Secular stagnation: tegenvallende loongroei, maar niet vorige maand in VS

 Globalisatie en de ICT Revolutie hebben een trend veroorzaakt naar meer flexwerk met tijdelijke in plaats van vaste contracten. Deze lange trend van de Kondratieffgolf wordt gekenmerkt door de opkomst van het individualisme. Steeds minder bepaalt de vakbond via cao’s het loon van het collectief en steeds meer moet het individu onderhandelen over zijn eigen loon. De excellente werknemers profiteren van deze trend, maar het gros niet, die halen er in de verste verten niet uit wat een vakbond zou kunnen doen.

De kredietcrisis na jarenlange enorme investeringen om het productieapparaat in Emerging Markets (hoofdzakelijk China) op te bouwen veroorzaakte ineens een overvloed aan arbeid. Employees stonden zeer zwak en zes jaar na het einde van de Great Recession is de positie van employees niet verbeterd, zelfs verslechterd.

Jongeren werden tegen lagere lonen aangenomen, ouderen hielden hun relatief hoge loon, via de gebruikelijke excessieve bescherming van de gevestigde belangen. Dat loonverschil is steeds groter geworden en houdt zo loongroei tegen.

Eerst moeten de jongeren schaarser worden en flink hogere lonen krijgen voor goede loongroei. Dan nog gaat een en ander moeizamer dan voor 2000 en niet alleen door individualisering en minder vaste arbeidscontracten. Er is een groeiende tweedeling van meer behoefte aan banen met lage en hoge inkomens, maar veel minder behoefte aan banen die een middenklasseinkomen opleveren.

(plaatje via Minack)

Loongroei is iets dat vertraagt reageert op inflatie, inflatieverwachtingen en die in goede tijden extra compenseert en in slechte tijden minder compenseert. In de jaren zeventig werden de lonen extra verhoogd, vooruitlopend op de hogere inflatie vanwege de hogere olieprijzen. Nu is die extra compensatie ondenkbaar. Loondaling voor ouderen wordt steeds meer bespreekbaar (en onvermijdelijk), loondaling voor jongeren is gemakkelijk geworden via de tijdelijke contracten. Overigens kan dit snel omslaan: bij schaarste worden tijdelijke contracten heel duur. Bij schaarste op de arbeidsmarkt ga je in de toekomst natuurlijk ook gewoon weer behoorlijke loonstijging krijgen.

Maar wanneer is er schaarste?

Nairu. Dat is de term die de Amerikanen hiervoor hebben uitgevonden: Non accelerating inflation rate of unemployment. De natuurlijke werkloosheid, waarboven er geen loondruk is en waaronder de lonen zo hard gaan oplopen dat de centrale banken aan de noodrem gaan hangen en de punch bowl aan diggelen gooit.

Zoals ik al eerder blogde http://beleggenopdegolven.blogspot.nl/2015/02/nairu-natuurlijke-werkloosheid-en-rente.html
, is er grote onzekerheid hoe hoog Nairu is in de VS. Waarschijnlijk lager dan de 5,2-5,5% die de FED aanhoudt ook in de rentevoorspellingen van de ‘dots’. Vorige maand zat ineens iedereen in zak en as omdat de loongroei in de VS onverwachts flink wegzakte. Het was duidelijk: het zou nooit meer iets worden met die loonstijging. Gisteren gebeurde het omgekeerde: men wreef de ogen uit: 0,5% erbij, wat is er aan de hand? Toch loongroei?

In de VS zou het kunnen, maar het is de vraag of je dit gaat zien in de loongroeicijfers. Hoger salaris wordt voor een steeds groter deel  gerealiseerd door van baan te verwisselen. De Employment Cost Index lijkt een betere indicatie voor loongroei te worden. Deze gaf ook een iets hoger cijfer dan het normale loongroeicijfer.

Of er verbetering is in het tempo van de loongroei, is onduidelijk, maar het is niet aan het verslechteren. Bij aanhoudende hoge groei van de werkgelegenheid moet het uiteindelijk toch ietwat crescendo gaan met de loongroei in de VS. In de eurozone zullen we wat langer op een houtje moeten bijten vrees ik.