Terugkijkend op de voorspellingen voor 2014

Ach wat zaten de voorspellingen er toch flink naast voor 2014. Waar is die 10-jaarrente in de VS die toch echt zou gaan stijgen tot minstens 3,5%? Er was niemand in de polls van de Wall Street Journal die een lagere rente voorspelde. Nu nog steeds niet, ze zijn met een kaarsje te zoeken, al beginnen sommigen toch wel te zeggen dat meer dan 2% toch wel heel veel is vergeleken met de o,4% van Japan, de 0,5% van Duitsland of de 0,25% in Zwitserland.

Ik had als een van mijn tien verrassingen voor 2014 dat de rente minder zou stijgen dan was ingeprijsd en dat bij een groei die hoger zou zijn dan de consensus. Dat was in de goede richting. Had ik juist voorspeld dat de groei zwaar zou tegenvallen bij de consensus, dan zou ik waarschijnlijk meer in de goede richting hebben voorspeld.

Verder had niemand de olieprijs goed, er kwam een bijna halvering van de olieprijs, een daling die even onwaarschijnlijk geacht werd als de 5-1 winst van Oranje op Spanje. Een klein beetje meer productie dan gedacht, een beetje minder vraag, uitprijzen van geopolitiek risico, een sterke dollar, (nog steeds) verkeerd gepositioneerde oliespeculanten zorgden voor een ‘perfect storm’ die sommige dictatoren tot wanhoop aan het drijven is. BofA voorspelt 1000% inflatie in Venezuela, de roebel halveerde in waarde.

Er was begin van 2014 een somberheid onder aandelenbeleggers die de nodige keren vergeefs werd rondgetoeterd (alleen bij Alex wist men kennelijk steeds rond het dieptepunt te verkopen via een uitgekiend waarschuwingssysteem voor beurscrashes).  De kaart van de Kondratieffgolf bleef fier overeind en werd opnieuw minutieus gevolgd. De S&P ging stevig omhoog.

Ik had gesteld dat dit vooral op basis van een winststijging van 10% of meer zou gebeuren. Deze keer zouden de analisten niet veel te optimistisch zijn en het zou uitkomen voor de VS en beter dan verwacht zijn in de eurozone. Dat eerste is ongeveer uitgekomen door het inkopen van bergen eigen aandelen, dat voor de eurozone niet. Ik dacht dat de economische groei mooi zou aantrekken tot 1,5%-2% en daar hoort een mooie winstgroei bij. Niets geleerd hebbend van 2014 voorspel ik voor 2015 overigens weer hetzelfde voor de markt ex energie. In Europa profiteert men van de sterke dollar, de beter dan verwachte groei door de val van de olieprijzen.

Dan de BRIC’s. Dat kwam al een beetje meer in de richting in die zin dat sommigen optimistisch waren over India vanwege de verkiezingen en over China vanwege de hervormingen en de lage waarderingen. Rusland was als altijd onzeker, maar de enorme val van de Russische beurs in dollars had niemand verwacht. Ook over Brazilië was men te optimistisch, misschien zou Dilma de verkiezingen verliezen. Petrobras wankelt en dat was samen met vele dalende grondstoffenprijzen en Dilma reden genoeg voor een zwakke beurs. Het verschil tussen hoe het op de beurzen ging van de BRIC’s was enorm en reden genoeg voor velen om de BRIC’s nooit meer over één kam te scheren. Mijn positivisme over de BRIC’s werd half bewaarheid en half totaal de grond in geboord.

Ik had het bij mijn tien verrassingen over stijgende grondstoffenprijzen. Dat gebeurde niet, al gingen enkele genoemde grondstoffen zoals koffie wel fiks omhoog. De theorie over de supercyclus voor grondstoffen kreeg zware klappen te verduren. Ineens vindt men het een puur China verhaal en was de vraag vanuit China wel heel erg de perken te buiten gegaan. Zo veel hebben ze toch echt niet nodig en grondstoffen als collateral voor banken, brrr. Meer consumeren en minder investeren, dat is een ramp voor grondstoffenprijzen. Alleen agriculturals kunnen dan overeind blijven (als de olieprijs niet te veel daalt).

Het geloof in actief management van aandelenportefeuilles zonder een gezonde portie voorwetenschap kreeg ook een oplawaai. Zelden outperformden zo weinig managers de S&P. Zo’n 20 grote aandelen outperformde de S&P en de rest bleef achter. Er waren wel enkele goede sectoren zoals biotech en REIT’s en nutsbedrijven, maar de doorsnee actieve belegger haalt zijn neus op voor deze sectoren, veel te wild of te saai. Small caps deden het al helemaal verschrikkelijk. Geen wonder dat het merendeel van gelden voor de beleggingsfondsen naar goedkope passieve fondsen rolt.

