Retail sales VS groeiden veel minder hard dan de toename van de bezittingen aangaf. Men wil sinds het Minsky Moment van 2008 veel meer sparen dan vroeger gegeven de vergaarde rijkdom.
Het beste zie je dit in hoe veel men per jaar extra op de pof koopt (via credit cards). Een en ander hangt natuurlijk ook af van demografische factoren (jongeren kunnen zich op basis van hun hoge human capital in de schulden storten, ouderen niet op basis van hun lage human capital).
Ik heb al de nodige plaatjes laten zien dat de groei in de VS lager is dan de daling van de werkloosheid of stijging van de werkgelegenheid aangaf. Ook is de groei lager dan je zou verwachten op basis van de ISM (hetzelfde geldt overigens in mindere mate ook voor Europa).
Via QE heeft de FED een enorme groei van de netto bezittingen weten te creëren, maar deze keer consumeert men veel minder uit de toegenomen welvaart (plaatjes van Zentner Morgan Stanley). Het devies van de huidige tijd is: schuld is vies en de millennials handelen hier ook naar. Ze storten zich niet tot over de nek in de credit card schuld. Geen 10% groei maar iets als 2% groei, ongeveer de inflatie. Zentner zelf bekende dat zij zelf ook veel voorzichtiger met credit cards was geworden. Weg is de teflon coated credit card die zo hoog op het verlanglijstje stond van wat de toekomstige droompartner zou moeten bieden.
Deleveraging versus bezittingen is na 2008 heel groot geweest, ondanks de stabilisatie (slechts lichte afname) van de schulden. Die afbouw lijkt groot genoeg te zijn geweest, zou je denken. Maar net als bij de val van de huizenmarkt en volgens mensen die Piketty verder lezen dan bladzijde 26 zet de trend gewoon door.
Dat dit extra vermogen niet tot extra consumptie leidt is voor de hand liggend: de rijkdom van de rijkste 1% is eigenlijk alleen maar fiks gegroeid, de armste 80% zag gemiddeld geen verbetering van de financiële positie. Dit begint langzaam te verbeteren door de stijging van de huizenprijzen van de laatste paar jaar.
Het verband tussen netto bezittingen en de spaarquote is heel sterk geweest na 1970. Maar ook dit verband is gebroken: men spaart gewoon meer dan de totale netto bezittingen in de VS aangeven. De lage rente van de FED kan de spaarquote niet verder naar beneden brengen. Een duidelijk hogere FED- rente zal de spaarquote gemakkelijk naar de groene stippellijn kunnen brengen en daarmee een recessie forceren. Dat hoeft niet, de investeringen zouden dan harder kunnen groeien (Bastiat, je kunt je geld maar een keer uitgeven, en (zeker Amerikanen) geven het dan ook uit, al is net niet aan consumptie dan wel aan investeringen), maar in de huidige situatie gebeurt dit niet, men koopt eigen aandelen terug.
Overigens herziet men voortdurend wat de spaarquote is, dus misschien ziet het plaatje er over een paar jaar heel anders uit. De spaarquote was volgens oude cijfers negatief in 2006.
In 2010 kon ik niet geloven dat de spaarquote veel verder zou gaan stijgen, zoals de permabears voorhielden. Dat is ook niet gebeurd. We weten dat men in 2006 veel te veel schuld had. Die spaarquote was te laag. Dat wil men niet meer laten gebeuren. Men wil niet meer zo veel credit card schulden.
Al met al is dudielijk dat je niet te veel moet inzetten op extra consumptie uit de toegenomen rijkdom, die is voor veel mensen niet genoeg om de hogere prijs van een annuïteit na je pensioen te kunnen kopen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten