Houdbaarheid overheidsschulden: alleen mogelijk als de zorgkosten bij de inflatie achterblijven

Door financiële repressie waarbij de rentes schijnbaar moeiteloos kunstmatig laag gehouden worden door de centrale banken zijn de rentebetalingen op de overheidsschuld op het ogenblik nauwelijks een probleem voor veel landen ex de euro periferie en enkele stagflatielanden.

Maar de overheidsschulden zijn te hoog volgens Reinhart Rogoff en de demografische problemen die op ons afkomen: de beroepsbevolking tussen 15 en 64 wordt steeds kleiner ten opzichte van het aantal mensen boven de 65. Daar is wel wat aan te doen door de mensen door te laten werken tot minstens 67 en de verhoging van de participatiegraad van vrouwen, maar dat houdt een verslechtering van het draagvlak van werkenden ten opzichte van de afhankelijke bevolking niet helemaal tegen.

Wat veel meer zoden aan de dijk zet is een kostenbesparing van de zorg- en medische kosten. De meeste projecties voor de opbrengsten voor de overheid zijn een constant percentage van het BNP terwijl de uitgaven van de overheid sterk stijgen met de extra lasten van de kosten van de zorg die een steeds groter percentage van de economie vergen en in veel mindere mate ook met de steeds hogere pensioenuitkeringen als % van het BNP aan het toenemend aantal babyboomende bejaarden.

In de VS stijgen de laatste (korte) tijd de zorgkosten minder dan het gemiddelde van de CPI. Er begint een vurige hoop te ontstaan dat dit een blijvertje wordt (plaatje links onder van Capital Economics). De berekeningen van Capital Economics laten zien dat bij voortduring van die trend (2,5% stijging kosten gezondheidszorg in plaats van de officieel geprognotiseerde kosten van 5,8% per jaar) de overheidsschuld versus het BNP een fors dalende trend gaat inzetten. In de meerjarige begroting van de VS zit de oude trend van snel stijgende zorgkosten verwerkt. Als je dat doet en verder niet bezuinigt bij een potentiële groei van 2,35% dan stijgen de overheidsschulden versus het BNP ontembaar tot de wal het schip keert ruim voor 2038 wanneer de VS het Griekse schuldenniveau van 190% heeft bereikt in dat scenario.

In Europa zijn de demografische problemen veel groter, is er in veel landen weinig voor pensioenen gespaard via kapitaaldekking maar zijn de medische – en zorgkosten veel lager dan in de VS. Gecorrigeerd voor de demografie (oudere bevolking, lagere vruchtbaarheid, minder immigratie) is de houdbaarheid van de overheidsschuld een veel groter probleem dan in de VS. In de VS rekent men die zorgkostenbom veel duidelijker door dan in Europa. Dat zal wel komen, omdat je niet al te overtuigend de onhoudbaarheid van de overheidschulden mag aantonen, omdat het dan een self fulfilling prophecy wordt.