Obama/Kerry streng voor Israël, met een scherpe veroordeling in de VS hiervan: met Trump worden de bordjes verhangen; gaat de tijdgeest richting oorlog?

Obama/Kerry streng voor Israël, met een scherpe veroordeling in de VS hiervan: met Trump worden de bordjes verhangen; gaat  de tijdgeest richting oorlog?

Ik dacht eerst, ik schrijf iets over hoe Obama/Kerry op het laatst nog extra hun stempel te drukken op de buitenlandse politiek. Daarna dacht ik, het heeft geen zin hierover te praten, het is te ingewikkeld want wordt achterhaald door nieuwe historische feiten. Toch een reactie, uit ongerustheid. De tijdgeest gaat een gevaarlijke kant op.

Nu lees ik in de Wall Street Journal hoe fout Kerry was in hun ogen, in een editorial, niet van een invloedrijke bobo-gastschrijver. Eerst was de WSJ behoorlijk kritisch over Trump en Israël. Nu is dat allemaal ingeruild voor een ruk naar populistisch rechts. 

De reacties op artikelen zijn in een benauwend grote meerderheid gevaarlijk rechts populistisch aan het worden, volstrekt onverzoenlijk over vooral de oude zogenaamd politiek correcte standpunten. Dat is gevaarlijk. Kerry heeft een punt dat het bouwen van nieuwe nederzettingen de tweestaatoplossing Israël/Palestina verder weg brengt. Obama liet Kerry en de VN ambassadrice de hete kolen uit het vuur halen, maar verdedigde niet zelf in de eerste plaats waarom de VS geen veto inzette. Als hij dapper was geweest had hij Amerika voor de motie laten stemmen, niet van een stem laten onthouden.

In Amerika is nu een volkswoede opgestaan tegen Kerry, niet alleen bij de republikeinen, maar ook bij de democraten (Schumer, als belangrijkste populist). Trump moet nu wel haast de ambassade naar Jerusalem verplaatsen ook al verbiedt een VN-motie dat, zo concluderen velen.

Ondertussen tikt de tijd verder en wordt de zaak van de Palestijnen zwakker. Israël bestaat bijna 70 jaar en bezet de westelijke Jordaanoevers nu al bijna 50 jaar. Wij geven geroofde kunstschatten uit de Tweede Wereldoorlog nog steeds terug, maar met steeds meer moeite (na al die tijd is er veel onduidelijkheid over van alles, over het eigendom, welke waarde je moet vergoeden, alles verjaart, zelfs grote misdaden, de direct rechthebbenden leven niet meer, etc.). Na 45 jaar kregen Duitsers hun bezittingen van voor 1945 in Oost Duitsland terug. Maar de Russische bezittingen van voor 1917, dat was al te moeilijk. Compensatie vanwege de slavernij van voor 1863? Vergeet het maar.

Netanyahu gaat duidelijker dan voorheen inzetten op de klok. Hamas moet opgeven dat Israël geen bestaansrecht heeft, voor ons duidelijk maar voor Hamas onverteerbaar. Zo lang dit niet gebeurt, hoeft Israël niet in te binden met nederzettingen en doet de klok zijn werk. Over 20 jaar staat Palestina zo compleet verloren, is er natuurlijk geen sprake meer van dat een Palestijnse staat er nog in zit zonder een grote oorlog die Israël verliest. Voor die grote oorlog is niet zo’n animo bij de buurstaten van Israël. Dat kan komen als verarming toeslaat en de revolutionaire geest uit de fles komt. Dan nog is Israël nog steeds kansrijk.

Leidt de huidige, kennelijk nieuwe tijdgeest tot grote oorlogen?

Dat is onduidelijk natuurlijk, maar historici zijn er in het geheel niet gerust op. De Eerste en Tweede Wereldoorlog zijn voorbeelden van twee soorten oorlog: die uit weelde en die uit wanhoop.

De Eerste en Tweede Wereldoorlog hebben een onuitwisbare indruk achtergelaten op de strijdende generaties (als laatste de silent generation) en de generatie erna (de babyboomers). Daarna is de ontzetting, dit nooit meer, weg aan het ebben. Zo lang de babyboomgeneratie nog veel politieke macht heeft, zit de angst voor een nieuwe wereldoorlog er nog wel voldoende in.

