overpeinzingen: meer inflatie volgens Jim Bianco, exponentiële groei volgens Cathie Wood van ARK Investments

 Jim Bianco meldt voor de zoveelste keer dat inflatie in 2021 hoger gaat worden dan verwacht. Nog niet echt hoog, maar wel zo’n 2,5% voor de PCE-inflatie waar de FED zo graag naar kijkt. Die kwam de afgelopen decennia vrijwel nooit boven 2% en het afgelopen jaar was de inflatie extra laag. In de VS vanwege dump acties van vliegtickets, kleding (wie koopt een net pak in coronatijd?), hotelkamers etc. In 2021 komt er plotseling grotere vraag naar van alles en dat gaat zich vertalen in hogere prijzen. Dat zal leiden tot iets hogere rente vanwege hogere inflatieverwachtingen. Hogere hypotheekrente. Beurzen reageren meestal slecht op hogere rente bijna alleen door hogere inflatie. Bianco ziet een lawine aan extra steunpakketten komen omdat je dit kennelijk straffeloos kan doen (meer schuld lijkt niet erg). Extra geld dat deels zal leiden tot extra sparen, beleggen in aandelen. Maar dus ook tot meer staatsleningen terwijl de FED niet nog meer lijkt te gaan kopen als vaccins etc. leiden tot hogere economische groei en inflatie.

 Ik zag een interview op Yahoo! met Cathie Wood. Dat is de sterbelegger van het moment, de baas van ARK Investments. Beleggingen onder beheer gingen in ruim een jaar van $600 miljoen naar $30 miljard vorige maand en nu $ 50 miljard en exponentieel stijgend (en dat met nu nog maar 26 medewerkers). 

Zij heeft een zeer overtuigend verhaal dat ze gelooft in heel wat technologiebedrijven die de komende jaren exponentieel zullen gaan groeien. Mensen kunnen haast niet begrijpen wat exponentiële groei betekent. [In coronajaar 2020 hebben heel wat mensen behoorlijk bij geleerd wat een exponentiële groei van besmettingen betekent, misschien dat daarom haar verhaal extra goed scoort]. Amazon kocht ze al vroeg omdat zij de exponentiële groei zag en daarom lak had aan gepiep over te hoge waarderingen. 

Zij heeft een horizon van vijf jaar en dan moet een bedrijf kunnen verdubbelen in omzet en koers om op haar kooplijst te komen/ blijven. Zij was een vroeg aanhanger van Tesla en Bitcoin en is hier nog steeds optimistisch over. Tesla heeft een indrukwekkende voorsprong op de concurrentie qua dat voor autonoom rijden en is de concurrentie zo’n vijf jaar voor qua technologie voor batterijen. 

Wel waarschuwt ze voor te groot optimisme en stelt dat er wel degelijk betrekkelijk snel een aandelencorrectie kan komen. Houdt daarom wat kruit droog (in de vorm van cash etc.). 

Zij gelooft in vijf topbewegingen van technologie: DNA onderzoek op een, maar vooral ook Artificial Intelligence, Robotica, Batterijen,  blockchain, quantum computing. Gezien de enorme instroom van gelden bij ARK Investments kunnen dit soort topkeuzes van Cathie wellicht nog veel verder (bijvoorbeeld biotech zou het dan goed kunnen doen). ARK deelt research in de sociale media en verwerkte de extra informatie vanuit sociale media vaak succesvol. 

Uitgaand van wat goed is voor de belegger maakt ze tot op heden alleen ETF’s en niet hedge funds. Door exponentiële groei van haar fondsen is ze nu toch een grotere winnaar (0,75% ETF fee over vele miljarden levert meer op dan 2+20% over vele miljoenen van een hedge fund).

de afgelopen kerstweek

 Koersen kwamen niet erg in beweging. 

Er kwam een Brexit deal. Trump saboteerde het extra steunpakket en daardoor dreigt er uitstel en zouden er 13 miljoen Amerikanen ineens zonder uitkering komen te zitten. Wie weet lukt het Trump en Pelosi om de uitkering ineens te verhogen van $600 naar 2000 gezien de verkiezingen in Georgia waar de republikeinen toch niet al te erg als vrekken moeten worden afgeschilderd. Trump hield ook de defensiebegroting tegen met niet alleen slechte argumenten. Trump zorgde verder o.a. voor opschudding door te suggereren dat door hem benoemde republikeinen niet direct zouden moeten opstappen na de beëdiging van Biden (wat een unicum zou zijn) vanwege de ongekend enorm frauduleuze verkiezingen.

De eerste vaccinaties werden gedaan in de EU. De Britse coronavariant B117 zorgde voor enige paniek, waardoor er even splendid isolation van het Continent van Brittannië dreigde. In de VS is al ongeveer 1% ingeënt en lijkt het aantal besmettingen even niet verder te stijgen. Wel nog steeds meer ziekenhuisopnames en elke dag een aantal coronadoden groter dan 9/11.

De profeten gaan vol goede moed 2021 in en zien dat Amerikanen zich blauw kopen aan technologiewonderen via ARK Investments.  

Zelfs de permaberen volgens Arbor zijn nu aan de optimistische kant (en die geven de toon aan, als er meer positieve beren komen gaat de markt omhoog en als er op raadselachtige wijze toch weer meer negatieve permaberen opstaan gaat de beurs omlaag. De instroom bij ARK verklaart waarom technologie toch weer wat oploopt. Zelfs Tesla was afgelopen week maar 5% omlaag na de opname in de S&P500. De permaberen wijzen nu vooral op de risico’s van bedrijven in de oude economie die het niet voor elkaar gaan krijgen over te schakelen op de nieuwe economie (zoals banken die out of business zouden gaan als iedereen straks overschakelt op blockchain). Bitcoin beleggers hadden opnieuw een buitengewoon goede (wel volatiele) week. Het is tot oude sokken zoals ik nog steeds niet doorgedrongen dat dollars en euro’s niets meer waard zijn en dit in tegenstelling tot bitcoins die wel iets waard lijken te zijn zo lang ze niet verboden of gestolen of code kwijt zijn. Institutionele beleggers kunnen het risico steeds minder nemen dat ze zonder bitcoins in portefeuille zitten en zouden vanaf januari eindelijk eens wat extra instappen en zo gaan zorgen dat bitcoins een wat betere waarde krijgen als ze eindelijk flink instappen. Dat kost wel wat, maar dan heb je ook wat (zij het niet zo veel).  Regulering zorgde ervoor dat Ripple bijna de helft minder waard werd ineens.

De economische cijfers in de VS vallen wat tegen en GDP-now van de Atlanta FED ziet nog maar ongeveer 4% groei voor het vierde kwartaal en dat was enige weken geleden nog meer dan 10%.

 Xi pikt het niet dat Jack Ma zo machtig is en via Ali Baba en Ant een tot op heden weinig gecontroleerde macht in de macht van China vormt. Een bedreiging voor het systeem. Ant mocht niet naar beurs en Ali Baba kan grote boetes tegemoetzien (koers -13% donderdag). Dat laat weer eens zien waarom de Chinese beurs zo achterblijft bij wat je zou verwachten gezien de economische groei van China. Het staatssysteem laat de staat van de kansen van groei profiteren via grondspeculatie en verkoop slechte staatsbedrijven en de aandeelhouder heeft vaak (maar ook de nodige keren niet) het nakijken.

vooruitzichten 2021 (2): wat ging anders, waarin ben ik anders gaan denken in 2020 dan in 2019

 Misschien zei Paulien Cornelissen het wel het beste: omgekeerde teleurstelling. Het jaar 2019 is het jaar van de omgekeerde teleurstelling. Teleurstelling, drama door COVID-19 en de ommekeer richting euforie door het vaccin, extreem ruim monetair en fiscaal beleid. Straffeloos door lage rentelast en inflatie. Record hoge koersen, huizenprijzen. We (hoogste 1-20%) zijn allemaal rijk(er).

2020 was het jaar van corona, never fight the FED, ongekende fiscale stimulering, thuiswerken, social distancing en de opmars van technologie. De K-recessie en onstuimig groeiende hoop op betere tijden.

 Eind 2019 hield ik mijn afscheidslezing en daarin zei ik dat de goede tijden voor aandelen in reële termen voorlopig voorbij leek. Voorlopig zou het niet echt slecht gaan, niet meer Goldilocks maar Oldilocks. Nou, Oldilocks was het niet in 2020 en Goldilocks al helemaal niet.

Koersen boven Joost (AEX 570-580) nopen tot voorzichtigheid, te ver onder Joost is bijkopen. Voorlopig nog een goede stelregel.

Inflatie zou geleidelijk of snel terug gaan komen, maar waarschijnlijk nog niet in 2020

Ergens ronds 2024-2026 zag het er veel slechter uit, dan kon er een chaotische neergang komen door problemen met de klimaatcrisis, schuldenproblemen met China, populisme of iets anders dat ik nog niet zag.

Enige tijd dacht ik in 2020 dat de chaotische neergang al gekomen was. Door het wonderbaarlijke herstel vanaf mei ben ik daar weer van afgestapt. En natuurlijk ook door de vaccins die zo waar vlak voor de kerst binnenkwamen zoals ik al eerder gehoopt had.

Eind 2019 dacht ik dat we aan de vooravond stonden van een recessie in de VS. Ik vertelde, uitgedaagd door een consultant, dat ik dacht dat de recessie in juni 2020 zou beginnen, veroorzaakt door een ernstige onverwachte schok, nog onduidelijk wat die schok zou zijn.

De cyclus was record oud in de VS en er waren tekenen van slijtage te zien in oplopende bedrijfsschulden, een werkloosheid die haast niet meer kon dalen, handelsoorlogen/ deglobalisering, neergang in de nodige sectoren (ex technologie en gezondheidszorg), de investeringscyclus (Juglar) was te oud, o.a. olie- en gas slecht. Ford, GE niet meer investment grade. Ruimer fiscaal beleid zonder recessie leek erg moeilijk na de belastingverlagingen van 2018 (het kruit was verschoten).

Door ruimer monetair beleid was eind 2019 wel een beperkte conjuncturele opleving ontstaan, die net genoeg leek om herverkiezing Trump mogelijk te maken. Een recessie leek daarom toch niet zo waarschijnlijk, alleen mogelijk door een betrekkelijk grote onverwachte schok. Oude cycli worden echter steeds gevoeliger voor steeds grotere onverwachte schokken.

 En die grote schok kwam er: corona. Door niemand voorspeld, uiteraard ook niet door mij. Een grotere schok dan zelfs ik had voorspeld.

wat werkte in 2020

*never fight the FED

*volg de trend bij grote onzekerheid

*wees voorzichtig bij koersen boven Joost (AEX 575), ver onder Joost is er waarde

 

wat zag ik o.a. niet

*corona

*einde van bezuinigingscultuur overheden

*schuld is geen probleem, bedrijven zijn met veel meer schuld dan vroeger nog steeds investment grade; idem voor landen (Italië werd zelfs kredietwaardiger bevonden bij gigantisch overheidstekort)

*vorm van recessie: K, diensten door de grond, technologie naar de hemel, deel hard geraakt, deel niet

*ik zag niet dat technologie (voor het eerst) zo defensief zou zijn in recessie (en nog steeds winnend bij herstel daarna, maar dat was normaal)

*trend van meer beleven ging richting meer bezitten + meer sparen door hogere inkomens

*millennials gingen in aandelen geloven via Robinhood

en daarmee: actief beleggen was ongekend kansrijk in 2020, de shorters verloren ongekend veel in 2020 van de Robinhood beleggers; men zette ongelooflijk in op de ‘winner takes all’, de bedrijven die hard groeien, marktaandeel pakken ook als ze geen winst maken.

*veel meer thuiswerken, online onderwijs, online kopen (juist ook van bestaande traditionele retailers)

*trend naar meer virtual reality (bijvoorbeeld in computer games, vergaderingen) (meta universe)

*ongekend snelle en grote stimulering door centrale banken en overheden

wat zet daarvan door?

Bijna alles, maar minder fanatieke stimulering, toch weer meer richting beleven, maar meer sparen en bezitten blijft. De recessie zou voorbij zijn, maar dreigt terug te komen en dan niet per se als K maar dat kan wel heel goed (en dat pikken de deplorables niet).

wel gedacht eind 2019

*Trump verliest, recessie in 2020 (einde cyclus)

*lagere rente, hogere goudprijs, keer inflatieverwachtingen van extreem laag naar stijgende trend

*zombificatie zet door en dat zorgt voor ‘value traps’ , nog steeds overigens

wat betekent dit voor 2021

Millennials, hogere inkomens gaan door met meer in aandelen beleggen, tot een nieuwe grote schok komt. Dit kan aanvankelijk voor stijgende koersen zorgen. Die instromen van particulieren moeten opboksen tegen minder inkoop eigen aandelen en meer emissies van aandelen.

Tegenvallers voor groei, monetair beleid, fiscale stimulering. Positief is niet goed genoeg, want zeer positief is verdisconteerd. Vooral eind 2021 kan dat als een kater gaan aanvoelen, zoals zo vaak na een verkiezingsjaar en excessieve stimulering (of misschien meer als eind 1946, toen de omschakeling van oorlogseconomie naar gewoon bitter tegenviel, veel ex-militairen pasten zich niet goed, tegenvallend langzaam aan, andere problemen kwamen op in de vredeseconomie). Dat maakt beurzen kwetsbaar.

Oppassen voor zombies, let op de winstmarges (ook bij misschien toch niet zo sterke ‘winner takes all’ -bedrijven, die groei tegen te hoge prijzen gekocht hebben (vergelijk 1999-2000)).

Oppassen voor door de mand vallen van bepaalde financial engeneering. Winsten zijn de afgelopen 10-20 jaar erg omhoog engeneered via inkoop eigen aandelen, bepaalde manieren van berekenen operating profits, ‘vergeten’ van bepaalde afschrijvingen etc. Winsten zijn in de VS vele malen harder gestegen dan de omzet en winstmarges staan op een record hoogte. In de historie was dit nog nooit houdbaar voor lange tijd. Maar dit lijkt overigens wel vooral een probleem voor de jaren na 2021.

Ik zie 2021 met meeste kans met gelijkenis aan jaren als 1947, 1981, 2018 en 2001. Jaren waarvoor aanvankelijk veel te veel moois verwacht werd. Door inflatietegenvallers komt er minder QE, het monetaire beleid valt tegen. Er zijn winsttegenvallers door minder overheidssubsidie, meer regulering, hogere benodigde voorraden, hogere belastingen (vooral 2022 en verder) en er komen problemen met zombiebedrijven. Te veel schuld is veel problematischer dan men nu denkt.

Er is eveneens een behoorlijke kans dat het gaat zoals de grafieken van Timmer/ Detrick: vanwege instroom van beleggingsgelden een rustig voortkabbelende beurs die gas terugneemt na alle wilde taferelen van 2020.

En uiteraard is er een grote kans dat het allemaal heel anders zal gaan dan ik en u denken. Misschien iets met China, klimaat, schulden, corona, cyberattack, Midden-Oosten, QE, boekhoudregels/technologieboetes/belastingregels etc.

De economische cyclus is nog steeds boven gemiddeld kwetsbaar en dat betekent dat de kans op een grote (onverwachte) schok boven gemiddeld is. Ik heb niet de illusie die onverwachte schok goed te voorspellen.

vooruitzichten 2021 (1)

 Ik heb nog niet geblogd over wat ik denk over 2021.

Waarin wijk ik af van de consensus (1) en waarin ben ik anders gaan denken dan eind 2019 (2).

De belangrijkste (dus verdisconteerde) voorspellingen volgens de consensus zijn:

*we krijgen een krachtig economisch herstel en daarom een sterk winstherstel en cyclische aandelen zullen het daarom extra goed doen, ook Emerging Markets zullen het goed doen (ik ben minder positief)

*de rente blijft laag en kan verder dalen (nee, ik zie beperkte (0,5%) verdere stijging van de lange rente)

*de dollar zal zwak zijn (geen sterke mening, de circa 7-jaar cycli wijzen op een zwakke dollar)

*aandelen zullen veel meer dan 10% stijgen (ik zie daling van meer dan 15%)

*we zijn ongeveer half 2021 of ietsje later af van de COVID-19-ellende (ik denk: het Westen is pas eind 2021 grotendeels af van COVID-ellende, de arme landen nog niet en COVID zal zelfs voor het Westen nog negatief blijven doorwerken via nieuwe mutaties met bijpassend voorzichtig gedrag waarmee we overigens wel langzaam aan weten te leven))

Waarin verschil ik van de consensus?

1.       Ik ben bang dat aandelen meer dan 15% gaan dalen in 2021. De verwachtingen zijn extreem hoog geworden en dat is vertaald in extreem hoge waarderingen. Die verwachtingen gaan tegenvallen: winsten worden zeer veel minder gesubsidieerd (ik blogde al dat mensen zich erop verkijken dat winsten in 2020 alleen maar enigszins bleven liggen door monumentale subsidies) en krijgen last van regulering, centrale banken gaan QE afbouwen, economische groei gaat tegenvallen, belastingverhogingen komen meer in zicht. Uitgestelde saneringen gaan alsnog plaatsvinden (zombiebedrijven toch voor behoorlijk deel richting faillissement). Het verhaal van technologie is overdreven ingeprijsd (Tesla!) (FANG) en het herstel van de oliesector voorspelt zoals zo vaak (al las ik dat nergens) verdere neergang van technologiekoersen.

