Havikachtige verlaging van de rente door de FED, lange rente daalt toch

De FED verlaagde zoals alom verwacht de FED-rente met 0,25%. Powell liet (veel te) goed doorschemeren dat hij een pauze wilde in de renteverlagingen. Nee, beslist geen renteverlaging in december. Twee FED-leden stemden tegen de renteverlaging, ze wilden de huidige rente handhaven. Bullard stemde in met de renteverlaging, terwijl hij de vorige keer een grotere renteverlaging wilde.

Powell gaf een optimistische visie over de Amerikaanse economie die door zal blijven groeien en ,als het goed is en monetaire stimulering weer eens prima werkt, harder dan het huidige tempo en hij verwacht snel een fase 1 handelsdeal met China. Hij zet er vol op in dat de Amerikaanse economie na tien jaar bijna mid cycle zit en hij klaar is met renteverlagingen, zoals ook het geval was in 1995 en 1998 onder Greenspan. Hij moet ook wel, want als hij aankondigt dat hij voor de vierde keer de rente gaat verlagen, dan is dat een verlaging meer dan elke mid cycle verlagingscyclus en geeft daarmee aan dat het niet een mid cycle verlaging is, maar end cycle. En end cycle gaat naar recessie. Die boodschap wil hij absoluut niet uitstralen. Nee, het gaat dus uitstekend en je moet optimistisch blijven, dan komt er geen recessie. Trek je knip, anders kijkt de kerstman sip. Koop dat te dure huis en die mooie van alle nieuwerwetse elektronische snufjes voorziene, wel erg prijzige auto. Mid cycle betekent dat aandelen 15% omhoog kunnen. End of cycle is misschien nog een beetje omhoog en nog even stabiele koersen, maar daarna omlaag.

Als de groei wel behoorlijk gaat afzwakken in de VS, zal deze havikachtige praat Powell duur komen te staan. Een stevige fout en dat na de vorige grote fout van de laatste renteverhoging, overduidelijk een te veel, eind vorig jaar.

De groei over het derde kwartaal viel mee, maar het gaat niet goed met het vertrouwen, de (import)groei in China zwakt af en daarmee de wereldhandel, de opgeslagen Amerikaanse olievoorraden groeien te hard (teken van afnemende groei). Het vertrouwen begint last te krijgen van onzekerheid rond impeachment van Trump (veel te veel gedoe hieromheen), Brexit (het gaat dus echt gebeuren). Een echte handelsdeal lonkt nog niet echt, al lijkt Trump nu echt in alles te willen toegeven om de groei-afzwakking in het verkiezingsjaar echt te stoppen.

Na de rentestijgingen voor Amerikaanse (en Europese) staatsleningen, lijkt de rente weer te dalen. De Amerikaanse rente curve is nu vlak rond 1,59% tot 5 jaar. Hogere looptijden hebben een ietsje hogere rente. Maar dat ietsje hoger lijkt (dat is uiteraard onzeker) af te zwakken, vervlakking van de rentecurve dus. Niet in lijn met de positieve economische boodschap van Powell, maar voorlopig wel in lijn met een tijd pauze in renteverlagingen.

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Stijgende beurzen en lange rentes vooral op de liquiditeitsinjecties van de centrale banken (zowel China als de FED (door repo crisis)) en uiteraard ook de opnieuw weer zeer grote vooruitgang in de handelsbesprekingen met China. Liu heeft zelfs met Lighthizer gesproken over een fase 1 deal en Navarro moest dat tandenknarsend toelaten. Het (beperkte) macronieuws was aan de zwakke kant (vooral de flash PMI's wereldwijd), maar ongeveer zoals verwacht. Duitse IFO probeert te stabiliseren/verbeteren, zo legt men uit.Het winstseizoen verloopt iets boven normaal goed, met meevallende guidance voor het vierde kwartaal. De 2020 winsten staan echter onder druk door Brexit en meer geloof in langdurige handelsoorlogen.

Draghi deed zoals alom verwacht niets op zijn laatste vergadering als voorzitter van de ECB en Lagarde mag nu de puinhoop van het overmatig negatieve beleid voortzetten.

Democraten zetten belangrijke stappen richting impeachment van Trump in het congres via getuigenissen van met name de ambassadeur van Oekraïne. Machtsmisbruik van Trump is overduidelijk, enige corruptie ook. Dit is waarschijnlijk niet genoeg om voldoende republikeinse senatoren richting afzetting van Trump te bewegen, maar de kansen op afzetting zijn wel gestegen.
Wedkantoren zagen de kansen van Warren afgelopen week verminderen ten gunste van Biden en Buttigieg (Facebook doet steeds meer om te voorkomen dat Warren het wordt). Meer geruchten over een eventuele kandidaatstelling van Hillary (vrij kansloos, maar er is paniek in Silicon Valley en bij de financials en die roepen om nieuwe kandidaten tegen Warren)).

De staking bij General Motors lijkt te gaan zorgen voor een slecht cijfer (-75.000 hierdoor) voor de werkgelegenheidsgroei vrijdag.

De iets gestegen rente zorgt nu al voor afnemende hypotheekaanvragen in de VS. Verkopen bestaande woningen viel tegen, nieuwe huizen was OK. Verdere krimp van vervoer per spoor. Iets lagere bezettingsgraad hotels. Het consumentenvertrouwen volgens University of Michigan verzwakte iets (0,5), zoals verwacht, maar staat nog behoorlijk hoog en boven recente dieptepunten.

Xi zei dat blockchain technologie zeer belangrijk gaat worden en dat zond de koers van bitcoins tot 40% omhoog en dat terwijl deze naar benden was doorgebroken toen het niveau van 7777 niet hield.

Brexit is uiteraard uitgesteld om de benodigde wetgeving beter te kunnen bekijken, want uitstel  dat wil de meerderheid van de politici altijd. Er komen verkiezingen, maar het besluit/ stemming hierover wordt uitgesteld.

Grote protestacties van boeren tegen de stikstofwetgeving om het klimaat te redden gaan samen met het stilvallen van vergunningen zorgen voor tegenvallende groei in Nederland.

overpeinzingen

Repo markt in VS onder grote stress: banken zijn kennelijk geforceerd liquiditeit aan het maken en daardoor moest de FED grote liquiditeitsinjecties geven. $100 miljard dinsdag en donderdag/vrijdag beloofde men $60 miljard extra. Kennelijk is zelfs dit nog niet genoeg. De vorige QE’s waren maar kinderspel bij deze QE die van de FED geen QE mag heten. Dit is geen teken van een blozend gezond bankwezen, meer in lijn met wat McKinsey afgelopen week meldde, namelijk dat ongeveer de helft van het bankwezen in de wereld onvoldoende reserves heeft om een echte economische neergang goed te kunnen overleven.

Kyle Bass piepte bij Hedgeye dat balansen van de banken van Hongkong in enkele jaren zijn gegroeid van 300% naar 850% van het BNP van Hongkong (de niveaus van de hoogtijdagen van de IJslandse banken vlak voor ze omvielen).

Alom zorgen over de sterkte van banken, nu niet langer alleen om die in Zuid-Europa. China gaf grote liquiditeitsinjecties en de ECB belooft ook veel extra liquiditeit. Het lijkt een beetje op 2008, toen problemen in de geldmarkt ook werden weggewuifd. Een beetje, want er is geen crisis op de vastgoedmarkt en er lijken geen banken om te vallen die too big to fail zijn.

ABN AMRO verlaagde de spaarrente naar 0,01% en dat zet aan tot extra sparen, meer somberheid over het te bereiken pensioen en tot waarschuwingen vooral niet veel geld onder de matras te gaan leggen.

Uiteraard gaan aandelenkoersen omhoog als centrale banken zo met liquiditeit strooien. Eigenlijk afgelopen weken maar erg weinig, maar misschien komt er nog aanzienlijk meer. De markt ziet dit nu als een signaal dat de aandelenbeurs aangeeft dat de economische groei gaat aantrekken, maar dat hoeft dus helemaal niet het geval te zijn.

  

Jeff Miller met zijn altijd interessante weekend column op a dah of insight blijft optimistisch. Hij ziet de PMI’s stabiliseren en daarna herstellen net zoals eind 2015/2016 gebeurde http://www.capitalspectator.com/is-the-slowdown-in-us-manufacturing-stabilizing/ . De FED zal daardoor meer havikachtige geluiden laten horen waarop de markten misschien tijdelijk slecht reageren. Centrale banken injecteren liquiditeit, financial conditions verbeteren. Het gaat redelijk goed met de winsten. 2019 winstverwachtingen gaan omhoog door de meer dan normaal meevallende winsten over het derde kwartaal en redelijk goede guidance voor het vierde kwartaal. De markten zitten te veel in over impeachment van Trump en de kansen van Warren, over de handelsoorlogen. Het sentiment van beleggers is veel te negatief, niet in lijn met een economische groei die vrij goed is in de VS en duidelijk niet in een recessie zit. De macro data lijken aan te geven dat er geen recessie komt. Na tien jaar zitten we ongeveer halverwege in de cyclus, niet laat in de cyclus. De rentecurve is weer aan het normaliseren en dat zien veel mensen als gunstig ook al gebeurde dit ook vlak voor elke recessie.

Jeff Miller c.s. zien bevestiging van hun geloof in green shoots, ontluikend economisch herstel, in de opmars sinds begin oktober van value versus growth. Low volatility is heel duur geworden (zoals ook hoort als de FED de rente verlaagt/ zeer laag belooft te houden).

Zeer negatief sentiment bij all time highs. Ietwat vreemd, maar in lijn met gedachte dat de grote koper in de markt het bedrijfsleven zelf is via buybacks en dat dit alleen maar goed kan gaan bij een negatief sentiment van beleggers. Het wordt pas echt gevaarlijk als bedrijven gaan zeggen dat ze minder aandelen gaan terugkopen vanwege onzekerheid/ angst voor recessie, handelsoorlogen.

N.B. Beleggers kunnen terecht negatief zijn, zoals in 2008, al ruim voor het faillissement van Lehman Brothers. Contrair op sentiment werkt lang niet altijd. Wel natuurlijk als de beleggingszorgen onterecht blijken.

Komt er geen recessie in de VS dankzij hoog vertrouwen in Trump (zijn dalende approval rate (vaak een leidend signaal voor consumentenvertrouwen) blijkt dan fake news) en de FED (never fight the FED, ook al laat de ECB zien dat nog lagere rentes de groei-afzwakking nog niet stuiten) en werkt de neergang buiten de VS deze keer niet door in de macro van de VS  en zijn we echt pas halverwege de cyclus, dan zijn de zorgen onterecht. Maar als er wel een recessie komt, of ongeveer even waarschijnlijk, een lange periode met minder dan 1% economische groei in de VS, dan gaat het niet goed met de winsten en daarmee samenhangend ook meestal niet met de waarderingen.

Net als vorige week daalden de verwachtingen voor de winst per aandeel van de S&P500-bedrijven met ongeveer 0,75 (nu 174). Deze daling is groter dan normaal (structureel boven 0,35 is te veel om te geloven in stijgende winsten).

Winsten over het derde kwartaal vallen ongeveer normaal mee, maar analisten beginnen extra bij te stellen voor meer geloof in blijvend negatieve invloed van handelsoorlogen en Brexit en daarmee daalt de verwachte winst over 2020.

  

De wall of worry is hoog en kan zelfs nog hoger worden

zo simpel was het vanaf 2010: kopen onder trend, verkopen bij te ver boven trend. helaas blijft de wereld meestal niet zo simpel

Green shoots en monetaire stimulering

Ik zie een groeiende schare bulls luidruchtiger verkondigen dat de beurzen zo’n 10% omhoog moeten (en als die schare verder groeit, gebeurt dat natuurlijk ook). Ze zien onduidelijke tekenen dat het beter zal gaan met de industrie (PMI Duitsland kan haast niet verder omlaag; over een kwartaal is het ergste leed voor Japan geleden zoals de verbeterende economic surprises aangeven; deze maand nog flink negatieve invloed van de stakingen bij GM (=75.000 minder groei werkgelegenheid over oktober volgens JP Morgan), maar daarna natuurlijk volkomen herstel inclusief einde aan ellende bij Boeing met navenant prachtig herstel, meer monetaire stimulering en veel te veel voorzichtigheid bij de particuliere belegger (die heeft extreem veel aandelen verkocht en obligaties gekocht). ISM< 50 was in 60% van de gevallen een teken dat er een verbetering op komst was (en 40% dat het verder omlaag ging). Base case van economisch herstel. Daarom vinden ze het erg dom dat analisten bij meevallende winsten over het derde kwartaal toch hun winstverwachtingen voor 2020 betrekkelijk scherp naar beneden bijstellen.

Het gaat uitstekend met de handelsoorlog tussen de VS en China, Trump twittert dat immers vol vuur en vlam en de algoritmes reageren hier zoals altijd zeer meegaand omhoog op. Trump kan niet meer verder gaan met tariefsverhogingen, omdat de Amerikaanse economie dat niet meer kan hebben en hij weet dat (zo lijkt het althans). Trump lijkt succesvol met het zaaien van angst voor maatregelen tegen valutamanipulatie. Een uitvloeisel van de handelsoorlog is dat er minder geïntervenieerd mag worden om de valuta laag te houden tegen de dollar en de nodige centrale banken interveniëren inderdaad (met uitzondering van Singapore, Taiwan en Zwitserland) minder. China moet liquiditeitsinjecties geven aan de banken (de laatste bracht de S&P500 boven de 3000). De FED verlaagt de rente en zegt dat het uitstekend gaat, maar dat het moet als voorzorgsmaatregel en te erg dalende inflatieverwachtingen.

Moody’s had drie modellen voor de verkiezingen in de VS.  In alle drie wint Trump, alleen de mate waarin verschilt. Die corrupte sleepy Joe is kansloos, steeds meer een prutser in de debatten. Commy Warren is te links voor de onafhankelijke kiezer. Major Pete (het gematigde alternatief voor Biden) zou de meeste kans maken, maar die wordt waarschijnlijk niet de democratische kandidaat. Vooral bij lage opkomst zou Trump met een landslide winnen. Alleen als er een recessie komt voor de verkiezingen, maken de democraten enige kans. De wedkantoren zijn het nog niet erg eens met Moody’s maar het is duidelijk dat Trump moeilijk te verslaan is bij een goed blijvende Amerikaanse economie. Trump heeft natuurlijk zijn uitglijders en daarom is zijn herverkiezing toch niet zo heel erg zeker (en kan men zo maar ineens gaan kiezen voor een kandidaat die wel deugt).

De meeste beursaanhangers zijn republikein en die putten moed uit dit soort analyses. Warren zal echt niet winnen denken ze, we kunnen (even) opgelucht ademhalen.

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Nadere analyse van de handelsdeal van Trump met China bracht de nodige scepsis naar boven en niet nog meer blijdschap. Uiteindelijk ondertekende China afgelopen week toch wel de deal, het was zoals de VS had aangegeven.
Er kwam een Brexit deal van Johnson met de EU, maar uiteraard werd de beslissing in het Britse parlement uitgesteld, want dat doen politici liever dan beslissen.
Trump kreeg een buslading kritiek over zich heen vanwege Syrië en ook dat hij de G7 top volgend jaar in eigen resort gaat houden (en daar menig dollartje aan over houdt). Impeachment door congres bijna zeker, senaat zal hem wel vrijspreken na 5-6 weken gedoe.

het macro nieuws was zeer slecht, de rente reageerde hier nauwelijks op en ook de beurzen deden bijzonder weinig. De aftrap van het winstseizoen bracht ook weinig reuring.

De economische groei in China was 6,0%, en dat was 0,1% lager dan verwacht. Groei is altijd als verwacht of 0,1% hoger, dus dit was een stevige tegenvaller. Andere cijfers van China waren wel in de prik, maar het is duidelijk: China heeft last van de handelsoorlog. En van de enorm veel hogere prijzen voor varkensvlees (door veel te zachtzinnige bestrijding varkenspest).

In de VS daalden de retail sales met 0,3% terwijl een stijging was verwacht. Industriële productie -0,4% (deels door staking bij GM). Leading indicators -0,1%. Hypotheekaanvragen voor koop huis omlaag, starts omlaag, initial claims werkloosheid iets omhoog. Vertrouwen huizenbouwers volgens NAHBMI wel flink omhoog. Voorlopers op de ISM: Empire State survey ietsje omhoog, Phillyfed flink omlaag.

overpeinzingen

Economen zijn in meerderheid nog vol vertrouwen dat de Amerikaanse economie niet in rap tempo richting recessie aan het koersen is. De data zijn nog voldoende sterk, de lagere rente biedt ongeveer 0,5-0,75% extra steun aan de groei, Trump komt vast nog wel met extra stimulering, de consument en arbeidsmarkt zijn sterk. De huizenmarkt trekt iets aan.  Investeringsgroei is ongeveer 0 en kan negatief worden, maar gewoonlijk is dat niet de reen voor een recessie maar verergert het sommige recessies (ze worden dieper en langer), aldus Gerard Minack. Gewoonlijk staan investeringen op hun diepste punt als de recessie eindigt. Deze cyclus is atypisch, met afzwakking van de investeringen voordat de binnenlandse vraag afzwakt.   

Normaal leidt de VS Europa en Japan, maar deze keer leidt Europa (EMU). Daling van -0,5% in VS afgelopen maand niet meer in plaatje.

De consensus ziet de recessie (zoals altijd) niet aankomen, maar er is wel grote angst voor een recessie, vooral bij particuliere beleggers. Deze hadden overigens vaak gelijk. ISM’s onder 50 is niet goed, maar de bulls merken op dat dit in 60% van de gevallen geen recessie betekende, maar herstel. Defensieve aandelen zijn relatief erg duur geworden en als er geen recessie komt, dan is een rotatie richting cyclus normaal (met 10% outperformance van cyclisch).

Doorslaggevend voor wat je moet doen blijft of er nu wel of niet een recessie/ langdurige groeiterugval aankomt in de VS binnen een jaar. Ik denk dat die terugval er komt, maar dat is (uiteraard) erg onzeker.  Business sales vallen tegen door wegzakkende investeringen en wereldhandel, maar consumptie is nog sterk en de huizenmarkt ook. Geen goed verhaal voor de winsten, maar voor derde kwartaal 2019 geen echt slecht verhaal. Verwachte winst een jaar vooruit van de S&P500 daalde afgelopen week met 0,74 tot 174,75 en dat is iets slechter dan normaal bij de aftrap van het winstseizoen.

Macro nieuws was slecht (vooral China, maar in de VS slecht, daar daalden retail sales, industriële productie en housing starts; kleine daling leading indicators ondanks verbetering monetaire indicatoren), maar de FED zal moeten doorgaan met verruimen. Verbetering financial conditions. Dat was in 2019 voldoende om de opwaartse trend vast te houden, maar die opwaartse trend is wel minder overtuigend geworden.

De zorgen zitten in de hardnekkigheid van de neerwaartse trend van de ISM, de besmetting richting dienstensector, de slechte gang van zaken in Europa, Japan en nu ook China.

China kon veel fiscaal stimuleren via lokale overheden die steeds meer verdienden aan vastgoed (zie regel land ownership transfers in tabel van JP Morgan) . Deze trend is niet houdbaar en verkoop van grond viel recent wat terug in plaats van flink verder te groeien zoals de afgelopen jaren het geval was.

De fiscale stimulus hangt te veel af van onhoudbare zaken als steeds meer grondverkopen en nog meer investeringen in infrastructuur. De schuldgroei in China is onhoudbaar geworden en wordt redelijk succesvol meer in toom gehouden. Daardoor is het wel heel moeilijk geworden voor China om een tegenslag als de handelsoorlog voldoende te compenseren. Het groeitempo van China is al de nodige jaren aan het afzwakken en dat gaat dus waarschijnlijk wel wat verder doorzetten. Consumptiegroei blijft waarschijnlijk nog goed, maar dat kan afzwakking van de importvraag van China (daardoor juist zelfs, investeringen vragen om veel meer importen) niet voorkomen.  

Een woelige politieke week in de VS en het VK

Boris Johnson lukte het zo waar met de hulp van de listige Ierse eerste minister om een Brexit-deal door de EU te loodsen.  Noord-Ierland wordt half van het VK afgesneden en de grens met de EU door de zee met verrekeningen achteraf. Noord-Ierland tegen, maar toch, een deal. En het kwam nog niet door het parlement. Weer uitstel van behandeling. Niet op tijd meer om op 31 oktober alle wetgeving voor een Brexit erdoor te krijgen, maar geen no deal, maar heel misschien toch weer wel no deal. Verkiezingen? Het zal moeten, maar het gaat moeizaam. De oppositie gunt Johnson niet dat hij met 'deal done' de verkiezingen in kan, ze spreken hem liever daarna aan op de slechte economie, d.w.z. ze hebben uitstel nodig van de verkiezingen.

Amerika. Daar tikte het congres (democraten inclusief flink wat republikeinen)  Trump op de vingers voor zijn roekeloze Syrië-politiek. Volgens onze ambassadeur van de VS (die eerder al stellig wist te weten dat wij in ongenade vallende politici verbrandden en bejaarden in groten getale afmaken) was dit echter de schuld van Nederland dat al eerder troepen terugtrok omdat wij het voldoende veilig achtten, net als Trump. In de senaat kwam het niet zo ver, al hoewel Romney flink tegen Trump tekeerging.

Trump pakt de impeachmentprocedure op zijn Trumps aan. Hij verdubbelt de redenen waarvoor hij in de problemen zit en werkt niet mee.  

Peggy Noonan, een goede, gezaghebbende (republikeinse) columnist van de Wall Street Journal en adviseur van Reagan, waarschuwde in de WSJ: pas op, Trump zou toch wel eens afgezet kunnen worden. Wat er nu ligt over Oekraïne is volstrekt onvoldoende, maar de ambtenaren van de buitenland politiek getuigen veel te graag voor congres. Het zou zo maar kunnen dat ze wel met bewijs komen dat de regering Trump corrupt is, op behoorlijke schaal doet aan omkoping. Trump is omringd door tweederangs ambtenaren die hem onvoldoende beschermen, hem verkeerde dingen laten doen uit onkunde [Pompeo had onmiddellijk moeten ingrijpen toen Trump om onderzoek Biden vroeg aan Zelinsky, dat moet de president niet zelf doen en al helemaal niet openlijk].

Enorm veel boze reacties gericht aan Peggy, maar ze toont een risico. Haar column was het meest aangeklikte verhaal van de dag bij WSJ

Trump vroeg openlijk of China Biden kon zwart maken [dat doet China uit principe niet]. Hij liet de G7 openlijk uitnodigen om volgend jaar op zijn resort in Miami Florida bijeen te komen. Corruptie roepen de democraten in koor. Trump doet te veel aan zelfverrijking via het presidentschap. Precies waar Peggy Noonan voor waarschuwde: ga toch niet zo in het grijze gebied zitten, dadelijk pakken ze je nog ook. Openlijke in plaats va stiekeme corruptie is ook corruptie.

Ondertussen neemt senaatsvoorzitter McConnell aan dat het congres wel tot een impeachment gaat komen. Hij komt niet met een snelle procedure om tot verwerping te komen, maar hij gaat er 5-6 weken voor uittrekken. Dat kost veel tijd voor de campagne voerende democratische senatoren en is gunstig voor Biden (en major Pete, het alternatief voor Biden). Afgelopen week daalden de kansen van Warren volgens de polls en wedkantoren en aandelen healthcare konden daardoor outperformen. 

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Liu en Trump kwamen tot een minideal in de handelsoorlog waarbij afspraken gemaakt werden over bepaalde principes en meer import van sojabonen door China in ruil voor uitstel importtariefverhogingen door de VS  en vooral dat de handelsoorlog stapje voor stapje opgelost moest worden, via partiële verdragen

.

Ook Boris Johnson heeft de Brexit-deal hoop wakker gemaakt bij ook de Europese onderhandelaars. Pond vloog omhoog. Ook hier geweldige vooruitgang die tot grootste deal aller tijden na die van Trump natuurlijk moet gaan leiden.

Powell gaf aan de bankreserves wat groter te gaan maken om problemen met de repo-rente te voorkomen. Hij noemde het geen QE, maar het is wel QE zoals Bernanke dat definieerde.

Geen wonder dat de koersen na maandag omhoog stoven (en dat terwijl er zo veel puts zijn gekocht). Rente in VS veel omhoog, want de handelsoorlog smoes kan niet ingezet worden voor renteverlagingen door de FED. Uit de notulen van de vorige vergadering van de FED bleek dat enige leden vonden dat de markt heropgevoed moet worden richting veel minder renteverlagingen. Maar Powell gaf naderhand wel aan dat bij doorgaande verslechtering van het macroplaatje de rente wel omlaag moet.

En verslechteren doet dat macroplaatje. De nodige marktvorsers zien op basis van betere financial conditions toch verbetering van PMI’s, geldgroei, huizenmarkten, vreemd (niet in lijn met ontzettend teleurstellende ISM’s) herstel economic surprises, sterke arbeidsmarkt met zeer weinig initial claims voor werkloosheid. Green roots.  Niet in lijn met dalende ISM’s, dalende orders, scherp dalend vertrouwen CEO’s, dalend aantal vacatures (jolts rapport), dalend vertrouwen midden- en kleinbedrijf volgens surveys van NFIB, dalend vervoer over het spoor, zwakte wereldhandel,  voorraadcorrectie, normale terugval van detailhandelsverkopen na recente overmatige stijging, afzwakking groei werkgelegenheid vooral ex overheid, etc.

Koersen gaan bij al die macro-ellende naast hulp door monetaire verruiming ook niet erg omlaag, omdat al die verkopen door particulieren worden opgevangen door inkoop eigen aandelen door bedrijven. Ze moeten daar vaak wel wat extra schulden voor maken, maar bij de huidige lage rente meestal geen probleem.

Inflatie was 0,1% lager dan verwacht in de VS. prijzen vorige maand gemiddeld onveranderd. Kerninflatie-index +0,1%.

Japan lijdt onder de verhoging van de BTW. lagere orders machines.

Economic surprises negatiever in Eurozone. Industriële productie daalde onverwacht met 1,4% op jaarbasis in Frankrijk. Italië -1,8%.

Het winstseizoen over het derde kwartaal gaat komende week losbarsten. Er waren verbazend weinig winstwaarschuwingen, overigens een contrair signaal. In de VS verwacht men 2,7% lagere winsten, maar meestal valt dit zo’n 3% mee. Deze keer is dat wat moeilijker door de sterke dollar, winstdalingen buiten de VS en margedruk door o.a. de handelsoorlog en onverwachts niet stijgende producentenprijzen (kern PPI zelfs iets omlaag vorige maand). De markt vreest de guidance voor komende kwartalen, maar minder dan in augustus.

Trump beging een stommiteit met het weghalen van troepen in Syrië en het geven van een vrijbrief aan Erdogan om een deel van Syrië te bezetten. Zelfs diverse republikeinen waren boos. Europa ook, maar dat staat zoals wel vaker  machteloos.

En Warren wordt populairder (plaatje Strategas)

de deal van Trump en Liu in de handelsoorlog: piek in zorgen, maar nieuwe beurszorgen staan klaar zoals Elisabeth Warren

Niet dat er al iets echt officieel op papier is afgesproken behalve de intentie om verder te gaan onderhandelen met als richtlijnen dat China onduidelijk meer sojabonen gaat importeren (maar wel minder dan ze eerst deden zo lijkt het) en dat ze de renminbi behoorlijk stabiel gaan houden als er geen importtariefverhogingen komen en dat men mag gaan praten over intellectueel eigendom. Staatssubsidies mogen niet aangeraakt worden. Amerika stelt in ruil voor deze enorme concessies de importtariefverhogingen voorlopig uit, maar die voor 15 december zijn nog niet definitief weg. Liu straalde bij deze grootmoedigheid van Trump om China ook eens wat te gunnen, Trump kwam dan ook behoorlijk desperaat over om met een minideal te komen. 

De algoritmes reageren zeer enthousiast op al dit soort tweets. Er zijn er nog honderden nodig voor een echte deal gemaakt is. Bij onveranderde reacties van de algoritmes is Dow Jones 100.000 slechts een kwestie van tijd.  Ja, die handelsoorlogen zijn ook zo gemakkelijk te winnen, zo denkt men in China nu.

Komende week zal becommentarieerd worden dat het akkoord van afgelopen vrijdag weinig voorstelt en dat er nog volop geruzied gaat worden over van alles en nog wat en dat een eindakkoord nog ver weg is.

De optimisten zullen (met goede argumenten) zeggen dat dit een veel te negatieve interpretatie is. Er is nu een goede kans dat de handelsoorlog niet verder verergert en dat de onzekerheid hierover gaat afnemen. Het kwartje is bij Trump gevallen dat handelsoorlogen leiden tot steeds grotere druk op economische groei zoals alle economen die geloven in de traditionele economische theorieën over vrijhandel al waarschuwden.  Vanaf nu gaat Trump voor minideals, niet langer de totale vernietiging van de plannen van China van made in China in 2025 en gunt China af en toe ook wat, bittere noodzaak om de economie van de VS niet verder te laten afglijden in het verkiezingsjaar.

Een (in ieder geval voor mij) verrassend positieve analyse kwam van Jeff Miller van A Dash of Insight https://www.dashofinsight.com/weighing-the-week-ahead-a-defining-moment-for-financial-markets/. Op korte termijn zie ik die combinatie van hogere rente, minder aardige FED en hogere aandelenkoersen niet, maar het zou heel goed kunnen dat de zorgen over handelsoorlogen en daarmee de onzekerheid hebben gepiekt.

Deze analyse geeft aan dat de markten de handelsoorlog vanaf nu wel eens heel anders kunnen gaan beoordelen, zoals het positieve kamp stelt. Koersen kunnen dan met zeker 10% omhoog volgens Oldprof Jeff Miller.

Dat zou denk ik inderdaad kunnen, maar de markten hebben ook andere zorgen die wel eens erger kunnen gaan worden. Met stip op één staan de plannen van Elisabeth Warren die snel populairder worden. Volgens de wedkantoren heeft Trump ruim 40% kans om herkozen te worden. Elisabeth Warren heeft volgens de wedkantoren op het ogenblik verreweg de beste kans om de democratische kandidaat te worden. Alles zit mee: ze deugt, ze heeft verreweg de best uitgewerkte plannen, haar charisma probleem vermindert door de energie die ze uitstraalt, Sanders kampt te erg met gezondheidsproblemen en Biden deugt kennelijk niet. Trump zat te prutsen met Syrië en heeft de handelsoorlog met China te creatief vernietigend aangepakt. Washington DC zit door Trump in een permanente chaos. Warren is veel te links voor de meeste Amerikanen vooral wat betreft haar aanpak van gezondheidszorg, maar kwijtschelding van studieschulden (voor 42 miljoen Amerikanen), meer oog voor de klimaatcrisis,  hogere lonen ten koste van meer belasten van het grootkapitaal/ veelverdieners (=Piketty advies) spreken veel kiezers aan.

Een ander probleem met het geloven in een betrekkelijk snel goed einde van de handelsoorlogen is dat het in strijd is met de tijdgeest met bijbehorende populistische trends.

Capital Economics hield twee weken geleden hun jaarlijkse seminar in Amsterdam. Ze hadden slechts één groot thema: deglobalisering. De wereldhandel groeit nu minder snel dan het BNP. Dat is de afgelopen decennia heel anders geweest. Vooral na 2001, als China lid wordt van de WTO, de wereld handelsorganisatie.  Het zorgde voor de opkomst van Azië. Er werd enorm geïnvesteerd in de industrie die heel veel producten via lagere lonen en hoge investeringen (inclusief nogal eens diefstal intellectueel eigendom) goedkoper gingen produceren dan het Westen.

Dat was een belangrijke reden waarom de loongroei in het Westen achterbleef bij de productiviteitsgroei. Dat zorgde en zorgt voor ontevredenheid en dat zorgt weer voor opkomst populisme. Dat roept om politici als Elisabeth Warren en Alexandra Ortega-Cortez. De pendule van de tijdgeest is sinds 1981 (akkoord van Wassenaar o.a.) verschoven van zeer links (winst is vies, winstmaximalisatie niet de belangrijkste doelstelling bedrijfsleven, Den Uijl socialisme, nivellering) naar zeer rechts (markteconomie, onzichtbare hand, steeds lagere belastingen voor bedrijfsleven, VVD grootste partij in Nederland, lagere toptarieven inkomstenbelasting, Trump, extreme inkoop eigen aandelen). De ongelijkheid van vermogen en inkomen is enorm toegenomen sinds 1981. De arbeidsinkomensquote was in 1981 onhoudbaar hoog geworden, in 2019 is deze veel te laag geworden als % van het BNP.

De pendule van de tijdgeest gaat nu weer richting arbeid, employees. Deglobalisering is hiervan een signaal, dat bevestigd moet gaan worden door de rekening van de pensioen- en klimaatcrisis meer bij het bedrijfsleven te leggen in plaats van alleen bij de burger. Bedrijven zullen meer moeten gaan betalen om te zorgen voor een goed pensioen en een houdbare samenleving, meer accent op ‘sustainabiity’, ESG moeten leggen om te overleven.

Deglobalisering ontstaat ook door andere, overigens wel hiermee samenhangende, trends in de maatschappij: de klimaatcrisis zorgt voor meer ter plaatse produceren. De dienstensector wordt steeds groter (vooral zorgsector) en die is minder globaal, exportaandeel lager, dan de industrie (met als grote uitzondering toerisme). Vergrijzing dwingt tot meer robotisering, waardoor het voordeel van lage lonen in ontwikkelingslanden minder wordt.

Dat is bijzonder slecht nieuws op lange termijn voor de aandelenbelegger. Winsten komen onder druk, rente en inflatie worden hoger waardoor de waardering van aandelen (zoals koerswinstverhouding) zal gaan dalen. Op korte termijn moet de FED echter de rente verlagen om de recessie met enige kans buiten de deur te houden en dat kan vanwege deflatiesignalen

We staan weer onder Joost

De AEX is sinds mei 2018 niet opgelopen. Na de valpartij in februari 2018 volgde er herstel tot mei. Een hoogtepunt was precies op de dag dat mijn zwager tamelijk plotseling overleed. Dat kon er ook nog wel bij, verzuchtte mijn zus, net op de dag met de hoogste koersen, ongelukkig voor de successiebelasting.  Later werden de koersen nog ietsje hoger, maar bij de kerstdis stond alles toch duidelijk flink lager. In 2019 volgde herstel, maar niet echt tot duidelijk hogere koersen dan toen Joost stierf. En na de kleine dalingen van de afgelopen weken staan de koersen dus weer beneden Joost. Het gaat allemaal langzaam. De macro verslechtert, maar het monetaire beleid verbetert. Dat hield elkaar tot op heden in evenwicht. Of dat zo blijft is de vraag, want marginale verslechtering van de macro leidt tot steeds meer schade aan de winstverwachtingen en marginale verbetering van het monetaire beleid leidt tot steeds minder (verwachte) verbetering van de macro.

Morgan Stanley berekende dat de monetaire verruiming nu ongeveer 0,75% bijdraagt aan de groei (via huizenmarkt en meer leningen op duurzame goederen). Echter, dat aankopen van dure dingen laat men steeds meer achterwege

Ik houd vier voorspellende recessiesignalen voor de VS in de gaten: de yield curve (die heeft een niet mis te verstaan recessiesignaal gegeven binnen ongeveer een twee jaar), de groei van de werkgelegenheid onder 150.000 per maand op jaarbasis (de officiële cijfers staan hier nog net boven, maar inclusief de aangekondigde neerwaartse herziening van 501.000 niet meer), dalende winstmarges (dat is al gaande, de herziening van de winsten in de Amerikaanse economie laten dit overduidelijk zien, vooral bij small caps) en te lage grondstoffenprijzen (olie WTI onder $50 en koper onder 2,50). De olieprijs zit bijna in de gevarenzone.

Het draait erom of er een recessie komt in de VS binnen 9-12 maanden. Zo niet, dan horen beurzen omhoog te gaan. Zo wel, dan gaan koersen meestal omlaag.

En dan is er nog het gevaar van ‘shallow recession’ , een lange periode met ongeveer nulgroei. Wat dan? Waarschijnlijk is dit geen goed nieuws voor de beurs.

Presidentsverkiezingen? Nog vier jaar met die wilde Trump? Elisabeth Warren nog veel erger? Allebei geen goed nieuws voor de beurs.

Voorlopig is het evenwicht er nog steeds: geen te groot recessierisico, geen duidelijk macro herstel. Zo dobberen we maar door rond niveau Joost

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

De groei van de werkgelegenheid in de VS was 136.000 volgens de eerste schatting, iets lager dan verwacht, maar met minder groei van de tellers van de census 2020 dan verwacht en 45.000 opwaartse herziening van de vorige maanden. Loongroei was 0 waardoor op jaarbasis er een afzwakking was van 3,2 naar 2,9%. Werkloosheid nam 0,2% af tot 3,5%, laagste niveau in vijftig jaar.
ISM manufacturing steeg niet zoals verwacht werd, maar daalde 1,3 naar 47,8 (Markit PMI steeg en bleef wel boven 50). Vooral exportorders zeer slecht. ISM non manufacturing veel zwakker dan gedacht 3,8 omlaag naar 52,6. De ISM's wijzen op nu ongeveer 1,5% groei.
De FED beloofde extra liquiditeit van $ 75 miljard om repo-markt te steunen.
Dit was genoeg reden voor behoorlijke daling van de rente in de VS (maar nog geen record lows) en de daling van de S&P500 was daardoor (en door vooruitzichten op een prachtige deal met China volgende week volgens Kudlow) gering. Markten waren donderdag uitermate oversold geworden volgens de techneuten na die daling van top van een paar procent. Er waren erg veel puts versus calls aangeschaft. Erg veel aandelen noteerden onder 10 weeks gemiddelde. Alleen het leiderschap van de FANG-aandelen laat voorlopig de markten in de steek (o.a. door groeiende angst voor Elisabeth Warren).

 Vervoer per spoor 7% lager dan vorig jaar. Hypotheekaanvragen voor kopen huis grillig omhoog. Initial claims voor werkloosheid blijven extreem laag. Nieuwe orders daalden 0,1%. Het handelstekort van de VS liep iets op ondanks lagere importen uit China en minder olie-importen.

PMI's waren slecht in de wereld, met uitzondering van China. De kleine dalingen in Europa en Japan waren conform verwachting. Dankzij China was er globaal toch een kleine verbetering van de PMI's. Daardoor is er hoop gekomen dat de VS met wel een verslechtering water bij de handelswijn gaat doen met China. Voor Europa geldt het omgekeerde: na een uitspraak van de WTO over onrechtmatige subsidiëring van o.a. Airbus verhoogde Trump de importtarieven voor Europese kaas, wijn en vliegtuigen. Misschien betekent dit een uitbreiding van de handelsoorlogen. Grotere onrust in Hongkong lijkt ook ongunstig voor een handelsdeal.

Er was weer het nodige gedoe over impeachment van Trump vanwege onderzoeken naar Biden.  Impeachment dreigt te worden goedgekeurd in congres, maar de senaat zal deze impeachment niet doorzetten (republikeinen tegen en er is 2/3 meerderheid nodig). Kansloos dus, beïnvloedt koersen niet, anders dan door hogere kansen voor Elisabeth Warren door problemen van Biden en de gezondheidsproblemen van Sanders. Pence en Pompeo zijn nu ook enigszins besmet door Oekraïnegate.  Polls geven aan dat afgelopen paar weken duidelijk meer mensen vinden dat Trump maar impeached moet worden, maar weinig republikeinen en 41% van de als onafhankelijk bestempelde groep kiezers zijn voor impeachment. Dit beïnvloedt de kansen van Trump op herverkiezing nog niet negatief.

Boris Johnson zit steeds vaster op het pad van Brexit per 31 oktober, eventueel zonder deal.

recessie in 2020 waarschijnlijker in VS, kansen van Elisabeth Warren stijgen

De beurs daalde nauwelijks afgelopen week. De dalingen door de tegenvallende ISM rapporten voor manufacturing en non manufacturing en de toenemende kansen van Warren om presidentskandidaat voor de democraten te worden (gezondheidsproblemen van Sanders en de stinkende zaakjes van Biden in de Oekraïne en China) werden bijna geheel tenietgedaan door de geruststellende groei van de werkgelegenheid/ daling van de werkloosheid.

De Amerikaanse rente daalde flink op de slechte economische rapporten. Ook de ingeprijsde inflatieverwachtingen braken mede door lagere olieprijzen (eerder herstel productie Saoedi-Arabië en weer neerwaartse bijstellingen van vraag naar olie) naar beneden door ondanks hogere importprijzen op Chinese producten.

Het komend winstseizoen moet duidelijk maken of die hogere importtarieven leiden tot winstwaarschuwingen.

De consensus is dat de huidige ISM rapporten slechts een beperkte afzwakking van de groei aangeven en dat groei van de werkgelegenheid voldoende blijft voor redelijke inkomensgroei. De huizenmarkt herstelt en de tarievenoorlog leidt nauwelijks tot lagere groei. Besparingen van consumenten zijn reeds hoog. De normale excessen die een recessie voorafgaan zijn er niet: geen wilde overinvesteringen van bedrijven, geen grenzeloos optimisme over groei, geen bubbel op de huizenmarkt. Er is nu zelfs sprake van excessieve risicomijding.

Daar staat tegenover dat de daling van de ISM hardnekkig is, ongeveer 1 punt per maand (en iets versnellend) volgens Ore, nu van Strategas. ISM non manufacturing wordt nu meegesleurd in de daling. De voorraadcorrectie zet door.  

ISM manufacturing van 47,8 betekent daling van de industriële productie, maar niet van het BNP (huidig niveau correspondeert met 1,5% volgens ISM organisatie) . Dat gebeurt pas bij 43-44. ISM non manufacturing staat nog ruim boven 50 met 52,6. Daling tot ongeveer 48-49 geeft pas een recessie aan. De trends wijzen erop dat deze niveaus begin 2020 worden gehaald. ISM export orders is wat dat betreft de ergste onheilsprofeet (maar wel de beste leading indicator van de ISM cijfers)

De redenen voor recessie zijn vooral de handelsoorlogen en de bijbehorende extreme onzekerheid die niet weg lijkt te gaan in 2020 en zorgt voor lagere investeringen, voorzichtiger aannamebeleid, lager consumentenvertrouwen, uitstel aankoop dure zaken zoals een tweede huis, auto. Krimp van commerciële vastgoedmarkt volgens Architecture Billings Index. De groei van de werkgelegenheid is steeds duidelijker onder 150.000 per maand gekomen en dat was in het verleden steeds een betrouwbare voorbode van een recessie in de VS. 

  

De extreem lage rente heeft waarschijnlijk geleid tot te veel coulance bij banken om bedrijven met te veel schulden draaiend te houden (defaults zijn merkwaardig veel lager dan de hoge schuldenpositie aangeeft). Er zijn te veel bedrijven met wonderproducten/diensten die te veel verlies maken. Er is te veel vertrouwen dat de disruptors veel winst gaan maken (sommige wel, maar veel niet). Er zijn nu te veel bedrijven die marginaal winstgevend zijn geworden, door de lage rente niet weggesaneerd worden via creatieve vernietiging. Dat zorgt voor steeds lagere groei (secular stagnation).

Met auto’s is van alles grondig mis. Ze zijn te duur geworden vanwege allerlei extra snufjes die nodig zijn om te kunnen hopen dat ze door mogen blijven rijden na strengere klimaatwetgeving. De tweedehandswaarde komt daardoor onder druk. Dit leidt tot te veel autoschulden, nu ook nog eens met een looptijd die erg lang is geworden, langer dan de tijd dat je die auto hebt (= doorschuiving van opgebouwde autoschulden wordt steeds groter).

 Amerika begint steeds meer last te krijgen van afzwakkende groei buiten de VS. PMI manufacturing in Europa is in elk land behalve Griekenland en Nederland onder 50. In Japan is het consumentenvertrouwen ingestort en in oktober komt de verhoging van hun BTW. Recessie gegarandeerd zo ongeveer in Japan en Duitsland. De groeiafzwakking in China lijkt mee te vallen, maar de economie is niet immuun voor dalende export naar de VS. China stimuleert consumptie via lagere belastingen etc. maar met als gevolg minder groei investeringen. Daar heeft de groei van de wereldhandel last van (China importeert veel investeringsgoederen/ grondstoffen en multiplier investeringen veel groter dan die van consumptie).

Een en ander wijst op groeiafzwakking in de VS die bij de minste extra schok overgaat in een recessie.  Groeiafzwakking is verdisconteerd in de koersen en wordt voor een groot deel gecompenseerd door ruimer monetair beleid van de FED. Niet verdisconteerd is een recessie en vooral niet een langdurige groeiafzwakking. Die leidt namelijk tot lagere winsten, zoals we na 2010 in Europa zagen, ok al was er enige groei van het BNP. De (operationele) winst van de S&P500 voor 2021 zou wel eens aanzienlijk onder het huidige winstniveau kunnen liggen.

Ook niet verdisconteerd is een overwinning van Elisabeth Warren. Zij heeft genoeg van al die cadeautjes aan de rijken/ bedrijfsleven. Hogere belastingen op vermogen (zoals Piketty al tijden roept), een dure ‘climate deal’ met nog hogere belastingen daardoor, lagere studieschulden en dure hervorming ziektekostenverzekeringen. Opsplitsing van te machtige techreuzen zoals Facebook (Zuckerberg doet in zijn broek voor Elisabeth). De tijdgeest is richting deglobalisering en wat Warren voorstelt.