Mandela kreeg het onmogelijke voor elkaar, maar er is meer nodig voor gezonde economische groei in Zuid Afrika

In de jaren tachtig keken Ter veer en ik benauwd aan tegen de komende vrijheidsstrijd in Zuid Afrika. Dat zou met enorm veel bloedvergieten gebeuren, lang duren, maar nog wel een tijd weg zijn. Het zou ook schaarste aan bepaalde grondstoffen betekenen.

Gelukkig hadden we het helemaal verkeerd in dat opzicht. De historie stond aan onze kant, denk aan Irak, de Balkan, Syrië waar minderheden zich militair wisten en weten te handhaven ten koste van veel ellende.
De kans dat het apartheidsregiem zonder bloedvergieten aan de kant geschoven zou worden, daar kenden we minder dan 5% kans aan toe in de jaren tachtig.

Mandela had 27 jaar de kans gehad te bedenken wat hij zou doen als hij vrij kwam. Hij zette in op verdraagzaamheid. Het lukte hem, waar iedereen anders gefaald zou hebben. Hij moest er zijn huwelijk met Winnie voor breken die de blanken wel eens een lesje wilde leren, maar dat had hij er voor over.

Mandela trad ook op tijd terug, terwijl zo ongeveer alle andere vrijheidsstrijders die hun land onafhankelijk kregen, dit niet deden (denk aan Soekarno, Nkrumah (in de herhaling wel weer een goed leiding na decennia), Mugabe).

Wat we wel goed zagen was dat zuid Afrika het economisch niet zo goed zou doen en dat het ANC zeer corrupt zou worden. Ter Veer had allerlei politieke stelsels beschreven in het kader van de theorie over schuivende machten. In sommige gebieden schuiven de machten niet en dat leidt tot problemen om langdurig economische groei te krijgen, tot corruptie. In Afrika heb je ook zo'n systeem, hij noemde dit het Afrikanisme en dat verklaarde waarom de groei in Afrika zo moeizaam ging. In Afrika is de dorpsoudste het belangrijkste en landelijk is er ook zo'n soort stamhoofd. Die heeft alles voor het zeggen, krijgt alle belasting in de schoot geworpen en in ruil daarvoor doet hij wat goede dingen voor de streek war hij vandaan kwam. Dit systeem is inderdaad nog op veel plekken te zien, vooral ook in Zuid Afrika. Dit veroorzaakt veel corruptie en uiteindelijk saboteert dit economische groei. Maar voor wat betreft Zuid Afrika, daar kwam toch nog wel wat groei. Het is een grondstoffenland en had zo de wind mee. Blanken werden niet onteigend en droegen daardoor nog steeds bij aan de groei.
Mandela kon de economie niet naar zijn hand zetten via verdraagzaamheid. Maar dit was ook een onmogelijke opgave.
Zonder Mandela had alles er veel slechter uitgezien..