We hebben in 2020 een andere recessie dan normaal gehad, een K-recessie. De dienstensector ging door de grond, terwijl die normaal relatief goed blijft liggen. Voor het eerst was monetaire stimulering zo sterk dat credits sterk waren in een (zelfs zeer grote) recessie. Centrale banken kochten voor het eerst (veel) meer extra dan de overheidstekorten stegen. Ze beloofden de rente in geen jaren te verhogen, door te gaan met QE, wat de inflatie ook zou doen. Overheden stimuleerden veel meer en veel eerder dan ooit vertoond. Dit heeft geleid tot een enorme stijging van de overheidsschulden en enorme subsidies aan de winsten van bedrijven. De winsten zijn daardoor ongelooflijk goed blijven liggen en ook doordat de winstdaling vooral delen van de dienstensector betrof die maar een klein deel uitmaken van de beurskapitalisatie. Investeringen gingen verbazingwekkend weinig achteruit. Faillissementen werden in ongekende mate uitgesteld. Hierdoor en door de QE van centrale banken konden de credit spreads zelfs dalen in plaats van de explosie die normaal is bij een grote recessie. De K-recessie maakt een golf aan faillissementen echter toch onvermijdelijk. Commercieel vastgoed is veel minder waard en dat tast kapitaal op balansen aan. Winstgevendheid komt niet terug bij bepaalde bedrijven die na corona niet meer levensvatbaar zijn. Er moeten meer voorraden aangelegd worden, exporteren gaat lastiger, klimaatinvesteringen moeten betaald worden via o.a. meer belastingen, meer regulering. Minimumlonen stijgen, omdat de tijdgeest hiervoor stemde (o.a. in Florida).

 

2.       Hogere rente door hogere inflatieverwachtingen en afbouw QE. Voor het eerst in vele jaren is dat tegen de consensus in. In 2020 zagen we eerst een enorme daling van de inflatieverwachtingen en daarna een solide stijging van de inflatieverwachtingen. Deze is nog lang niet te hoog in de ogen van de centrale banken, maar een verdere stijging van de inflatieverwachtingen zal centrale banken minder scheutig maken met QE. Centrale banken zien een te sterke stijging van de huizenprijzen die men nog niet te erg vindt, maar men zal hier wel meer zorgen over gaan uiten in 2021 (=minder QE). De kapitaalmarkt vertaalde die hogere inflatieverwachtingen ongeveer een op een door in hogere lange rentes (=meer dan in vorige jaren, wellicht een trendbreuk). Het langetermijnverhaal voor inflatie wordt zwakker: de overheid moet langdurig belastingen verhogen, minder druk op prijzen door globalisering, hogere kosten voor gezondheidszorg, meer aanhouden voorraden (en ik mis vast nog wel wat). In 2020 daalde de inflatie door opnieuw meer kopen via internet, via afbraakaanbiedingen van getroffen sectoren (vliegtickets, hotelprijzen etc.). In 2021 komt een einde aan die afbraakprijzen en komen er herstelprijzen voor bepaalde sectoren die moesten inkrimpen door corona. Men zal extra willen betalen voor beleven, men zal de extra kosten ter bescherming tegen corona gaan betalen (bijvoorbeeld bij de kapper). Ook in 2021 zal men meer kopen via internet, maar niet zo veel meer dan gebeurde in 2020.

3.       Hogere rente door hogere termijnpremie. De negatieve termijnpremies (=je wordt gestraft voor het nemen van duratierisico) zullen verdwijnen. Negatieve rentes kwamen in kwade reuk te staan o.a. door m.i. overtuigende verhalen dat de zwakte van de banken in de EU vergeleken met de VS voor een groot deel kwam door de negatieve rente. En daardoor tegenvallende economische groei, tegenvallende kredietgroei bedrijven en gezinnen.. De FED maakte in 2020 plausibel dat er weinig kans is op langdurig negatieve rente in de VS. Het animo om lange duratie te kopen is daardoor verminderd. Je koopt eigenlijk alleen nog maar lange obligaties vanwege de beloning van het roll-down effect, maar dat kan ook door een minder lange duratie te kopen. Veranderingen in het Nederlandse pensioenstelsel zullen ook leiden tot minder matching van renterisico (met name voor jongeren). Samen met meer vertrouwen dat de FED de rente niet onder 0 brengt en de ECB niet onder -1% en dat het bankenstelsel overeind blijft (anders hulp fiscus en centrale bank zagen we in 2020) is dat reden om minder lange duratie aan te houden. Het is risico dat onvoldoende beloond wordt en dat zal men meer gaan oordelen. En dat is hogere termijnpremie en een hogere lange rente.

Voor de dollar heb ik niet zo’n sterke mening. Volgens de lange 7-jaar cyclus zitten we in de dalende fase, maar de euro moet ook zeer zwak zijn (Brexit is ernstig probleem, deglobalisering, EU raakt achterop). De daling van de dollar zou dus vooral tegenover de yuan, yen moeten gebeuren. Er is een goede kans dat grondstoffenprijzen verder gaan stijgen. Hogere olieprijzen, hogere prijzen voor metalen. Dit zou gunstig moeten zijn voor grondstoffenlanden, maar misschien is dit pas een verhaal voor 2022,2023.

  

Macro: ik zie te veel optimisme over herstel na corona. De benodigde sanering na een recessie is deze keer maar ten dele gebeurd. Schulden zijn te hoog. Door de lage rente bleef bijna alle schuld investment grade, maar dat verandert als de credit spreads stijgen (bijvoorbeeld door tsunami aan faillissementen of onverwacht slecht nieuws). Lagere investeringen in de olie- en gassector zit onvoldoende in de verwachtingen.

de week dat Tesla in de S&P500 kwam en corona weer eens toesloeg

 

Het is gebeurd: Tesla zit in de S&P500. Tegen een record koers. Nog eens 6% erbij afgelopen vrijdag. Met de grootste omzet ooit uit de beursgeschiedenis voor een aandeel is het tweede wonder volbracht, Tesla in de S&P500 en de indexfondsen bezitten het wonderaandeel nu allemaal, zij het niet tegen een erg lage prijs. (Het eerste wonder was dat vier kwartalen achter elkaar winst was gemaakt en opname in de S&P500 zo ongeveer onvermijdelijk werd. Na publicatie dat het echt ging gebeuren steeg Tesla nog eens 70%). Het marktcommentaar van de WSJ ging uitsluitend over Tesla https://www.wsj.com/articles/tesla-bulls-double-down-as-stock-reaches-new-heights-11608460200?mod=markets_lead_pos1 De shorts zijn er bijna uit gebrand, dat leverde dit jaar naar WSJ zegt, $39 miljard verlies op. Men heeft putopties voor een onderliggende waarde van $32 miljard melden zij op een totale onderliggende waarde van opties Tesla van ongeveer $500 miljard. Zoals Musk tegen grootaandeelhouder Baillie Gifford al tijden geleden zei, er is een kleine maar snel groeiende kans dat Tesla de meest waardevolle onderneming in de wereld wordt.  Er komen steeds meer verhalen van ineens gerenommeerde beursexperts die op 32-jarige leeftijd miljonair zijn geworden door huis en haard te beleggen in Tesla. In de WSJ staat het verhaal van iemand die via beleggen in aandelen Tesla verwacht jaren eerder met pensioen te kunnen gaan. Andere beursexperts zeggen dat ze begin december ingestapt zijn en lustig aan het bijkopen zijn. De mogelijkheden voor Tesla zijn eindeloos, het kan groeien zonder dat ooit de limiet bereikt kan worden, zo weet deze eveneens ongelooflijk gerenommeerde expert. De hele automarkt, de taximarkt, al het vervoer, het wordt straks allemaal geregeld en gedaan via Tesla (en enkele Chinese bedrijven die ook niet erg goedkoop lijken).  Tesla is sinds begin 2020 royaal zeven keer over de kop gegaan in koers. De beleggers die vroeger short zijn gegaan in Tesla (zo ongeveer het domste wat je in 2020 tot nu toe had kunnen doen) houden hun hart vast met wat er gaat gebeuren nu het wonderaandeel in de S&P500 zit en de indexfondsen gekocht hebben. Ooit krijgen ze gelijk, zonder twijfel koop je nu veel te duur, maar in een echte bubbel kan alles altijd nog veel duurder worden. Internetaandelen konden vanaf 2000 ongeveer 95% dalen gemiddeld. Wonderaandelen kunnen omlaag, net als bitcoins. Deze week ook al zo’n feest met all time highs.

In Nederland is Sinterklaas overleden (na een loopbaan van 25 jaar), corona werd hem fataal. Een slecht voorteken zegt men.

In de VS hebben de kiesmannen Biden gekozen, maar Trump blijft oproepen tot verzet tegen deze gotspe op 6 januari. En nog steeds gelooft bijna de helft van de kiezers dat er iets verkeerd is gegaan bij de verkiezingen. En zelfs ook enige democraten geloven dat de verkiezingen niet helemaal eerlijk gingen. Als je maar lang genoeg blijft roepen dat de verkiezingen frauduleus zijn, dan gaan bepaalde volksstammen dat steeds meer geloven. Trump heeft het maar druk met dat vechten tegen de nederlaag. Bestrijding van enorme cyberhacks, een compromis om tot extra fiscale stimulering te komen schieten erbij in. Misschien maar beter ook, de VS moeten mean and lean zijn, bestand tegen corona, cyberhacks en het gaat alleen maar om de rijkste 1% die voor de economische groei moeten zorgen. Overigens lijkt dat compromis in de VS er nu echt snel aan te komen. Weer iets minder dan om op te hopen.

Brexit gaat maar niet op een softe manier. Het visserijbeleid (0,1% BNP van het VK) blijft een vrijwel onmogelijke horde. Uiteraard wordt iets verzonnen dat op een deal lijkt.

Het coronanieuws verslechtert behoorlijk dramatisch nu in o.a. de VS, Duitsland, VK, Nederland, Oostenrijk, Zweden. IC’s overbezet. Ziekenhuizen lopen snel vol, overvol. Een nieuw soort extra besmettelijk virus in Engeland dat helaas ook al in Nederland is doorgedrongen (en misschien de plotselinge opleving van het aantal besmettingen deels verklaart).

 Het vaccin-nieuws is eigenlijk wat tegenvallend, nogal wat erg tegenvallend zelfs. Er zijn vaccins, maar voorlopig te weinig. Het duurt heel lang voordat meer dan de helft gevaccineerd zal zijn in het Westen. En werkt het wel voldoende tegen de nieuwe Engelse, meer besmettelijke variant? Voor de arme landen is grootschalige vaccinatie nog verder weg (maar de rijke landen kochten een snelle ontwikkeling van vaccins, zodat per saldo het niet zo veel extra slecht hoeft te zijn). corona blijft in heel 2021 een probleem en kan winter 2022 eventueel gemuteerd terugkomen.

De FED belooft stevig door te gaan met QE en de ECB ook, maar voorlopig niet extra. De FED verhoogde de verwachtingen voor groei en inflatie, dus minder QE dreigt. Verhoging van de rente lijkt onwaarschijnlijk voor 2023-2024. Maar het kan wel als groei en vooral inflatie fors hoger uitvallen. De QE vangt de stijging van het overheidstekort niet helemaal meer op, wel enigszins de groei van de hypotheken.

Langzaam begint de groei in de VS weer af te brokkelen. Niet zo erg als in Europa. China gaat beter, maar de yuan lijkt niet nog sterker te worden: 6,50 tegen de dollar vindt China kennelijk wel sterk genoeg.

Ondertussen gaan de beurzen omhoog onder de hoop van de vaccins, de hulp van centrale banken, kopende particulieren die geld overhouden, FOMO, TINA en momentum. Niet erg onbeheerst omhoog, maar toch omhoog.

en weer volop positieve beursverhalen bij Covid-drama

 

Musk zei een tijd geleden al dat hij Tesla eigenlijk te duur vindt, maar sindsdien is de koers nog eens verviervoudigd.

Bitcoin heeft eindelijk de horde $20.000 genomen en een verdere rit omhoog ligt voor de hand (stop loss 18.000 lees ik). Bitcoins zijn nog steeds zo’n 200 keer minder waard dan aandelen en dat is volgens de fans raar, want aandelen kunnen worden bijgedrukt. Ook de goudvoorraden zijn zo’n 14 keer meer waard dan bitcoins en dat is helemaal raar, want waarom zou je voor zoiets ouderwets, the barbaric reliq in de moderne tijd nog een cent over hebben.

 

De FED gaat minder haar best doen dan gehoopt. $80 miljard per maand staatsleningen kopen en $40 miljard hypotheken. Niet meer en dat is dus minder dan de groei van de staatsschuld. Door de waardedaling van de dollar is er geen voldoende automatische aankoop van staatsleningen meer. De FED kwam niet met een operatie twist zoals men hoopte: nee, geen twist in de aankopen richting langere looptijden. Desalniettemin stegen de aandelenkoersen en was men toch weer blij: the only way is up.

Er worden ijverig verhalen neer gepend dat beleggers weinig cash aanhouden in de VS en uitzonderlijk veel overwogen aandelen zijn. 

Dat moet dan weer ingaan tegen al die nieuwe beleggers die pas sinds kort zorgen voor nieuwe netto instroom in aandelen ETF’s. Ook kopen kleine particulieren steeds meer call opties en zo lang ze dat vol houden moeten de koersen wel haast omhoog. De historie leert echter dat de particulier dit niet lang volhoudt en op het toppunt extreem vol opties zit. Maar die verhalen dat er zo veel of weinig cash aan de zijlijn is, of dat men zo overwogen aandelen zit, waren in het verleden niet zo betrouwbare voorspellingen dat beurzen omhoog of omlaag moesten. Ja uiteindelijk gebeurt het natuurlijk wel, op termijn gaan koersen altijd wel eens duidelijk omhoog of omlaag. Extreem pessimisme is naar mijn ervaring een betere voorspeller van een goede beurs dan extreem optimisme voor een slechte beurs. Maar let wel: er zijn meestal goede fundamentele redenen waarom men optimistisch of pessimistisch is en daarom voorspelt het lang niet altijd goed een contraire beweging.

De astronomen onder ons gaan uitleggen dat het allemaal aan Jupiter en Saturnus ligt, nu ze op één lijn staan. Of dat goed of slecht is, weet men nu nog niet, maar straks zal men zeggen dat het goed of slecht was.

Beurzen stijgen voortdurend op de hoop van fiscale stimulering in de VS. De bedragen van stimulering worden steeds lager, maar daardoor wordt de hoop steeds meer gegrond. Hij komt er en dan is er weer iets minder te hopen. Dat geldt niet voor Brexit. Daar blijft men nog jaren onderhandelen en de voorwaarden worden dan steeds beter. Hier is dus nog jaren hoop op een beter resultaat. De realiteit is niet zo best, maar de hoop is geweldig.

Net als bij de vaccins. Ze zijn er te weinig, er zijn akelige allergiereacties en voor eind 2021 zal men geen 70-80% vaccinatiegraad bereiken (dan herd immunity hopelijk). Daarna gaat alles beter en daar kan men op hopen. Gegronde hoop, maar steeds verder weg. Covid 20-21-22 dreigt ondertussen. Er is uiteraard gegronde hoop dat daar goede vaccins voor komen en snel. Dat levert weer geweldige hoop op, met name van extra stimulering. Net als bij bitcoins hoeven aandelen dan helemaal geen inkomen meer te produceren om tot stratosferische hoogten te stijgen. Waarom zou Tesla niet meer waard kunnen worden dan bijna alle andere aandelen bij elkaar in de wereld? Idem voor Amazon? Nou waarom niet? Leg dat eens uit als iedereen maar door blijft kopen. En als particulieren dat niet doen, dan moeten centrale banken dat doen, anders gaan aandelenkoersen achteruit en dat kunnen we niet hebben in coronatijden. Uiteindelijk moeten we immers, zo lees ik in steeds meer analyses,  van de FED naar een maatschappij toe waar alle bezit in handen is van de rijkste 1%, die maar weigert Tesla te verkopen en bitcoins bijkoopt. N.B. in deze analyses stelt men voor de naam Tesla te veranderen in Tulips. Snowflake, ook zo’n wonder aandeel. De (van Nederlandse komaf) CEO doet het zo goed dat hij $95 miljoen aandelen krijgt. Per maand. Ik weet natuurlijk niet of dat luttele bedragje genoeg voor hem is om zijn tot op heden goede werk voor Snowflake voort te zetten.

 

bull en bear case aandelen

 

de bull case voor aandelen

Er zijn een heleboel redenen waarom aandelen aan zo’n mooie opmars bezig zijn en de meeste van die redenen gaan niet meteen weg.

Het belangrijkste is de zee aan geld die de centrale banken aan het creëren zijn. Geldgroei is bijzonder sterk en op korte termijn gaan de centrale banken door met QE en andere praktijken die zo rampzalig zijn voor pensioenfondsen in Nederland. De korte rente zal daardoor nauwelijks veranderen en de lange slechts met de stijging van de inflatieverwachtingen en hogere geëiste termijnpremies. Het bedrijfsleven staat bol van de cash en lost leningen met hoge rente af.  

Centrale banken zorgen voor een nijpende schaarste aan staatsleningen en beleggers moeten uit ellende andere zaken kopen zoals high yield en aandelen.

Daaraan gerelateerd is er de wall of worry, de hoop op stimulering, betere tijden. FOMO. TINA. Dit verhaal blijft nog geruime tijd.

 Door het vaccin komt er economisch herstel omdat diverse sectoren weer opengaan. Nog even een of twee slechte kwartalen en daarna herstel. Daardoor ontstaat een nieuwe opgaande economische cyclus. In het begin van de cyclus is er een sterke verbetering van de winstmarge en inhaalvraag waardoor omzetten meevallen. Men wordt optimistischer en minder risicomijdend. Herstel uit een recessie gaat daarom vrijwel altijd gepaard met een flinke periode van stijgende beurskoersen met af en toe een niet al te erge correctie.

Chart technisch zien de beursgrafieken er bijzonder degelijk uit. Het herstel wordt nu breed gedragen, maar is nog niet zodanig breed geworden als je ziet bij een beurstop. 

Nog wat te gaan dus.

Vergeleken met de rente zijn aandelen nog steeds niet duur genoeg (PE van 27 naar 31, let wel door Tesla wordt het al 29).

En niet te vergeten: China. Daar gaat het goed. de yuan is ijzersterk en dat neemt de hele wereld mee naar boven tegenwoordig. Zo lang als de yuan sterk is, lijken de bulls de beste papieren te hebben (totdat er iets onverwachts slechts gebeurt).

