recessie in 2020 waarschijnlijker in VS, kansen van Elisabeth Warren stijgen

De beurs daalde nauwelijks afgelopen week. De dalingen door de tegenvallende ISM rapporten voor manufacturing en non manufacturing en de toenemende kansen van Warren om presidentskandidaat voor de democraten te worden (gezondheidsproblemen van Sanders en de stinkende zaakjes van Biden in de Oekraïne en China) werden bijna geheel tenietgedaan door de geruststellende groei van de werkgelegenheid/ daling van de werkloosheid.

De Amerikaanse rente daalde flink op de slechte economische rapporten. Ook de ingeprijsde inflatieverwachtingen braken mede door lagere olieprijzen (eerder herstel productie Saoedi-Arabië en weer neerwaartse bijstellingen van vraag naar olie) naar beneden door ondanks hogere importprijzen op Chinese producten.

Het komend winstseizoen moet duidelijk maken of die hogere importtarieven leiden tot winstwaarschuwingen.

De consensus is dat de huidige ISM rapporten slechts een beperkte afzwakking van de groei aangeven en dat groei van de werkgelegenheid voldoende blijft voor redelijke inkomensgroei. De huizenmarkt herstelt en de tarievenoorlog leidt nauwelijks tot lagere groei. Besparingen van consumenten zijn reeds hoog. De normale excessen die een recessie voorafgaan zijn er niet: geen wilde overinvesteringen van bedrijven, geen grenzeloos optimisme over groei, geen bubbel op de huizenmarkt. Er is nu zelfs sprake van excessieve risicomijding.

Daar staat tegenover dat de daling van de ISM hardnekkig is, ongeveer 1 punt per maand (en iets versnellend) volgens Ore, nu van Strategas. ISM non manufacturing wordt nu meegesleurd in de daling. De voorraadcorrectie zet door.  

ISM manufacturing van 47,8 betekent daling van de industriële productie, maar niet van het BNP (huidig niveau correspondeert met 1,5% volgens ISM organisatie) . Dat gebeurt pas bij 43-44. ISM non manufacturing staat nog ruim boven 50 met 52,6. Daling tot ongeveer 48-49 geeft pas een recessie aan. De trends wijzen erop dat deze niveaus begin 2020 worden gehaald. ISM export orders is wat dat betreft de ergste onheilsprofeet (maar wel de beste leading indicator van de ISM cijfers)

De redenen voor recessie zijn vooral de handelsoorlogen en de bijbehorende extreme onzekerheid die niet weg lijkt te gaan in 2020 en zorgt voor lagere investeringen, voorzichtiger aannamebeleid, lager consumentenvertrouwen, uitstel aankoop dure zaken zoals een tweede huis, auto. Krimp van commerciële vastgoedmarkt volgens Architecture Billings Index. De groei van de werkgelegenheid is steeds duidelijker onder 150.000 per maand gekomen en dat was in het verleden steeds een betrouwbare voorbode van een recessie in de VS. 

  

De extreem lage rente heeft waarschijnlijk geleid tot te veel coulance bij banken om bedrijven met te veel schulden draaiend te houden (defaults zijn merkwaardig veel lager dan de hoge schuldenpositie aangeeft). Er zijn te veel bedrijven met wonderproducten/diensten die te veel verlies maken. Er is te veel vertrouwen dat de disruptors veel winst gaan maken (sommige wel, maar veel niet). Er zijn nu te veel bedrijven die marginaal winstgevend zijn geworden, door de lage rente niet weggesaneerd worden via creatieve vernietiging. Dat zorgt voor steeds lagere groei (secular stagnation).

Met auto’s is van alles grondig mis. Ze zijn te duur geworden vanwege allerlei extra snufjes die nodig zijn om te kunnen hopen dat ze door mogen blijven rijden na strengere klimaatwetgeving. De tweedehandswaarde komt daardoor onder druk. Dit leidt tot te veel autoschulden, nu ook nog eens met een looptijd die erg lang is geworden, langer dan de tijd dat je die auto hebt (= doorschuiving van opgebouwde autoschulden wordt steeds groter).

 Amerika begint steeds meer last te krijgen van afzwakkende groei buiten de VS. PMI manufacturing in Europa is in elk land behalve Griekenland en Nederland onder 50. In Japan is het consumentenvertrouwen ingestort en in oktober komt de verhoging van hun BTW. Recessie gegarandeerd zo ongeveer in Japan en Duitsland. De groeiafzwakking in China lijkt mee te vallen, maar de economie is niet immuun voor dalende export naar de VS. China stimuleert consumptie via lagere belastingen etc. maar met als gevolg minder groei investeringen. Daar heeft de groei van de wereldhandel last van (China importeert veel investeringsgoederen/ grondstoffen en multiplier investeringen veel groter dan die van consumptie).

Een en ander wijst op groeiafzwakking in de VS die bij de minste extra schok overgaat in een recessie.  Groeiafzwakking is verdisconteerd in de koersen en wordt voor een groot deel gecompenseerd door ruimer monetair beleid van de FED. Niet verdisconteerd is een recessie en vooral niet een langdurige groeiafzwakking. Die leidt namelijk tot lagere winsten, zoals we na 2010 in Europa zagen, ok al was er enige groei van het BNP. De (operationele) winst van de S&P500 voor 2021 zou wel eens aanzienlijk onder het huidige winstniveau kunnen liggen.

Ook niet verdisconteerd is een overwinning van Elisabeth Warren. Zij heeft genoeg van al die cadeautjes aan de rijken/ bedrijfsleven. Hogere belastingen op vermogen (zoals Piketty al tijden roept), een dure ‘climate deal’ met nog hogere belastingen daardoor, lagere studieschulden en dure hervorming ziektekostenverzekeringen. Opsplitsing van te machtige techreuzen zoals Facebook (Zuckerberg doet in zijn broek voor Elisabeth). De tijdgeest is richting deglobalisering en wat Warren voorstelt.