overpeinzingen

Warmetruiendag en 15 graden. Dat is reden genoeg om de noodtoestand uit te roepen rond het klimaat, maar Trump doet het om meer muur om Mexico te kunnen bouwen (uit geld voor defensie).

Et wordt gezien als de grootste nederlaag voor Trump tot nog toe. Democraten zullen wat terug moeten krijgen om in te stemmen met een hoger defensiebudget (dat zonder ingrijpen gesnoeid wordt volgens de automatische piloot van de overheidsuitgaven, ‘sequester’ )

Einde cyclus? Ja, maar het lijkt erg op 1998 en na de krach van 1987. Er kan vast nog wel 1,5 jaar stijging van de beurs komen. Positief is verder dat de waarderingen versus de rente nu lager zijn (maar in absolute zin niet). Er is lang zo’n hype niet geweest als in 1995-1998 en 1987.

Einde cyclus zit echter ook haast onlosmakelijk verbonden aan terugkeer van geloof in Secular Stagnation. Lage groei, lage inflatie en lage rente. Loonstijging trekt maar kort aan, omdat bedrijven hun winstmarge bedreigd zien. Die gaan weer saneren, kosten besparen, afknijpen, reorganiseren. De resultaten zijn nu solide (een van de gevaarlijkste termen uit een winstrapportage, zie ABNAMRO), maar dat kan niet blijven zonder ingrijpen.

Er zijn de nodige tekenen dat de groei in de VS en Europa in het eerste kwartaal slecht zal zijn. In geval van de VS zal dat waarschijnlijk maar heel tijdelijk zijn, het gevolg van het even over elkaar heen vallen van diverse zaken, zoals de polar vortex, de gedeeltelijke sluiting van de overheid, altijd zijn er elk jaar enkele uit de lucht vallende maandelijkse van de trend afwijkende retail sales, tijdelijk gedoe met autoverkopen, tijdelijke inzinking van consumentenvertrouwen (door de beurs, herstel is al zichtbaar), stoppen in voorraadopbouw vanwege hogere importtarieven, negatieve bijdrage netto export omdat de groei in de VS relatief hoog is. Dat lijkt genoeg voor een slecht cijfer voor de groei in het eerste kwartaal.

Ach, de VS lijkt voorlopig door te groeien na wat tegenslag in het eerste kwartaal dat zorgt voor groeiherstel in het tweede kwartaal. Dat blijft zo bij doorgaande banengroei en geloof dat Trump de groei kan oppeppen voor het verkiezingsjaar via infrastructuurinvesteringen (beloofd in zijn verkiezingsprogramma en democraten willen dit ook, zij het op een andere manier, niet via een moeilijke constructie à la Juncker met een infrastructuurbank).

Handelszorgen nemen weer een beetje toe. De haviken zagen met lede ogen hoe Mnuchin maar riep dat het zo goed ging in de besprekingen. Trump zou veel te veel weggeven en dat is men een halt aan het toeroepen. Nee, geen deal op korte termijn, maar uitstel tot minstens eind april. China rekent er vast op dat Trump water in de wijn doet, want hij moet een sterke economie hebben voor herverkiezing.

China met veel sterkere groei dan gedacht van export en minder krimp van import. Dat helpt handelsbesprekingen natuurlijk niet, maar wel de te publiceren groeicijfers van China over het eerste kwartaal.

Het is moeilijk om te zien hoe de wereldhandel nu flink kan groeien. Meer export van China leidt tot grotere handelstekorten voor de VS. China maar ook Europa moeten alle zeilen bijzetten om meer te importeren uit de VS: LNG, landbouwproducten, wapens.

Waarom zijn de koersen zo omhoog deze week?

De uitleg doet mijn oren klapperen. Het komt omdat het macronieuws van de VS zo goed is , vanwege de vooruitgang in de handelsdeal met China, goede exportgroei van China en geluiden van de FED dat men de balansverkorting zal stoppen eind 2019 en niet ergens in 2020 zoals eerder  werd aangenomen.

De bijzonder slechte detailhandelsverkopen (-1,2% over december en de controle verkopen die de schatting voor de consumptie leveren waren nog duidelijk meer omlaag en dat was de reden waarom de groeiverwachtingen over het vierde kwartaal met ruim 1% omlaag gingen van GDP-now van de Atlanta FED) werden weggewuifd als een per ongeluk verkeerd cijfer dat ongetwijfeld flink naar boven wordt bijgesteld omdat het niet in overeenstemming is met de groei van de werkgelegenheid.

JP Morgan concludeert dat Trump een heel goed 2019 heeft en dat dat gedoe over het sluiten van de overheid en de noodtoestand voor het bouwen van muren rond Mexico maar een klein dingetje is vergeleken met de superstommiteiten (?) van de democraten om zwaar in te zetten op een extreem dure groene politiek en een algemene gezondheidszorgverzekering van alleen de overheid. Dit garandeert bijna de herverkiezing van Trump tenzij de economie te erg verslechtert denken zij (die linkse ‘loonies’ toch nemen de macht over bij de democraten).

