Is China een bubbel?

Van de week ben ik bestookt door diverse verhalen dat China een bubbel is of snel zal worden.
Chris Watling had zo'n verhaal en John Mauldin liet in zijn wekelijkse column Out of the Box de Rus Vitaliy Katsenelson van het Casey Report (in http://www.businessinsider.com/shadow-over-asia-2010-11) zijn naargeestige bubbelige gedachten spuien.

De Rus heeft drie goede redenen waarom het mis kan gaan in China ("the only question is when"): de te grote kredietgroei van 29% die het erg pluasibel maakt dat een flink deel hiervan verkeerde investeringen zullen zijn (daarom vindt China het ook zo belangrijk volgend jaar de kredietgroei tot 15% te beperken; een keer 29% is niet erg na een zwak jaar, maar meer jaren achter elkaar is gevaarlijk); de tweede reden is de te grote speculatie in onroerend goed die huizenprijzen onbetaalbaar heeft gemaakt. In het plaatje kun je zien dat een huis in Sjanghai of Peking 12 dan wel 15 keer het gemiddelde jaarinkomen kost en Chinabreed is het 9 keer, nog meer dan de 7 keer van Japan in 1990 (N.B.: maar om van onbetaalbaarheid van huizen te spreken door alleen naar Sjanghai en Peking te kijken is hetzelfde als zeggen dat huizen in de VS onbetaalbaar zijn want zie Manhattan en San Francisco,(de VS en China zijn veel groter dan twee dure steden)). Er zou vorig jaar voor iedere Chinees twee vierkante meter commercieel vastgoed zijn gebouwd. De leegstand is enorm. Verhuren van apartementen heeft geen zin, de waarde in verhuurde staat is lager en leeg laten staan levert meer op bij de huidige negatieve reële rente.
De derde reden is dat de overheid de investeringen bepaalt. Dat is in de geschiedenis nooit lang goed gegaan. De vrije markt, de invisible hand, moet investeren.

Watling haalt grotendeels dezelfde redenen aan, maar ziet de bubbel niet zo snel barsten. Investeringen maken met 45% een te groot deel van het BNP uit, dat lokt verkeerde investeringen uit, vooral in infrastructuur en vastgoed.
Consumentenschulden stegen het afgelopen jaar met 10 procentpunten van het BNP.
De overheid is voor de financiering van zijn uitgaven te veel afhankelijk van grondverkopen (niet zo veel anders dan in andere landen, waar gemeentes vaak ook geen ander kunstje kennen om aan geld te komen).

Beiden vergelijken de groei van China met die van Japan, de Sovjet Unie en de Aziatische tijgers.
Watling haalt Krugman uit met zijn verhaal over Azië in 1994. In de jaren 50 groeide de Sovjet Unie enorm. Dat was toen volgens velen een voorbeeld voor het Westen, het toonde de superioriteit van centraal geleide economieën. Na 1970 zou de Sovjet Unie de grootste economie in de wereld zijn. Daarom denken de twee bubbelaars dat China best ook wel eens de VS nooit in zullen halen.

China groeit sinds 1979 met ongeveer 10% per jaar. Daarvoor deed Japan dat ook van 1950 tot 1990 en bijvoorbeeld Taiwan en Zuid Korea van 1960 tot 1997. Daarna was de groei veel lager: bijna niets in Jpan,toch nog bijna 4% in Zuid Korea en Taiwan.
dat kan met behoorlijke kans ook met China gaan gebeuren: 40 jaar na 1979 is 2019. Om de circa tien jaar kwam China in problemen, waar men na 1979 steeds snel uitkwam. Na 2019 zou dat weer wat moeilijker kunnen worden.

Voorlopig heeft China nog een hele weg te gaan richting de welvaart van bijvoorbeeld Korea in 1997. Daarvoor zijn enorme investeringen nodig, ook in infrastructuur. De huizenprijzen in het plaatje zijn de koopwoningen voor de hogere middenklasse en rijker, dus voor inkomens die veel hoger zijn dan het Chinees gemiddelde. De lonen stijgen met 10 tot 15% in de komende jaren,dus huizen zijn niet zo duidelijk te duur. De nieuwe huizen die gebouwd zijn, waren te veel gericht op de hoge inkomens. Gelukkig gaat de Chinese regering nu grote sommen geld investeren (en dat accelereert in de komende jaren) in sociale woningbouw. Uiteindelijk zal dit met behoorlijke kans over zo'n tien jaar leiden tot een huizenkrach. Maar zo ver is het nog lang niet.
Een centraal geleide regering kan heel goed zijn in het convergentieproces naar de rijkdom van het Westen. Als je daar eenmaal bent, dan wordt het veel moeilijker, zie Japan na 1990. Je kunt als je eenmaal rijk bent nog wel degelijk rijker worden: zie Singapore dat de komende decennia fors over de welvaart van het Westen zal uitgroeien.
Dat is waarschijnlijk niet voor China weggelegd, daarvoor is China te groot en zit het niet stabiel genoeg in elkaar, de overheid dreigt een te grote vinger in de pap te houden wat op zeker moment niet blijkt te werken (sterke visie: dat gaat China ergens na 2019 ondervinden). China kan gelukkig nog heel wat rijker worden (en heel wat andere opkomende landen ook). De kust van China was in de historie lange tijd het rijkste deel van de planeet. Dat kan opnieuw gebeuren.