de week die was, de onzekerheid van de Amerikaanse verkiezingen en corona

 

De afgelopen week daalden de koersen flink. Zelfs de Nasdaq was kwetsbaar. Geen hulp van obligaties. Zelfs de beurs zegt niet meer dat Trump gaat winnen, overigens ook niet duidelijk of Biden zal winnen. De opiniepeilingen zijn wel duidelijk: Biden gaat ruim winnen. Maar na de uitslag van 2016 zijn veel mensen daar nog erg onzeker over. Nogal wat mensen, maar minder dan in 2016, durven niet te zeggen dat ze op Trump stemmen. De polls hebben hier voor gecorrigeerd, ook geven die nu een groter gewicht aan de mening van deplorables/ laag opgeleiden dan toen.

Trump heeft qua resultaat goed gescoord met grote belastingverlagingen en dus flinke stijging reële inkomens, flinke stijging van vermogens/ pensioengeld, hoger vertrouwen van bedrijfsleven (zelfs na corona hoger dan onder Obama), deregulering, benoeming conservatieve rechters (waar zelfs niet elke republikein blij mee is), aanpak China (nog niet leidend tot kleinere handelstekorten of herstel werkgelegenheid in industrie), aanjagen olie-industrie, opzeggen internationale verdragen (vooral klimaatverdrag was slechte zaak, maar een groot deel van achterban vindt een en ander in grote lijnen OK, zoals beloofd door Trump). Trump heeft mensen bang gemaakt voor de linkervleugel van de democratische partij, voor belastingverhogingen door Biden, wetteloosheid van BLM, van verwaarlozing van de deplorables/ plattelandsstaten, iets minder duidelijk voor dreigende gevaren in suburbia onder Biden. In normale omstandigheden zou dit meer dan genoeg zijn geweest voor een zittende president om royaal te winnen maar Trump is zo onbeschoft, zo controversieel, chaos creërend, zo vaak de onwaarheid vertellend (‘alternative facts’ verkondigend), onpresidentieel, te veel vergoelijkend wat extreem rechts doet, toont te weinig ‘ compassion’, ging niet mee met Metoo, met BLM, verknalde het beleid voor corona. Dat laatste heeft ervoor gezorgd dat veel Amerikanen in een benarde positie zitten en afhankelijk zijn van overheidssteun, veel meer dan in 2016 en zo in de handen van Biden zijn gedreven.

Er zijn heel wat relatieproblemen in de VS omdat veel vrouwen op Biden stemmen uit walging voor Trump, terwijl hun mannen gepassioneerd op Trump stemmen. Het verschil in stemgedrag van vrouwen versus mannen is volgens de peilingen nog nooit zo groot geweest (en de hoofdreden waarom ik denk dat Biden gekozen gaat worden).

Nog nooit zijn er zo veel stemmen van te voren uitgebracht. Van die stemmers stond afgelopen week iets meer dan de helft geregistreerd als democraat, 27% republikein en de rest onafhankelijk. De post kan deze enorme toestroom niet verwerken en alleen al in de swing states waren op 30 oktober 7 miljoen stemmen nog niet verwerkt door de post (28% van de vooraf uitgebrachte stemmen). Pennsylvania meldt daarom dat ze waarschijnlijk nog enkele dagen na de verkiezingen nodig hebben om alle poststemmen etc. te tellen.

Trump krijgt grote menigtes op de been en een onderzoekje van Stanford University schat dat dit tot 700 coronadoden gaat leiden, iets dat me erg veel lijkt, maar het is meer dan 0.

Hoge opkomst zou gunstig zijn voor democraten, maar de extra opkomst zal vooral onder laag opgeleiden zijn en Trump scoort uitermate goed bij mannelijke domoren.

Hoe dan ook, een van de twee gaat verliezen en dat is een grote tegenslag voor een behoorlijk deel van de stemmers, die zich daar niet gemakkelijk bij zullen neerleggen, zo zeggen ze al van te voren.