Maar na verloop van tijd dreigt iets als de Eerste wereldoorlog, een oorlog uit weelde. Het duurde 100 jaar na de Napoleontische oorlogen voor de geesten rijp waren voor een grote oorlog. De gevestigde orde vond het wel interessant, het was weer eens iets anders, een avontuur. Een ongelooflijk domme zienswijze. Maar het gebeurde. Een ander voorbeeld van een oorlog uit weelde was de Vietnamoorlog, via de domme dominotheorie (vooral achteraf). Amerika stond zo sterk dat geen enkele tegenkracht werd geaccepteerd.

Wat zien we nu

De geesten in het Westen zijn niet rijp voor een oorlog uit weelde (misschien over ongeveer dertig jaar)

De tijden zijn niet slecht genoeg voor een oorlog uit wanhoop. Maar als secular stagnation het basisscenario blijft voor de nodige jaren, dan komt die oorlog uit wanhoop er uiteindelijk.

Er is veel onvrede, maar niet genoeg voor een oorlog uit wanhoop in het rijke Westen (maar in de europeriferie kan dit met een beetje pech uiteindelijk gebeuren).

We zien dat de standpunten van republikeinen/ democraten steeds verder uiteenlopen in de VS

Zoals nu gereageerd wordt op Kerry is een voorbeeld. Het is niet moeilijk je voor te stellen dat een en ander uiteindelijk uitloopt op geweld. Maar een grote oorlog? Dat is nu nog onvoorstelbaar.

Maar zie ik het allemaal wel goed vanuit mijn bevoorrechte positie in Nederland? Hier is armoede niet zo alom aanwezig als in grote delen van de VS. Niet alleen veel zwarten zijn arm, maar ook heel veel blanken. Steeds meer blanken op plekken waar toeristen niet (durven te) komen. Ze zoeken troost bij de kerk en McDonalds; Walmart wordt geprezen voor de parkeerplaatsen waar je ook kunt overnachten en hun buy American actie sinds 2013 (nu 2/3 van hun verkopen). Trump won daar groot en als dit iets doet om hun problemen op te lossen zou dit goed zijn. Opvallend is hoe veel van die blanken zo ontzettend afgeven op links, dat hun politiek het binnenland steeds slechter eraan toe maakt.

 In Europa gaat het met de middenklasse veel minder slecht dan in de VS.

Maar we zijn ook in Europa op het verkeerde pad volgens velen

We zien populisten aan de macht komen, maar zelfs Trump is nog ingekapseld door de gevestigde orde van republikeinen. Theresa May al helemaal. Alleen in Oost Europa (Polen, Hongarije) zie je onredelijke regeringen. Poetin is in onze ogen onredelijk, maar niet zo volgens de Russische geschiedenis. Poetin probeert de Russische natie groot te maken en is daarom een lichtend voorbeeld voor Trump. Feiten zijn niet waar genoeg om ze met succes te vervangen door nieuwe feiten. We zijn toe aan het niet te zwaar nemen van keukentafelgesprekken (Poetin) en kleedkamerpraat (Trump).

Dan is er de opkomende politieke en militaire macht van China en in veel mindere mate die van Rusland en India. Bemoedigend is dat China nooit buiten zijn eigen terrein oorlog is gaan voeren tot nu toe. Gevaarlijk is dat Xi heeft laten doorschemeren net als Mao en Poetin meerdere decennia aan de macht te willen blijven. Het conflict tussen India en Pakistan is zeer gevaarlijk. Rusland is demografisch en economisch te zwak voor een echt grote oorlog. Restauratie van de Sovjet Unie is al een onhaalbaar doel voor Poetin.

Al met al toch wel een klimaat dat oorlogen veroorzaakt, maar voorlopig nog geen wereldoorlog. Iets als de opstanden van rond 1845-1855 en rond 1872, 1970. Met meer economische oorlogen dan echt wapengekletter. Met die migranten loopt het met kwade kans niet goed af, al zullen ze niet zoals de joden vergast worden.