De bear

De waarderingen zijn extreem geworden op alleen die na waarbij men alleen kijkt naar de lage rente. Waarderingen zijn zelden zo hoog dat het de aanleiding vormt voor een bear markt. Maar het maakt beurzen kwetsbaar en de vergelijkingen met 1999/2000 en 1987 dringen zich op. De sterkste correlatie is met 1980/1981, alhoewel die correlatie zoals zo vaak even plotseling kan wegvallen als deze is gekomen. 

Maar het verhaal van 1981 kan in eigentijds jasje opdoemen in 2021. In 1980 stegen de koersen flink, terwijl het met de economische fundamentals helemaal niet goed ging. Men kwam uit de recessie, maar in 1981 kwam die recessie terug: we kregen een W-recessie. Inflatie was uit de hand gelopen en moest via draconische renteverhogingen bedwongen worden en dat zorgde voor een nieuwe diepe recessie. Een W-recessie, niet veroorzaakt door renteverhogingen maar door andere tegenvallers kan in 2021 ook. De schade door corona in 2021 is groot en nu veel minder gecompenseerd door fiscus (dit zit onvoldoende in de winstverwachtingen), terwijl centrale banken niet nog royaler worden. Er is een uitgestelde sanering van zombiebedrijven, minder vertrouwen in vastgoed (vooral commercieel maar ook voor appartementen in dure steden, overheden/ centrale banken maken zich zorgen over huizenbubbel), zorgen over hogere belastingen, delen van bedrijfsleven die minder gaan investeren zoals olie- en gassector, zorgen over onvoldoende pensioen door lage rente, hogere ziektekosten, oplaaiende handelsoorlogen, snel verder wegvallend vertrouwen midden- en kleinbedrijf onder Biden (NFIB daalt al hard), veel minder vertrouwen Trump-stemmers, minder vertrouwen stedelingen, etc. Er komt iets onverwachts dat erg gaat tegenvallen.

 Beurzen verdisconteren op het ogenblik een strakblauwe hemel. Er is euforie. Niets is meer erg, alles wordt positief uitgelegd.

(noot PV: de hond links kan veel harder bijten dan dat kartonnen ding rechts)

Er is consensus dat 2021 een goed beursjaar wordt. Men zit meer dan normaal overwogen aandelen. In dat soort tijden liggen tegenvallers voor de hand. Er komt waarschijnlijk geen W-recessie, maar economische groei voor 2021 wordt denk ik te hoog ingeschat. De kans op een W-recessie zal hoger worden ingeschat, misschien pas beginnend in 2022.

Centrale banken zorgen voor heel veel liquiditeit, maar het lijkt erop dat ze iets minder hun best gaan doen. Iets minder QE is al dodelijk voor aandelenmarkten bij de huidige ongekende overheidstekorten en overspannen vraag naar hypotheken.

Beleggers hebben weinig cash op het ogenblik. In januari komt er een rebalancing van pensioenfondsen uit aandelen naar vastrentend en andere beleggingen (misschien zelfs bitcoins). Deze rebalancing is volgens de berekeningen van de effectenhuizen deze keer uitzonderlijk groot.    

Dan is er de waanzin van Tesla dat 50% steeg vanwege opname in de S&P500, toch geen reden waarom Tesla fundamenteel een cent meer waard zou moeten zijn. Het trekt geld weg uit andere beleggingen dan Tesla. De waanzin van IPO’s die veel geld wegtrekken uit andere aandelen. De idiote hoeveelheid calls die gekocht zijn en waar in ieder geval de tijdwaarde van gaat wegtikken. Een en ander kan de volatiliteit plotseling omhoog doen gaan met een correctie of erger (flash crash à la 1987) als gevolg.

Het kopen gebeurt nu vooral door wilde millennials via calls en via institutionele beleggers die slaaf zijn van indexering via marktindexen. Dat heb ik al de nodige keren zwaar mis zien gaan. Dat kan nog een paar jaar duren, maar wie in 1998 uit aandelen stapte (en niet instapte voor 2003) deed het goed ondanks de grote stijging daarna tot 2000.  In 2008 leek de FED de zaakjes onder controle te krijgen via behoorlijke verruiming, maar nee dus. 1987, het leek echt alleen maar omhoog te kunnen. Er zijn natuurlijk meer tegenvoorbeelden dat het wel goed gaat, want op lange termijn stijgen aandelen zo ongeveer altijd. Soms is veel geduld nodig, zo heeft de AEX nog steeds niet de 705 van 2000 aangetikt en de Japanse Nikkei niet de 40.000 van 1990 of duurde het tot in de jaren 80 voor de Dow Jones weer op de reële niveaus van 1929 kwam. Dividenden moesten voor de goede opbrengsten zorgen. The only way is up, but not everywhere and always.

overpeinzing

 

Een verbazende bull markt. Het lijkt wel een beetje op de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het is overduidelijk dat veel aandelen evident veel te duur zijn. Tesla is 50% gestegen sinds men aankondigde Tesla in de S&P500 te stoppen. De indexfondsen moeten nu rond 21 december 17% van de aandelen Tesla kopen. Een mega-operatie. Geen geheim en zo ongeveer iedereen had hetzelfde idee: eerst nog even wat aandelen Tesla inslaan, of nog beter: call opties (wel een beetje prijzig). En uiteraard, het is ontzettend eenvoudig om op tijd winst te nemen, vooral niet te vroeg doen bij tesla, het is maar tien keer te duur ongeveer. Maar op 5 keer te duur kon het nog verdubbelen. Niet te vroeg somber worden.  Verder ligt het geld op straat via meedoen met IPO’s. Airbnb, DoorDash bemachtigen en je liep binnen. +86% of nog meer, terwijl de IPO prijs al prijzig was. Er wordt natuurlijk geen winst gemaakt bij Airbnb in deze tijden, maar je koopt een droom en die is meer waard dan een keten als Hilton of Marriott. Meestal is dat maar tijdelijk, maar nu is dat even zo. Eind jaren 90 was het even nog gekker, maar niet veel gekker.

 We weten allemaal wel dat aandelen als Tesla te duur zijn, maar we vinden echt dat aandelen nog (p)rijziger moeten worden. Het is consensus zelfs dat 2021 een goed beursjaar wordt. Als je zo’n briljante beursvisie hebt, krijg je soms zelfs een prijs voor de beste, degelijkst doortimmerde visie.

Republikeinen weten echt wel dat volgens de regels Biden gewonnen heeft, maar laten we maar net doen of Trump oneerlijk verloren heeft. Iets anders zeggen is gevaarlijk, iets als FOMO bij aandelen, fear of missing de gunsten van de dictator. Hij heeft natuurlijk ook gewonnen, alleen de cijfers zijn anders. Het is immers ondenkbaar dat echte Amerikanen op een demente kandidaat zouden stemmen die onder curatele staat van marxistische liberals. Dat doen alleen maar die rare oelewappers uit New York en dat soort steden. Russ Limbaugh zei al, wat hebben we met dat soort oelewappers in New York gemeen met die rare denkbeelden. Het is tijd dus om Amerika op te splitsen in ontaarde kustgebieden en de Confederated States. Niet voor niets lijkt er een volksverhuizing op til van Californië naar Austin Texas. Gooi maar een dart pijltje op de kaart van Amerika. 80% kans dat die in een kiesdistrict is terechtgekomen dat in grote meerderheid op Trump stemde (Trump won 80% van de kiesdistricten, maar slechts 5 van de grootste 100). Hele volksstammen horen alleen maar via hun media wat ze willen horen en dat geloven ze dus uiteraard.

Bij beleggen gaat dat ook zo. Veel mensen willen alleen maar lezen dat ze gelijk hebben en dat de koersen gaan instorten. Maar het omgekeerde gebeurt vaker, beleggers willen nu eenmaal beleggen, kopen. Steeds meer mensen à la eind jaren 90 worden erin bevestigd dat de optimisten gelijk hebben, de jongeren die pas beleggen en die begrijpen hoe jongeren meegesleurd worden in droomverhalen. De winner takes all, winst maken hoeft toch niet, dat komt later wel.

 

 

goed nieuws is goed nieuws, slecht nieuws is heel goed nieuws= the only way is up (tot…?)

 

Een groeiend aantal mensen is bezorgd aan het raken over zo veel euforie op de beurzen maar koopt toch maar bij. Want beurzen stijgen op goed nieuws en slecht nieuws. Vooral op slecht nieuws en dat is gelukkig in ruime mate voorhanden [=oneindige extra monetaire verruiming noodzakelijk]. Een groeiend aantal coronabesmettingen/ record aantallen patiënten in het ziekenhuis, afnemende fiscale stimulering, de terugkeer van secular stagnation onder Biden, Brexit, de W-recessie in Europa, doorgaande handelsoorlogen met China.

Bijna niemand had voorspeld dat de beurzen zo veel zouden gaan stijgen na maart. Men krijgt het niet goed meer uitgelegd anders dan met er is te veel geld, geschapen door de centrale banken. En kopen call opties.

De stijging is nu al zo volhardend dat haast niemand meer durft te zeggen dat je aandelen moet gaan verkopen, want de trend is omhoog en obligaties is helemaal niks. Goud is ook niks vergeleken met cryptomunten. De dollar is zwak en dat wordt alom geweldig gevonden. Vooral zo lang de yuan stijgt en die alles mee naar boven neemt, vooral grondstoffen (ex olie).

Alom roept men dat men dat men de markt niet moet timen, maar je moet gewoon bijkopen. Ja, het kan omlaag, maar Fear Of Missing Out is een te groot risico. There is no alternative.

Millennials kopen massaler dan ooit call opties en dat neutraliseerde met gemak de gevreesde beperkte rebalancings van begin december uit aandelen naar obligaties door institutionele beleggers. In december stelt dat meestal weinig voor, want de boeken moeten dicht voor eind december en te laat het jaarverslag af is een doodzonde.

Beursexperts voelen zich een beetje dom, net als eind jaren negentig en 1987. Ze hadden de kracht achter de markt niet gezien, in ieder geval onderschat (net zoals ik). De stijging duurde zo lang dat de reputatie van alle pessimisten aan gort ging, oneervol ontslagen, vervroegd met pensioen van water en brood.

En de krachten zijn weer op gang gekomen om dat in te peperen: wat een domoren allemaal, ze weten helemaal niets, je moet er niet naar luisteren. Zoals de Japanse effectenhuizen in de jaren tachtig al zeiden: always buy, never sell  [en iets beters kon je haast niet doen met Japanse aandelen in de jaren 80]. TINA, voorkom FOMO. Zit volgeladen met aandelen, beter nog met call opties en tig maal geleveragede te dure derivaten.

De credit spreads zijn de canary in the coal mine en dat geeft aan dat alles veilig wordt beoordeeld: vrijwel of helemaal record lage credit spreads. Alleen de bankaandelen staan zo laag, dat geeft aan dat beleggers toch wel kredietrisico voor banken zien. Maar obligaties van bedrijfsleningen lijken 100% veilig. Ja, na een recessie gaat er wel eens een bedrijf failliet, maar deze keer lijkt dat haast niet te gebeuren en de FED koopt dan toch alle bedrijfsobligaties. Of niet.

Tja, wat kan er fout gaan?

Niets, helemaal niets, maar dan ook echt helemaal niets, want de rente van centrale banken blijft gegarandeerd 0 of nog lager, zo is de algemene stellingname. Bij elke 10% daling van de beurzen, hooguit 15% moet de FED ingrijpen met extra stimulering.

Winsten gaan prachtig verder stijgen als het vaccin in voldoende mate is ingespoten. Iedereen gaat weer met geld smijten als hij weer kan beleven, op vakantie gaan, de disco in etc.

Of toch niet?

Er zijn toch wel wat wolkjes.

De winsten in 2020 zijn verbazend goed blijven liggen. Dat heeft maar één reden: ongekende subsidiëring van de fiscus. Als die subsidiëring flink afneemt, dan verdwijnt dat: de winst- keizer heeft geen kleren. Klimaatregulering komt terug. Belastingen moeten omhoog, zij het voorlopig maar mondjesmaat. Voor republikeinse senatoren is het een halszaak dat het de kiezer duidelijk gemaakt moet worden dat ze een fatale vergissing hebben begaan door Trump weg te stemmen: dat gaat via herinvoering van fiscale kuisheid, geen geld voor marxistische hobby’s. D.w.z. secular stagnation. Deglobalisering maakt het nodig veel meer voorraden aan te leggen, hindert de export en dat is allemaal slecht voor de winstmarge [en inkoop eigen aandelen]. Minimumlonen dreigen te stijgen, want dat is de wil van Florida en die kan beslist niet genegeerd worden: niet goed voor winstmarge.

Het verhaal van Alhambra There Have Actually Been Some Jobs Saved, Only In Place of Recovery – Alhambra Investments (alhambrapartners.com) hoe de winsten in 2020 afhingen van subsidie was een eye-opener voor me. Op eigen kracht zijn die winsten door de grond gegaan zoals gebruikelijk bij een recessie.

De andere eye-opener van de week was hoe enorm de schulden in de wereld in 2020 gestegen zijn: niet veel, niet heel erg veel, maar niet te geloven zo enorm veel. Daar is maar weinig groei mee gekocht, sterker nog, daarmee is de krimp alleen maar flink afgeremd. Alom doet men maar alsof flink gegroeide schulden helemaal geen probleem is (want rente 0). Maar dat is het wel. Vooral als de centrale banken ook maar iets gas terugnemen, dan wordt het moeilijk die uitdijende schuldenmassa te laten opkopen in de kapitaalmarkt. Dat zal wel gaan, maar natuurlijk niet tegen de lagere rente die men alom verwacht omdat de schulden te groot zijn. Te veel aanbod en dat zou leiden tot hogere obligatieprijzen. Een merkwaardige nieuwe economische theorie die alom omarmd wordt. De rente is op een permanent laag niveau gekomen zou Fisher zeggen als hij nu zou leven in navolging van wat hij in 1929 zei over aandelen maar dan omgekeerd.

Huizenprijzen stijgen door het dak dankzij dalende hypotheekrente. En niemand die denkt dat centrale banken hier ook maar ooit een nachtje wakker van gaan liggen. Of misschien toch wel in 2021 al.

In de VS zijn de ingeprijsde inflatieverwachtingen zeer hardnekkig aan het stijgen. Voorlopig mag dat van de FED, maar ergens (ik denk bij 2,4%) zal de FED zeggen dat het mooi is geweest en QE de andere kant op moet: balansverkorting van de FED. Ja, korte rente blijft nog even 0, maar men gaat weer risico’s zien met lange looptijden, met credits. Wie weet dat aandelen dan wel 5% gaan dalen. Wie weet nog meer.

Wie weet al op 21 december als Tesla in de S&P500 komt. Of op 23 december wat een mooie dag lijkt volgens de sterrenwichelaars. Jupiter en Saturnus op een lijn, wat een feest.

Ondertussen zijn aandelen helemaal niet zo goedkoop, helemaal niet om van te watertanden. Ach, zegt de optimist, dat kan nog jaren zo blijven, kijk maar na de irrational exuberance van Greenspan december 1996, je moest pas maart 2000 inpakken. Nog drie jaar te gaan. Of is het nu toch eerder 1987. Of 1973.

de tactiek van de verschroeide aarde, we worden allemaal deplorables

 We zien ineens politici die tegen beter weten in hun land naar de afrond willen leiden. We zien Trump die rare dingen doet zoals Biden extreem hinderen bij het vormen van een nieuwe regering, onverantwoord veel troepen terugtrekken uit Afghanistan, helemaal niets meer doet aan coronamaatregelen, oproepen tot niet accepteren van de verkiezingsuitslag, een minister Mnuchin die speciale kredietconstructies voor noodlijdend bedrijfsleven plotseling stopt per 31 december, een congres dat maar niet tot een nieuwe stimulering komt terwijl 31 december heel veel uitkeringen stoppen (een fiscal cliff lijkt onafwendbaar).

We zien Johnson in het VK die steeds meer onafwendbaar op een harde Brexit aanstuurt, Hongarije en Polen die de begroting van de EU blokkeren vanwege minimale eisen aan de rechtsstaat zoals aangegeven door het Europese parlement (en de vrekkige vier, Nederland krijgt weer de schuld zo lijkt het).

En wat een heet baantje, het verdedigen van Trump. Onder de hete lampen van de tv-opname. De haarverf van die arme Giuliani, toch ooit de meest bewonderde burgemeester van New York na 9/11, liep uit bij de toelichting van hun strategie om de grootschalige verkiezingsfraude in de ogen van Trump en vele van zijn aanhangers aan te tonen. Maar Giuliani wordt er goed voor betaald, $20.000 per dag wilde hij hebben. Na zijn melt down (al gaande sinds 9/11) werd bekend dat zijn zoon was besmet met corona., net als zoon junior van the Donald.

Vermoedelijke moordenaar Nicky Verstappen na 22 jaar eindelijk veroordeeld via schakelbewijs. Zo pakte hij andere jongetjes aan in die tijd en zo moet hij het ook bij Nicky gedaan hebben. Geen echt bewijs, maar hij heeft zich overduidelijk vergrepen aan de jongen die zijn aandacht trok (en dat kon eigenlijk alleen levend) en toen hij wegging van de onheilsplek was de jongen dood.

Schakelbewijs. zo werkt Trump ook: promises made, promises kept. Iedereen van 2016 stemde dus weer op hem in 2020. Plus mensen die het toen vergeten waren. Hij heeft dus volgens schakelbewijs gewonnen, onomstotelijk, maar er moet nog wel wat voor geprocedeerd worden. Het is duidelijk dat de verkiezingen opnieuw gehouden moeten worden, zodat men alsnog op de juiste partij kan stemmen. 75% van de republikeinen denkt dat de verkiezingen gestolen zijn door Biden en kameraad Harris. Dat de verkiezing gestolen is staat als een huis als alternatief feit.