Onlusten op en na de verkiezingsdag zijn zo ongeveer gegarandeerd, alleen hoe erg is onzeker. Vooral als Biden niet zou winnen, lijkt men te kunnen rekenen op grote onlusten. Het ziet er naar uit dat vele miljoenen poststemmen ongeldig verklaard gaan worden en de onlusten zijn niet meer te overzien als dit de enige reden is waarom Trump zou winnen. Trump heeft daarom al aangekondigd dat hij waarschijnlijk nog enige tijd na de verkiezingsdag campagne gaat voeren. Hij ziet kennelijk nog geen duidelijke uitslag komende week.

  De aandelenbeurzen hebben een hoge volatiliteit ingeprijsd voor komende week. Men zit ongebruikelijk zwaar short volatility in de vaste overtuiging dat de volatiliteit na woensdag gaat dalen. Velen vinden dat de beurzen net als in 2016 overdreven veel gedaald zijn vanwege de onzekere verkiezingen in de VS.  O wee als dat niet gebeurt, dan moet men flink deleveragen, meer dan afgelopen week al gebeurde.

Ondertussen zit de VS in ongeveer net zo’n snelle stijging in coronabesmettingen als Europa, maar de VS lopen nog enkele weken achter. Zelfs Duitsland ziet nu een explosie in coronagevallen en als het zelfs Duitsland niet lukt de groei van coronabesmettingen de kop in te drukken, dan moet je de hoop dat de VS dat wel kan snel vergeten.

De groeivoorspellingen voor het vierde kwartaal in Europa zitten in een vrije val. De ECB ziet verslechtering en nog net positieve groei als in december de lockdowns kunnen worden verzacht, maar de consensus gaat nu richting -2% van economen en dat kan nog steeds te optimistisch zijn. Zelfs als corona mee zou vallen, gaat de ECB verder verruimen met QE in december en met deze stimulering worden dalingen van de pensioenen bij de grootste Nederlandse pensioenfondsen vrijwel onafwendbaar. Negatieve rente helpt de economie niet en is een ramp voor banken en pensioenfondsen.

De groei in het derde kwartaal in Europa was spectaculair hoog, spectaculair beter dan verwacht, nog beter dan de ook spectaculaire cijfers van de VS (deze werden afgeremd door krimp overheidsuitgaven (staten moeten door enorme tekorten geforceerd bezuinigen, ambtenaren ontslaan) en een grote stijging van het handelstekort met vooral China). Vooral Italië blijkt er gelukkig beter voor te staan dan gevreesd.

De cijfers over september in de VS geven nog steeds doorgaand herstel aan van bijna alles, iets afzwakkend, maar er was een mooie stijging van reële inkomens, reële verkopen, werkgelegenheid, huizensector, nieuwe orders, enig herstel van consumentenvertrouwen. Oktober zal minder goed zijn, maar beter dan Europa waar corona toen al extra schade aanrichtte.

Winstcijfers over het derde kwartaal waren opnieuw zeer meevallend, maar de vooruitzichten waren nogal eens niet mooi genoeg. Winstverwachtingen een jaar vooruit stegen ongeveer mee met de omvang van de meevallers. De daling van de olieprijs moet gaan leiden tot minder investeringen en dat is meestal slecht voor winsten in de hele economie (de winstdaling in 2020 viel mee bij de verschrikkelijke daling van het BNP, voor een belangrijk deel, omdat investeringen ongebruikelijk minder daalden).

Overheidssteun wordt door de nieuwe lockdowns weer meer noodzakelijk. De KLM dreigt minder geld te krijgen omdat de piloten na 2023 niet nog meer gekort willen worden op hun hongerloontje van nu nog maar een luttele € 226.000 per jaar voor een Boeing 737 (één gangpad) volgens de Telegraaf, want dan verdienen ze nauwelijks meer dan de € 133.000 van een piloot bij een prijsvechter.