Kashkari (FED Minneapolis) schaamt zich diep waarom hij niet gezien had dat de inflatie zo veel zou stijgen (ook al vond hij dat hij in zeer talrijk goed gezelschap was).
De aanbodschok (samen met vraagschok door overdadige stimulering) heeft voor veel meer inflatie gezorgd dan verwacht, omdat dit niet in de voor voorspelling gebruikte modellen voor inflatie zat en zit. Die gaan à la Phillips uit van schaarste op de arbeidsmarkt en van de ontwikkeling van de inflatie verwachtingen.
Maar de aanbodschok na vraagschok zorgde voor "surge inflation" volgens Kashkari. Als voorbeeld hiervan (vraagschok) noemde hij de prijs voor een taxirit wanneer het heel hard regent. die gaat dan bij Uber c.s. van bijvoorbeeld $20 naar $90. iedereen wil ineens met de taxi en dan zijn er niet genoeg tegen de oude prijs. Bij de nieuwe prijs is er weer evenwicht. De prijsstijging is niet zo enorm omdat er te weinig chauffeurs zijn, nee het is Uber die zijn slaatje slaat uit de plotselinge schaarste. En terecht zegt Kashkari, anders zou Uber niet zorgen voor extra aanbod, meer chauffeurs aan het werk zetten. Maar ze hoeven chauffeurs maar 50% extra te betalen en dan zijn alle extra taxi's die kunnen worden ingezet benut. De rest van de prijsstijging is voor de kapitalist. Kashkari voelt wel dat dit een sociaal probleem kan zijn, maar zo is het systeem nu eenmaal in o.a. de VS.
Dit zit inderdaad niet goed in de inflatiemodellen. Via internet is iedereen veel beter op de hoogte van de prijzen en daarom worden die meer dan in de 20ste eeuw naar de laagste prijs getrokken. Maar hetzelfde systeem trekt de prijzen omhoog als men oplopende schaarste ziet (of hoopt, zoals bij crypto, kunst van bekender wordende artiest etc.)
Inflatie kan daarom hoger zijn dan de modellen aangeven. De FED moet daarom de rente verhogen, ook om de fout van de jaren 70 niet te herhalen dat hoge inflatieverwachtingen het nieuwe anker voor inflatie worden. De loonstijging blijft achter bij de inflatie (net als dat loon van de chauffeur in het voorbeeld), maar 5% van nu is nog steeds te veel om op het inflatiedoel van 2% uit te komen.
Omhoog met die rente dus, zegt Kashkari, net zo lang totdat het zeker is dat de piek in de inflatie achter ons ligt. Dan pauzeren als de inflatie voldoende hard daalt. Als die daling te langzaam is, dan weer rente verhogen. Pas verlagen als 2% echt in zicht lijkt te komen na enige tijd.
Dit geeft aan dat het heel belangrijk is dat de inflatie harder daalt dan de centrale banken verwachten. Die piek inflatie, dat moet zelfs Kashkari nu toch wel zien of anders dan wel in februari. D.w.z. pauzeren is dichterbij dan Kashkari roept.
Dan moet de FED-rente nog een tijd op voldoende hoog niveau gehouden worden om de daling op gang te houden. De FED New York heeft niet zo lang geleden geroepen dat de reële rente volgens de core PCE (kerninflatie van het BNP) minstens 1,6% moet zijn. Nu is deze 4,2%. De FED verwacht 3,75% einde 2023. Ergo 5,25-5,5%. Maar die core PCE gaat behoorlijk dalen door de afnemende huurstijging / huurdaling op nieuwe appartementen. Er wordt veel gebouwd (vooral huur) en het aantal huishoudens schijnt te krimpen. De prijs van koophuizen gaat nu hard omlaag en dat zal nog wel een tijdje doorzetten. Goederenprijzen dalen al veelal en de medische kosten stijgen ook veel minder. Core PCE daarom onder 3% einde 2023 denk ik, eerder 2,5%.
Een ander aspect van de monetaire politiek volgens onderzoek FED is dat de lead time van monetair beleid een stuk korter lijkt te zijn geworden. Dat zorgt voor extra comfort als er geen recessie is, maar als er wel een recessie is, dan moet de FED, net als altijd, de rente fiks verlagen.
Voorlopig is de arbeidsmarkt nog te sterk, het aantal vacatures blijft torenhoog, maar de banengroei zwakt wel voortdurend iets af. Zo ergens in het tweede of derde kwartaal moet de werkloosheid dan gaan oplopen. Overigens volgens de FED niet meer zo'n lagging (achterlopende) indicator. +0,5% van bodem geeft aan dat je in recessie zit en +0,3% was nog altijd een voorbode van een recessie (nu +0,2%).
N.B. de aardgasprijs is een goed voorbeeld van "surge inflation". Verhoging van de rente door de ECB zal niet helpen om Poetin tegen te houden de pijpleidingen vanuit Noorwegen te saboteren. Maar het moet voorkomen dat er extra looneisen komen vanwege de verwachting dat de aardgasprijs verder moet stijgen (want sabotage van Rusland van Noorse pijpleidingen is toch bijna zeker?). Dat was het probleem van de jaren 70: looneisen liepen voor op verwachte stijging van de olieprijs en zo ontstond de loonprijsspiraal..
Geen opmerkingen:
Een reactie posten