We hebben nieuwe deplorables in Nederland: Jip en Janneke die dermate populistisch discriminerende rolbevestigende toon uitslaan zoals in de jaren 50 gebruikelijk dat niet meer kan anno 2020.

De toeslagenaffaire in Nederland waarbij mensen met buitenlandse achternaam zwaar achtervolgd werden vanwege achteraf terecht toegekende subsidies toch zware boetes onterecht kregen: alle betrokken ambtenaren zeiden in de parlementaire enquête deze week hetzelfde wir haben es nicht gewust. We wisten het wel, maar deden net alsof het niet hun zaak was. Een ongeluk in slow motion. zo is de wet, het is onze schuld niet. we zagen het fout gaan, maar zo was de wet immers. Befehl ist Befehl. 

WSJ editorial: waarom de democraten bijna de meerderheid in het congres verloren: door hun te socialistische politieke standpunten

 

https://www.wsj.com/articles/why-democrats-nearly-lost-the-house-11605482291?

 

De verkiezingen in de VS pakten veel minder goed uit voor de democraten dan gedacht. Ja, Biden won, maar de republikeinen wonnen zetels in het congres en verloren maar een zetel in de senaat (voorlopig) en dat terwijl er veel meer zetels van republikeinen op het spel stonden voor beide kamers dan van democraten.

De democratische partij is fors naar links opgeschoven na 2018 en kreeg dat flink ingewreven met het verwijt dat ze een socialistische bijna marxistische partij waren geworden die de oren lieten hangen naar Black Lives Matter/ defunding the police en peperdure klimaatcrisisprogramma’s met stoppen van fossiele brandstoffen op termijn, stoppen met fracking etc. Dat kostte behoorlijk veel stemmen.

De kiezer heeft gezegd dat ze in meerderheid nog niet toe zijn aan de omarming van dit soort standpunten. In dat perspectief heeft de democratische partij wijs gekozen om Biden naar voren te schuiven en niet iemand die meer op de linkervleugel stond. Biden bleek als mens populairder dan verwacht, niemand had echt iets tegen hem (wat bij Hillary heel anders was). Biden heeft het beter gedaan dan de democraten in congres en senaat. Minder goed dan de polls aangaven, maar niet zo heel veel minder als alle stemmen in Californië eindelijk zijn geteld: Biden wint dan de ‘popular vote’ met ongeveer 7 miljoen stemmen. Biden heeft zwart electoraat op de been gekregen (en won daarmee Georgia) en bleek populair in Pennsylvania, Michigan en Wisconsin.

Verbazend is dat het kwartje bij de klimaatcrisis nog steeds niet helemaal is gevallen bij een meerderheid van de Amerikaanse kiezers.

Black Lives Matter is ontaard in veel te extreme standpunten (zoals defunding the police in plaats van politie extra opleiden om minder te discrimineren zoals Biden wil) in veel Amerikaanse ogen.

Biden heeft daarmee geen mandaat gekregen om het wensenlijstje van de linkervleugel van de partij te gaan uitvoeren. Hij kan slechts regeren via moeilijke compromissen met republikeinen en die linkervleugel van de democraten. Daar zijn de nodige mogelijkheden voor, omdat Trump in diverse gevallen te extreem populistische standpunten innam. https://www.wsj.com/articles/where-biden-and-mcconnell-can-agree-11605031093? (Galston van de Wall Street Journal ziet mogelijkheden voor steun beide partijen aan meer testen voor Covid-19, extra coronasteun voor midden- en kleinbedrijf, scholen, legaal maken van dreamers (jongeren die op heel jonge leeftijd door hun ouders van buiten de VS naar de VS gesleept zijn en er nu bijna heel hun leven wonen), enige steun aan budget van staten, enige extra steun voor werklozen, beter internet voor platteland, zelfs hogere minimumlonen)

Biden zal moeten gaan werken aan verbetering infrastructuur en opknappen achterstandswijken. Dat moet ook in de nodige gevallen in de smaak kunnen vallen bij republikeinen. Natuurlijk moet hij zich weer aansluiten bij het klimaatverdrag van Parijs, maar hij heeft verrassend weinig mandaat voor veel groene investeringen. Een deel zal gelukkig van zelf gaan omdat alternatieve energie steeds goedkoper wordt, technologie met batterijen etc. veel vooruitgang boekt, investering in isolatie van huizen redelijk rendabel is. Dreamers moeten in de VS kunnen blijven en blijven doorwerken, dat moet toch echt kunnen lukken.

Er moet veel extra geld komen voor staten met grote overheidstekorten (op straffe van veel ontslag van ambtenaren en minder overheidsuitgaven). Republikeinen zijn mordicus tegen geld geven aan vooral bijna failliete democratische staten. Dat zal dan denk ik afgeruild moeten worden tegen bijvoorbeeld geen verhoging belastingen van de rijken van betekenis (er zijn wel heel wat belasting loopholes te sluiten voor bijvoorbeeld inkomsten hedge fund managers, lieden als Trump etc., ik zie wel iets in een soort minimumbelasting % voor de superrijken na hun legale belastingontwijking).

 

mogelijk vaccin bij -70 graden, geen onlusten Amerika, geen extra fiscale stimulering, explosieve stijging coronabesmettingen= enorme instroom gelden voor beurs en bitcoin= all time highs voor Amerikaanse beurzen

 

En plotseling werd er gerapporteerd door Pfizer dat hun vaccin 90% werkzaam was geweest. Beter dan verwacht, maar eigenlijk toch niet zo verrassend dat er vaccins werkzaam zouden zijn. Dat bewaren bij -70 graden is overigens wel een probleem in heel wat landen. Toch reageerden de beurzen er enorm op. Aandelen die zwaar geleden hadden onder corona veerden soms tientallen procenten omhoog en aandelen die geprofiteerd hadden, kregen het plotseling even zwaar te verduren. Buy the dip. Eerst de grote achterblijvers na corona, daarna de dalers bij technologie deze week.

Men zag een enorme instroom van vooral institutionele gelden en dat betekent meestal nog meer koersstijging in de maak. Niet altijd (bijvoorbeeld 2007). Er is weer euforie, maar de euforie kan nog groter worden (of omslaan in doffe ellende, als men ook in de VS moederziel alleen onder de kerstboom moet gaan zitten in strenge lockdowns in de meeste staten, al is dat nog zo uitgesloten door Trump, maar kerstmis wordt dit jaar gestolen door het coronamonster).

Het economische plaatje is de afgelopen weken danig verslechterd. Door corona komen er weer lockdowns in meer of minder erge mate. Zelfs in de VS neemt men weer strengere maatregelen. Ik dacht dat die 700 extra doden door de enorme massa’s op de been gebracht door verkiezingsrally’s van Trump overdreven waren, maar nu lijkt het eerder een onderschatting. Het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen in de VS is nu een record 70.000 maar gaat volgens de modellen naar 95.000 over acht dagen (=gegarandeerd meer coronamaatregelen). Het aantal besmettingen stijgt exponentieel in de VS en het koudere weer + aanmoedigingen van Trump tot zorgeloos gedrag wijzen op verdere stijging op korte termijn.

Europa lijkt in het vierde kwartaal zo’n 2-3% te kunnen krimpen vanwege lockdowns, terwijl in de VS de groei net positief lijkt te blijven (consensus over groei valt nog steeds als een baksteen), maar als de exponentiële stijging van besmettingen niet binnen drie weken stopt en de republikeinen niet verder willen stimuleren, dan kan de economie ook in de VS weer krimpen in het vierde kwartaal 2020 en eerste kwartaal 2021.

De huidige economische indicatoren voor de VS zijn overigens nog steeds goed, zowel voor de arbeidsmarkt, huizenmarkt, industrie als detailhandelsverkopen. Het vertrouwen van de consument is harder aan het dalen dan verwacht. Het vertrouwen van midden – en kleinbedrijf (NFIB) is nog maar nauwelijks omlaag (wel minder animo om mensen in dienst te nemen), maar volgende maand verwacht ik een flinke val door de overwinning van Biden en de verergerende lockdowns.

In de VS blijken de republikeinen na de verkiezingen nog minder te porren voor extra stimulering. De kiezer heeft op de verkeerde presidentskandidaat gestemd en dat mag niet beloond worden. Er dreigt een fiscal cliff voor steuntrekkers na 31 december en dat werpt de schaduwen vooruit voor hun kerstaankopen. De mensen die financieel niet geraakt worden door corona lijken echter meer kerstaankopen te gaan doen. Corona zal uiteindelijk ergens in 2020 extra steunmaatregelen in de VS forceren, maar de knip gaat net als altijd flink op slot na verkiezingen als het aan republikeinen ligt.

Omdat Trump zijn nederlaag niet toegaf, waren er vrijwel geen onlusten van zijn aanhangers om de boel af te breken vanwege de daardoor onzeker lijkende nederlaag van Trump. In hun ogen zijn de verkiezingen gestolen en wel op zo’n vernuftige wijze dat het haast niet aan te tonen is. Ondenkbaar dat mensen die in 2016 op Trump stemden na zijn belastingverlagingen, deregulering, aanpak van China dat in 2020 niet gedaan zouden hebben. Het zijn de miljoenen stembiljetten aan nieuwe stemmers die tot bedenkelijke stemmen op Biden leidden aldus doorgewinterde Trump-aanhangers.

