1987 kriebels

 En weer stegen de beurzen onverdroten door. Heel rustig, met een nog lagere volatiliteit gemeten via VIX. Men was blij met de centrale banken en de inflatiecijfers en de winstcijfers. Men is weer iets geruster dat er geen recessie komt in de VS (helaas raakt men wel meer overtuigd van een recessie in Duitsland en Nederland).

Ondertussen is het optimisme over de beurzen enorm gegroeid. SentimenTrader zegt dat het relatieve optimisme over aandelen versus obligaties record hoog is. Avi Gilbert is daarom wat minder optimistisch over aandelen en meer over grondstoffen zoals metalen en olie. Dat optimisme van een wederopstanding van de stijgende trend van grondstoffenprijzen lees ik steeds vaker. Dat zou een flinke hinderpaal zijn voor een verdere daling van de inflatie. Vooral de olieproductie lijkt omlaag te gaan in de VS, Rusland en Saoedi-Arabie. Samen met een zwak herstel van de vraag van China zou dat goed zijn voor verdere stijging van de olieprijzen. De fabrikanten van voeding merken bij hun cijfers op dat consumenten steeds meer balen van hogere prijzen en hun pricing power dus verslechtert. Dat zou dan weer wel goed zijn voor lagere inflatie, net als de te verwachten verdere afzwakking van de goedereninflatie.

Maar toch, het verhaal van sticky inflatie is te sterk om centrale banken nu al aan te zetten tot daling van de rentetarieven. Uit de commentaren over wat Powell zei, maak ik op dat de gezaghebbende goeroes vinden dat de FED klaar is met het verhogen van de rente en dat het bluf is om te dreigen met mogelijke verhogingen. Powell zei (net als Lagarde) dat ze data dependent zijn. Ze nemen het grote aantal gedane verhogingen mee en de vertraagde uitwerking daarvan op de economie. D.w.z. als je dit verhaal blijft vertellen, kun je de rente niet verhogen. De verleiding is natuurlijk wel groot om het nog een keer te doen, want het is not done de rente te verhogen in een verkiezingsjaar. De rente moet dan verlaagd worden en dat kan het beste van te hoge niveaus. Powell zei wel dat hij doorgaat met terugnemen van QE, omdat dat moet als het kan en het kan nu de bankencrisis lijkt te zijn opgelost. Dat is een flinke hindernis voor aandelen en obligaties. We zijn gewend geraakt dat in tijden van QE de rente lager wordt dan je voor mogelijk houdt op basis van de fundamentals. In de weer terugkerende tijden van QT gebeurt het omgekeerde. De rente blijft hoger dan gedacht ondanks het narratief van dalende inflatie en economische groei. De risicopremie van staatsobligaties gemeten via termijnpremie is nog steeds negatief en dat houdt rentedaling van betekenis ook tegen. Net als het spaarpotje van $ 700 miljard van Yellen om het gedoe om de debt ceiling goed door te komen nu leeg is geraakt en er als inhaal in de rest van het jaar nog even $ 800 miljard aan extra Treasuries moet worden opgehaald. 

Al dat verhogen van de rente leidt gewoonlijk na ongeveer 20 maanden tot een recessie, nu zou dat dus eind dit jaar kunnen gebeuren. Vanaf september moet de studieschuld weer verder afbetaald worden en dat drukt de consumptie. Net als de record hoge rente op credit card schulden die te hoog zijn opgelopen. Men moet ook 15% meer betalen op de hypotheeklast dan vorig jaar. Geen ramp, maar toch niet goed voor een rotsvast geloof in de Amerikaanse consument, ook al lijkt die weer wat optimistischer te worden (door de stijgingen op de beurs).

Ik zie langzaam aan meer overeenkomsten met 1987. Toen steeg de beurs tot augustus bijzonder voortvarend, ook al waren de fundamentals afgezien van stijgende winstverwachtingen aan het verslechteren. De FED was de rente gaan verhogen, de lange rente liep fors op de het vertrouwen in de dollar nam flink af. Niets leek de stijging van de beurs in de weg te staan en men vond het steeds minder erg dat men de stijging van de beurs niet goed kon uitleggen. Afgelopen week hadden we bijvoorbeeld de cijfers van de chipper ASMI. Een prima bedrijf, maar de cijfers waren niet goed. De koers spoot omhoog naar een all time high, want op lange termijn zou ASMI natuurlijk veel meer winst gaan maken. De slechte cijfers waren al ingeprijsd, verdisconteerd. Kletskoek natuurlijk, bij een all time high heeft men niet al het slechts al verwerkt. ASMI is weer griezelig duur. Ook goede bedrijven kunnen flink te duur zijn. Veel tech is weer te duur en er dreigt weer een draai te komen naar voorkeur voor waarde aandelen.

In 1987 stegen de koersen behoorlijk, ik had toen in juni juli al gezegd dat het niet goed ging met de fundamentals, maar in september vond ik de daling voldoende. Mijn mede panel genoten klopten zich op de borst dat ze geen aandelen verkocht hadden. Wat zat er een kracht achter al die stijgingen!  Ik zag in oktober de chart technische opgaande lijnen kritisch doorbroken worden, maar een krach, dat had ik niet verwacht. Portfolio Insurance en geen tijdelijk stop leggen van de beurzen zodat de koersen weer op de niveaus van de futures konden komen veroorzaakten een tomeloze val. Op het ogenblik is Portfolio Insurance ongebruikelijk goedkoop. Bij een trend naar waarde zou de belangstelling voor verzekeren van de koerswinsten wel eens kunnen toenemen, wat dan weer zou moeten leiden tot een correctie. Hopelijk hebben we genoeg geleerd van 1987 en blijft de correctie beperkt.  

.