Maar er is onder economen nog steeds zeer weinig angst voor een recessie in de VS in de komende zes tot negen maanden. Dat komt vooral door de groei van de werkgelegenheid met bijbehorende inkomensgroei, hogere loongroei. 

De inflatie is laag door de lage olieprijzen en dat zorgt voor goede inkomensgroei en meestal extra consumptie. Er is ook nog het staartje van de belastingverlagingen van Trump die ook voor (een beetje extra) inkomensgroei na belastingen zorgen. Als de beurzen niet opnieuw wegglijden zal het vertrouwen van bedrijven weer opfleuren en zorgen voor investeringsherstel. De hoofdrol is echter weggelegd voor de FED die plotseling niet langer aanstuurt op een snelle recessie (na een reeks renteverhogingen die de rente en dollar hebben opgestuwd met alle negatieve gevolgen van dien voor de rest van de wereld en dat begint nu teruggekaatst te gaan worden naar druk op de Amerikaanse economische groei), maar belooft een ruimer monetair beleid te gaan voeren als de economische indicatoren daar aanleiding toe geven (zoals recentelijk).

Er zijn natuurlijk wel zorgen dat de groei verder gaat afzwakken in de VS en de rest van de wereld. Vertrouwen kan zo maar wegzakken hebben we in het vierde kwartaal gezien en dat kan opnieuw gebeuren. Dat had een behoorlijk negatieve invloed op de groei.

Een deel van dat weggezakte vertrouwen blijft leiden tot extra voorzichtigheid, o.a. bij het midden- en kleinbedrijf. Het vertrouwen volgens hun NFIB-survey is har aan het dalen. Winstmarges lijken getopt te hebben in het vierde kwartaal en de consensus ziet al winstdaling in het eerste kwartaal van 2019 en ook voor het tweede kwartaal ziet het er niet goed uit. Een winstrecessie lijkt daarmee goed mogelijk. Dat was vaak een voorloper van recessies stelt Jim Bianco, alleen niet bij dalingen van olieprijzen van 50%+ (want dan redt de consument de economie door meevallers op benzine etc.). Dat is de rationale van het eind van de cyclus denken. Bedrijven willen meer winst maken en bij druk op de marge betekent dat besparen op de kosten, reorganiseren, bezuinigen. Dat leidt tot meer ontslagen. Dat begint al een klein beetje duidelijk te worden in het wekelijkse aantal initial claims voor werkloosheid dat zo zoetjes aan toch wel enigszins hardnekkig aan het stijgen is van record lage niveaus (van onder 200.000 naar nu ongeveer 240.000; pas bij 300.000+ lijkt de werkloosheid te gaan stijgen).

 Er is een groeiende schare beleggers die bedrijven aanspoort minder te gaan investeren en meer te gaan doen aan schuldreductie. Meer bedrijven zien dat we laat in de cyclus zitten en dat maakt investeringen gevaarlijker. Daardoor lijkt de groei van de investeringen minder onstuimig te worden dan het gestegen winstniveau sinds 2017 zou impliceren.

Huizenmarkt. Deze is zwakker dan gedacht na al die renteverhogingen en stijgingen van de huizenprijzen. Men ziet verbetering door lagere hypotheekrentes nu de FED pauzeert met de verhogingen. Maar huizenprijzen zijn de afgelopen jaren veel harder gestegen dan de inkomens en zijn daardoor vaker onbetaalbaar geworden, zeker inclusief verminderde aftrek van belastingen op onroerend goed in vele staten. De voorraden van te koop staande huizen zijn het afgelopen jaar fors gestegen naar overigens nog steeds niet hoge niveaus. Het aantal hypotheekaanvragen reageert de laatste tijd tegenvallend op de gedaalde rente. Men koopt gewoon extra voorzichtig, waardoor de huizenmarkt sinds 2018 een (beperkte) rem is op de groei.

Dan is er nog de China-factor. Deze remt sinds half 2018 de groei van de wereldhandel. De vraag van China is plotseling flink afgezwakt en dat voelt men vooral in de rest van Azië en Europa. Afremmen van de schuldgroei, afremmen van de investeringen in infrastructuur en plotselinge problemen met de handel met Amerika hebben flink doorgewerkt. De yuan werd zwak, maar herstelde in de afgelopen paar maanden weer enigszins. Idem voor de koperprijzen. Dr. Copper is de afgelopen paar weken weer ietsje aan de zwakke kant en als dat doorzet dan moeten we weer gaan vrezen voor zwakte vanuit China. Dat betekent krimp van de wereldhandel, druk op de winstmarges.

De extra groei in 2017/18 van tier 3 steden kan moeilijk herhaald worden.