Ig Nobelprijs 2011: Met volle blaas beleg je beter, maar ga niet achter het stuur zitten

Vandaag waren er de IgNobelprijzen uitgereikt voor op het oog onzinnig humoristisch onderzoek waar de mensheid toch wat aan schijnt te hebben.
Dit jaar zijn er prijzen uitgereikt voor belangwekkend onderzoek dat antwoord gaf op vragen als: Hoe wordt je besluitvorming beïnvloed als je nodig moet plassen? En waarom word je duizelig als je een discus werpt, maar niet als je een hamer slingert? Waarom werkt gapen bij schildpadden aanstekelijk? Waarom zuchten mensen?
Het meeste indruk maakte de oplossing (in het kader van de prijs voor de vrede) voor het verminderen van foutparkeren (met een tank over de auto rijden, hetgeen foutparkeren met vrijwel 100% verminderde).

Er is een IgNobelprijs uitgereikt voor een onderzoek of je beter beslissingen maakt als je vier liter water gedronken hebt (prijs in het kader van geneeskunde, ik dacht dat het behavioral finance was). De Nederlanders vonden dat je dan een betere belegger bent: je koos dan vaker voor 50 euro over drie dagen in plaats van 20 euro meteen. Ik dacht dat dit wees op een andere risicoaversie en meer risicoaversie wijst niet bepaald erop dat je een betere belegger bent (al vinden actieve beleggers dat meer risico nemen dan de benchmark het meeste kans op succes biedt).
In Australië vond men dat met 7 liter water achter de kiezen je een gevaar op de weg bent en juist verkeerde beslissingen neemt. Dat lijkt ook op te weinig risicoaversie bij het te veel drinken van water (maar misschien zijn slechte chauffeurs wel heel goede beleggers).

neerwaartse spiraal

Iedereen gelooft nu in een neerwaartse spiraal.
Iedereen gelooft dat Europese politici niet kunnen handelen voordat de kapitaalmarkt hen ertoe dwingt. Men veronderstelt dat politici nog steeds niet zien dat hun inactiviteit dramatisch aan het aflopen is.
Ze weten echt wel dat over zes weken hun spel uit is en ze wegens wanbeleid weggestuurd moeten worden.
Iedereen zegt dat het eerst slechter moet gaan voor het beter gaat. Zou het ondertussen al kunnen gebeuren dat het niet slechter gaat [dan verwacht]?

Initial claims wijzen op groeiherstel in derde kwartaal VS

De initial claims voor werkloosheid in de VS daalden sterk vorige week (deels door verkeerde seizoensaanpassing). Dit wijst op een groei van meer dan 2% op het ogenblik in de VS.
Ondanks het redelijk goede verband van de initial claims met de economische groei is het niet erg hoge aantal initial claims nog geen garantie voor economische groei, maar als ook al de initial claims zouden tegenvallen, dan moet je helemaal bang zijn voor een recessie in de VS.

Software & Equipment: het sterke punt van de huidige cyclus

Brad DeLong is het eens met zijn plaatje van Larry Mishel dat software & equipment in deze cyclus een fors lichtpunt is, geen enkele keer was het investeringsherstel in software & equipment zo sterk als na de Grote Recessie.
Na alle pessimistische surveys blijft het anecdotal evidence wijzen op doorgaand investeringsherstel in de VS>

Europa zoals de Grieken het zien

Weer een aardige kaart van Europa van het Bulgaarse Alphadesigner, nu zoals de Grieken naar Europa kijken. Tsvetkov slaagt er elke keer prima in de vooroordelen duidelijk zichtbaar te maken.

Babi Yar 70 jaar geleden

Vandaag is het zeventig jaar geleden dat de Duitsers hun grootste misdaad tegen de mensheid begingen ex Auschwitz: de massamoorden van Babi Yar (Kiev).

In een oekaze riepen de Duitsers alle joden in Kiev op zich 29 september 1941 te melden bij de Duitse bezetter met medeneming van paspoorten, warme kleren en waardevolle bezittingen. Als ze erop betrapt zouden worden niet naar de aangewezen plek te gaan zouden ze neergeschoten worden.

Die plek was het ravijn van Babi Yar waar de joden tot hun ontzetting zagen dat hun paspoorten verscheurd werden en ze daarna in eindeloze rijen plat op hun buik moesten gaan liggen op snel groeiende lagen met lijken waar ze een voor een een nekschot kregen. Op die manier zijn veel meer dan 100.000 joden afgemaakt, op 29 en 30 septemebr 1941 alleen al 33.771. Al die lijken gingen stinken, waardoor het gebied onbegaanbaar werd. De stapel lijken werd zo hoog dat er nu nog maar weinig ravijn over is. Heydrich vond deze methode te inefficiënt en te demotiverend voor de soldaten die de executies moesten uitvoeren en ging daarom met dramatisch succes de Endlösung propageren.

Bron: het boek HHHH (Himmlers hersenen heten Heydrich van Laurent Binet), waarin de aanslag op Heydrich wordt beschreven, het monster van de SS en waar het drama van Babi Yar even aangeroerd wordt. Het boek is een aanrader, zeker voor wie wat meer over de Tweede Wereldoorlog wil weten en over hoe het toen ging in Tsjechië.
[Het label is dreaming, maar dit is meer een nachtmerrie]

Consumentenvertrouwen VS in recessie

Het consumentenvertruwen in de VS is nu zo veel gezakt als in het verleden alleen maar in een recessie voorkomt, zie plaatje van blog zerohedge.
De andere macrocijfers wijzen niet op een recessie in de VS (die is er daarom nog niet), maar de consument geeft nu aan dat het echt al voelde als een recessie. Politici praten de consument verder de put in, het evangelie van hoop van Obama is veranderd in no we cann't.

Goldman Sachs: Deleverage extra groot in landen met dalende huizenprijzen

Hoe harder de huizenprijzen dalen des te erger zal de schuldenafbouw van de particuliere sector moeten zijn. Op zich betekent dit dat het tempo van de deleverage in Amerika veel minder kan worden nu de huizenprijzen weer stijgen.
Nederland zit niet in het plaatje, maar de huizenprijzen in Nederland horen bij de grotere dalers in de wereld.
Nederland hoort samen met Spanje, Griekenland, Ierland in het rijtje met zo’n slechte huizenmarkt dat we schulden moeten afbouwen.
Dat is vermoedelijk de hoofdreden waarom de economische groei in België met zijn gezondere onroerend goed markt zo veel beter is en blijft dan in Nederland, ook al heeft België geen regering en veel te veel staatsschuld en geen aardgas.
Ook heeft België veel minder grote pensioenfondsen. De verliezen van de pensioenfondsen tasten daarom in België het consumentenvertrouwen niet zo aan. Nederlanders dachten dat ze nauwelijks extra voor hun pensioen hoefden te sparen want de pensioenen waren veilig en het eigen huis werd elk jaar veel meer waard, maar nu vindt men ineens dat men meer moet sparen om pensioentekorten en dalende huizenprijzen op te vangen. Kortom, men kan in Nederland de hypotheekrenteaftrek niet meer laten vallen, dat is te slecht voor de huizenmarkt en vooral voor de banken met eventuele verliezen op hypotheken.

macro niet slecht, maar Europese ruzies genoeg voor lagere beurzen

Er was bemoedigend nieuws over de Amerikaanse huizenmarkt (hogere prijzen, lagere voorraden) en over de leningen aan gemeenten (municipalities) die tegen record lage rentes lenen terwijl Meredith Whitney een overvloed aan problemen had voorspeld. Hogere belastinginkomsten in het tweede kwartaal (+6,9%) hielpen daaraan mee (zo slecht ging het dus ook weer niet in de VS). Ook de nieuwe orders voor kapitaalgoederen stegen allesins netjes.

In Europa hebben de politici begrepen dat ze over zes weken met een of andere oplossing moeten komen en dat ze sud eerst ruim vijf weken zo veel mogelijk ruzie moeten maken. Duitsland maakte nog eens duidelijk dat ze leverage van het EFSF systeem beslist niet zullen toestaan. En passant tikten ze de VS op de vingers met hun commentaren op de Europese overheidsfinancieën die gemiddeld toch duidelijk beter zijn dan in de VS. Ondertussen bakkeleit men verder in Duitsland over het goedkeuren van de uitbreiding van EFSF. Het wordt zeker goedgekeurd, maar er kunnen zo veel tegenstemmers in haar eigen partij zijn dat mevrouw Merkel een neiuwe verkieizing zou moeten uitschrijven. Voorlopig dent men dat Merkel de al te grote muiterij heeft afgeweerd, maar het is geneoeg voor haar om de Grieken geen cent te veel meer te gunnen. Ook is de markt niet blij dat Duitsland en Nederland minder geld cadeau willen doen aan Franse banken door de afspraak open te breken over de Public Sector Involvement waarbij de banken slechts 21% zouden hoeven af te schrijven op Griekse staatsleningen (ook al weet iedereen dat die 21% te weinig is; na wat aarzeling is iedereen het daarmee eens en wil meer dan 90% (de eis van Griekenland, waar aanvankelijk niet aan voldaan leek te worden) hun leningen voor omruil aanbieden in het oude voorstel).

Men ontkent ook de problemen met de kapitaalbehoefte van Europese banken. Onze banken zijn rijk genoeg, zo denkt men per land. Frankrijk wil alleen redden met EFSF geld, dat is wel zo voordelig.
In Spanje pakt men de zaken wat voortvarender aan, daar zorgt de regering wel voor nieuw kapitaal voor de zwakke cajas, maar dan roept men weer dat ze Ierland achterna gaan. Ook Ierland had weinig schulden tot ze een blanco cheque uitschreven voor hun banken en ze hadden daarvoor ook niet al te grote overheidstekorten.

Al met al was dit bemoedigend genoeg voor de beren om weer eens wat aandelen van de hand tee doen, nu de politici weer zo hun best doen de vertrouwenscrisis te vergroten. Die is nu al voldoende om positieve groei in Europa in het vierde kwartaal vrijwel onmogelijk te maken.

Via SPV en EIB- oplossing eurocrisis stap dichterbij

De oplossing voor de kredietcrisis: met zo weinig mogelijk kapitaal zo veel mogelijk schulden maken. Klinkt dat niet geruststellend na wat er in 2008 gebeurde? Toch is dit de oplossing waar Europa naar snakt.
Zo maak je van een € 440 miljard fonds (EFSF) iets dat € 2000 miljard kan kopen.

Hoe gaat dat? Het EFSF geld wordt in een Special Purpose Vehicle gestopt van de EIB.
In de praktijk zal de leverage geen 5 zijn, maar meer 2,5-3, anders wordt de ECB en Duitsland (dat is tegen elke leverage) kwaad.
Als de EIB de financiering van het EFSF systeem kan leveragen, dan kan EFSF veel kleiner zijn dan anders het geval zou zijn. Leningen van EFSF zijn uiteraard geaccepteerd onderpand voor de ECB. Italië en Spanje hebben € 1200 miljard maximaal nodig voor herfinanciering van hun staatsobligaties tot 2015 en dat kan als EFSF kogels krijgt ter waarde van € 2000 inclusief de leverage van de EIB en hulp van de ECB (daarvoor is veel minder nodig dan € 2000 miljard zoals eerder gevreesd en als te veel van de hand gewezen door Duitsland).
Dat is dus veel goedkoper, het kost slechts de AAA rating van de overheden in Europa (over zes weken;S&P geeft Europa namelijk nog zes weken en dan komt de afwaardering. Wat Europa eigenlijk ook verzint, die lagere rating is onvermijdelijk: zonder goed werkend EFSF systeem gebeurt het en met een voldoende groot EFSF systeem inclusief leverage ook.)
De herkapitalisatie van de Franse banken is het grote nieuwe probleem en maakt duidelijk dat Frankrijk aan de zijde staat van Italië c.s. en geen deel uitmaakt van de kernlanden van de Eurozone. (ook de levensverzekeraars kraken overigens onder een lange (swap)rente die zo ver onder 3% staat). Die herkapitalisatie kan betrekkelijk eenvoudig via de SPV constructie.

EFSF wordt iets met een bankvergunning (“licensed” (to kill à la 007?), dat leningen uitgeeft voor de financiering van al die PIIGS schulden en die EFSF obligaties zijn de meest begerenswaardige papiertjes in Europa die als onderpand voor van alles en nog wat kunnen dienen (zo fantaseert men, maar anders wordt het niks met die gewenste hogere leverage). De ECB onder leiding van Super Mario begint al helemaal te glimmen bij het idee (onze Klaas is wat angstiger voor inflatie die hier uiteindelijk bijna onherroepelijk uit gaat voortvloeien, maar is blij dat de EIB de kastanjes uit het vuur gaat halen).
Is dit genoeg voor een duurzaam beursherstel? Dat lijkt pas te kunnen na een default van Griekenland en de afwaardering van S&P van de kredietwaardigheid van de rest van Europa.
Maar de SPV constructie samen met nog wat andere creatieve oplossingen (extra IMF kapital door China, hulp FED, geld drukken door ECB, naar voren halen van ESM) kom je toch een hel eind, ver genoeg zou ik zo zeggen.

N.B. Nu de economie in Griekenland zo aan de grond zit, is het niet meer zo gevaarlijk het raam uit te springen, eens met de cartoon.
(andere cartoon: Joseph Cotterill in FT Alphaville).

AEX in de pas met goud/koperprijs

De laatste jaren loopt de AEX heel erg in de pas met de koperprijs vergeleken met de goudprijs. (De S&P ook, maar iets minder mooi). Als de koperprijs harder stijgt dan de goudprijs gaat de AEX gewoonlijk omhoog. Soms loopt deze indicator iets voor.
Strategas had het andere plaatje van de koperprijs die een flinke klap heeft gehad. Ik denk dat de koperprijs wel ongeveer genoeg gedaald is, maar ik kan me vergissen. Overigens de goudprijs zou ook wel eens uitgedaald kunnen zijn, zodat je weinig houvast hebt wat de koper/ goudprijs gaat doen.

Kaku en het neutrinodeeltje dat Einsteins relativiteitstheorie op de tocht zet

Michio Kaku (Has a Speeding Neutrino Really Overturned Einstein?), al erder door mij beschreven naar aanleiding van zijn visie op technologie in de toekomst (straks zien we overal internet, zitten we vol chips, wordt nanotechnologie zeer belangrijk, komt er een medische revolutie (enorme sterfteverliezen voor pensioenfondsen, omdat hartkwalen en kanker behoorlijk effectief besreden kunnen worden) etc), had in de Wall Street Journal een commentaar op dat neutrinodeeltje dat sneller weggeschoten leek te zijn dan de snelheid van het licht.
Als dat waar zou zijn, dan deugt de theorie van Einstein niet meer. Ook Kaku's theorieën mogen gedeeltelijk in de vuilnisbak.
Kaku is voorlopig nog niet onegrust, er zijn al zo veel claims geweest dat Einstein een prutser was (vooral de nazi's vonden dit) die onzin bleken te zijn. Nu zal dat wel weer het geval blijken te zijn. Tot op heden hebben alle empirische onderzoeken de theorieën van Einstein bevestigd.

Maar als die 15.000 onderzochte neutrinotjes echt veel harder gingen dan het licht (wel 1/60 miljoenste van een seconde over 700 kilometer), dan zwaait er wat. Dan worden al die scienfictionverhalen waar met time warps en andere onzin. Einstein had verzonnen dat als materie de snelheid van het licht ging benaderen dat de tijd dan veel langzamer zou gaan, materie zwaarder wordt en platter (tot op heden klopte dat in de proeven).
Als je sneller gaat dan licht, dan gaat de tijd terug en wordt je lichter dan 0 gram en je krijgt een negatieve omvang van je lijf. Dat is onzin vond Einstein, maar kennelijk zijn we bij de koningin in Alice in Wonderland die toch wel zes onmogelijke dingen zag voordat ze aan het ontbijt toe was.
Die neurinotjes maken het ineens onzeker of E=MC2, we weten niet meer hoe ver sterren van ons afstaan, wanneer de oerknal was, atoombommen en kerncentrales werken dan toch echt anders dan we nu denken, dat dateren met koolstof kan ook in het vergeetboek.

Ik heb er leedvermaak over. Natuurkunde is kennelijk net zo onzeker als economie. Men weet niet meer zeker welke wetten gelden.

Over zes tot acht weken vergaat de wereld tenzij Europese politici hun eigenbelang wegschuiven

Er begint een merkwaardige consensus te ontstaan wanneer de eurocrisis omslaat in een wereldwijde depressie, een neerwaartse spiraal waar niet meer uitgekomen kan worden. Dat is zes tot acht weken (o.a. over zes weken gaat S&P de Eurozone downgraden tenzij er een wonder gebeurt).
Er is ook een consensus dat een fiscale unie onmogelijk is geworden door de opstelling van mevrouw Merkel en haar paranimfen van sterke Europese dwergen zoals Finland.
De banken gaan niet op tijd aan geld komen op die manier.
De rest van de wereld begint nu te piepen dat Europa iets moet gaan doen. Het ligt niet meer in de aard van de Europeaan om iets te doen. Het is de rest van de wereld die dat ineens niet meer neemt. Italië is al dertig, veertig jaar dezelfde fiscale puinhoop. Uiterst stabiel, want buiten de overheid heeft Italië weinig schulden, een sterke onroerend goed markt (alle andere beleggingen inclusief staatsleningen zijn te riskant zo weten ze daar) en veel assets (veel meer dan de VS of Duitsland vergeleken met het BNP). Nu valt ineens het vertrouwen weg en de meest stabiele premier van Italië na de Tweede Wereldoorlog, Berlusconi, wordt als onstabiele factor gezien. Het vertrouwen is weg en niemand heeft nog een lire aan vertrouwen dat dit terugkomt.

Europa begint het spelletje om overal geld los te peuteren goed te leren van Griekenland. De VS onder aanvoering van Geithner is het zat en dat gaat betekenen dat de VS Europa moet steunen. Laggarde gaf aan dat het IMF de nodige tig extra miljarden aan kapitaal nodig heeft en dat is de kans voor de BRIC's om wat normalere stemverhoudingen in het IMF te krijgen. Dat kost een paar centen, maar dan heb je ook wat.
Zo begint er een soort internationale samenwerking te ontstaan die uiteindelijk Europa moet reddenvia geloofwaardig enorm kapitaal om alle nieuwe schulden van Berlusconi cum suibus met het grootste gemak te financieren: een EFSF van € 1500-2000 miljard (al is dat over het lijk van de landen van de kern eurozone), geld drukken van de ECB voor minstens € 1000 miljard( onze Knot moet een enorm verder opkopen van PIIGS leningen als heilzaam medicijn door de strot geduwd krijgen om PIIGS obesitas te bevorderen), de FED, Bank of England, Bank of Japan en natuurlijk in de hoofdrol de Peoples Bank of China mogen in de buidel tasten voor nog eens € 2000 miljard en dan moet dat vuiltje ban Griekenland toch op te ruimen zijn en is er een geloofwaardige dam opgeworpen op aanvallen tegen Berlusconi cum suibus.

Daarvoorafgaand moet nog even het Europese bankwezen geherfinancierd/ genationaliseerd worden voor de fooi van hooguit € 200 miljard (op te hoesten voor een deel door de kapitaalmarkt).

Die € 2000 miljard voor het EFSF moet de noden tot 2014 kunnen ledigen (tsja, veel langer kost nog een lieve duit meer), zie plaatje van Ted Scott/ Bloomberg.
Banken en PIIGS redden kost een en ander (Nederland: ongeveer 1/4 van wat in plaatje staat voor Frankrijk/Duitsland om de PIIGS te redden, waarschijnlijk wat minder dan 1/4 voor onze banken)

Is dat nu allemaal kommer en kwel? De markten zijn onderhand voldoende wanhopig zodat het moeilijk wordt de markten verder teleur te stellen. De politiek heeft het probleem gezien (inclusief Rutte en de premier van Finland (die het ook al had over zes tot acht weken)) en gaat beslissen in die zes tot acht weken,ook als de kapitaalmarkten nog geen totaal Armagdeddon hebben laten zien.
De komst van Geithner heeft geholpen: zijn voorstel om het EFSF met flinke leverage te laten werken (=dat kost de VS/IMF extra garanties) ging erin als koek: voor die gearing is geen toestemming van parlementen nodig, ook al wordt het EFSF zo een wapen van massavernietiging voor de kernlanden van de eurozone (=Duitsland moet inbinden en toegeven dat het gerechthof van Karlsruhe een wassen neus is, en dat in zes tot acht weken)..
Nood breekt Duitse wet, dat begint duidelijk te worden. Europese politici moeten inzien dat ze toch niet herkozen kunnen worden en doen wat in het belang van Europa is. En een beetje creaitiviteit: hoe maak je de juiste Special Purpose Vehicles die zo veel kunnen leveragen dat je bijna geen kapitaal hoeft te storten om PIIGS in oneindige mate te kunnen voorzien van geld.

Wereldwijde monetaire verruimig (QE): de hoop in bange dagen

In de VS is er een groeiende weerstand tegen een nieuwe ronde kwantitatieve verruiming (QE3), waarbij de FED leningen koopt zonder iets anders te verkopen. Normaal steriliseren westerse centrale banken hun interventies op de rentemarkten, maar sinds maart 2009 is men in o.a. de VS het VK en Zwitserland gaan experimenteren met QE. De beurstrend draaide als een blad aan de boom om en iedereen prees de FED en de Bank of England.
In 2011 is er grote teleurstelling in de VS over wat sinterklaas Bernanke met QE2 in het schoentje heeft gereden. De economische groei is desondanks fors weggezakt en het balanstotaal van de FED is nu opgeblazen tot ECB proporties en de historie leert dat het normaliseren van die balans niet lukt of met grote verliezen gepaard gaat (Japan, waar de voorlaatste ronde QE in 2006 catastrofale verliezen veroorzaakte voor de Bank of Japan. Dat heeft overigens nog geen consequenties gehad, de Bank of Japan koopt onverdroten voort en maakt daardoor nu weer winst op basis van de steile yield curve). De banken zijn overigens een klein beetje meer krediet gaan verstrekken en dat minisucesje wil ik toch wel op het conto van de FED schrijven. Zonder QE- bombardement dat leidt tot grote stijging van de vrije reserves van de banken hadden de banken vermoedelijk nog minder krediet verstrekt. In de VS brengen de banken immers ook hun leverage terug. Ik denk dat dat terugbrengen van leverage via al die QE wat gemakkelijker gaat.

In Europa is ondertussen de ECB recht in de monetaire leer gebleven. Men verhoogde de rente, men zag met aanvankelijk plezier de economische teruggang in Europa aan. Men steriliseerde verliesgevende aankopen van staatsleningen van PIIGS met verkoop van andere leningen. Dat bracht denk ik niet veel goeds voor de Europese economie.
Daardoor zie je steeds meer mensen roepen dat de ECB zijn onzalige beleid om gesteriliseerd waardeloze staatsleningen te kopen moet stoppen en ongesteriliseerd zo veel staatsleningen moet opkopen dat de koersen hiervan niet meer kunnen dalen.
Men ziet QE door de ECB als absoluut noodzakelijke aanvulling op het EFSF systeem, anders is uitbreiding van dat laatste tot € 1500 miljard te klein om speculanten de moed te doen verliezen. Bijkomend voordeel is dat de euro minder overgewaardeerd raakt en de export kan herstellen.

Vreemd, dat er in Amerika steeds minder voorstanders van QE komen en in Europa steeds meer. Kennelijk is de Tea Party machtiger dan de populistische partijen in Europa (die hopelijk eens een keer geloofwaardig waarschuwen tegen overmatige QE).
Een beetje QE lijkt goed, maar te veel niet. Er is kennelijk sprake van afnemende meeropbrengst van QE.
Europese QE zou denk ik ook eenmalig moeten zijn, uitsluitend voor echt geloofwaardige steun aan de staatsleningenmarkten van hoofdzakelijk Italië en Spanje en die steun zou daarna geleidelijk afgebouwd moeten worden. Als de totale steun aan Italië en Spanje geloofwaardig te groot is om er tegenin te gaan speculeren, dan hoef je die extra QE/ omvang EFSF overigens maar heel gedeeltelijk in te zetten. Dus een beetje te royaal zijn inclusief straffen voor zondaars in de PIIGS moet lonend zijn.

Mértola (Portugal)

Wat zuidelijker aan de Rio Guadiana ligt nog zo'n oud open museum à la Monsaraz dat hoog boven de rest uittoornt: Mértola. Het lig op de grens met Spanje (de brug over en je bent in Spanje). Ook hier een kasteel, een Moorse kerk (vroeger een moskee en daarom vierkant), een Franciskaans klooster en diverse musea. Aan het gemeentehuis zitten de overblijfselen van een Romeins huis geplakt.

Grondstoffenprijzen onder zware druk, China stopt stijging yuan

De grondstoffenprijzen en vooral de koperprijs bleven tot vorige week verbazingwekkend goed liggen vergeleken met de val van de beurzen. Men ging grondstoffenprijzen defensieve kwaliteiten toeschrijven. Maar die droom is de laatste dagen wreede verstoord.
Er is iets erg slechts voor grondstoffenprijzen gebeurd in de afgelopen dagen. De Amerikaanse dollar is weer de enige safe haven geworden (samen met de yen; goud is uit bij een sterke dollar en snel toenemende angst voor deflatie à la Japan). De trend van de euro tegen de dollar brak overtuigend genoeg voor de markt. Een sterke dollar vanwege safe haven redenen is erg slecht voor de meeste grondstoffenprijzen.
De koersen van de yuan tegen de dollar deden vervolgens de deur dicht. De politiek om de yuan geleidelijk te revalueren tegen de dollar is ineens gestopt. Dat zou nog wel een tijdje kunnen aanhouden. China wil zijn export beschermen. Het is al erg genoeg in Chinese ogen dat de euro zo daalt tegen de yuan, dat moet gecompenseerd worden met Amerikaanse exporten. De vorige keer dat de yuan een tijd een vaste waarde tegen de dollar had was dat zeer slecht voor grondstoffenprijzen (in plaatje staat yuan (renminbi) afgezet tegenover de CRB grondstoffenprijzen (omgekeerde schaal).

Deleveraging in VS gaat in totaal langzaam, maar goed bij particuliere sector

Bianco verzucht naar aanleiding van dit plaatje dat er sinds het begin van de kredietcrisis helemaal geen deleveraging heeft plaats gevonden. De total eschuld versus het BNP daalt maar teregend langzaam omdat de overheid een gat in zijn hand heeft.
De schulden van het bedrijfsleven plus de consument dalen overigens wel behoorlijk snel in de VS. Dat is een groot verschil met Japan waarbij die daling veel later en nog veel langzamer op gang kwam.
De huidige verdeling van d schulden over private en publieke sector is overigens wel veel beter te dragen qua rentelasten. Net als bij Japan (of Nederland in de 18de eeuw) zijn de rentelasten voor de overheid eigenlijk geen enkel probleem ondanks de omvang van de schulden. De rentelasten voor het bedirjfsleven en consument zijn ook laag geworden. Bij terugkeer van vertrouwen kan er veel meer geïnvesteerd worden en meer geconsumeerd worden en kunne er weer veel huizen gekocht worden.

Inflatieverwachting VS onder 2%: QE3 nabij

De grootste hinderpaal voor QE3 was de te hoge inflatie(verwachting). Vooral de inflatieverwachting is belangrijk voor de FED en de vijf jaar verwachting voor de inflatie vijf jaar vooruit vinden ze het belangrijkste.
Een inflatieverwachting die te ver onder 2% ging (1,6%) vond de FED bedreigend genoeg om QE2 los te laten op de markt en zelfs de haviken van de FED stribbelden vorig jaar nauwelijks tegen.
De laatste dagen is de inflatieverwachting in de VS (maar ook in Europa) in een vrije val geraakt (door paniek over Europa, angst voor kredietwaardigheid debiteuren en instortende koper- en andere grondstoffenprijzen) en zijn de niveaus van QE2 weer bereikt. Omdat de economie er nu slechter voor lijkt te staan dan een jaar geleden (lijkt, want het bedrijfsleven is sterker, de consument in de VS heeft minder schulden) moet de FED nu plotseling met een natte vinger te lijmen zijn voor QE3. Men wil vooral de hypotheekrente omlaag brengen (die is overigens al laag) om via herfinanciering van hypotheken en goedkope nieuwe hypotheken de consumptie en de huizenmarkt op gang te brengen.

(plaatjes van Bianco; N.B. jumbohypotheken zijn de hypotheken boven circa $700.000 die nu het meest in aanmerking komen voor herfinanciering)

Amerika nog niet in bear markt, Europa wel

De Coppock indicator (die ik vaak gebruik voor controle waar je bent op de vierjaarscyclus) is nog behoorlijk positief voor de VS (boven 0), maar in de gevarenzone in Europa gekomen (onder 0).
Dat betekent voorlopig nog geen recessie in de VS volgens de beurs. Daardoor kan de val in Europa gestuit worden uiteindelijk.
Overigens betekent de slechte waarde voor de Coppock in Nederland niet dat de bear markt later stopt dan een eventuele keer van de S&P500. Als de S&P uitbodemt rond bijvoorbeeld 1100 en dan gaat stijgen, dan gaat de AEX net als altijd gewoon me omhoog (waarschijnlijk heel wat sterker omhoog).

AEX en Coppock wijzen op recessie

De AEX is nu zo veel gedaald dat dit overeenkomt met een recessie. De AEX is beslist niet onfeilbaar, die ziet soms recessies die er niet komen en soms geen recessie die er wel komt, maar over het algemeen is er toch wel een redelijk verband tussen economische groei en de AEX.
Ook de Coppock indicator die aangeeft dat het echt mis is met de beurs als deze onder 0 duikt wijst op een recessie.
Als de daling nu stopt, stelt die recessie niets voor als die er al komt.

De Coppock indicator (zie ons boek en toelichtingen bij de vierjaarscyclus) geeft wel aan dat beleggen in aandelen gevaarlijk is, want hij is onder 0, de gevaarlijkste fase voor aandelen. Je moet pas bullish worden als de Coppock indicator weer stijgt (minder negatief wordt). Dan moet je overigens meestal heel erg bullish worden, niet een beetje bullish. De Coppock constateert de draai van de beurs natuurlijk wat te laat, vaak zo'n twee maanden te laat. Maar meestal blijft er dan toch wel genoeg stijging over om nog enthousiast te blijven (en het omgekeerde: bij een daling van de Coppock onder 0 kan de beurs nog veel verder dalen)

Menhirs rond Monsaraz (Portugal)

Rond Monsaraz staan de nodige menhirs die in een soort puzzeltocht te vinden zijn met onduidelijke bordjes dat er cromeleques zijn. De bekendste is de bovenste, de Cromeleque do Xerez, een menhir van 7 ton met wat kleinere steentjes er omheen. Ook de fallische steen (onderste foto) is bekend, waar men voor een vruchtbaar huwelijk kon smeken, de Menhir de Bulhoa (bij de herontdekking rond 1980 in tweeën gebroken door de ploegende boer).

Euro daalt, Duitsland kan nu weer locomotief worden

Eindelijk is de euro door zijn hoeven gezakt (plaatje Tostrams). De weg naar eerst 1,29 en daarna 1,19 (dieptepunt 2010) ligt open. Lagere toppen en dalen doen vermoeden dat de euro nog dieper kan vallen dan € 1,19.
Alle 17 kapiteins op eht euroschip kunnen hier nog maar weinig anders aan doen dan via gekrakeel de val bespoedigen.
De FED durfde het niet aan de dollar nog veel verder te ontwaarden en nu is het wachten op de ECB die dadelijk gedwongen wordt ongesteriliseerd massa's PIIGS schuld op te kopen als de nood echt aan de man komt. Dat ongesteriliseerd kopen is vloeken in de ECB kerk en nu nog als onbespreekbaar gezien, maar vrijwel onvermijdelijk. Dan valt de euro pas echt goed.
Dat is heel goed voor de export van Duitsland. De hoge groeicijfers van Duitsland kunnen dan terugkomen en dat kan de heleboel op de been houden.

FD: Nederland voor € 80-120 miljard aan de haak van de PIIGS

Het Financieele Dagblad had als een van zijn artikelen: 'Faillissement Griekenland kost Nederland €80 mrd' . Bron vanuit RTLZ, dus de cijfers worden wat lekkerder gemaakt.
Nederland is namelijk 5,7% van de ECB en als Nederland zich via het EFSF gebeuren garant moet stellen voor het totaal van € 1500-2000 miljard als nodig is bij een faillissement van Griekenland, dan is 5,7% van dat EFSF kapitaaltje €80-120 miljard.
Het EFSF moet dan uitgebreid worden voor een vangnet van Griekenland, Ierland, Portugal en Spanje. Als ook Italië er nog bij komt (tamelijk voor de hand liggend), dan kom je in de buurt van de door Wellink genoemde € 3000 miljard nodig voor het EFSF.

Daarnaast gaat de ECB verschrikkelijke verliezen lijden op zijn aankopen (nu al € 152 miljard aangekocht aan PIIGS leningen). Het wordt de meest verlieslijdende onderneming in de wereld, geheel tegen de FED in die het meest winstgevende bedrijf in de wereld is.

Dit past wel in het straatje van de Griekse minister van financiën Venizelos, die Europa verwijt zo stom te zijn geweest hun banken zo veel schulden van PIIGS in portefeuille te hebben en dat nu willen afwentelen op de schouders van de Grieken. Laat de Europese banken eerst orde op zaken stellen en kom dan met meer bezuinigingen voor Griekenland aan, zo vindt hij.

Venizelos heeft wel een beetje gelijk. Als hij € 8 miljard krijgt, dan is het faillissement met drie maanden uitgesteld en dan kan het bankwezen in de tussentijd aardig bijgekapitaliseerd worden, zodat dan opnieuw leningen aan de PIIGS verstrekt kunnen worden.

Zowaar ben ik het een keer eens met Wilders dat we een flink deel van het geld dat naar Griekenland gaat niet terug zullen zien. Dan nog moet je ze helpen, maar niet met snel groeiende steeds hogere bedragen.

Overigens veronderstelt RTLZ een verlies van 100% op de gegeven garanties. Dat zal duidelijk minder zijn hooop ik.

Monsaraz (portugal)

Vlak bij de Spaanse grens ten oosten van Évora bij de rivier Guadiana rijst het vestingplaatsje Monsaraz omhoog (zo'n 350 meter). Met zijn burcht, kerk, wit gekalkte huisjes is Monsaraz een heel mooi dorpje.
Je hebt er riante uitzichten,onder andere op de stuwmeren.

Ted Scott: 4 scenario's voor het faillissement van Griekenland

Een ordelijk faillissement is niet zo waarschijnlijk, omdat de politiek zo veel langzamer is dan de markt. Voordat de politiek eruit is wat nu ineens wel als extra maatregel mag, heeft de markt de toegang van Italië en Spanje tot de obligatiemarkt al lang geblokkeerd.
Er zijn allerlei politieke hindernissen, vooral in Duitsland die een fiscale unie onmogelijk maken. Volgens de uitspraken van het Duitse hooggerechtshof hoort het EFSF maar tijdelijk te zijn en zijn eurobonds niet grondwettig (=men moet de wet veranderen). Dit is voldoende obstructie om de komst van eurobonds op korte termijn onmogelijk te maken.
Nu heeft men geprobeerd de Griekse staatsschuld met een afschrijving van 21% overeind te houden. Bij stoppen van extra geld naar Griekenland door de trojka komt men er niet met die 21% en moet je eerder aan 75% denken.
De tranche van € 8 miljard komt er waarschijnlijk wel in oktober en daarmee is een faillissement van Griekenland tot ongeveer december uitgesteld. De politiek heeft dus alweer wat tijd gekocht.
Die tijd moet men nuttiger besteden dan in het voorafgaande jaar, al is er ondertussen wel een en ander bereikt (EFSF is verzonnen/ uitgebreid, de ECB koopt op grote schaal, begrotingstekorten zijn/ worden flink teruggeschroefd, de politiek heeft eurobonds al in de week gelegd).

Ted denkt dat Griekenland wel in de euro blijft als het failleert. Dit leidt bijna onherroepelijk tot besmetting van Italië/Spanje en onmiddellijke versterking van het kapitaal van banken (daar zou men nu al mee moeten beginnen).

Zijn scenario's:(daarbij heb ik de fase van de vierjaarscyclus die daarbij hoort toegevoegd)
Failliet van Griekenland 100% kans
1. Ordelijk failliet, blijft in euro 10% kans (G nabij)
2. Niet ordelijk failliet, blijft in euro 65% kans (G ver weg)
3. Ordelijk failliet en terugkeer drachme 5% kans (G nabij)
4. Niet ordelijk failliet en drachme 20% kans (JL nabij)
Alle extra groei van Griekenland door de entree in de euro sinds 2001 moet opgegeven worden en nog meer.
Het laatste scenario zal het scenario veroorzaken van een recessie in Nederland (CPB variant van Prinsjesdag van -1,5% groei in 2012) en een depressie in de PIGS.

Beurs niet blij met magere plannetjes van FED

Zoals Morgan Stanley al voorspeld had, gingen de beurzen flink achteruit, omdat de plannen van de FED tegenvielen.
Twee dagen vergaderen en dan niets meer verzinnen dan operatie Twist en wat vervangen van hypotheekleningen, daar was de markt een beetje ontstemd over. Geen verlaging van de rente, geen QE3 of aanduidingen onder welke voorwaarden QE3 komt, geen communicatie dat de rente tot in lengten van dagen 0 blijft als de werkloosheid boven 7,5% blijft etc. De republikeinen kunnen rustig slapen, daarmee is de Amerikaanse economie niet mee gered en Obama gaat in sneltreinvaart Carter achterna.
De FED verklaring was wel wat langer dan normaal, maar dat mag ook wel na twee dagen vergaderen. De markt schrok daar wat van, van al dat terugschroeven van de economische verwachtingen en opschroeven van de praatjes over toenemende risico's.
Er waren drie dissidenten en dat viel ook wat tegen.
Van de weersomstuit werd de dollar sterker (vanwege het gebrek aan plannen om de dollar verder te ontwaarden) en de goudprijs lager. Ook de lange rente ging nog wat verder omlaag.

We krijgen nu dus eindelijk operatie Twist, waarbij de yield curve naar de hand van de FED wordt gezet, zo hoopt men. Dat was een paar jaar geleden al voorvoeld door onze ex collega Mark Bakker, die toen al sprak over het twisten van de yield curve.

Downgrade Italië richt weinig schade aan

S&P vond het tijd voor een downgrade van Italië. Dat gebeurde zonder voorafgaande waarschuwing (er was wel een negative outlook, maar geen melding van een review van de rating). De rating is nog steeds A, wel lager dan die van de andere rating agencies (die nu sterk in de schoenen moeten staan om hun rating niet te verlagen). Dat leek te gaan leiden tot flink lagere koersen, maar de koersen stegen zelfs, terwijl Azië toch lager sloot. Een van de redenen om de rating te verlagen was de lagere economische groeiverwachtingen vanwege de bezuinigingen van de Italiaanse regeringen (naast te veel schuld en politieke onstabiliteit). Dat geeft weer eens aan dat het vanaf een bepaald punt geen zin heeft om nog meer te bezuinigen.
De beurs ging vermoedelijk niet omlaag, omdat men even dacht dat de ferme taal van de Griekse minister van financiën over hoe goed het wel niet ging met de Griekse bezuinigingen en de bijval die hij had gekregen van Merkozy goed was voor hogere koersen. Bij nader inzien ging dit verhaal er niet goed in bij de Amerikanen die zorgden voor een iets lagere S&P en Nasdaq.

Autoverkopen in herstel, daardoor ISM omhoog (Benderly)

(plaatjes van Benderly)
De autoverkopen in de VS zijn veel te laag vergeleken bij wat er gesloopt wordt en de groei van de bevolking vraagt. Auto's zijn record oud. Tweedehands auto's zijn enorm in prijs gestegen. Dat wijst allemaal op een doorgaand herstel van de autoverkopen. Die leiden met ongeveer drie maanden de industriële cyclus.

Door de aardbeving in Japan zijn niet alleen de autoverkopen in de VS teruggevallen, maar vooral ook in Japan (uiteraard) en China (een verrassend erge terugval) en in mindere mate ook Europa.

Industriële productie hangt volgens Benderly nog steeds heel sterk samen met autoproductie. Daardoor gaat de ISM niet veel meer terugvallen en zelfs weer stijgen in de komende maanden.

Marionettenfestival in Charleville Mézières

Ik ben een paar dagen in Noord Frankrijk geweest bij mijn goede vriend Hans (vandaar een paar dagen geen blogposten). Op de terugweg kwamen we in het jaarlijkse marionettenfestival terecht in Charleville- Mézières, de dubbelstad aan de Maas. De foto is gemaakt op het hertogelijke plein, het belangrijkste plein (een keer eerste fase, een keer waar het meisje dat de marionet accrdeon laat spelen is verborgen achter zwarte hoed en haar vriendje achter haar gaat kruipen om de kop van de marionet te bewegen).
De stad is erg levendig en nu waren er overal optredens met marionetten (niet alleen in het marionettenmuseum).

Grieken maken er een potje van: ze bezuinigen alleen maar op papier, Amerika is nieuw slachtoffer

De discussie bij de newsclips van Bianco had een bijdrage van Bianco zelf waar hij probeert uit te leggen, dat het nog niet helemaal goed gaat met de Griekse crisis.
De Griekse overheid bezuinigt zich volgens alle bronnen te pletter, waardoor er lustig op los gedemonstrerd wordt in Athene.
Ondertussen gaat het zo slecht in Griekenland dat de overheid 8,1% meer moest uitgeven dan vorig jaar. De inkomsten zijn à la de beginselen van de Tea Pary 5,3% lager dan vorig jaar vanwege de crisis. Men geeft nu elke week € 1,35 miljoen uit, terwijl er € 0,87 miljoen binnenkomt (deze verhouding tussen uitgaven en inkomsten is overigens niet echt beter bij de federale overheid van de VS).
De Griekse overheid gaat vrolijk door met nieuwe ambtenaren aannemen (7000 dit jaar). Ontslaan staat niet in het woordenboek van de Griekse regering, maar gelukkig gaan er heel wat ambtenaren met (vervroegd) pensioen (20.000). Men had beloofd dat tegen 10 afgevloeide ambtenaren 1 nieuwe mocht worden aangenomen, dus zelfs hieraan houdt Griekenland zich niet. Men heeft zich er in Griekenland bij neergelegd dat de rijken niet meer belasting gaan betalen (in Griekenland is echt de Tea Party aan de macht).

Een en ander gaat daarom wat slechter dan gepland in Griekenland en de vorige steun is nu iets eerder verbrand dan gedacht en Griekenland moet een weekje eerder aan nieuw steungeld geholpen worden. Dit gaan we (de trojka) eerst geven, want over enige tijd moeten eerst de Duitsers nog goedkeuring geven aan het nieuwe systeem van EFSF en verdere steun aan Griekenland (eerst even uitstellen natuurlijk) en daarna pas mag Griekenland failliet. De steun die nu gegeven wordt, wordt dus bijna onmiddellijk de helft of meer afgeschreven.

Het Griekse plan begint nu duidelijkere vormen aan te nemen. Er moet zo veel mogelijk geld uit Europa geperst worden onder dreiging van het Lehman Brothers Moment/ de teloorgang van de Griekse en Franse banken. Austerity, dat gaan de Grieken gewoon niet echt doen, alleen maar een beetje tot het schip echt gezonken is. Men keurt geweldige bezuinigingen goed in het parlement, maar in werkelijkheid gaat men die op zijn best gedeeltelijk uitvoeren.
Er dreigt gewoon dat de Griekse schulden met ongeveer 80% moeten worden afgeschreven. Het is daarom buitengewoon merkwaardig dat banken nog meer dan een seconde moeten nadenken om hun staatsleningen om te ruilen in een nieuw papiertje met gedeeltelijk onderpand. Het is even verbazend dat er geen run is op de Griekse banken.

Het positieve is dat Europese politici gezien hebben hoe veel geld de Grieken hebben weten los te peuteren van de rest van Europa. Europa moet dezelfde strategie toepassen op de rest van de wereld. Vooral op China en de VS. China gaat toch enorme verliezen lijden op hun overtollige valutareserves, laat ze die maar inzetten voor een goed doel (de redding van Europa), anders dreigt de euro minder overgewaardeerd te blijven tegen de yuan. Geithner begint het spelletje door te krijgen (te laat, de FED gaat Europa van ongelimiteerde liquiditeit voorzien in ruil voor overgewaardeerde euro's (maar gelukkig willen de Chinezen dat zo houden). Hij waarschuwde in Polen voor de te hoge begrotingstekorten in Europa (de balk in het iegen oog ziet hij niet). De IMF wordt gecontroleerd door Europa en gaat echt niet stoppen met Europa van geld te voorzien, dat ziet Geithner nu ook, maar wederom te laat.

Tijdgeest: bezuinigen is goed, er is geen mooiere Portugese fado

Flink bezuinigen op overheidsuitgaven wordt breed gedragen alleen niet zo in Engeland en Nederland. Vooral Portugal is goed doordrongen van het onvermijdelijke dat er nog wat overheidsbezuinigingen erdoor gedrukt moeten worden. In Italië is nog wat zendingswerk nodig, al begint men daar ook snel de heilige graal te zoeken in meer bezuinigen: in Italië was er een enorme omslag: in 2009 vond nog maar 8% dat de staat te veel uitgaf, nu 49%. Jammer dat Griekenland er niet bij staat.

