De asset economy blijft nodig

De Kredietcrisis heeft de mensen huiverig gemaakt voor de asset economy. Deze moet in toom gehouden worden anders gebeurt er een ramp. Toch is de crisis veroorzaakt door Wall Street pas de eerste keer de oorzaak voor een recessie op main street sinds 1929. Zelfs 1987 veroorzaakte geen recessie. Ook de koersval na 2000 was niet de reden voor de recessie in 2001. De Kredietcrisis met zijn enorme afwaarderingen van alle bezittingen ex staatsleningen en veilige deposito's was wel ernstig genoeg om een recessie te veroorzaken, een hele diepe zelfs, de Great Recession.

Rond 2005 begon het voor Ter Veer en mij duidelijk te worden dat de komende recessie veroorzaakt zou worden door de asset economy. De terugval van de huizenprijzen in de VS die moest komen zou samen met een flinke beurscorrectie voldoende kunnen zijn voor een recessie. Dat het zo'n grote recessie zou worden hebben we niet gezien.

Leverage die te snel opliep maakte de terugval van de asset economy erg diep.
Goldman Sachs (Hatzius c.s.) gaf eind 2009 een uitleg over het spaargedrag in de VS waaruit je kon zien hoe belangrijk de asset economy was en is.
Hatzius produceerde een tabel hoe het sparen ging in de VS. Van 2004/2006 spaarde men 2,4% van het inkomen in de VS en in september 2009 was dit 4,0%. Een behoorlijke stijging voor de VS, maar toch in de verste verte niet wat de beren aan het voorspellen zijn en waren. Men zag de spaarquote in de VS snel oplopen naar 6-8% (de gematigden) en tot 12-15% (de überbears". Dat zou nog jaren moeten aanhouden en rond 2015 bereikt worden. Ondertussen is de spaarquote in de VS weer wat terug aan het lopen en het ziet er niet naar uit dat niveaus van 6% snel bereikt gaan worden als de werkloosheid gaat dalen (dan stijgen de besparingen nooit in de VS).

De balansrecessie van Koo voor Japan is niet vergelijkbaar met die in de VS qua spaargedrag van de particulier. Het bedrijfsleven is wel veel meer gaan sparen, maar ook daar is de piek gezet en men gaat beslist investeren en niet flink verder de schulden terugbrengen (wat in Japan ruim 10 jaar aanhield).

Wat wel ongeveer overeenkwam met Japan was hoe die spaarquote werd opgebouwd.
In de periode 2004/2006 kreeg men die 2,4% door voor 18% van het inkomen schulden aan te gaan en voor 20% te beleggen (14% in aandelen en 6% in huizen grofweg volgens Hatzius). Die 2,4% spaarquotezorgde verborg een enorme activiteit in de asset economy van 18+20=38% van het inkomen. Geen wonder dat de financials toen zo veel verdienden. De Amerikaan was happy want die 20% assets kopen leverden steeds een flinke winst op waardoor hij al ondernemend steeds rijker werd terwijl hij maar 2,4% spaarde. Hoe anders was dit in Japan waar men zich te pletter spaarde aan deposito's en daardoor niet rijker werd.
In 2009 draaide de obouw van de besparingen totaal. Men spaarde volgens de cijfers rond september 4%, maar men leende geen 18% maar men betaalde 4,5% terug. Men leende dus niet om assets te kopen, nee men betaalde terug. Men verkocht volgens Hatzius ongeveer 0,5% aandelen versus het inkomen en men kocht 0,9% in huizen (en andere vaste assets). Het telt niet precies om allemaal, Hatzius werkt ook met een kleine restfactor.

De aardverschuiving bij het sparen zit dus niet in de hoogte van de spaarquote, maar in de opbouw ervan. Als men in de VS door blijft gaan met het terugbetalen van leningen en men netto geen assets koopt, dan is dit een klap voor de groei in de VS.
Die 18% schuld maken zorgde voor een te sterke groei van de leverage. Door vooruitgang van de techniek en het rijker worden van de mensen kan de leverage gemiddeld 1-2% stijgen, niet de 3-5% die we zagen in de jaren 2004-2006. Zelfs die 1-2% is zeer controversieel en berust op een geloof in een meer liquide/ efficiënter worden van de kapitaalmarkt (iets als MV=PT, waarbij V dus moet toenemen en niet fors afnemen zoals we in de Great Recession zagen).
Het begint er overigens op te lijken dat de Amerikaan geleidelijk weer iets ondernemender aan het worden is met zijn assets en weer meer vertrouwen begint te krijgen dat het met zijn pensioenbeleggingen goed komt (huizenprijzen stabiliseren immers en aandelenkoersen zijn flink opgelopen, de hypotheekrente is laag).
Ik neem aan (ik geloof in sprookjes zeggen de beren) dat men in de komende jaren weer gematigd gaat geloven in de asset economy en men weer voor zo'n 4-10% gaat lenen van zijn inkomen (dan stijgt leverage niet of nauwelijks als men ongeveer 4% spaart). Dan groeit de economie weer 0,5-1% harder door de dan heilzame werking van de asset economy (dat is minder dan de circa 1.5-2% bijdrage van de asset economy die men wel eens becijferd ziet worden voor 2004-2006).
Ik zie dus precies het omgekeerde van wat de gelovers in de Amerikaanse balansrecessie zien gebeuren: de spaarquote blijft laag in de VS en men gaat zich beperkt (op minder dan de halve kracht van 2004-2006) weer in de schulden steken in de komende jaren. De snelheid waarin dat gebeurt hangt ervan af hoe rustig en veel de assets in waarde gaan stijgen. De asset economy wordt langzaam weer sterker denk ik (en zie ik gebeuren in de laatst gepubliceerde cijfers).

De asset economy is heel belangrijk geworden omdat men sinds pas een decennium zo veel financiële assets heeft vergeleken met het inkomen, voor een belangrijk deel zijn dat overigens pensioengelden. Landen die verstandig beleggen (dus niet à la Japan alles op een 0% deposito zetten of à la Amerika in 2004-2006 waarbij men veel te veel leende en daardoor leverage opbouwde) kunnen al snel 0,5-1% harder groeien dan andere landen. Dat vraagt om goede regulering van de asset economy, een niet uit de hand lopende leverage en voldoende ondernemerszin (dat laatste krijgt onvoldoende aandacht, als dat zo blijft kan het Japanscenario werkelijkheid worden).