overpeinzingen, wordt de potentiële groei hoger en daarmee de rente?

Het economische nieuws is goed, bijna overal op de plekken die ertoe doen. Er is zelfs een nieuwe verbetering zichtbaar in de VS. Het vertrouwen van midden- en kleinbedrijf neemt een nieuwe sprng omhoog tot recordhoogtes. De retail sales waren veel beter dan verwacht in de VS (+0,8% bij 0,5% verwacht en ook nog eens 0,3% opwaartse herziening van de maand ervoor, d.w.z. de groei van de consumptie versnelde, goede kerstverkopen). De groei van de industriële productie is nu in lijn et de hoge PMI’s ofwel de gunstige soft data van de surveys vertalen zich in gunstige hard data.

Indicatoren voor economische verwachtingen staan nu op niveaus waar een omkeer normaal is. Sentimentsindicatoren voor aandelen beginnen nu toch echt op zwaar overbought te staan, de ingeprijsde volatiliteit van de VIX begint op te lopen. Liquiditeitsindicatoren verslechteren sinds 8 december behoorlijk volgens Julian Garrets van Macro Strategy Parters (tot ongeveer maart).

Het goede nieuws van de belastingverlagingen met een groter dan verwachte daling van de vennootschapsbelasting en toptarieven voor veelverdieners is bekend, maar lijkt nog niet helemaal verwerkt in de koersen, verwachtingen van de FED en de winstschattingen.

Er zijn twee vlekjes op het mooie fundamentele verhaal voor de beurs. Het eerste is dat Ruslandonderzoeker Mueller met resultaten gaat komen die wel haast politieke onrust moeten veroorzaken, vooral als dit gebeurt voor de verkiezingen.

Het tweede vlekje is de afnemende liquiditeit komend jaar doordat centrale banken minder voor sinterklaas gaan spelen en het grotere begrotingstekort van de VS gefinancierd moet worden terwijl anders dan gebruikelijk dit samengaat met hogere groei, hogere vraag van consument en bedrijfsleven. Een en ander betekent dat de FEd inderdaad de rente drie keer lijkt te gaan verhogen in 2018 en dat is meer dan is ingeprijsd. De ECB gaat gewoon door met reduceren van QE-aankopen, de Bank of Japan lijkt ook plannen te gaan ontwikkelen ooit minder royaal te worden.

Iets anders dat te denken geeft is erg negatieve basisswap voor beleggers die het dollarrisico willen afdekken. Dat maakt afdekken erg duur en zorgt voor hogere rentes in de eurozone dan in de VS of Japan als je valutarisico afdekt (en dat bij een ruim 2% hogere tienjaarsrente in de VS dan in Duitsland). Een en ander schijnt te komen door de repatriëring van buitenlandse winsten ($2600 miljard) die ervoor zorgt dat dat geld ineens niet ingezet wordt om buitenlandse leners van lange dollarleningen te voorzien. Daardoor is de euro sterker dan het (niet afgedekte) renteverschil voor lange leningen met de VS aangeeft. Hoe lang duurt dit nog en wat gaat dit nog betekenen voor rente en dollar?

En waar heeft iedereen het over? Over bitcoins. De ervaren beleggers hebben bijna allemaal (inclusief mezelf) deze boot gemist om opulent rijk te worden.

Een kleine groep met onduidelijke kennis van het fenomeen, overigens al snel groter dan mijn kennis, heeft enorm geprofiteerd en er is een ernstige vorm van FOMO ontstaan (fear of missing out) die volgens de wet van Murphy leidt tot maximale aankopen op het hoogste punt van de laatste enorme groep van nieuwe intreders in het bitcoin-mysterie.

.

 En waar hoort men het over te hebben?

Gaan de belastingverlagingen in de VS werken. Hogere winsten lijken vrij waarschijnlijk, maar of de economische groei van betekenis gaat aantrekken is onduidelijk, de werkloosheid is al zo laag, de groei lijkt al boven potentie en volgens de economische tekstboekjes moet men door de belastingmeevaller voor de rijken vooral meer gaan sparen. Zoals gewoonlijk zeggen economen van de democraten dat belastingverlagingen nu de groei niet van betekenis gaan helpen en de economen van de republikeinen zegen dat het mee zou kunnen vallen.

Dat laatste kan alleen als de potentiële groei door nu nog mysterieuze zaken aantrekt. Sinds 2008 wordt de potentiële groei steeds lager ingeschat, maar daar kan een keer in komen. Dat kan alleen als de investeringsgroei meevalt, iets dat gelukkig redelijk kansrijk is (de trend in de investeringscyclus is gunstig en die cyclus is nog jong als enige bijna, samen met die van de huizenmarkt en infrastructuur), er komen fiscale prikkels, de waardering van aandelen is minder te laag versus de rente waardoor financial engeneering in plaats van investeren minder aantrekkelijk is geworden en ten laatste, de olieprijzen zijn voldoende om meer investeringen in schalieolie en -gas uit te lokken).

Waardoor de trend van potentiële groei verandert, vooral vanwege andere productiviteitsgroei, is vaak pas na de nodige jaren duidelijk. Het zou goed kunnen dat na al die negatieve aanpassingen voor potentiële groei men te veel neerwaarts heeft aangepast..

Of die meevaller zoals gebruikelijk in de afgelopen drie decennia naar het bedrijfsleven gaat is niet meer zo zeker. Die trend dat alleen het bedrijfsleven en de echt rijken winnen heeft te lang geduurd volgens denken via de lange golf in de economie. Dat te lang kan nog gemakkelijk de nodige jaren voortduren, maar het kan ook ophouden: electoraal kan men gaan kiezen voor nivellering, de age werkloosheid hoort hogere loonstijging te veroorzaken.

Vooralsnog lijkt Trump alle wind in de economische zeilen te hebben. Groei boven potentie die in 2019 een deuk krijgt omdat de belastingen niet verder omlaag gaan moet in 2020 gecompenseerd worden met hogere infrastructuurinvesteringen en dat kan lukken omdat democraten dit graag willen en republikeinen niet echt tegen zijn.
een en ander zou betekenen dat de rente hoger wordt als de belastingen verlaagd worden (2003 was de vorige periode met grote belastingverlagingen in de VS)

plaatje Strategas