duidelijk negatief hoeft te zijn voor de VS. Hogere importtarieven betekent een verschuiving van gelden van de consument naar de producent. Dat betekent normaalgesproken ook hogere besparingen. Als dat leidt tot meer investeringen, kan dit gunstig uitpakken. Landen met een hoog handelstekort sparen meestal te weinig, zoals de VS en meer sparen kan dan goed zijn. Maar essentieel is dat dit leidt tot meer investeringen. De Wall Street Journal had ook een artikel dat hogere importtarieven soms gunstig kunnen zijn. Ik ben als econoom opgevoed dat hogere importtarieven bijna altijd schadelijk zijn, want hogere inflatie, slechtere concurrentiepositie en tegenmaatregelen van het buitenland. De jaren dertig waren afschrikwekkend voorbeeld en bijvoorbeeld meer recentelijk het neerhalen van de importmuur door India was zeer gunstig voor meer groei in India. Alleen bij oneerlijke concurrentie (te veel subsidies overheid, diefstal intellectueel eigendom), als landen het kapitalistische spel oneerlijk spelen, dan moet je tarieven verhogen (zoals bij China in de nodige gevallen).

Dan is er nog de grote invloed van Musk die naar Argentinië heeft gekeken hoe de chainsaw methode van Milei kan helpen om hele departementen van de overheid af te breken (in de VS). Dat kan uiteraard de overheidsuitgaven verlagen, maar chaos is meer voor de hand liggend.

Marieke Stellinga legde in de NRC uit dat niet de inflatie van het afgelopen jaar zo'n probleem was voor de Kiezer/Harris, maar het sticker shock effect: de kiezer is er nog steeds niet aan gewend dat bijna alles wat hij koopt 20% of nog erger duurder is geworden, ook al was het afgelopen jaar de inflatie niet hoog. Daardoor ontstond een koopkrachtprobleem dat geleidelijk opgelost wordt in de VS. Er ontstond zo ook een ongekend verschil met hoe de kiezer vond dat het economisch ging en de economische groei van de afgelopen jaren. Ja, economische groei was veel beter in de VS dan in Europa, maar dat maakt weinig indruk op Amerikanen, die maar weinig buiten Amerika komen. Ze hebben maling aan wat er buiten Amerika gebeurt (vooral zo lang het de gang van zaken in Amerika niet erg beïnvloedt). 

Ondertussen lijkt het economisch gesternte Trump goedgezind: de economische groei zit op een mooi pad dat nauwelijks beter hoeft te worden. Alleen al meer optimisme van midden- en kleinbedrijf (vrijwel zeker omdat ze overwegend republikein zijn), niet onmogelijk bij soepelere kredietverlening door banken, zorgt voor betere groei en stemming in Amerika. De consument went langzaam aan die sticker shock, elk jaar wordt het minder en over enkele jaren zal het zo goed als weg zijn, geen probleem voor Vance. Zo min mogelijk veranderen, voorzichtig met tarieven en het economische pad staat niet in de weg voor verkiezingswinst republikeinen (andere zaken wel). 

Trump wint door grote ontevredenheid kiezers, angst over inflatie en sentiment ondernemers omhoog

 Trump wint overtuigend op basis van het systeem van kiesmannen, ontworpen door de founding fathers die de macht van de grote steden wilden inperken via kiesmannen per staat i.p.v. op basis van de popular vote. Dat levert meer aandacht op voor de kleinere staten en het platteland. De popular vote is niet zo overtuigend voor Trump (mannen 54% voor Trump, vrouwen 54% voor Harris betekent niet zo'n landslide als Trump gaat melden).

Ik hoop en verwacht dat het allemaal wel zal meevallen voor Europa. Trump zal inzien dat je voorzichtig moet zijn met verhogen importtarieven en illegale immigranten blijven nodig voor goedkope voedselprijzen. J D Vance meldt zelfs dat legale immigranten super welkom blijven. Minder illegale immigranten blijft goed te verdedigen. Samen optrekken tegen oneerlijke concurrentie met Europa blijft voor de hand liggend, evenals meer wapens verkopen door Amerika aan Europa. Misschien weet Trump wel iets te brengen dat lijkt op vrede in Oekraïne en Midden-Oosten (op basis van hekel aan Iran). Het Midden- en kleinbedrijf al net als acht jaar geleden flink positiever worden, wat we gaan zien in NFIB en wat we zagen in meer dan 5% stijging van mid cap aandelen in de VS als reactie op de winst van Trump. De gevreesde ongeregeldheden bij een verlies van Trump blijven nu uit. 

Een behoorlijke meerderheid van de Amerikanen vond dat Amerika op de verkeerde weg zat qua economie en conservatieve waarden. Dan stem je niet op de huidige regering maar de oppositie. Ontevredenheid zorgt voor zondebokken en dat is overal woke en immigranten. Dat gaf samen met de economie de doorslag voor de winst van Trump. Verbazend veel mensen (alhoewel eigenlijk logisch bij zo veel ongelijkheid, de onderkant van de samenleving is veel slechter af in de VS dan in de EU)) vinden dat het systeem tegen ze werkt en allen een bruut als Trump kan dat veranderen. Trump voelt dit beter aan dan de democraten, die te gemakkelijk aannemen dat hun politiek beter is voor de zwakkeren. Nee, de laag opgeleiden stemden en masse voor Trump, bijna 80%. Overigens is dat ook het probleem voor socialisten in Europa, die veronderstellen dat hun beleid goed is voor de zwakkeren maar laten immigranten die concurreren tegen lage inkomens massaal binnen. Er verandert al zo veel dat je vanzelf conservatiever wordt, dat is altijd zo geweest bij veel veranderingen en dus moet je niet al te woke overkomen. Juist de toenemende ongelijkheid zorgt voor meer ontevredenheid die kiezers in handen drijft van populisten en uit handen van socialisten.

 De slechte economische ontwikkelingen in Duitsland leiden ook tot meer politieke onstabiliteit. De AfD komt natuurlijk niet met de oplossing, maar de politiek zal toch wat moeten doen om de ontevredenheid niet over te laten koken.

De winst van Trump en de neergang van Duitsland leidden tot opwaartse voorspellingen voor de eindrente van de FED (economen hopen niet langer op 2,5% maar 3,25%+ ), gedragen door een 0,2% stijging op één dag van de inflatieverwachtingen en neerwaartse verwachtingen voor de ECB (geen 2% maar 1,5%).  Toch blijf ik erbij dat de 10 jaar rente in de VS te hoog is geworden en onder 4,2% hoort, zij het niet veel..  

Verkiezingsrace in de VS erg spannend, men blijft met geld smijten

 De opmars van Trump in de polls lijkt gekeerd. Het is weer volkomen onduidelijk wie gaat winnen. Puerto Rico als vuilnisvat is kennelijk dodelijk voor Trump (vanwege verlies van de hispanic stem, die ook al niet zo blij was met de beweringen dat mensen uit Haïti de katten en honden van de buren oppeuzelen) en zijn image als dictator is er niet beter op geworden met zijn uitlatingen over die rebelse Liz Cheney. Zijn op papier bondgenoten zijn vaak meer vijand dan de officiële vijanden zoals Poetin, weet Trump te melden. Zijn inflatieverhaal is totale onzin. Abortus is weer een probleem sinds Michele Obama weer hierover vuur spuwde). Maar Harris is niet overtuigend in haar economische verhaal, terwijl Biden het zo veel beter deed dan de rest van de wereld. Te veel regulering blijft een zwak punt. Kortom het blijft erg spannend. De uiteindelijke uitslag kan overigens misschien wel heel duidelijk in het voordeel van Trump of Harris zijn. De polls zijn minder dan gebruikelijk betrouwbaar. Veel mensen (naar het schijnt een kwart ongeveer) zeggen te liegen over wat hun stem is bij polls. Vooral jongeren. Durven ze als "echte man" te stemmen op een vrouw? Durven ze dat te vertellen aan hun vrienden? Durven conservatieve vrouwen aan manlief te vertellen dat ze niet op een dictator willen stemmen die abortus gaat verbieden? Is er te veel gecorrigeerd in de richting dat mensen niet durven te zeggen op Trump te stemmen? Of juist te weinig? Die onzekerheden kunnen de uitslag totaal anders maken dan de polls zeggen. Maar het lijkt erop dat er langdurig geteld moet worden om er zeker van te zijn wat de uitslag wordt en dat die problematisch wordt als Harris lijkt te gaan winnen. 

Er wordt in de VS enorm met overheidsgeld gesmeten. De inkomsten van de overheid als % van het BNP is nog enigszins constant, maar de uitgaven stijgen maar door, ook als er geen recessie is. 

De meest populaire post van dit blog dit jaar is https://beleggenopdegolven.blogspot.com/2012/05/is-bezuinigen-rampzalig.html . We zien een groot verschil tussen Europa en de VS. Duitsland en in mindere mate ook Nederland bezuinigen tot ze erbij neervallen. Het is helemaal niet nodig, maar men vindt dat het moet, hoe slecht het ook gaat in Duitsland. Boeken en kranten duurder in Nederland is goed om de kiezer dom te houden, gunstig voor de regeringspartijen veronderstelt men. In Zuid/Europa gaat het wat beter, maar het verbleekt met de VS. 

Tot voor kort was het een soort dogma dat hogere groei dan de veronderstelde normale groei vanwege extra overheidsuitgaven- belastingverlagingen zou moeten leiden tot flink hogere inflatie. Dat gebeurde dus niet in de afgelopen jaren. Inflatie kwam door aanbodproblemen en zeer hoge geldgroei (voor langere tijd flink afwijkend van de normale 6 tot 7%. Nu zit de geldgroei overigens weer op die normale trend, na een enorme overshooting). Die hoge geldgroei was eerst nodig om de economie overeind te houden vanwege een enorme toename van de hoeveelheid geld die men wilde aanhouden. Na enige tijd werd het sentiment beter en wilde  men minder geld aanhouden, maar het onheil was al geschied: er was veel te veel geld geschapen en er werd dus heel veel geld uitgegeven en dat terwijl er aanbodproblemen waren. Inflatie kwam kennelijk niet door te hoge economische groei sec. De Phillipscurve die aangeeft dat er meer inflatie moet komen als de werkloosheid erg laag is, is rijp voor de vuilnisbak. Inflatie reageert al decennia nauwelijks op veranderingen van de werkloosheid. De FED kan het nog steeds niet geloven, want het is toch zoiets als vraag en aanbod (vraag omhoog en aanbod omlaag als werkloosheid daalt), maar neemt tegenwoordig de Phillipscurve niet langer als zaligmakend evangelie. Ja, de Sahm-rule (te veel toename werkloosheid signaleert een recessie) regeert nog, maar ook daar maakt men de nodige kanttekeningen. Door alle immigranten is er een verstoord beeld van de krapte op de arbeidsmarkt. Afname van immigranten zou schaarste bij de boeren betekenen, die zwaar leunen op goedkope arbeid van immigranten, d.w.z. meer voedselinflatie bij minder immigranten. De waarschuwing van de Sahm rule wordt al weer bijna ingetrokken, omdat de werkloosheid stabiliseert in plaats van explodeert zoals normaal was na 0,5% stijging. Voorlopig is dat nog geen reden voor de FED om te stoppen met renteverlagingen, maar het gaat nu wel in een rustiger tempo, mede door enkele nu nog kleine vuiltjes in het inflatieverhaal (dat een vuilnisvat dreigt te worden als Trump wint).