Gerhard interesseerde zich voor van alles en las de nodige boeken. Een ervan ging over Hollandgekte en dat inspireerde hem tot de onderstaande dreaming:
Ineens
is het mode iets door een bepaalde bril te bekijken. Dat doet men een tijdje en
dan gooit men het weg. Een curieus voorbeeld hiervan is de Hollandgekte. Ook de
Kondratieffgolf heeft hier last van: in bepaalde tijden wil men het alleen maar
uitleggen via technologische vernieuwingen, dan weer alleen met demografie,
oorlogen, marxistische denkbeelden van neergaande winstmarges,
schuldenproblemen etc. Dat moet men zich goed realiseren in een zoektocht naar
hoe men een theorie over de samenleving gaat uitleggen en verkondigen.
In het
Engels heeft het woord Dutch vaak een ongunstige bijklank. Toch is Nederland in
de Amerikaanse geschiedenis een korte tijd heel positief beoordeeld. In de
zoektocht van de Amerikanen naar hun verleden nemen namelijk de jaren 1880 tot
1920 een bijzondere plaats in, toen men in alle sectoren van de samenleving
gevoelig bleek voor al wat Nederlands was. Op het hoogtepunt van wat de
kunsthistoricus Annette Scott([1]) de Hollandgekte noemt, vertelde anno 1903 de
Ladies’ Home Journal haar miljoenen lezers in Amerika dat niet Engeland, maar
Nederland het moederland van de Verenigde Staten was:
-en
dat de mannen die New York stichtten
geen Engelsen waren, maar meest Hollanders; dat de puriteinen, de Pilgrim
fathers, die zich in Plymouth vestigden twaalf jaar in Holland hadden gewoond;
dat de puriteinen die zich elders in Massachutes vestigden hun hele leven onder
Hollandse invloed hadden gestaan; dat New Jersey net als New York gekoloniseerd
was door de Hollandse West Indische Compagnie; dat Connecticut tot leven was
gewekt door Thomas Hooker die tevoren lang in Nederland verbleef; dat Roger
Williams die Rhode Island stichtte een Nederlandse geleerde was; en dat William
Penn, de stichter van Pennsylvania, een Hollandse moeder had.
De
geschiedenis van Nederland bleek van grote betekenis voor de Amerikanen niet
alleen vanwege het verzet tegen een vreemde despoot maar ook om de ideeën die
de Nederlandse kolonisten naar Noord Amerika brachten: godsdienstvrijheid,
vrije pers, gratis onderwijs, registers van grondeigendom, plaatselijk
zelfbestuur en vrije verkiezingen.
Wat het
meest overtuigend overkwam was het feit dat de onafhankelijkheidsverklaring van
de VS gebaseerd was op die van de republiek van de Verenigde Nederlanden en dat
de federale grondwet soms letterlijk van
de Nederlandse grondwet was overgeschreven.
De
Hollandgekte uitte zich in reizen van Amerikanen (kunstliefhebbers en
kunstenaars als eersten) naar Nederland dat het imago had van een idyllisch
paradijs bevolkt door gezonde koeien, stoere, eerlijke nette mensen op klompen
en pittoreske molens, dijken en grachten. Dit imago had zichtbaar invloed op de
Amerikaanse cultuur: niet alleen schilderkunst en architectuur, maar ook
interieur, meubelen en antiek, ja zelfs mode, literatuur, reclame en merknamen.
Rond
1920 stierf de Hollandgekte een zachte dood en werd het besef van de
Nederlandse invloed op de Amerikaanse cultuur teruggebracht tot de
oppervlakkige wetenschap dat New York City met zijn Wall Street ooit als
Nederlandse kolonie begonnen was. Maar lang bleef men nog geloven dat Nederland nog zo was als in die
tijd beschreven, b.v. dat iedereen er nog op klompen liep.
Het zou ons niet verbazen als vele mensen geloven
dat wij ook een beetje lijden aan een gekte, namelijk die van Kondratieff. Eigenlijk
is dat ook zo.
[1] Annette Scott: “Holland Mania: The unkown
Dutch period in American art and culture”, The Overlook Press, 1998.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten