John Mauldin had afgelopen week een hele analyse dat sinds 1971 de loongroei de productiviteitsgroei niet meer bij houdt, terwijl dat van 1945 tot 1971 wel gebeurde. Waarom dat zo is, daar zijn in mijn ogen nog geen geode verklaringen voor.
Piketty heeft uitgebreid laten zien dat het samenhing met zeer hoge economische groei. Alleen dan neemt de ongelijkheid niet toe en loopt de loongroei mee met de productiviteitsgroei. Op lange termijn neemt de ongelijkheid echter toe omdat het rendement op beleggingen hoger zou zijn dan de nominale BNP-groei. dat laatste wordt door velen betwijfeld, nu de rente zo laag is en een gespreide portefeuille van obligaties en dure aandelen naar verwachting niet zo heel veel gaat opbrengen.
Een ander probleem is dat hoge groei en daarmee lage werkloosheid de laatste decennia niet meer leidt tot hoge loongroei. De Phillipscurve gaat niet meer op. Dat wordt nu alom geaccepteerd, ook door centrale banken die nu doorstimuleren ondanks lage werkloosheid.
Het is niet duidelijk waarom die Phillipscurve nu niet meer verklaart wat er gebeurt, terwijl het toch een vorm is van vraag en aanbod: stijgende vraag en minder aanbod van arbeid zou toch tot hogere loonstijging moeten leiden. Nee dus, dat gebeurde steeds minder na 1981. De factor arbeid stond ineens zwak en het bedrijfsleven sterk en dat is nog steeds het geval.
Voor een deel komt dit door globalisatie, dat steeds meer geïmporteerd wordt en zo de kosten in het Westen laag gehouden kunnen worden door grootschalige goedkope arbeid uit arme landen. Arbeiders die concurreren met goedkope arbeid uit de arme landen staan zwak met hun looneisen. Na 1981 is de macht van vakbonden veel afgenomen, maar waarom is mij eigenlijk niet zoduidelijk. Wel dat het geeburde en dat het een extra zet kreeg door het optreden van Thatcher en Reagan.
Voor een deel komt het ook door het relatief steeds goedkoper worden van investeringen. De prijs daarvan stijgt meestal veel minder dan de consumptieprijsinflatie. Kapitaal kan zo kennelijk een groter deel van de BNP-koek opeisen.
Mauldin geeft Nixon en Johnson de schuld. Nixon via het afschaffen van de gouden standaard waardoor inflatie niet meer onder controle kon worden gehouden. Johnson via bepaalde wetten die mensen met universitaire opleiding bevoordeelden. Hoe dat allemaal langdurig tot achterblijvende loonstijging moest leiden is me niet zo duidelijk. Wel is duidelijk dat het monetaire beleid na 1981 leidde tot disinflatie en daarmee tot veel snellere stijging van de waarde van bezittingen, assets, dan van de nominale economie. Maar waarom dat ook samenging met steeds lagere belastingen voor het bedrijfsleven? Landen die hiermee vooropliepen zoals Ierland deden het relatief goed, dat wel.
Rond 1970 zagen we in de westerse landen dat de Kondratieff-wind-mee van na de Tweede wereldoorlog ging liggen. Na 1965 ging het ineens veel minder goed met productiviteitsstijging. De infrastructuurinvesteringen waren gedaan. De inhaalinnovaties die waren blijven liggen in de jaren dertig en veertig waren geïmplanteerd.
In Europa zagen we dat de textielindustrie werd weggeconcurreerd door lagelonenlanden. We haalden veel gastarbeiders binnen na vooral 1965. Slecht voor de lage lonen in he Westen uiteraard en ook voor de winstgevendheid in het westen en daarmee productiviteit kennelijk.
In 1973 namen de olie-exporterende landen het niet meer dat de olieprijs zo goedkoop bleef. Dat gaf een relatief koopkrachtverlies voor de andere landen en dat voelden de lage inkomens het meest.
Maar de laatste jaren zijn de olieprijzen door fracking relatief gedaald en toch blijft de loongroei achter. Maar misschien is dat niet meer zo. Als je de statistieken maar goed door elkaar schudt zou het best wel eens kunnen dat men meer reële loongroei gaat zien, vooral sinds de belastingverlagingen van Trump. De invloed van de klimaatcrisis is nog onduidelijk. Wie gaat dat betalen? Worden de loontrekkers ontzien of juist niet? Men gaat meer lokaal produceren, deglobalisatie. Zou dat gaan leiden tot relatief redelijke loongroei?
Ik weet het niet en dat maakt bestuderen van waarom loongroei wel of niet productiviteitsgroei gaat bijhouden interessant.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten