Bas Jacobs vind ik de beste econoom van Nederland, maar toch ben ik het deze keer voor een belangrijk deel niet met hem eens.
Bas Jacobs: het achterblijven van de loonstijging bij lage
werkloosheid is te verklaren met waarom er Secular Stagnation optreedt:
De reële rente blijft
te hoog door de nulgrens en daardoor wordt er te weinig geïnvesteerd. Daardoor
is de productiviteitsstijging te laag en gaat het fout met de loonstijging. Uitgaande
van bepaalde plausibele veronderstellingen over substitutie van arbeid door
kapitaal leidt te weinig investeren mathematisch tot een lager aandeel van
arbeid in het BNP (en krijgt kapitaal een groter deel (van een kleinere koek)).
Ik ben het ten dele
niet met Bas Jacobs eens.
Ja, er is te weinig
geïnvesteerd en daardoor is de productiviteitsstijging te laag geworden en
daardoor de loonstijging ook en drukt
dit ook nog eens het aandeel van arbeid in het BNP.
Ja, het verhaal van te
lage investeringen vergeleken met wat evenwichtig zou zijn is een essentiële
aanvulling voor het verhaal waarom de loonstijging zo laag blijft, terwijl de
werkloosheid zo laag is.
Nee, het is niet de te
hoge reële rente die zorgt voor de te lage investeringen. De reële rente is
extreem laag voor leningen met laag risico.
De algemene theorie is
dat lagere rente ervoor zorgt dat investeringen met lager verwacht rendement
rendabel worden. Daardoor gaan investeringen omhoog. Nu is dit volgens mij niet
meer genoeg om te compenseren voor uitval van investeringen met hoog rendement
en risico. Die lage rente drijft namelijk de investeringen met hoog risico uit.
Dat kun je afleiden uit de beleggingstheorie van Sharpe, CAPM (capital asset
pricing model). De optimale portefeuille is het raakpunt van de risicovrije
beleggingsrente met de set van
beleggingsopbrengsten in combinatie met risico’s. Dat raakpunt verandert als de
rente daalt. Ceteris paribus krijg je dan een punt met lager risico en en lager
verwacht rendement. Dit veroorzaakt dat beleggingen met lager risico beter
gewaardeerd worden dan beleggingen met hoog risico (dit verklaart waarom low
volatility het zo goed deed de afgelopen decennia). De extreme
lage rentes van nu maken beleggingen met hoog risico enorm onaantrekkelijk.
Bedrijven beginnen er niet meer aan, ze kiezen voor investeringen met laag risico,
zoals inkoop eigen aandelen. Financial engeneering (geld lenen voor inkoop eigen
aandelen etc.) is bij lage rente aantrekkelijker dan investeren.
De animal spirits
worden vermoord door de te lage rente. Dat had Trump goed gezien (niet alles is
fout aan deze man). Overheden moeten deze riskante investeringen met goed
verwacht rendement aantrekkelijker maken (deregulering van banken zodat ze
riskanter kunnen uitlenen, lagere belastingen voor bedrijven die investeren).
De overheid is er om het risico te verlagen, meestal voor de burgers, maar ook
voor bedrijven. Meer infrastructuurinvesteringen met onduidelijk rendement (dit
zekerder maken zorgt voor meer private investeringen hierin), zoals in de
digitale en groene economie.
Kortom, Secular
Stagnation dreigt bij lage rentes en lage werkloosheid, als men riskante investeringen
niet helpt. Negatieve rentes zijn uit den boze, hooguit tijdelijk te
verdedigen. Op lange termijn zijn extreem lage rentes onvoorstelbaar destructief.
Niet alleen voor het pensioenstelsel, maar voor de hele economie, er wordt bijna alleen maar geïnvesteerd in weinig renderende veilige investeringen, je krijgt er
toenemende ongelijkheid door (kapitaal krijgt steeds groter deel van te kleine koek).
vervolgpost http://beleggenopdegolven.blogspot.nl/2017/06/goldilocks-inflatie-en-toch-moet-de-fed.html
vervolgpost http://beleggenopdegolven.blogspot.nl/2017/06/goldilocks-inflatie-en-toch-moet-de-fed.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten