nog veel verder terugkijken dan 2014, samen met Cullen Roche

http://pragcap.com/three-things-i-think-i-learned-in-2014
Wat leerde Cullen Roche in 2014
1. Hoe weinig we weten, zeker als individu
2. Kapitaal moet in dienst staan van de wereld. Alleen met dat soort kapitalisme is de wereld beter af 
(Capitalism works best when capitalists serve others, een jezuïtisch principe)
3. Beleven is belangrijker dan dingen vergaren (The person who mistakes “money” for “wealth” will live a life accumulating things, all the while mistaking a life of owning for a life of living. )

Dat zijn drie standpunten die wijd omarmd worden. Dat van punt 1 wist ieder weldenkend mens al heel erg lang, maar soms denk je echt iets te weten, iets beter onder de knie te hebben dan anderen. En dan gebeuren er weer allerlei zaken waar je helemaal niet aan gedacht had.
Ik kan me nog herinneren dat ik net was begonnen te werken bij het GAK. Na een paar jaar had ik voor alle belangrijke zaken voor een pensioenfonds beleidsnota's geschreven, waarop (toen meer) gehandeld werd. Een greep uit de periode 1981-1982:

• Het antieke hypotheekverstrekkingsbeleid werd weer helemaal up to date gemaakt, 

• pensioenfondsen werden aangemoedigd flink in klimleningen aan woningcorporaties te beleggen (door de enorme rentedaling na 1981 kregen menige van die leningen waarderingen boven de 200% na een jaar of tien en moesten de voorwaarden versoepeld worden om de pensioenfondsen niet te veel rendement te gunnen; dat was toen de tijd dat de politiek vond dat pensioenfondsen maar eens belasting moesten gaan betalen over hun te grote beleggingswinsten, de discussie over de Brede Herwaardering),
• we moesten de laagrentende onderhandse leningen en obligaties verkopen aan particulieren. Toen was 3% rentecoupon idioot laag en pensioenfondsen en bedrijfsverenigingen hadden van oudsher een heleboel van die dingen. De koers was vaak maar ongeveer 60% en de onbelaste koerswinst die je kon maken door aflossing op 100% aan het einde van de rit was een buitenkans voor particulieren. Die namen daardoor met een veel lagere rente genoegen dan de marktrente voor de nieuwe uit te geven leningen. Het kostte me meer dan een jaar om iedereen ervan te overtuigen dat je die leningen echt moest verkopen en herbeleggen in leningen met een hoger effectief rendement (nu zou dit sneller gaan; als in nu onder de 30 zou zijn, zou ik een beleidsnota gaan schrijven dat je bijna alle obligaties moet verkopen, omdat het risico te asymmetrisch de verkeerde kant op is.(noot: dat durf in niet, het FTK is te machtig en te lang het allerbeste beleggingsvoorschrift geweest voor pensioenfondsen dat je maar kon bedenken)).
• Vooral natuurlijk, pensioenfondsen moesten weer in aandelen gaan beleggen. Dat was in 1982 natuurlijk een geweldig advies. Het werd schoorvoetend opgevolgd. Beleggen had toch iets te maken met onroerend goed, de rest was toch onzin, verderfelijk, verliesgevend. Aandelen zorgden alleen maar voor risico, maar niet voor extra rendement. 

Ter Veer lachte me flink uit en zei dat er de komende jaren nog volop te researchen was en hij had natuurlijk gelijk.

Het tweede en derde punt van Cullen Roche geven de tijdgeest aan: die is langzaam aan het kantelen tegen het kapitalisme in. Business wordt minder machtig over enige tijd (2018), je ziet het steeds duidelijker gaan gebeuren. Nu nog niet, vakbonden krijgen nog ongekend de wind van voren. Jongeren kunnen zich niet voorstellen hoe veel goeds vakbonden voor hen kunnen doen, het is volkomen irrationeel dat vakbonden zo in de knel zitten. Ja ze moeten zich een beetje heruitvinden, maar dan komen hun glorietijden er weer aan na 2018. (wel na een potje creatieve vernietiging).
Het tweede punt van Cullen Roche is het meest controversieel. Zeker in Amerika, maar het past bij de Broken American Dream. Lang leve de paus, een jezuiet.

Het derde punt, access instead of assets. Dat is bon ton geworden en dat blijft denk ik nog minstens een decennium,waarschijnlijk decennia, het nieuwe motto. We hebben niet meer al die boeken, CD's, platen nodig. Alles kan op een USB stick, In een smart phone zitten tig apparaten van vroeger samengebald. Waarom zou je een zelfrijdende auto willen bezitten?
De wijsheid wordt steeds meer dat als je terugkijkt op waar je echt plezier aan hebt beleefd, dan zijn het gebeurtenissen, vakanties, optredens van artiesten, gezellige samenkomsten. Steeds minder wordt dat extra huisraad, de tweede auto, een groter huis ver van de stad.

Kortom, het eerste punt is van alle tijden: we weten niets, de wereld weet straks veel meer. Het tweede en derde punt zijn belangrijke aanwijzingen dat de tijdgeest verandert. Deze wordt minder hard, maar dat gaan we nog niet onmiddellijk voelen. De harde kantjes moeten van het kapitalisme af en we moeten (net als we inde jaren 70 zo belangrijk vonden) veel meer aandacht gaan geven aan zelfontplooiing.