samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Draghi had al die speculanten, hedge funds en vele andere beleggers flink te pakken met zijn uitspraken dat je niet zo maar kunt stoppen met QE (lower for longer). Ook al heeft Duitsland een overschot op de begroting van € 14 miljard, zijn de volgens de huidige regels nog € 300 miljard obligaties die nog gekocht mogen worden binnen de kortste keren op bij het in het nieuwe tempo kopen van schulden à € 30 miljard per maand, Draghi wil doorgaan. Italië heeft genoeg schulden.

De euro lag er als een dweil bij na het ontvouwen van de plannen van de ECB bij een stralende Draghi. Positioning gaat dan voor verdere stijging van de dollar zorgen.

Vervloekt door de hedge fuds, large speculators. Zazel op het pad van Draghi zou heer Bommel zeggen.

In de VS heeft Trump Mnuchin de wacht aangezegd: geen belasting deal voor eind van het jaar, dan kun je je biezen pakken. Trump staat te trappelen om te doen wat hij het liefst doet: ontslaan.

Ondertussen zitten republikeinse commissies van het congres en de senaat niet te wachten op wat het Witte Huis wil namens Mnuchin. Hij kan oprotten. Ze willen geen bemoeienis vanuit het Witte Huis.

Mueller gaat mensen arresteren. Er is enige commotie ontstaan over een uranium deal met Rusland, mede mogelijk gemaakt via de Clinton Foundation, zo fluistert men.

.Puigdemont riep de onafhankelijkheid uit. Madrid grijpt in en zit te dubben hoe ze Puigdemont gaan aanpakken. 30 jaar gevangenis is milder dan wat Franco deed met de vorige Catalaan die vergelijkbare plannen had in de jaren 30.

De JFK files zijn enigszins vrij gegeven. Niet heel veel nieuws uit delen zoals…

Beurzen en rentes stegen de afgelopen week verder in de VS, maar de rente daalde in de EU. Macrocijfers waren goed, winstcijfers in orde en omzetcijfers over het derde kwartaal zelfs uitzonderlijk goed, meer geloof in inflatie. Vooral de zwaargewichten in de techsector deden het weer prima, Google en Amazon doorbraken overtuigend de $1000.

het congres nam de motie van de senaat over om via de begroting en dynamic scoring te mogen gaan zoeken naar belastingverlagingen. Republikeinen steggelen stevig door over de belastingverlagingen. Ze moeten er komen anders zou de S&P met ongeveer 6% moeten dalen denken mijn Amerikaanse collega's. Als er wel een mooie belastingverlaging komt kan de S&P circa 6% extra omhoog.

Xi heeft zijn denken in de grondwet verankerd  (“Xi Jinping Thought on Socialism with Chinese Characteristics for a New Era."), heeft geen opvolger in het nieuwe presidium gezet (allemaal te oud). Hij wil kennelijk langer blijven regeren en dat zonder tegenstand van betekenis. 

Abe behaalde (door splitsingen en ruzies in de Japanse oppositie) een klinkende overwinning, ruim 2/3 van de zetels waardoor hij de grondwet kan veranderen. Beurs mooi omhoog daardoor. Inflatie steeg in Japan, men hoopt dat deflatie voorbij is.

In de VS waren de orders voor nieuwe duurzame goederen onverwachts stek, stegen de huizenverkopen van bestaande huizen sterk (deels door Harvey), maar pending home sales waren zwak.

BNP-groei in Q3 was met 3% sterker dan verwacht (door investeringen), minder dan verwachte druk op groei vanwege de orkanen. Markit PMI was omhoog. Ook in Europa was deze sterk (geen verrassing na de sterke IFO).

In het VK was de groei in Q3 0,4% (0,3% verwacht), maar het sentiment van het bedrijfsleven daalde fors. Ook vooruitzichten retail sales fors lager.

.

overpeinzingen, herfst maakt krach-angsten los

Wat te doen met aandelen. Steeds meer mensen beginnen achterover te leunen. Let your profits run. De meest gestelde vraag begint te worden: komt er een melt up van de aandelenkoersen?

Die is gaande. Het is duidelijk dat aandelen te duur zijn, maar de winsten stijgen prima, geen recessieangsten (wel wat wolkjes voor de consument, maar niet voor investeringen, die door dat eindeloos inkopen van eigen aandelen inhaalinvesteringen noodzakelijk maken). Koerswinstverhoudingen zijn hoog, veel hoger dan in 1987, maar dat mag bij zo’n lage rente. Buffett gaf er nog zijn zegen over vorige week.

De beurslievelingen van nu in Nederland zijn veel goedkoper dan die van eind jaren 90. 30-40-50 keer de winst voor aandelen met een puik track record zoals Aegon, Randstad, Elsevier en aandelen met fantasie zoals KPN en (het verliesmakende) Worldonline mocht toch wel dacht men.

Er wordt net als toen steeds meer de spot gedreven met de beren. Het wordt steeds moeilijker om niet mee te gaan met de stieren. Zo veel underperformance, daar krijg je de tijd niet voor om die goed te maken met een correctie. Als er alleen maar een correctie komt, dan loont het zelden om hier uitgebreide timingsbeslissingen voor te nemen. Je verkoopt dan te vroeg en je komt te laat weer terug in de opgaande markt is wat er meestal gebeurt.

Ik moet dan denken aan de discussies met Ter Veer eind jaren 90. Na Greenspans irrational exuberance speech (eind 1996) werd hij bearish en hield dat consequent vol tot inderdaad de grote bear markt van 2000-2003 kwam, de sluipkrach. Daarna werd hij weer bullish. Ik begon in 1997 ook bearish te worden. Ik had nog nooit zo’n hoge waarderingen van aandelen gezien en in 1987 was dit toch ook verkeerd afgelopen. Maar deze keer bleven de waarderingen maar hoger worden. De jeugd zei tegen me dat we in een ‘new era’ leefden en dat het heel gewoon was dat aandelen zo duur waren en nog duurder waren. Ik moest maar eens beter met mijn tijd meegaan en me opnieuw verdiepen in de nieuwe beleggingstheorie. Ik wist toen inderdaad nog niet voldoende van behavioral finance, ik had bijvoorbeeld onvoldoende gelezen over de betrekkelijkheid van technische analyse (er zijn geen goede regels die structureel winnen, wat je aan momentum had en niet had) en sentimentsindicatoren (al had ik wel heel goed uitgezocht dat veranderingen in het sentiment meestal bijna helemaal te verklaren waren uit veranderingen van de fundamentals). 

Toen kwam de Azië/ Rusland/ LTCM-crisis met zijn kortstondige flinke duikeling van de koersen in 1998. Tijd voor mij om bullish te worden. Men prees me dat ik ervoor zorgde dat aandelen overwogen worden, want dat pakte goed uit in 1998/1999. Ik capituleerde en dacht dat technologieaandelen inderdaad heel veel waard moesten zijn. Als particulier kocht ik o.a. naderhand waardeloos geworden aandelen als KPNquest, Landis. Ter Veer waarschuwde keer op keer dat ik mijn aandelen moest verkopen, maar ik bleef gewoon zitten, want dat ging al zo lang goed. In 2000 werd het duidelijk dat de koersen echt te hoog waren en er flink wat van af moest. Bij een S&P van ruim 1300 zei ik dat er een terugval zou komen tot 1000, Ter Veer dacht dat de S&P onder 500 zou komen. Zoals zo vaak gebeurde, lag de waarheid ongeveer in het midden.

Had ik beter moeten weten? Natuurlijk. Niet alleen Ter Veer waarschuwde mij. Bij F&C zwaaide toen de geniale Arnab Banerji de scepter. Hij wist in 2000/2001 prima uit te leggen dat technologie zoals hij steeds zei  ‘een basket case’ was om weg te doen. Ik luisterde niet en hield ze toch vast, iets dat onze portfoliomanagers (maar ook anderen in heel de wereld) overigens ook veel te hardnekkig deden.

 Ter Veer had flink aan macht ingeboet door zijn bearish verhaal eind jaren 90, maar in 2003 stelde hij de retorische vraag aan mij en enkele beleggingscommissies of ze nog steeds zo blij waren met het negeren van zijn waarschuwingen.

beurswaarde VS versus BNP, M2 en obligaties op lange termijn

De eerste schatting van het Amerikaanse BNP in het derde kwartaal is binnen. 3,1% groei en een iets hogere deflator van het BNP zorgen voor bijna 5% nominale groei op jaarbasis. Tijd voor een update van beurzen versus BNP en geldhoeveelheid. Jim Bianco (Arbor research) is een van die nijvere updaters.

.De beurs steeg echter harder en de beurswaarde stond eind derde kwartaal op 143,91% van het nominale BNP.

Dat is veel. Het is de lievelingsmaatstaf van Warren Buffett, die zich dan ook in allerlei alternatieve zienswijzen heeft moeten wurmen om een en ander te rechtvaardigen. Boven 100% van het BNP is het “waiting for disaster”, zo was zijn oude stelregel.

Nu dus ook, maar misschien moet je wel erg lang wachten. Bij deze rente  en inkomensverdeling is er niet zo veel mis met die beurswaarde. Pas als de rente echt gaat stijgen en de deplorables het niet meer nemen en een groter deel van de BNP-koek eisen en ook krijgen hoort de beurswaarde terug te keren in de richting van het oude gemiddelde van 64% wat toevallig ook het oude gemiddelde van M2/BNP (omloopsnelheid van geld) is.

Warren Buffett had in zijn formative years voor beleggen (de jaren 60) geleerd dat aandelen te duur waren geworden. Je moest de goede aandelen hebben, maar die waren zo verschrikkelijk dur, de nifty fifty die in de jaren 70 enorme klappen kregen. Je moest die goede aandelen tegen een redelijke prijs krijgen en dat lukte Buffett als geen ander. Hij zag aandelen versus het BNP veel te goedkoop worden in die jaren 70 door de onverwacht hoge inflatie en de daarmee mee galopperende rente. In de jaren 80 werd een en ander weer normaal. In de jaren 90 stegen aandelen veel te veel, Greenspans irrational exuberance. Buffett werd na 2000 bevestigd dat aandelen veel te duur waren geworden vergeleken met het BNP.

In 2009 vond hij aandelen toch spotgoedkoop, al waren ze maar heel normaal gewaardeerd versus het BNP. Aandelen bleven maar veel te duur na 2010 en men werd het er snel over eens dat aandelen op een permanent hoger niveau gewaardeerd moesten worden (zoals Fisher in 1929 ook al wist). De rente was immers erg laag en dat moet zo blijven want demografisch bepaald zijn er heel veel vastrentende waarden nodig en bij al die schulden stort de economie in bij te hoge rente en dat mag niet gebeuren van de centrale banken (gegarandeerd niet, het begon met die Greenspan put, werd veredeld met QE door Bernanke en heeft geleid tot permanent lage inflatie (bepaald niet gegarandeerd bij uit de hand lopende kosten voor zorg en lage werkloosheid).

Men went langzaam aan prijzen. Men kijkt zo’n 20 jaar terug en dat vindt men dan normaal. De verbanden van de voorgaande 20 jaar worden omarmd. Maar de geschiedenis zit vol met plotselinge breuken. Wat je dacht dat normaal was, is ineens niet meer van toepassing.

In bovenstaand plaatje staan vijf lijnen over wat men gedurende lange periodes dacht dat een normale beurswaarde was versus het BNP. Rond 1980 dacht men dat de beurswaarde in de VS iets moest zijn als 4%, minder dan de historische circa 55-60% omdat er permanent meer inflatie was vanwege verslaafdheid aan Keynesiaans overbestedingsbeleid van de overheid.

Al snel haalde men die oude 55-60% weer uit de kast en daarmee kon men verklaren dat de koersen in 1987 veel te hoog waren geworden. Toen was de beurswaarde versus BNP overigens veel lager als nu en ook in 1929 was de beurswaarde versus BNP veel lager. Maar zoals bekend leven we nu in een periode met permanent hogere beurswaarde versus BNP. 

In bovenstaand plaatje kun je zien dat van 1955 tot 1992 de beurswaarde in de VS heel aardig parallel liep met de geldhoeveelheid.  Dat vonden we dus normaal. Maar zo was het niet van 1930 tot 1955, toen waren aandelen minder waard en ook niet na 1992, toen waren aandelen veel meer waard dan de geldhoeveelheid. Het duurt dan even, maar na een aantal jaren vindt men de nieuwe waarheid weer normaal. Zo vonden we het voor 1992 ook een eis dat de beurswaarde kleiner moest zijn dan het BNP. Nu niet meer.  Versus genoteerde obligaties (dus ex schulden bij de banken) zien we dat aandelen historisch goedkoop zijn, het goedkoopste sinds de periode voor 1955. Dat hoort zo door de demografie en die permanent lage inflatie, maar het geeft aan dat aandelen te duur zijn en obligaties nog veel meer te duur zijn.

Je ziet ook dat het veel uitmaakt voor hoe je tegen de cijferreeksen aankijkt of je een normale schaal gebruikt of een logaritmische. Dat laatste gebeurt in het tweede plaatje, maar niet in het eerste plaatje. In het eerste plaatje lijken aandelen alarmerend duur, in het tweede plaatje maar een beetje te duur. Voor de lange termijn en bij zaken die structureel groeien zoals BNP en beurswaarde is logaritmisch meestal beter..

De geschiedenis leert dat we over enige tijd weer iets anders als normaal gaan zien. Dat iets anders is vermoedelijk een wat lagere beurswaarde versus BNP.   Vooralsnog vind ik boven 150% te veel, maar het kan goed zijn dat ik het verkeerd zie. Goed zijn? Vrijwel zeker is het iets anders. Eerder onder 150%.

Samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Weer een week van langzaam stijgende koersen, met donderdag een dissonante dag vanwege Catalaanse opstandigheid en oprispingen over wat centrale banken zouden kunnen gaan doen (de 26^ste moet de ECB klare wijn schenken over de taper: omdat er door gebrek aan Duits overheidstekort er nog maar € 300 miljard is te kopen door de ECB moet de QE fors teruggebracht worden, tot duidelijk onder de door de markt gehoopte € 30 miljard per maand).

Reflatie en goede winstcijfers waren weer de thema’s al lijkt het reflatiethema iets aan kracht in te boeten. De rente steeg, de korte iets harder dan de lange.

China had opbeurende, Goldilocks, cijfers: 6,8% groei, degelijke, iets grotere stijging van industriële productie (6,6%) en retail sales (10,3%), alleen investeringen hadden een tandje sterker kunnen zijn. Producentenprijzen stegen wat sneller (6,9% op jaarbasis), een goede voorbode voor winsten. CPI (1,6%) was laag volgens het boekje.

Winsten over het derde kwartaal zijn beter dan de analisten voorspelden, maar minder beter dan normaal en dan verwacht. Omzetgroei is wel beter dan verwacht (zelfs voor IBM) en daarom is de koersreactie meestal beperkt.

In de VS verbeterde het sentiment van de huizenbouwers (NAHBMI) behoorlijk, de verkopen van bestaande huizen waren goed. Housing starts vielen echter tegen. Leading indicators stelden teleur met -0,2%. De Phillyfed en Empire survey stegen behoorlijk en dat is een voorlopende (gunstige) indicator voor de ISM. Importprijzen stegen (door de zwakkere dollar) en producentenprijzen moeten nu volgen.

De senaat stond zoals alom verwacht met krappe meerderheid toe belastingverlagingen eventueel mogelijk te maken via de begroting (budget resolution). Die horde voor belastingverlaging is genomen, maar er moeten nog vele komen.

ZEW expectations steeg iets, een leading indicator voor de Duitse IFO.

In het VK steeg de CPI tot 3% op jaarbasis de RPI zelfs tot 3,9% (vooral door het zwakke pond).

De handelsbalans van Japan verbeterde door een nog fiksere stijging van de export dan de import op jaarbasis.

Oostenrijk koos een jonge conservatief tot Führer. Rajoy is in aan het grijpen om de Catalanen hun macht te ontnemen, nu Puigmont niet helemaal inbond en nog steeds dreigt met onafhankelijkheid.

En die correctie komt maar niet.

En die correctie komt maar niet. Misschien als Trump in zijn oneindige wijsheid het advies van Pence opvolgt en Taylor benoemt tot opperhoofd van de FED. De felbegeerde change, weer iets van Obama ongedaan gemaakt.

Winsten zijn goed, de winstverwachtingen lopen geleidelijk op, de macro is goed met groei boven trend en inflatie onder trend, er komen belastingverlagingen, de FED durft na december de rente haast niet meer te verhogen omdat de rentecurve reeds te vlak is, koerswinstverhoudingen zijn laag vergeleken met de rente en OK gezien de inflatie, het dividendrendement is inclusief buybacks prima.

The trend is your friend. Een hele goede vriend zelfs de laatste jaren.

Jeff Miller: Charlie Bilello makes creative changes in some classic market slogans. Here are the first few “Aphorisms in the Year of the Bull”:

Buy in May and Stay Leveraged Long

Buy the Rumor, Buy the News

Buy the Dip, Buy the Rip

Be Greedy When Others Are Greedy

Ik zou toevoegen de Japanse wijsheid van de Jaren 80: always buy, never sell. (dit zei  men echt steeds tegen  ons)

 Ondertussen geeft de barometer van CNBC aan dat beleggers nu greedy zijn, niet in het kamp van fear zitten.

Enkele aartsberen geven aan dat het nog verder omhoog kan voordat de klap komt

ik ben voorstander van de reële Dow Jones of S&P voor de trend op lange termijn. Dit Plaatje gaf niet aan dat aandelen te hoog waren gewaardeerd in 1987 en 1965 en ook niet dat in 2009 de koersen te laag waren)

Nog zo’n principiële beer. Het waarschuwingssignaal is gegeven, maar je hebt nog enige tijd om je koopzonden te herstellen. De beer gaat nog niet los.

En dat is wat de beren nu zeggen: ik blijf in de markt, want ik ben bang voor een “melt-up”, een doorgaande forse stijging. Daarna komt uiteraard de klap.

bitcoins ik snap er nog steeds niets van

Als antigif het verhaal van Josh Brown over bitcoins

http://thereformedbroker.com/2017/10/18/an-evening-in-wonderland/

een vreemd maar leerzaam verhaal over bitcoins en andere crypto currencies

een must read ben ik bang, een fascinerend verhaal over de wondere wereld van bitcoins dus.

het is Sjakie in de chocoladefabriek

er gebeuren wonderlijke dingen

men vindt bitcoins nog goedkoop omdat pensioenfondsen er nog niet in beleggen. Als er een, liefst Yale, er mee begint dan is de niet de beer maar de bull los. De waarde van bitcoins is dan nog veel te klein. Enthousiasme over crypto currencies is buitengewoon aanstekelijk.

Ze zijn maar zo’n, $150 miljard waard en heel wat ondernemingen in de S&P zijn nog meer waard dan de bitcoins ($100 miljard).

Dat is maar weinig vergeleken met goud ($7000 miljard).

Het is een bubbel, maar men volgt Soros: "als ik een bubbel zie, dan laad ik me vol en verkoop op tijd. Zo word je rijk".

Ik vind bitcoins absurd veel waard.

Blockchain en het gelimiteerde aantal bitcoins zouden rechtvaardigen waarom bitcoins zo veel waard zijn. Transacties via bitcoin zijn veel te duur. Een kopje koffie afrekenen met behulp van bitcoins zodat computers dit 100 miljoen keer bijhouden is wellicht een heel, heel klein beetje overdreven, onpraktisch.

Bitcoins zijn zo veel waard omdat het zo moeilijk is geld uit China te krijgen en het als ideaal gezien wordt om geld wit te wassen.

Een smalle basis allemaal. Maar als iedereen gelooft dat het goed genoeg is, dan werkt het.

Tot men gelooft dat de bubbel gebroken is.

Ik snap nog steeds niet waarom bitcoins iets waard zijn. Welke vreemde constructies verzonnen zijn om de schaarste vast te leggen. Hoe het werkt.

De nieuwe tulpenbollen? Onwetendheid??!!

30 jaar na de krach

Elk jaar in oktober worden we weer bang gemaakt met herinneringen aan de krachs van 1929 en 1987. Die van 1987 is nu precies 30 jaar geleden.
Standaard is dan een koersvergelijking te maken met 1929 en 1987. Liefst met verschillende schalen, zodat de overeenkomst groter lijkt.
de FT deed dit niet en dat levert onderstaand plaatje op.

De stijging voorafgaand aan de krachs was groter geweest. Daarom roept men nu eensgezind luid in koor: er komt echt geen krach nu hoor, alles zit degelijker in elkaar, aandelen zijn helemaal niet zo veel te duur (al is men het er wel over eens dat ze te duur zijn en geen renteverhoging van betekenis kunnen verdragen, maar die renteverhoging lijkt er niet te komen, men is nu ook niet bang voor een recessie en inflatie is niet te hoog deze keer).
De analyses waarom er nu geen krach komt zijn wat degelijker dan die van de afgelopen jaren.
Bijvoorbeeld die van Eddy Elfenbein (blog Cross Wallstreet) http://www.crossingwallstreet.com/archives/2017/10/what-caused-the-1987-crash.html (Navellier).
Zij gaven de schuld aan vooral  de politiek via 3 P's: prosperity (het ging te goed vanwege onverantwoorde belastingverlagingen ver in de cyclus, met als gevolg 50% koersstijging in het voorafgaande jaar). Politics. (Er was een nieuweling baas van de FED die nog moest leren hoe je onrust aanpakt (Greenspan), In 1987 was de FED de rally aan het saboteren, was de overheid te royaal geweest met belastingverlagingen (Reagan had de tax reform act van 1986 enige tijd terug getekend) maar in de week voor de krach kwamen er ineens voorstellen om ongunstige belastingmaatregelen te nemen, en vooral gaf men Baker de schuld die een valuta-oorlog aan het uitlokken was, een zwakke dollar eisend (de dollar is jullie probleem, buitenland)) en Panic (dat kan altijd opduiken). Ze concluderen dat het nu nog te vroeg is voor een krach, maar dat als de koersen veel verder stijgen en er grote belastingverlagingen komen, dan men dan wel moet gaan vrezen voor een krach.

 Gebruikelijk is het om computerprogramma's de schuld te geven die vanwege portfolio insurance allemaal op het zelfde moment op hetzelfde idee kwamen dat de steunniveaus waren doorbroken en men een stop loss moest gaan inleggen.
Zo heb ik het ook altijd gezien. In het weekend voor de krach was het duidelijk dat de chartisten een grote val van de koersen zouden veroorzaken op de maandag erna. Alleen zo'n grote val had ik natuurlijk ook weer niet gedacht.
Die krach was heel nederig makend. Eerst had men die grote stijging van de koers niet zien aankomen, daarna nam men die voor gegeven aan en bleef men zitten. Daarna vielen de koersen meer dan voor mogelijk werd gehouden en voelde men zich ontzettend dom dat men was blijven zitten terwijl men wist dat aandelen veel te duur waren.
De Peoples Bank of China waarschuwt voor een Minsky moment: zo weinig volatiliteit, onzekerheid moet op zeker moment volgens Minsky een explosie aan volatiliteit veroorzaken. het gelijk van Minsky is al vele malen gebleken.
 Ja, een krach kan weer optreden ondanks alle maatregelen dit te voorkomen https://uk.reuters.com/article/us-usa-stocks-crash-structure-analysis/could-the-1987-stock-market-crash-happen-again-idUKKBN1CO0F0

de FED stoelendans

de kansen swingen enorm in de reality serie wie wordt de nieuwe baas van de FED

maakt het uit? beurzen zullen onprettig reageren als Taylor met zijn strenge regel die aangeeft dat de rente flink omhoog moet, zo denkt men.
Warsh lijkt ook niet alles, die houdt ook niet op met de rente te verhogen voordat een recessie onafwendbaar is. hij steunt Trump door dik en dub, wil echt iets doen om de regelgeving te versoepelen. zijn schoonvader is een van de beste vrienden van trump is.hij was favoriet in de polls, maar de laatste dagen is daar flink de klad in gekomen
Powell heeft de steun van de bureaucratie(Mnuchin), saai en veilig dus. even de favoriet, maar Trump wil niet saai.
dr kansen van Taylor bloeiden weer op na zijn etentje met Trump waar hij goed scoorde als apprentice.
dan Yellen. die zou natuurlijk herbenoemd moeten worden, maar dat lijkt onwaarschijnlijk. Trump oordeelt niet meer zo negatief over haar terwijl ze nog lelijker is dan Jetta Kleinsma.
Yellen was de beste voorspeller van de economie, een echte expert over wat gebeurt op de arbeidsmarkt (net zoals Greenspan alles wist van de goudmarkt).
Yellen is het laagste risico, je weet dat ze royaal blijft. Een nieuwe FED president wordt gewoonlijk in het eerste jaar getest met een enorme financiële crisis en springt daar meestal niet helemaal perfect mee om

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

De S&P ging onverdroten voort met het zetten van all time highs, overigens wel met muizenstapjes. Er kwam wat meer ongerustheid over de belastingverlagingen in de VS (de twitteroorlog van Trump met de belangrijkste dissidente republikeinse senator Corker hielp ook niet) en bijvoorbeeld Goldman Sachs ziet slechts 0,1-0,2% extra groei en zelfs dat kan nog tegenvallen (geen deal en er is enig herstel van spaarquote nodig die kan optreden bij tijdelijke belastingverlaging).
Minder geloof in reflatie dus en meer geloof in geleidelijke langdurige afbouw van QE door de ECB zorgde voor een lichte rentedaling.
In de VS waren de retail sales sterk (er was nog meer verwacht, maar dit is goed genoeg om de voorspellingen voor de kwartaalgroei weer iets naar boven op te poetsen richting 2%+).
De inflatie steeg met 0,5% in één maand vanwege de hogere benzineprijzen (door Harvey). De kerninflatie verbaasde weer in neerwaartse zin met 0,1%.

Trump is met presidentiële besluiten bezig Obamacare te gronde te richten.

Subsidies worden ingetrokken en kleine bedrijven met gezonde deelnemers mogen goedkoop gaan poolen, de zaken onbetaalbaar makend voor de rest. Via waivers per staat kan Obamacare verder worden gesaboteerd. Verzekeraars weten nu niet meer welke premies ze moeten vragen, hun koersen daalden.
Trump probeerde de Iran-deal van Obama ongedaan te maken, maar durfde toch niet de eindstap te nemen, omdat de rest van de wereld en Tillerson dan in opstand komen. De positie van Tillerson wankelt ook, maar hij kreeg steun van Kelly die anders er ook mee zou willen ophouden.
Mnuchin steunde Powell als kandidaat voor de stoel van Yellen. Warsh wordt gepruimd door de markt, maar columnisten als Tim Duy, de grote FED-expert, vegen de vloer aan met Warsh, daar heb je niets aan bij een (dreigende) recessie.

Het consumentenvertrouwen (University of Michigan) steeg verder, maar het vertrouwen van midden- en kleinbedrijf in de economie (NFIB) daalde duidelijk.

Sinds kort houdt men er ineens rekening mee dat er helemaal geen deal komt met het VK over de Brexit. Dat zou meer chaos betekenen, maar voorlopig is wel een deal het basisscenario.
Industriële productie steeg flink in Italië en de groeiverwachtingen voor het derde kwartaal gaan daardoor omhoog.

In China is men bezig met het partijcongres dat XI nog steviger in het zadel moet helpen. Corruptiebestrijding lijkt over het hoogtepunt heen en me is druk bezig de second tier miljoenensteden  vol infrastructuur te stoppen. Import groeide flink, export ook wel.

Het winstseizoen is begonnen. De winsten van de banken lijken goed, weliswaar tegenvallende handelswinsten. Er was echter nog meer verwacht. De verwachtingen zijn erg hoog. Angsten voor tegenvallende belastingverlagingen, waarschijnlijk gefaseerd over jaren, zorgden voor angsten voor de 2018 cijfers.

volg de trend of wordt een gefrustreerde bear/ de grote goeroe

Het economisch nieuws is goed, maar het reflatiethema bladdert af.

Misschien is nieuwe somberheid over de belastingplannen in de VS hier de reden voor. De niet herkiesbare republikeinse senator Corker vindt dat strooien met geld maar niets als het leidt tot grotere begrotingstekorten (en dat gebeurt natuurlijk als je op zo groot mogelijke schaal met geld strooit). Diverse andere senatoren hebben ook zo hun bedenkingen. Die belastingverlaging wordt geen makkie, niet zo groot as gehoopt en het zal nog wel even duren voordat men er uit is wat er mag aan belastingverlagingen.

Onze collega’s in Chicago vinden de gang van zaken zorgelijk, maar geloven nog steeds vast in het doorgaan van belastingverlagingen.

Vorige week schreef ik nog dat als de belastingen met $1500 miljard verlaagd worden in 10 jaar er dan 0,7% extra groei mogelijk is.

Deze week schreef Goldman Sachs dat er met $1000 miljard verlaging er 0,1-0,2% extra groei mogelijk is met risico aan de downside.

Dat gebeurt dus als er geen compromis met de democraten komt over minder belastingverlaging voor de rijken, blijvende aftrekbaarheid van lokale belastingen van de staten (vooral de democratische staten hebben hoge lokale belastingen) en meer infrastructuurinvesteringen.

Voor de beurs zou het beter zijn als de rijken wel meer belastingverlagingen krijgen, dan kunnen ze nog meer aandelen en obligaties kopen.

zoals zo vaak de laatste jaren is momentum de winnende strategie. Gewoon doorkopen, let niet op die insiders die hun aandelen steeds massaler gaan verkopen, koop wat stijgt.

Als je een bear bent, dan ben je een treurig species dat naar de psychiater moet.

Hedgeye geeft elke dag een cartoon en vaak is die geestig. De hoofdthema's zijn erme bears, de lage vix en politiek. die arme beren zijn inn de meerderheid.

De enorme hoeveelheid van deze cartoons begint een contrair signaal te worden

en dit is de oogst van slechts één maand. overigens kan Hedgeye ook wel eens bearish zijn, maar al een tijdje niet (tot op heden terecht).

vastgoedseminar IVBN en VBA: vastgoed in de beleggingsportefeuille

Ik ben naar het gecombineerde seminar van IVBN en VBA geweest.

De aftrap kwam van Loranne van Lieshout (Ortec). Eerst het theoretische verhaal. Direct vastgoed scoort hoog qua rendement versus risico in de ALM-studies van Ortec, beter dan aandelen of commodities. Vastgoed is een goede diversificator, enigszins inflatievast. Op korte termijn ( 1 jaar) is het risico laag [7%], het stijgt iets bij een langere horizon [10%]. Het risico van aandelen [20%] is veel hoger maar daalt als de horizon langer wordt [15%], maar het risico blijft hoger dan dat van vastgoed [die stijging/daling op termijn is omdat het rendement van vastgoed in het afgelopen jaar enigszins hetzelfde rendement volgend jaar belooft, bij aandelen is dat niet zo; bij grote dalingen komt er in de jaren erna vaak een herstel]. Vastgoedbeleggingen hebben een duratie, wat die is, is volstrekt onduidelijk. Sommige studies wijzen op 3,6 jaar. Syntrus meldde voor Nederlands vastgoed 7,4.

Allemaal ruim genoeg om een gewicht van 20 tot 40% voor te stellen in een normale portefeuille voor pensioenfondsen. Dat is in werkelijkheid niet het geval, het gemiddelde gewicht bij pensioenfondsen is een benepen 9% en eerder dalend dan stijgend. Ze had een mini-enquête gehouden waarom dat zo was. Als hoofdreden gaf men (il)liquiditeit op. Als men aan rentematch via derivaten doet dan moet bij 100% match en een rentestijging van 1% maar liefst 20% van de portefeuille te gelde gemaakt worden en dat kan alleen maar met aandelen, commodities en liquide obligaties.

Dan is er nog het probleem van leverage bij listed/ non listed onroerend goed. Dat is niet gunstig voor pensioenfondsen met hun grote beleggingen in veilige vastrentende waarden die vaak minder opbrengen dan de financieringskosten van vastgoedbedrijven. Dat is voor Loranne de hoofdreden om voor direct vastgoed te gaan en het verklaart ook de toenemende populariteit van club deals tussen pensioenfondsen die geen leverage willen maar wel spreiding over meer objecten moeten hebben. 50 is genoeg volgens haar.

Bij defined benefit ziet men 9% vastgoed, bij defined contribution slechts 2% [net als bij verzekeraars]. Als DC de toekomst is, houdt dat ook een stijging van het gewicht van vastgoed tegen.

Ik zie governance, keep it simple ook als reden om minder in vastgoed te beleggen. Liquiditeit is niet alleen belangrijk vanwege rentematch, overgang naar DC of fusies, maar ook omdat liquiditeit weg is juist als je het het hardste nodig hebt. Je kunt er meestal niet uit als je het echt wilt. De belegging in vooral non listed blijkt plotseling eindig en dat is niet goed voor het rendement, management laat dan ook nog eens (gedwongen) te wensen over. Dat is bij onze pensioenfondsen de reden waarom men meer richting listed real estate aan het gaan is, naast de betere performance, betere spreiding wereldwijd ook in Azië en niet zo zwaar in Europa met zijn slechte demografie en groei.  