Bron: Economist: splurge or splash; enquête is van de Duitse denktank Marshall Fund

Recessie 1980-1982 net zo moeizaam als die van 2008, nu PIGS er wel erger aan toe

De dubbele dip recessie van 1980-1982 was een even moeizaam gebeuren als de kredietcrisis. Het duurde na 1979 ongeveer even lang als nu voordat een nieuwe top in het BNP gezet wordt (aannemend dat we ongeveer 2% groei krijgen in de tweede helft van 2011). De tweede recessie van 1982 begon voordat een nieuw hoogtepunt in het BNP werd bereikt. Toch vindt men nu het een dubbele recessie, niet een lange recessie.
Nu zit het BNP nog steeds onder het hoogtepunt van 2007 in de VS en men vindt dat als er nu weer een recessie komt dat de hele periode sinds 2007 één lange, grote recessie is. De ervaring van 1980-82 leert dat men de periode na 2007 niet gaat classificeren als 1 grote recessie.

De terugval van de groei in geselecteerde landen in Europa is nu wel heel wat groter dan in 1980-1982. Ierland heeft de grootste klap (10%+) gekregen, maar lijkt uit de recessie te zijn gekomen en op een lager niveau als een soort IJsland te herstellen.
Griekenland heeft nu bijna net zo'n kap achter de rug als Ierland, maar zij zijn vermoedelijk pas halverwege.
Zelfs na de klappen in Ierland en griekenland hebben deze landen na 2000 meer groei gekend dan Nederland. Dat moet men kunnen dragen in Ierland en Griekenland.
Portugal heeft nog geen klap van betekenis gehad, maar ook geen groei sinds 2000. De komende val zal niet erg diep zijn zo lijkt het, maar wel langdurig als er geen extra hulp uit de lucht komt vallen.

Vandaag werd er wat manna geworpen door de centrale banken, met 16% hogere koersen voor BNP Paribas als gevolg, maar het het manna kan zo op zijn. Er blijft natuurlijk wel gegronde hoop op veel meer manna.

Gaan de beurzen van de Opkomende Landen de S&P met 30% verslaan (Benderly)?

De outperformance van de Opkomende Landen versus de S&P komt eigenlijk alleen door een gemiddeld per jaar 15% betere winstgroei (door de hogere nominale BNP-groei). Sinds 2000 is de winstgroei in de Opkomende Landen elk jaar beter dan die van de S&P. Vóór 2000 was dit niet het geval, het beeld was veel grilliger.
De koerswinstverhoudingen zijn de afgelopen tien jaar niet verbeterd tegenover de S&P, het afgelopen jaar zelfs verslechterd: dat was niet de reden van de outperformance na 2000.

Benderly heeft een voorspelmodel voor de outperformance van de Opkomende Landen versus de S&P gebaseerd op de reële rente van een jaar geleden en de verandering van de reële rente. Een lage reële rente voorspelt outperformance. Die was er het afgelopen jaar niet vanwege al maar afnemende risk appetite (dat raakt Opkomende Landen harder dan de S&P).
De 30% outperformance van Opkomende Landen komend jaar komt er alleen maar als de economische indicatoren daarvoor hun dieptepunt hebben gezet, d.w.z. alleen als de Aziatische/ Chinese PMI's vanaf ongeveer nu weer gaan stijgen en Europa geen totale ramp wordt/ de ISM ten minste stabiliseert (dat is het basisscenario van Benderly)

Brent blijft duur tot Libische olie weer vloeit

Brent blijft maar verschrikkelijk duur, terwijl het toch zo slecht gaat met de economsiche vooruitzichten in vooral Europa. Voor een belangrijk deel wordt dit veroorzaakt door de afname van de productie van de echt lichte olie die voor een belangrijk deel uit Libië kwam. Het lijkt er op dat Brent pas behoorlijk in prijs kan dalen als de Libische olieproductie weer goed op gang komt.
(Plaatje is van BCA).

NFIB: werkgelegenheid in VS groeit

Het belangrijkste survey voor het midden- en kleinbedrijf was over de meeste zaken somberder geworden, maar niet over de werkgelegenheid. Dit is een teken dat de werkgelegenheid blijft groeien in de VS, zij het niet erg hard. NFIB werkgelegenheid liep nogal eens een beetje voor op de S&P.

weg met de euro

Bij de wedkantoren is het nu duidelijk: de meerderheid denkt dat er landen de euro wegdoen voor 2014.
Weg met de euro dus, Griekenland voorop.
Buiter gaf al aan dat het invoeren van een nieuwe drachme niet zo'n feest is als Wilders c.s. doen geloven. Ze gaan dan de Oekraïne achterna, waar de munteenheid ook werd vervangen door waardeloze papiertjes en de pensioenen met zo'n 95% omlaag gingen qua koopkracht in de nieuwe valuta. Men moet dan zo'n 90 tot 100% afschrijven op de Griekse leningen die onder Griekse wet zijn uitgegegeven (die onder niet-Griekse wet zullen heel wat beter terugbetaald worden, die leningen kunnen niet zo eenvoudig omgezet worden in nieuwe drachmes; het IMF ziet zijn geld gewoon terug). De mensen moeten zo snel mogelijk hun geld van de bank halen in Griekenland, want die nieuwe drachme verliest pijlsnel zijn waarde. Van het Griekse banksysteem blijft nul komma nul over binnen enkele tellen na de invoering van de nieuwe drachme.

De Argentijnen sporen de Grieken aan als ze failleren om dit zo zwaar mogelijk te doen. Gewoon biuijna niets terugbetalen op je leningen, dat is het beste. Anders blijven de lasten te zwaar. Het begint duidelijk te worden dat de afschrijvingen op Griekse leningen heel wat groter worden dan wat met de meeste Latijns amerikaanse leningen gebeurde via Brady bonds. Het wordt minstens 50% verlies, eerder 60-80%. Dat is overigens al behoorlijk in lijn met de huidige obligatiekoersen voor Griekse staatsleningen.
Sarkozy heeft zich ingespannen dat Europa/IMF nog een tranche cadeau geven aan Griekenland, dat kan het failliet nog enige dagen/weken uitstellen.
Volgens Buiter blijft Griekenland de euro gewoon hanteren, omdat dit minder rampzalig is. Herstructurering van de leningen naar enorm langlopende leningen met heel weinig rente ligt meer voor de hand. Dat komt overigens ook neer op verliezen van minstens 60%.

Évora (Portugal)

Évora was een tijd (van circa 1400 tot 1580) de hoofdstad van Portugal. 700 jaar daarna heeft Évora nog steeds 40.000 inwoners, maar is het niet meer zo belangrijk. Al rond het jaar 0 was Évora overigens al belangrijk en de tempel van Diana staat er nog steeds voor een belangrijk deel.
Évora is een ommuurde stad die je van ver kunt zien liggen. Het meest beroemd is de capella da ossos, de kapel die gebouwd is met de botten en schedels van mensen (monnikken). Ook het viaduct dat gedeeltelijk door de stad loopt is een grote trekpleister. Het is een mooie, best bewaarde oude stad van Portugal waar veel te zien is, die een beetje slaperig aandoet vergeleken met de Algarve.