De Kondratieffgolf volgens ter Veer en Vermeulen

In de jaarlijkse bijeenkomst van de Vereniging Voor Beleggingsanalisten had van Duijn het startverhaal. Daarna was het mijn beurt om de visie op de lange golf te geven.
Zoals bekend, zie de grafiek bovenaan het blog, denken ter Veer en ik dat we wereldwijd in een voorspoedscenario zitten.
Wij denken in zes scenario's en niet in vier (de seizoenen, waardoor je helemaal in de war raakt wanneer je aandelen moet kopen). In 2003 zijn we wereldwijd aan vermoedelijk twee juglars (cyclus van de vaste investeringen) bezig met heel hoge groei in de wereld. Die hoge groei wordt gedragen door de opkomende landen als China en India, door de gunstige fase van de ICT-Revolutie waar we nu in zitten en straks ook weer de asseteconomy (extra groei door een deel van de waardestijging van bezittingen te gelde te maken).

We zijn het met van Duijn eens dat China het toonaangevende land is voor de vijfde Kondratieffgolf. India lijkt de zesde Kondratieffgolf zeer belangrijk te worden).
Dat kan de wereldgroei langer en meer stimuleren dan de opkomst van Japan: China heeft meer dan tien keer zo veel inwoners en moet qua BNP per hoofd nog een hele slag maken. Misschien zijn we te somber dat de huidige voorspoedperiode slechts twee juglars zal duren (de eerste juglar ging veel te vroeg naar beneden door de kredietcrisis, misschien moet je nu nog twee juglars krijgen). Toch zijn we beducht dat na ongeveer 2018 de groei in de wereld minder hoog zal worden door de demografische tegenwind in China en het Westen. Die demografische tegenwind in het Westen wordt nog even tegengehouden door langer doorwerken (de inhaalslag naar langer doorwerken (met als gevolg een niet dalende maar groeiende beroepsbevolking) zal rond 2020 aan tempo verliezen).

In de meeste westerse landen is er geen gewoon voorspoedscenario. Daarvoor is nodig dat werknemers (employees) sterk staan en dat staan ze niet. Alleen individuen/ kenniswerkers staan sterk en een groot deel van de al dan niet werkende middenklasse staat zwak, heeft te veel schulden en een inkomen dat niet stijgt met de groei van de productiviteit zo lang de werkloosheid veel te hoog is en het bedrijfsleven nog niet zeer veel investeert. De werkgelegenheidsgroei in de VS hangt namelijk sterk af van de investeringsgroei in de afgelopen twee jaar, die gaat na half 2011 (twee jaar na dieptepunt 2009) sterk aantrekken, dus er komt licht in de werkloosheidstunnel, maar je moet wel geduld hebben.
Er is door de inkomensstijging van individuen en de hogere winsten in het bedrijfsleven wel een redelijke stijging van het nationaal inkomen in de VS te verwachten, maar dat voelt voorlopig niet aan als een voorspoedscenario.
In sommige westerse landen lijkt zich wel een betrekkelijk gewoon voorspoedscenario aan het ontwikkelen: o.a. Australië, Canada, Duitsland, Scandinavië, Korea, Singapore en hopelijk ook Nederland.
In de opkomende landen zijn individuen vaak nog niet zo sterk als macht en is de werkloosheid wel zo laag dat er goede loonstijging mogelijk is. Daar heb je wel het klassieke voorspoedscenario van sterke macht bedrijfsleven en werknemers en een overheid die zwak is (moet ontbureaucratiseren zoals in India, de geld op de knip moet houden, alleen voor betere infrastructuur moet zorgen, het stelsel van sociale zekerheid verbeteren staat er nog niet als punt een op de agenda).
In de opkomende landen woont 85% van de mensheid en in het leeuwendeel van die landen gaat het beter daan ooit, dat is dominant voor de bepaling of de wereld in een voorspoedscenario zit (er zijn opkomende landen waar het niet goed gaat, maar er zijn ook westerse landen waar het wel goed gaat, dus per saldo gaat het veel beter met de doorsnee mens in de wereld dan ze ooit hebben meegemaakt).
De potentiële groei van de opkomende landen is veel hoger dan in de westerse en stijgt zelfs. Van Ark heeft de potentiële groei van opkomende landen wereldwijd bijgesteld van 5,9% naar 6,3% (de westerse landen moeten het met 1,9% doen, iets te laag hoop ik).
Dus onze hoofdstelling blijft dat de groei in de wereld voor 70-80% getrokken wordt door opkomende landen.

Naast de hogere groei in opkomende landen is men ook veel te pessimistisch over de groeimogelijkheden door de technologische vooruitgang via de ICT-Revolutie. Die is in 1982 gestart en nog steeds aan kracht aan het winnen. Human en social ccapiytal heeft een sprong gemaakt door internet. De netwerken zijn enorm gegroeid, waardoor volgens de wet van Metcalfe de kracht is geëxplodeerd. Ideeën in overvloed en omdat de wreld nu plat is, zijn deze werldwijd gemakkelijk te implementeren. De wtenschappelijke kennis groeit angstaanjagend snel, veel en veel harder dan in het verleden. Dus met innovaties nodig om het voorspoedscenario gaande te houden zit het extreem goed.
We zitten sinds 2003 in de gunstigste derde fase van productiviteitsontwikkeling van de ICT Revolutie. Deze duurt het langste en kent de hoogste stijging van de productiviteit.
De ICT Revolutie gaat ondersteund worden dor de Groene Revolutie. We hebben niet langer te maken met rood China, maar groen China. Alternatieve energie zal sterk opkomen en andere zaken zoals de schone elektrische auto komen er ook aan.

Economische groei is per definitie groei van de werkgelegenheid plus groei van de productiviteit en als beide stijgen, zoals voor de hand ligt, dan krijg je hoge groei. Het is een heel veilige voorspelling dat het komend decennium de groei in de wereld hoger zal zijn dan in het vorige decennium.
Over tien jaar zal men verbaasd zijn dat we voor het welzijn in de wereld in 2010 zo erg keken naar de Angelsaksische wereld (daardoor worden we gedoctrineerd in de pers) en zo weinig naar China en andere opkomende landen. Iedereen kon toch zien dat er enorme welvaartsgroei zou komen in China, India en vele andere landen? Waarom waren we toen zo somber zal men zeggen? De groei in de wereld hangt niet af van tegenslag in Griekenland, Portugal en Ierland of van reductie van schulden in het Westen, maar van productiviteitsstijging, daling van de werkloosheid in de wereld.