9/11 9/15 9/17

9/11 9/15 9/17 gedenkwaardige dagen waarin treurige zaken gebeurden
Nu 72 jaar geleden werd Kondratieff geëxecuteerd. Foto door Jaap van Duijn (via dochter van Kondratieff) aan Gerhard ter Veer gegeven.
Op bladzijde 71 van ons boek zeggen we:

Nikolai Kondratieff , 1892-1938

Nicolai Dimitriyevich Kondratieff werd geboren op 4 maart 1892, in Goluevskaja, ongeveer 300 kilometer ten noordoosten van Moskou. Na de februari-revolutie in 1917 en de mislukte coup van de bolsjewieken werd Kondratieff onderminister voor voedsel in de regering van Alexander Kerensky (augustus-november 1917). Kondratieff was geen lid van de communistische partij. Na de vlucht van Kerensky bracht hij enige maanden in de gevangenis door.

In 1920 richtte hij het Conjunctuur Instituut in Moskou op waarvan hij tot 1928 de succesvolle directeur bleef. In die tijd publiceerde hij zijn theorieën over de business cycles. In 1925 publiceerde hij een studie waarin hij liet zien dat kapitalistische economieën aan een regelmatig patroon van lange golven onderhevig zijn. Die studie heette The Major Cycles. In 1926 werd een artikel hiervan gemaakt in het Duits (2) en in 1935 is een deel hiervan in het Engels gepubliceerd, de hele vertaling kwam pas in 1979. Hij deed zijn studie aan de hand van een groot aantal macro-economische grootheden in de tijd, zoals de rentestand, de prijzen, de lonen (in Engeland), de buiten­landse handel (van Frankrijk) en de ruw-ijzerproductie (Engeland). Het vergaren van al die cijfers voor die tijden was op zich al een fraaie prestatie.
Zijn conclusie was dat zich lange- golfbewegingen in het economische leven voordoen, met een periodiciteit van ongeveer 50 jaar, waarvan de opgaande beweging ongeveer 25 jaar omvat en de neergaande beweging eveneens 25 jaar.
Zijn denken werd beïnvloed door het verslechteren van de prijzen die agrarische producten opbrachten rond 1923 (de “scissors crisis”). Hij pleitte voor een beleid dat openstond voor buitenlandse investeringen en een minder wurgende bemoeienis van de staat met alles. Hij was voorstander van een soort peresjtroika avant la lettre.
In 1928 werd hij ontheven van zijn functie en in 1930 werd hij op aandrang van Stalin gearresteerd en in Moskou gevangen gezet. Hij werd gedwongen te bekennen lid te zijn van de illegale niet bestaande “Partij van de Werkende Boeren” TKP. Volgens Soltsjenytzin werd verzonnen dat Kondratieff de beoogde eerste minister van een TKP- regering zou zijn. Op het laatste moment zag men af van een showproces met de andere zogenaamde TKP- leiders. In 1932 werd hij veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf.
Dat was nog niet genoeg voor Stalin. Uit een boek met brieven van Stalin aan Molotov wordt het noodlot van Kondratieff in de volgende passage uitgelegd: In early August 1930 Stalin informs Molotov that we must 'definitely shoot two or three dozen wreckers from these [Finance] apparaty, including several dozen common cashiers . . . Kondratiev, Groman, and a few other scoundrels must definitely be shot'.
Waarschijnlijk deed het zijn zaak geen goed dat hij beweerde dat een communistische planeconomie zich niet geheel kan onttrekken aan de lange golf. Hoewel dat vaak wordt beweerd, is Kondratieff nooit naar Siberië gedeporteerd. Na Moskou zat hij van 1932 tot 1938 gevangen in Suzdal, een stad ongeveer 100 kilometer ten oosten van Moskou. Daar werkte hij door aan nieuwe theorieën. In 1938 werd hij opnieuw berecht. Op 17 september 1938 werd hij, 46 jaar oud, geëxe­cuteerd.
Pas in 1987 werd Kondratieff door Gorbatsjov gerehabiliteerd.

N.B. 9/15: twee jaar geleden ging toen Lehman Brothers failliet.