Terugkijkend op wat we zeiden in ons boek Beleggen op de golven

De basis was dat je een lange golf in de economie krijgt door het schuiven van de machten business, employees, government en individuen. Dat was beursmatig zeer juist.

De beurzen zouden het goed doen omdat business en individuen sterk zouden staan en government zwak. Employees zouden geleidelijk sterker horen te worden vanuit een zeer zwakke positie. Kapitaal zou het winnen van arbeid (uitgebreid beschreven door Piketty), alleen individuen zouden aanvankelijk sterk staan.

Beurzen zouden moeten stijgen omdat het vooral met de winsten beter zou gaan dan verwacht. Centrale banken zouden voor een ruim monetair beleid zorgen. De asset economy zou terugkomen als bron van groei (niet erg krachtig, maar het is wel de officiële rechtvaardiging van QE door centrale banken). Het zou lijken als het herstel na de krach van 1907 (sic).

Dat is het deel van het boek dat goed is uitgekomen. We gaven dat weer op onze beleggingskaart die boven aan mijn blog is afgebeeld. De reële S&P zou ongeveer gaan stijgen als de rode pijl aangeeft. Veel beter hadden we tot op heden de pijl niet kunnen trekken. De structurele stijging van de S&P lijkt sinds 2015 wat af te zwakken, maar is denk ik nog wel mooi omhoog.

Economisch ging het veel slechter dan we hebben aangegeven. Dat kwam niet door deleveraging zoals iedereen aangaf als bron van lage groei in de komende jaren. Door het beleid van centrale banken is het maken van te veel schulden gewoon doorgegaan. Er was wel verschuiving in wie die schulden maakte. Deleveraging trad wel op bij de particuliere sector in de V, maar dat kwam niet door meer sparen, het kwam door afschrijven van hypotheekschulden en recentelijk door niet helemaal uit te geven wat je aan koopkracht won via lagere benzineprijzen. Asset economy is sterk.

Deleveraging is geen probleem bij ruim monetair beleid en gebeurt ook niet. 

Er is wel een rem (geweest) op begrotingstekorten, want de overheid staat zwak (o.a. dankzij de Tea Party). Dit hinderde de groei in de VS met meer dan 0,5% per jaar in de VS, pas nu lijkt dat even voorbij (=extra groei in de rest van 2016, nog niet in eerste kwartaal). De Eurocrisis hebben we niet zien aankomen. Ten dele was dit door het klappen van de groeibubbel in EU door enorme groei van de financiële sector in juist Europa, veel meer dan in VS/Japan (door de euro, die aanvankelijk de groei hielp, daarna vernietigde).

De groei is zwakker dan gedacht door dematerializering ten gunste van meer diensten. Dat veroorzaakt minder nieuw fysiek kapitaal met het betrekkelijk hoge rendement daarvan (Piketty hamerde hier op, al zijn die rendementen een zwakke stee in zijn verhaal). Lage groei productiviteit was er bij toch lage inflatie. De dienstensector heeft nu eenmaal een lage gemeten productiviteitsgroei.

We vonden de tijdgeest belangrijk. We zagen niet voldoende dat de nieuwe generatie millennials als motto zou krijgen: Schuld is vies. De trend van Anti globalisering is veel eerder gekomen dan ik dacht, dat hoort niet in een voorspoedscenario. Handel groeit niet langer veel sneller dan BNP. Globalisering had hulp financiële sector nodig en dat ging met uitwassen.

China’s groei stokt, gaat zo te snel richting het Japanse einde van de hoge groei met te veel schulden maken. Groei van  Emerging Markets hebben we overschat. Dit kan overigens weer iets beter worden.

Demografie was een hinderpaal, nog meer dan we al signaleerden. Ouderen werken langer door, dat hielp,  maar er is toch inkomensverlies (top inkomen bij 45-54). Afbouw assets door babyboomgeneratie was inderdaad geen probleem. Dit start veel later dan op je  65ste, was 70,5 toen we   het schreven in 2009 en nu lijkt dit pas echt na je 72^ste te gebeuren bij de mensen die behoorlijk wat assets hebben.

Olieprijzen. Boven $90 is te veel voor groei. Schalieolie hebben we niet gezien, het is duur maar wel effectief om olieprijs onder 90 te krijgen en het voorkomt structurele stijging naar150+.

Klimaatcrisis. Stranded assets, vooral bij steenkool. Dat hebben we behandeld als kans en dat kan nog steeds uitkomen.

Per saldo was het beleggingsverhaal prima, maar het economische verhaal veel te optimistisch.