Na Loranne kwam marieke van der Kamp van NN, die uitlegde waarom verzekeraars maar weinig in vastgoed beleggen. Men kijkt naar kapitaalbeslag volgens Solvency 2, Economic value Added en Earnings at Risk. Garanderen van een uitkering dwingt tot meer beleggen in vastrentend en tot minder risico. Solvency 2 vraagt om 25% kapitaalbeslag voor directe beleggingen in vastgoed (indirecte 39%). Woninghypotheken met 6% kapitaalbeslag zijn dan veel aantrekkelijker en daar stort men zich dus volledig in.

 Rob Courterus beschreef het worstelingsproces bij Blue Sky group in hoe veel en welk vastgoed. Bij hun is er een trend naar minder listed en meer internationaal non listed. In de loop der jaren komen er allerlei nieuwe factoren bij in de diversificatiestudies zoals zij doen bij de ALM studies om de 3 jaar (bijvoorbeeld ESg, duurzaamheid, internationaal beleggen, historische data, verwachtingen, andere scenatio’s). Ze komen al tijden uit op 10% vastgoed, bij vliegend personeel 15% omdat dit een rijp fonds is, met minder beleggingen in aandelen. Ook zij hebben de ALM bolletjes met gewichten voor aandelen, vastrentend en vastgoed. 5% meer vastgoed maakt niet zo veel uit qua totaal risico. Bij gewichten boven 40% voor aandelen draagt extra vastgoed maar weinig bij in een portefeuille. Concurrentie van andere beleggingscategorieën is de hoofdreden voor het lage gewicht voor vastgoed.

Dat klopt. Als je aan andere categorieën ook een goede risk/return meegeeft in je veronderstellingen krijgen die ook hoge gewichten. Het klagen over lage gewichten in portefeuilles zie je ook bij de verkopers van high yield, private equity, EMD, infrastructuur en cat bonds.

Afsluitend hield Neil Blundel van nu Invesco zijn verhaal. Vastgoed met zijn beleggingswaarde van $19.000 miljard is belangrijk. 33% is VS. Alternatieve beleggingen zijn veel populairder in de VS. Vooral concurrentie met private equity. Men belegt er erg veel in aandelen en reductie van het factorrisico van aandelen is belangrijk en vastgoed helpt dan. Voor de spreiding is belegging van 10 objecten in Nederland al heel wat, 30 in Europa. Spreiden darbuiten levert valutarisico. Genoteerd vastgoed correleert hoog met aandelen, maar high yield vroeger nog meer [spreads zijn nu zo laag dat high yield nu duratierisico heeft].

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Heel langzaam kropen de meeste beurzen verder omhoog, op het reflatiethema en dromen over belastingverlagingen, hogere winsten en omzetten over het derde kwartaal. Rente toch maar nauwelijks hoger. De VIX zette een all time low en de gerealiseerde volatiliteit is de laatste weken zelfs nog zeer aanzienlijk lager.
De groei van de werkgelegenheid viel egen, het was zelfs een krimp en in de vorige maanden waren er kleine neerwaartse herzieningen. De orkanen waren hiervan de schuld, er waren uitzonderlijk veel mensen zonder werk vanwege het weer. Vooral in leisure was er een stevige krimp ex leisure was er og redelijke groei. De werkloosheid nam toch iets af (0,2% naar 4,2%) en de participatiegraad steeg. Lonen stegen 0,5%, deels door de krimp van banen met lage lonen.
De ISM's vielen flink mee. Boven 60 voor industrie (60,8, +2) en voor diensten enige punten hoger  (+4,3 naar 59,8) dan verwacht. De orkanen zorgden voor langere levertijden en meer orders en dat maakte andere dalingen meer dan goed. ISM prices flink omhoog tot 71,5 (vooral afhankelijk van olieprijs).

(plaatje Strategas, hogere inflatie gloort in de VS)
Autoverkopen waren ineens zeer hoog (deels door de orkanen), nieuwe orders groeiden weer en meer omzet in de bouw.
In Europa waren de PMI's ook zeer goed (59,1), ook in Nederland rond 60. Detailhandelsverkopen in de Eu krompen opnieuw.
In Japan daalde de ISM non manufacturing iets, maar leading indicators stegen goed.

Trump wist nog wat ongelukkige dingen over Puert Rico te zeggen, hoe je goedendag kunt zeggen tegen je obligaties van dat eiland, dat het klimaat zo lekker is en dat de hulp zo goed is.
 De belastingplannen zijn natuurlijk niet haalbaar, maar niemand geloofde dan ook in $4000 miljard belastingverlagingen en meer uitgaven voor o.a. defensie en infrastructuur. Er zal een compromis met de democraten moeten komen, alleen afschaffen van belastingaftrek van de lokale belastingen die vooral in democratische staten hoog zijn, is onvoldoende en onhaalbaar.

