Ons boek ging uit van zeer goede beurzen tot minstens 2018, of wat verder. Dat hoogtepunt lijkt niet 2018 maar 2021 geworden.
Het optimisme van 2009 was gebaseerd op: 1. de verwachtingen waren te laag en zouden meevallen, 2. de verschuiving van de belangrijke machten in de samenleving gaf aan dat er een zeer gunstige beursperiode voor de hand lag en 3. het zat goed met technologische vooruitgang en inflatie.
Eind 2022 ligt een en ander minder gunstig. De verwachtingen zijn niet veel te laag gespannen (in 2009 kon je gemakkelijk aangeven (in ieder geval konden wij het) dat de financiële wereld echt niet zou vergaan en dat het monetair beleid ongekend ruim zou worden). Eind 2022 is er minder positiefs te verwachten van het monetaire beleid op lange termijn en is men wat positiever voor groei op lange termijn (ondanks Poetin). China kan zorgen voor tegenvallers, maar er lijkt nog geen erg over optimisme gaande.
Analyse van de verschuiving van de machten werd in 2009 gecompliceerd door de opkomst van het verschijnsel individualisme (met bijgaand globalisering,/kosmopolitisch denken en met technologische vooruitgang). Nu is het meer een speciale opkomst van nationalisme. Van boze burgers die teleurgesteld zijn dat ze niet zo veel rijker werden dan hun ouders, die geen vooruitgang zien. Deze deplorables van Hillary Clinton geven de schuld aan immigranten,/ China (globalisering), een falende overheid (pandemie, te weinig betaalbare woningen, geld weggooien aan klimaatbeleid) en niet aan te hoge winstmarges. Ze verfoeien vakbonden en verhinderen daardoor dat de macht Employees snel machtiger wordt en ook aan betutteling door de overheid. Dat zou nu eigenlijk moeten gebeuren met bijbehorende loonprijsspiraal, maar dit wordt kennelijk nog even uitgesteld. De hoge winstmarges zullen daarom niet zo snel verdwijnen (dat gebeurde bij de vorige neergang in de Kondratieffolf na 1965 ook maar langzaam). De overheid wordt machtiger, het individualistisch denken zwakker. . Met mate allemaal, maar het veroorzaakt een noodgedwongen zwakker worden van de macht B (business, bedrijfsleven). En dat is slecht voor de reële trend van de beurs legden we uit. En onvermijdelijk ergens na 2018. (onvermijdelijk door de demografie van vergrijzing en het langzaam boos worden van andere groepen die vinden dat B moet inleveren. dat komt op de politieke agenda en dan gebeurt dat uiteindelijk ook.
Het derde punt is productiviteitsstijging. dat gaat volgens technologische vooruitgang en investeringen van de overheid in rendabele infrastructuur. Dat is nu gunstiger dan in 1965. Toen vielen de innovaties terug in tempo en de overheden investeerden minder (de scholen en de zwembaden zijn gebouwd, de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog was voltooid). Nu zijn er gigantische investeringen nodig voor defensie en het klimaat en die zijn door de enorme daling van de prijzen van zonne- en windenergie zeer rendabel geworden. Door de opkomst van internet is er een ongekend enorme groei aan opgedane kennis geweest en die gaat de komende decennia voor extra innovaties zorgen. Veel gunstiger dan in 1965. Een en ander is (nog steeds) zeer gunstig voor met name de technologiesector..
een en ander zal zorgen voor veel minder goede beurzen dan 2009/2021, maar in reële termen beteer dan 1965/1982. Voorlopig weinig structurele stijging van de reële koersen sinds 2021. En over enige jaren dreigt een grote ontsporing van de beurzen, de Chaotische Neergang. In 2009 gepland voor ongeveer 2024/2026, maar door een iets latere top in 2021 kan die Chaotische Neergang iets later komen (maar is wel degelijk al mogelijk vanaf 2024). China gaat waarschijnlijk fout, tegenvallers met het klimaat dreigen en er zijn vervelende verrassingen à la oorlog mogelijk. Stagflatie kan weer wortel schieten, al wordt de dreiging daarvan op korte termijn in mijn ogen overdreven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten