Bruto Nationaal Geluk en de Kondratieffgolf

Afgelopen donderdag had de VBA de jaarlijkse bijeenkomst van de Kondratieffgroep. Daarbij werd ik (terecht) flink aangevallen naar het indelen van goede periodes naar hoge groei van het BNP. Het rentmeesterschap van de aarde vraagt om een beter iets om na te streven dan hoge groei van het BNP. Stel je voor dat iedere wereldbewoner het in zijn hoofd zou halen even veel te consumeren als de doorsnee Nederlander nu doet, dan zouden we met de huidige productietechnieken enkele wereldbollen extra nodig hebben om dat allemaal te kunnen produceren.
We hadden het dan wel niet echt over Bruto Nationaal Geluk, maar dat zou een betere (maar te softe, want niet goed te meten en daarom zo extra erg voor manipulatie kwetsbaar) maatstaf zijn. Groen Links probeerde het in de verkiezingsstrijd, maar dat gaat natuurlijk niet goed als de tijdgeest hard is en het BNP net is gekrompen. Dan wil je namelijk wel stijging van het BNP en dat softe gedoe van Groen Links moet dan geretourneerd worden naar waar het vandaan komt: Bhutan. Daar vond de verlichte jonge despoot dat je geluk moest nastreven volgens boedhistische principes. (plaatjes van Bhutan / Paul Mertz)

Vooral Jaap van Duijn gaf college dat groei helemaal niet zo nodig is, als je al rijk bent. We zouden in Nederland veel beter af zijn als we vriendelijker waren en hoffelijker à la Japan zouden worden. Wat is de bakker net over de Duitse grens toch een stuk vriendelijker dan de Nederlandse, zo verzuchtte hij.
Japan kent sinds 1990 geen groei, maar heeft nog steeds een zeer hoge welvaart. Nederland groeide in de 18de eeuw niet maar had tot 1780 de hoogste welvaart in de wereld (veel minder stress dan in de 17de eeuw en men hoefde veel minder hard te werken). Hij was de dagboeken van Jacob van Lennep aan het lezen, die hij op de kop had getikt bij De Slegte en hij kon het iedereen aanbevelen: te lezen hoe mooi Nederland in 1823 was, de voettocht die langs het stille Enkhuizen voerde, waar de helft van de huizen leeg stond, en naar Drente waar prachtig heivelden waren voor zo ver het oog reikte.

Wat dat te maken heeft met de Kondratieffgolf? Jaap van Duijn signaleerde dat in de Kondratieffgolf na die Kondratieffgolf waar het extreem goed ging met een bepaald land/ werelddeel er in de volgende golf verval optrad, maar wel op een heel hoog niveau. In de vorige lange golf hebben Japan en Europa het goed gedaan en die economieën zijn toe aan rust. (En daarvoor rustte Engeland uit totdat het door Mararet Thatcher weer op het juiste kapitalistische spoor gezet werd).
Dus Europa (en Japan) zou volgens van Duijn toe zijn aan een eeuw van verval zoals Nederland kende in de 18de eeuw.
Waar zijn we in dat verval? Ongeveer 1711 en we hebben nog te gaan tot 1780.
N.B. cycli herhalen zich natuurlijk niet zo precies. De eeuw van verval in Nederland was vóór de Industriële Revolutie, toen economische groei niet gewoon was. Nu is dat meer geval, zodat het verval in de achterblijvende gebieden deze eeuw nog wel gepaard kan gaan met enige groei.