De beurscorrectie: this time is different? De markt is wel erg somber

De aandelenbeurzen zijn behoorlijk aan het dalen terwijl velen rekenden op een kerstcadeautje aangevuld met een januarirally. We stonden op het verkeerde spoor en de trein ging ineens de andere kant op. Vervelend en onverwachts.

De afgelopen week krijgt China de schuld. Dat lijkt een zeer zwak smoesje voor de westerse beurzen. Voor de Chinese beurs niet, daar moest men verdisconteren dat de overheid een beetje de regie kwijt was en dat de Xi put minder waard is dan een Greenspan put. De yuan gaat omlaag om de oude industrie niet te snel te laten wegkwijnen. Dat veroorzaakt een nieuwe kapitaalvlucht. China heeft daar last van, maar de ontvangende landen niet zo. Er zou iets meer aan de hand zijn met de groei in China dan we nu al vrezen. Onzin, er is een langzame afzwakking van de groei in China gaande, met enige (nu afzwakkende) daling van het groeitempo van de industrie maar enige (nu ook iets afzwakkende) extra stijging van de groei van de dienstensector. Zie bijvoorbeeld http://dashofinsight.com/china-and-your-portfolio-what-now/

(de omvang van het rode blokje is en was zeer constant)

Dan is er de FED. Die stoute Yellen heeft het in haar weledel zeer geleerd hoofdje gehaald om de rente te verhogen. Alle twijfelaars die bezworen hadden de rente niet te gaan verhogen volgden haar braafjes. Ze roepen nu allerlei havikachtige dingen van vier maal omhoog in 2016, maar de markt vat het anders op: geen renteverhoging in maart of april. 

Als de markt haar zin krijgt en dat is meestal zo, dan wordt het zelfs moeilijk voor de FED om de rente überhaupt nog te verhogen in 2016.   Van dat 4* roepen wordt de markt uiteraard wel wat onpasselijk, maar als die slaafjes van de markt bij de FED nog eens goed naar de koersenborden kijken, dan stellen ze dat bij en is het tijd voor een extra ‘relief rally’. De FED had nooit de rente verhoogd als de ISM (manufacturing) onder 50 staat. This time is different, want de ISM non manufacturing staat heel hoog en dat zie je terug in mooie groei van de werkgelegenheid. Dat was genoeg reden voor (officieel doorgeefluikje van de FED bij de Wall Street Journal) Hilsenrath om te roepen, zie je wel, de FED kan de rente wel 4* verhogen in 2016. (genoeg om in de commentaren Jesse Klaverachtige reacties los te maken als: in wat voor wereld leef je dat bij deze gure marktomstandigheden de FED de rente mag verhogen?).

Verder zijn er de ineenstortende grondstoffenprijzen en vooral olieprijzen. Tegenwoordig schrijven economen dat dit zeer, zeer slecht is voor de economie en een recessie moet veroorzaken (opiniestuk in Wall Street Journal). Het is weliswaar goed voor de consument in Westerse landen, maar die arme oliesjeiks en zieltogende oliemaatschappijen hebben het daardoor maar wat moeilijk.  Investeringen schrompelen zo weg. Dat is voor het grootste deel al gebeurd. De economische theorie houdt tot op heden nog aan dat een daling van de olieprijzen veroorzaakt door groeiend aanbod (zoals nu het geval is via o.a. schalieolie in VS/Canada en meer olieproductie OPEC) goed is voor de wereldeconomie. In 2015 zagen we dit niet. De investeringen van de oliemaatschappijen gingen onmiddellijk omlaag en de importen van olie-exporterende landen bijna onmiddellijk. De consument is vertraagd zijn extra geld gaan uitgeven. Dat zet door in 2016.

Wat een en ander wel veroorzaakt heeft is een flinke voorraadcrisis in de grondstoffensectoren (vraag groeide wel maar minder dan verwacht en aanbod groeide veel meer dan verwacht)  en de toeleveraars ervan inclusief transport (spoorwegen). Dat gaat dan weer hand in hand met een tegenvallend zwakke wereldhandel (opnieuw zwakker dan gedacht getuige forse krimp import grondstoffenlanden en tegenvallende export van bijvoorbeeld Korea). De kameraden in China konden hun overproductie niet kwijt aan de grondstoffenlanden en in Japan en Europa ging het nog niet goed genoeg om het gat op te vangen.

Door een en ander gaat het niet goed in de industrie en wel goed in de dienstensector. Als de voorraadcrisis minder ernstig wordt (en nu lijkt het ongeveer maximaal mis, ik dacht eerst dat dit in het vierde kwartaal van 2015 zou zijn, maar dat belooft een zwak kwartaal voor de groei in o.a. de VS te worden), dan gaat het volgens de historische ervaringen ineens beter dan verwacht. De verwachtingen zijn nu uitermate somber, dus beter dan verwacht is betrekkelijk eenvoudig.

(blog Bespoke)

Bij een ruim monetair beleid en beter dan verwachte economische ontwikkelingen hoort er een redelijke tot uitstekende beurs te komen met weer hogere olieprijzen.

Charttechnisch ziet een en ander er niet goed uit. De middellange cycli zoals de vierjaarcyclus lijken naar beneden te gaan (neergang gaat in twee stappen, eerste stap zagen we rond september en tweede stap wellicht nu. Economische verrassingen (dat is de jaarcyclus) van Citigroup bijvoorbeeld naar -60. De huidige vierjaarcyclus is in een opgaande structurele trend veroorzaakt door winstgroei per aandeel die laag is, maar wel hoger is dan de groei van het BNP bij een rente die (door extreem ruim monetair beleid) veel lager is dan de nominale groei van het BNP.  Door de lagere grondstoffenprijzen is de winstgroei even knudde, maar de structurele trend is nog niet gebroken (disclaimer: dat is overigens helaas wel onzeker, this time is different misschien). Loongroei herstelt, maar blijft zeer laag. In zo’n situatie, zonder recessie in de VS en zonder een FED die een recessie wil forceren, hoort de daling van de beurs beperkt te blijven tot een correctie (-8 tot -15% van top S&P mei 2015), niet een bear markt te worden (meer dan 20% af vanaf top van de S&P). Disclaimer: een grote schok kan altijd een bear markt veroorzaken, ook zonder recessie in de VS, maar het is zeer vaak slecht hier te veel kansen aan toe te dichten.