De performance van hedgefunds was eveneens bedroevend. Wel een enorme correlatie met de aandelenbeurzen, maar niet de performance. Ook geen performance die ook maar in de richting komt van 40% aandelen wereld en 60% gehedged staatsobligaties wereld, de standaard voorzichtige beleggingsportefeuille voor een pensioenfonds.  

De voorspellingen voor de economische groei waren eveneens bedroevend. Niemand (ik ook niet) had de negatieve groei in het eerste kwartaal in de VS zien aankomen. Daardoor werd na één kwartaal al duidelijk dat de groeivoorspellingen voor 2014 die aan het begin van het jaar werden afgegeven veel te rooskleurig waren. Na de 5% in het derde kwartaal zijn de groeiverwachtingen overigens weer behoorlijk hersteld, maar nog steeds wordt de 3% of iets meer die verwacht werd niet gehaald.  De echte teleurstellingen zaten in de groei buiten de VS, wat preciezer buiten de Angelsaksische landen, want de groei in het VK, Australië en Canada was redelijk tot goed te noemen. In Japan kromp de economie in het tweede kwartaal meer dan 7% door de BTW-verhoging, nog meer dan bij vorige BTW verhogingen. In het derde kwartaal kwam daar nog een kwartaal met krimp overheen, zeer teleurstellend. Nu gaat het beter, maar velen willen Abenomics bij het oud vuil zetten. Iets te snel denk ik, want Japan profiteert zeer veel van de sterke dollar en de lage olieprijzen en gaat ook nog eens extra stimuleren (wat maakt het nou uit om 250% of 255% staatsschuld te hebben, vooral niet als de rente 0 is).

In de Eurozone zette het aarzelende herstel van eind 2013 niet door, heel ongebruikelijk. Duitsland zakte totaal onverwachts weg. Frankrijk bleek steeds meer aansluiting te zoeken bij de periferie. In Italië was er weer geen vooruitgang. Nederland had een krimpkwartaal in het eerste kwartaal. Alleen Spanje, Portugal en Griekenland lieten een herstel zien dat door de beugel kon.  Rusland krijgt de schuld, maar is slechts beperkt de reden voor de groeitegenvallers. Er is iets mis met de dynamiek in de Eurozone, uit wanhoop staat Duitsland straks (beperkte) QE toe.

In veel Emerging Markets viel de groei eveneens zwaar tegen. Vooral grondstoffenlanden zitten plotseling op de blaren. Buschauffeur Maduro is de weg kwijt in Venezuela, Poetin zit in zwaar economisch weer. Brazilië stagneert. In China wil het maar niet vlotten met de omschakeling naar een consumptiemaatschappij. Bestrijding van corruptie kost in eerste instantie groei.  

Een en ander was een vruchtbaar groeiterrein voor doemdenkers onder aanvoering van de aanhangers van Secular Stagnation. En ook de hoofdreden voor de extreem lage rentes. Er valt niet te spotten met de neerwaartse invloed van potverterende grijsaards die zich wentelen in een groeiende berg zorgkosten en jongeren kaal dreigen te plukken in pensioenfondsen als de rente niet herstelt. En de jeugd weet het zeker: hoge rentes zoals boven 1% zoals hun ouders en grootouders altijd hebben gezien, zitten er voor hen niet meer in het vat. Dit signaleert langdurig geen groei van het BNP van enige betekenis. De millennials weten daarom één ding beter dan hun voorvaderen: je moet geen schulden maken, want door de deflatie raak je dan in steeds grotere problemen. Gelukkig hechten ze steeds minder aan bezit en steeds meer aan beleven. Een ramp voor de maakindustrie waarvan we het volgens velen van moeten hebben. Nee, die balansrecessie van Koo, die houdt nog wel enige decennia aan in de Eurozone, zo denkt men.

Gelukkig begint men wereldwijd het kunstje van bijna gratis (<1 aantrekt="" als="" andere="" buitenland="" daar="" de="" die="" door="" een="" en="" europa="" gelden="" het="" hiervoor="" in="" india="" infrastructuur="" investeren="" krijgen="" landen.="" magneet="" modi="" nbsp="" o:p="" rente="" te="" uit="" vanwege="" vs="" zowel="">

De structurele belasting van een stijgende olieprijs lijkt overschat te zijn. Technologische ontwikkeling gaat harder dan gedacht. Men investeert meer in intellectueel kapitaal dan in fysiek kapitaal en daardoor onderschat men de kracht van investeringen op de groei. In de VS heb je dan de herstellende huizenmarkt: de millennials willen ook wonen. Goldilocks is het basisscenario.