Theresa May bladderde veder af, al kuchend, Brexit bepaald geen vaart gevend.

overpeinzingen en de krach van 1987

De beurzen stijgen heel langzaam. Aandelen zijn duur geworden, maar steeds meer mensen vinden dat dit mag vanwege de lage rente (al is die niet meer record laag), de lage inflatie (al loopt die iets op) en dividendrendementen die in Europa kunnen wedijveren met de rente op high yield obligaties.
Het macroplaatje is degelijk, zeer kleine kans op recessie, inflatie is nog geen probleem en er komen nog geen waarschuwingen uit de kredietmarkt.
Het is moeilijk te bepalen of het sentiment reeds extreem positief is geworden. Volgens sommige surveys is dit nog lang niet het geval, maar volgens andere weer wel. Er is een hele horde die al jaren negatief is en blijft. Er zijn weinig superoptimisten, maar de meesten zien hogere koersen met volgens de charts weinig kans op valpartijen.
Markten trenden omhoog terwijl er eigenlijk geen echt nieuw goed nieuws is.Dat men in de VS de belasting gaat verlagen wisten we al, alleen de kans erop lijkt iets te zijn gestegen. Samen met indicaties voor hogere inflatie (ISM prices, plotseling wat loonstijging, huurstijging, forse stijging autoverkopen, lagere werkloosheid, hogere internetprijzen volgens State Street, de zwakkere dollar van de laatste tijd, een lijst lang genoeg om resoluut te kunnen zeggen dat de inflatietegenvallers voorbij zijn) is er even wat meer geloof in reflatie. Daar houden beurzen van totdat de FED het een kans ziet om de rente extra te verhogen.
Winstcijfers over het derde kwartaal komen er aan en die gaan meevallen, meer dan de gebruikelijke 4%. Ook omzetgroei lijkt wat mee te vallen. Dar is royaal op vooruitgelopen, dus die meevallende winstcijfers horen niet tot een extra hard stijgende beurs te leiden.
Normaal is wel dat een trending markt verder omhoog gaat, vooral als het langzaam gaat.

Wat zijn de zorgen?
Het begint een beetje veel op een zwakke versie van 1987 te lijken. De koersen stijgen terwijl net als toen de rente steeg en de dollar zwak was (alleen allemaal veel harder in 1987). Er is tomeloos enthousiasme over de winststijging en een recessie is onwaarschijnlijk binnen een jaar. Aandelen zijn veel beter dan vastrentend. Men prees zich in augustus 1987 gelukkig dat men niet al te veel verkocht had. Wat een kracht zat er achter de markt! Zelfs de glazenwassers kwamen binnen kijken op onze beursvloer wat de koersen waren (nu niet meer nodig, maar toen had niet iedereen meteen toegang tot de beurskoersen).

Is er nu ook zo'n signaal? Misschien. Men begint nu zelfs te zeggen dat de volatiliteit zo laag is dat het nauwelijks gevaarlijker is om een indexfonds van de S&P  dan cash (Charlie Bilello, wel met waarschuwingen, maar toch).
De beren zijn murf geslagen, ze pruttelen nauwelijks nog tegen.
Ik houd van de dagelijkse cartoons van Hedgeye en daar zie ik al maanden een onafgebroken rij plaatjes van suffe beren die het zo tergend moeilijk hebben.
Er is uitzonderlijk lang geen correctie van 5% of meer geweest.  Zeer velen geloven in het evangelie van buy the failed dip, ga short volatility. En dat blijft maar succes hebben.

Tot het natuurlijk keert. Wanner precies? Heel moeilijk te zeggen. Wie benchmarks moet verslaan kan hier haast niet op vooruitlopen, meestal duurt het te lang (zoals Keynes al zei dat markten langer irrationeel kunnen zijn dan de speculant solvabel). In 1987 kreeg portefeuilleverzekering de schuld van het plotseling en masse verkopen. Nu begint men her en der ook een beetje angst te melden over potentieel te enthousiaste verkopers (van volatiliteit, ETF's die ineens verguisd wordenen zo).

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

De beurzen stegen heel bedaard tot nieuwe hoogtepunten (Russell2000 wat harder), toegeschreven aan meer hoop op Trumpiaanse belastingverlagingen (vooral vennootschapsbelasting omlaag en inkomstenbelasting hogere schijven omlaag) en daarmee reflatie en doorgaande QE in de EU vanwege de te lage (kern)inflatie. Er wordt gepraat met Noord Korea en mede hierdoor namen angsten af. Er komt steeds meer optimisme over de winst- en omzetcijfers over het derde kwartaal.
De huidige plannen van het Witte Huis zouden $5000 miljard kosten in tien jaar en meer dan $1500 miljard lijkt niet mogelijk. Dat laatste zou nog steeds goed zijn voor 0,6% extra groei per jaar in de VS.
De dollar werd sterker versus de euro (men was niet blij met de uitkomst van de Duitse verkiezingen en de chaos in Catalonië om de volksraadpleging voor onafhankelijkheid) en de yen. De rente ging verder omhoog.

blog Bespoke). Het bullish sentiment viel terug ondanks de charttechnische hosanna hier en daar (bijvoorbeeld Tostrams voor de AEX, maar die moet eerst boven 537 uitkomen voor nog meer hoera).
.
In de VS waren de orders voor duurzame goederen sterk, maar de pending home sales en verkoop nieuwe huizen waren zwak.
Het consumentenvertrouwen daalde iets, maar blijft hoog.
Initial claims voor werkloosheid zijn gecorrigeerd voor orkaaninvloeden zeer laag.
Groei over het tweede kwartaal werd opwaarts herzien naar 3,1%.
Persoonlijk inkomen groeide slechts 0,2% vorige maand en uitgaven 0,1%.
De voorlopers van de ISM waren duidelijk hoger.

In Duitsland was de IFO iets lager. de inflatie bleef 1,9% op jaarbasis. In de Eurozone daalde de kerninflatie van 1,2 naar 1,1%. Groei van geldhoeveelheid M3 groeide met 5% op jaarbasis (was 4,5%). Consumenten- en producentenvertrouwen in Frankrijk nam iets af.