Montier valt economische dogma’s aan. Geloof hierin veroorzaakte opkomst populisme

https://www.gmo.com/docs/default-source/research-and-commentary/strategies/asset-allocation/the-deep-causes-of-secular-stagnation-and-the-rise-of-populism.pdf

James Montier probeert uit te leggen dat populisme onafwendbaar is geworden en dat heel wat dogma’s van de economische theorie in de vuilnisbak thuis horen. Een lang verhaal met heel wat food for thought.

Hij komt met nieuwe theorieën waarvan de SP en Spekman van smullen. Inflatie komt helemaal niet door te lage werkloosheid, te hoge minimumlonen of te veel aanhangers van vakbonden maar door hogere olieprijzen. Sinds de kerninflatie zeer stabiel is, klopt die constatering inderdaad. Maar zijn stelling dat er pas echt veel inflatie kwam door de oliecrises, is dubieus. Sinds de loonexplosie in de jaren zestig schoot de inflatie omhoog. Dat gebeurde zonder olieprijsexplosie. Vanaf 1965 werd de inflatie te hoog, vanaf de oliecrises problematisch hoog. De olieprijs ging zo veel omhoog omdat de oliesjeiks het niet meer pikten dat de olieprijs zo laag bleef, terwijl in het rapport van Rome haarfijn was uitgelegd dat olie schaars werd.

Overigens heeft hij denk ik een punt dat economische dogma’s als hogere minimumlonen helemaal niet duidelijk tot hogere werkloosheid leidden en een hoger percentage vakbondslid wijst eerder op lagere werkloosheid dan hogere werkloosheid in de jaren erna.

Winst is vies, ja het is terug. Alle ellende van de laatste decennia is veroorzaakt door dat volgens hem net zoals ik dat leerde in de jaren 70 op de universiteit verwerpelijke streven naar winstmaximalisatie. Daardoor moet per definitie de arbeidsinkomensquote terug. Geen speld tussen te krijgen, maar het zorgt niet voor lagere werkloosheid. Integendeel, de zeer lage winstquote was in 1981 reden dat de werkloosheid zo hoog bleef en het akkoord van Wassenaar met loonmatiging oafwendbaar werd. Daarna herstelde de winstquote en daalde de werkloosheid.

Interessant is zijn stelling dat na 1965 de politiek streefde naar lagere inflatie en niet naar lagere werkloosheid en dat men ten onrechte geloofde dat lagere werkloosheid zo inflatoir zou zijn. Hij komt daarin een heel eind, maar grote schaarste aan arbeid veroorzaakt toch echt meer loongroei.

Dan is er nog de teloorgang van goed betaalde banen in de industrie. Dat zou komen door globalisatie. Nee, dat komt door automatisering, productievere machines.

De theorieën van Montier rammelen aan alle kanten, maar de dogmatische uitleg van sommige economische theorieën die hij aanvalt ook.

Meer globalisatie zou stijgende handelstekorten van de VS betekenen. Ik geloof er niets van, dit komt door de aantrekkelijkheid van Amerikaanse beleggingen. Door veel hierin te beleggen forceert men een tekort op de Amerikaanse lopende rekening.

 Grotere inkomensongelijkheid. Ook dat komt volgens mij maar zeer ten dele door globalisatie. Door technologische vooruitgang wordt de wereld steeds complexer. Dat betekent meer vraag naar hoog opgeleiden/ slimme mensen. Het is een economisch dogma dat in bedrijven er maar een paar mensen ertoe doen, zorgen voor het succes van de onderneming. Die moeten goed beloond worden, dat is onvermijdelijk. Goed is excessief geworden, daar ben ik het (ook) eens met Montier. Om als bedrijf goed te presteren is het niet goed om alleen te belonen naar bepaalde prestaties. De mindere goden zorgen voor de sfeer, stabiliteit, lagere risico’s, zorgen voor lagere inkomensaanvullende subsidies door overheid en familie.

 Hoge inflatie is echt een groot probleem en dat is een iets hogere werkloosheid waard. In de jaren zeventig werd het duidelijk dat je niets had aan die hogere lonen, want in reële termen ging je er niet meer op vooruit. De hoge rente zorgde voor allerlei problemen.

De werkloosheid is overigens helemaal niet gestegen sinds men echt werk ging maken van bestrijden van inflatie, na 1981. Maar Montier heeft wel een punt dat men na 1981 de inflatie te hard bestreden heeft met als gevolg allerlei neveneffecten.

Globalisatie heeft gezorgd voor hoge groei in Emerging Markets, vooral China. Daar heeft men het enorm veel beter gekregen en dat ging echt niet ten koste van het reële inkomen in het westen. Het is wel zo dat de gemiddelde inkomens in het Westen daardoor niet harder stegen dan in Emerging Markets, iets dat sinds 1800 wel het geval was. Het herstel van Emerging Markets is heel rechtvaardig. Alleen de oudere witte kiezer denkt daar heel anders over. En die heeft het tegenwoordig voor het zeggen.