overpeinzingen

De walls of worry zijn hoog. Wat gaan de centrale banken doen? Zijn die negatieve rentes wel goed voor investeringsgroei? De spaarder wordt erdoor getroffen, maar daar zitten centrale bankiers totaal niet mee. Ze pompen aandelenkoersen en vastgoedprijzen op, dus de totale beleggingsopbrengsten zijn goed. Kleine spaarders hebben pech gehad, maar zo hoort dat volgens centrale bankiers. Ze moeten maar langer doorwerken, dat is beter voor de economie. Banken gaan natuurlijk minder krediet geven als de rentes negatiever worden en dat is niet de bedoeling, maar tot dit inzicht weigeren de centrale bankiers te komen. Het wordt tijd voor een demonstratie voor de burelen van de ECB dat dit echt niet kan, het leidt tot haat zaaien tussen ouderen (het verwacht rendement is hoger dan de rekenrente en daardoor gaat het niet verkeerd met pensioenfondsen) en jongeren (negatieve rentes geven aan dat pensioenfondsen steeds armer worden). Een hogere korte rente doet wonderen voor de dekkingsgraad en de jongeren en ouderen voelen zich dan een stuk beter, in ieder geval in Nederland. Het bedrijfsleven investeert bij een hogere rente echt wel door, het zet allen het mes in terugkoop eigen aandelen en dividendverhogingen. Men ziet gewoon dat huishoudens meer sparen en bedrijven minder investeren bij negatieve rentes, maar toch gaat men ermee door en zijn er geen protestdemonstraties tegen zo’n oneerlijk rentebeleid.

Gaat de Bank of Japan echt de rente nog negatiever maken en nog meer kopen via QE, al slaat men de langlopende leningen over? De FED is er uit: ze doen gewoon niets in september en verhogen in december. De inflatie loopt eigenlijk te veel op in de VS, maar het gaat niet goed met de detailhandelsverkopen. Die strong patch van het derde kwartaal is weg aan het ebben, al zijn leading indicators weer pico bello, zowel voor de betrekkelijk korte termijn als de middellange termijn. Men volgt Brainard. Die wil de rente verhogen in het tempo van de slak die af aan het remmen is voor de bocht.

Ondertussen zijn er ook geluiden dat de rente de bodem heeft bereikt en nooit meer nog lager zal worden dan we net gezien hebben. Overheden gaan massaal fiscaal stimuleren, al kan de VS dat niet na een verkiezingsjaar zonder recessie. Er komt echt meer inflatie in de VS, de bevolking groeit terwijl er al jaren te weinig is gebouwd en dus huurstijging, de medische kosten gaan exploderen. Iets beleven is een prijzige zaak, toerisme groeit te hard.  Computers etc. dalen niet meer zo hard in prijs als vroeger.

De FED kijkt meer naar de arbeidsmarkt en inflatie dan naar de groei van het BNP. Die groei van het BNP geeft steeds minder goed aan, hoe het gaat met de gemiddelde mens. Het BNP is geconstrueerd op basis van industriële productie en via politieke druk moesten de overheidsuitgaven ook zwaar meegenomen worden (anders kon men geen keynesiaans stimuleringsbeleid verkopen). Nu de economie voor 88% uit diensten bestaat (inclusief die van de overheid) en 12% uit productie, begint het duidelijk te worden dat er iets mis is met de berekening van de cijfers. Armoede van pensioenfondsen die tot meer sparen nopen zit niet in de cijfers. Centrale banken stimuleren liever die 12% en niet die 88%. Zo denken we stiekem ook bijna allemaal: alleen produceren is echte groei, de rest is creatieve boekhouding, nodeloze franje (misschien met uitzondering van zorg).

Goed dus, die arbeidsmarkt en oplopende inflatie is reden genoeg om de rente te verhogen. Van mij moet dat niet alleen vanwege groeiende tekorten van pensioenfondsen, maar vooral ook om zombiebedrijven die geen normaal rendement behalen creatief te vernietigen en in te ruilen voor bedrijven met een voldoende rendement. Anders krijg je nooit meer groei van betekenis (secular stagnation dus) en als je de rente verder verlaagt, onder nul brengt, dan creëer je steeds meer zombiebedrijven.

 De consument in de VS heeft wel erg zijn best gedaan, terwijl de rest van de economie kromp. Dat kwam door de lage inflatie, maar ook door herstel van MEW, mortgage equity withdrawal.

 Er is een groeiend vertrouwen dat de waarde van een huis verder gaat stijgen. Daardoor gaat MEW verder stijgen en dat is een stut onder de groei van de consumptie (zo lang de rente niet te veel stijgt). De FED zou misschien MEW willen beperken om een bubbel à la 2006 te voorkomen. Wie weet.

Is dat slecht voor beurzen? Niet als de renteverhoging langzaam gaat bij minder deflatiegevaar en meer beloftes van fiscale stimulering. De wall of worry is hoog en na de presidentsverkiezingen gaat de amerikaanse beurs meestal eerst omhoog (totdat het duidelijk is dat men te veel fiscaal gestimuleerd heeft, maar dat lijkt deze keer niet het geval).