 In de VS is de rente hardnekkig aan het stijgen. De inflatieverwachtingen lopen op en de termijnpremies ook. Een vaccin gaat zorgen voor minder noodzaak tot QE, zo denkt men. Wie in enorme stijging van coronabesmettingen gelooft, ziet flinke daling van de rente in de VS. Bitcoins zijn zeer populair en worden steeds serieuzer genomen door beleggers. Goud lijdt onder de hogere rentes en de populariteit van bitcoins en andere cypto-munten (zelfs de ECB denkt er serieus over).

De groei in de EU was 12,7% in het derde kwartaal en de groei in Nederland bleef daar 5% bij achter (en toch was men euforisch over de cijfers in Nederland). Als je de eerste drie kwartalen samen neemt, dan valt de krimp in Nederland ruim 1% minder uit dan het Europese gemiddelde.

 

omhoog afgelopen week, we gingen van onder naar boven in het zijwaartse koerskanaal

 Na een overdreven daling twee weken geleden een overdreven stijging afgelopen week. Waarom allemaal, is nog moeilijker dan normaal uit te leggen. De beurs steeg en de rente daalde, dat zijn we niet meer gewend. De VIX ging flink omlaag, minder onzekerheid aangevend en dat is als vanouds goed voor de aandelenkoersen.

Biden wint, moeilijk te accepteren voor de stemmers op Trump. De stedelingen  vermorzelen weer eens de mores van de niet stedelingen [=individuen, maar platteland is niet macht werknemer maar is niet-kosmopoliet, een soort deplorable]

Wie in 2016 op Trump stemde zal bijna altijd denken dat hij aan hun verwachtingen ruim heeft voldaan. Ja, hij is lomp, maar hij kreeg wel voor elkaar wat hij beloofde. Daarom is het voor hun moeilijk te geloven dat Trump, het archetype van de winnaar, verloren kan hebben.

Toch kregen we tot op heden niet de gewelddadigheden waarvoor gevreesd werd en waartoe opgeroepen werd door o.a. Donald junior.

Vrouwen stemden niet zo overweldigend op sleepy Joe als was gepeild in de polls. Ze werden omgepraat door hun man en de buren: ja, Trump was lomp, maar hij stond voor de belangen van de niet-stedelingen. Veel minder relatieproblemen dan ik had gevreesd.

Wat leerden we nog meer. Hispanics zijn voor Biden, maar Latino’s zijn tegen comrade Harris. Latino’s is kennelijk anders dan Hispanics.

Corona, steeds minder onder controle in het Westen. In Europa gaat het langzaam minder rampzalig, in de VS is er een heel brede derde golf aan het ontstaan, veel breder dan de eerste en tweede golf van besmettingen. En het vaccin heeft flinke vertraging opgelopen. Waarschijnlijk geen degelijk goedgekeurd vaccin voor kerstmis, veel later dan beloofd door Trump.

Dan de economische cijfers van afgelopen week. Ronduit prima voor de VS.

wow wat een daling van de werkloosheid in de VS, ongelooflijke stijging ISM manufacturing.

Grote daling werkgelegenheid overheid (alleen al 170.000 tellers van de census), toch 638.000 groei werkgelegenheid.

 Jeff Miller van A dash of insight vertrouwt de werkgelegenheidscijfers nog steeds helemaal niet. Een groter dan normaal deel beantwoordt de vragen van BLS over hun werkgelegenheidscijfers niet meer, vermoedelijk omdat ze failliet zijn. Dit wordt als het goed is gecompenseerd door het ontstaan van nieuwe nog niet bij BLS geregistreerde bedrijven (via het birth/death model van bedrijven), maar dit jaar zou dat wel eens onvoldoende het geval kunnen zijn (=neerwaartse aanpassing over enige tijd van de werkgelegenheidscijfers dreigt).

Het gaat nog steeds niet goed met de economie. Tot eind augustus was de loonaanvulling vanuit de overheid ruim voldoende, maar daarna niet meer en na 31 december dreigt een fiscal cliff, waarbij republikeinen de ontrouwe kiezers zouden willen straffen via hand op de knip, zoals zo gebruikelijk is na verkiezingen.

Velen kunnen de huur niet betalen en zonder nieuwe wetgeving worden ze en masse hun huis uitgezet (evictions)

beurzen vliegen omhoog, rente omlaag door uitblijven blue wave of wat dan ook

 

Het verklaren van beursbewegingen is nog verraderlijker geworden dan normaal. Laat staan voorspellen van beursbewegingen in de goede richting.

Vrijdag was er precies zoals in 2016 paniek ontstaan over de Amerikaanse verkiezingen. Een fikse draai naar beneden en uiteindelijk een nog veel grotere naar boven in de verkiezingsnacht omhoog toen in 2016 bleek dat Trump had gewonnen en vooral ook dat de republikeinen de meerderheid in de senaat hadden veroverd.

In 2020 bleken de polls even verkeerd als in 2016, al zijn de afwijkingen net als in 2016 maar een paar procent. De popular vote gaat zeer overtuigend naar Biden als straks alle stemmen in Californië zijn geteld. Een paar procent verkeerd betekent al snel in swing states dat je de verkeerde winnaar hebt voorspeld. Trump deed het veel beter dan voorspeld, maar slechter dan in 2016 (en hij verloor o.a. deze keer in Arizona (nog niet helemaal zeker), Wisconsin en Michigan (nog onder de rechter), Samen met Nevada net genoeg voor Biden om te winnen. Biden maakt (donderdagochtend) nog steeds kans om Pennsylvania en Georgia te winnen. Georgia is veranderd van republikeins bolwerk naar swing state vanwege de immigratie van minderheden zoals zwarten, hispanics en Aziaten die nu bijna 50% van de bevolking uitmaken. Karen is Richard aan het wegstemmen. Trump won Florida door de mensen in Miami met succes bang te maken voor Kamala Harris en the squad, het leek wel of Fidel Castro op het stembiljet naast Biden had gestaan.

De meerderheid van de senaat blijft in republikeinse handen en men kan daardoor naar de door Krugman gedroomde fiscale stimulering van 4 triljard wel fluiten. Het hooggerechtshof blijft voorlopig aartsconservatief. Obamacare hangt daarom aan een zijden draadje, maar zal in geval van nood vervangen worden. Gridlock tussen congres, senaat en president was vroeger over het algemeen gunstig voor beurzen. In ieder geval kon nu de rente flink dalen door het in de grond boren van hoop op voldoende fiscale stimulering. Toch de beurzen omhoog vanwege wat eigenlijk. Het einde van tech outperformance was iets te vroeg voorspeld, de Nasdaq explodeerde hoger.

Toch net geen doorbraak naar beneden van vele koersranges zoals bij aandelen, goud en obligatiekoersen. Sleepy Joe euforie. En nu hoopt men op de beurs dat hij echt veel gaat slapen, niets gaat veranderen.

Nu ziet men doorbraak naar boven. Wat een veranderingen in een paar dagen. We lijken van Trump af te komen, maar niet van zijn politieke erfenis (een nog meer gepolariseerd land, belastingen blijven laag, China wordt verguisd, meer betalen voor NAVO door buitenland, steun van Amerika als politieman in de wereld is niet langer vanzelfsprekend, de FED is gedwongen tot steeds meer verruiming). Er gaat maar weinig veranderen. Alhoewel: na net nu uit het Parijsakkoord te zijn gestapt, gaat men straks weer instappen. Er komt voorlopig onvoldoende geld om de doelen van Parijs te gaan halen, maar dat lukt de meeste andere landen ook niet. Er wordt in ieder geval straks niet langer rond getoeterd door de president van de VS dat de klimaatcrisis een hoax is. Meer samenwerken, ook weer internationaal. Respect voor minderheden. Een president die zich presenteert als tussenpaus. Dat kan heel goed gaan zoals paus Johannes XXIII aantoonde.

 /

Wat is Amerika toch een raar land geworden: Black Lives Matter. Hoe zo? Natuurlijk toch, hoe kun je dit afvragen. Every vote counts. Ja, hoe zo zou dat niet zo zijn?

 De beurs geeft aan dat het volstrekt onbelangrijk is wie president van Amerika is/ wordt. Het gaat om de meerderheden in congres en senaat. Niet allebei democratisch, gridlock. Halleloejah op de beurzen.

  

 

de week die was, de onzekerheid van de Amerikaanse verkiezingen en corona

 

De afgelopen week daalden de koersen flink. Zelfs de Nasdaq was kwetsbaar. Geen hulp van obligaties. Zelfs de beurs zegt niet meer dat Trump gaat winnen, overigens ook niet duidelijk of Biden zal winnen. De opiniepeilingen zijn wel duidelijk: Biden gaat ruim winnen. Maar na de uitslag van 2016 zijn veel mensen daar nog erg onzeker over. Nogal wat mensen, maar minder dan in 2016, durven niet te zeggen dat ze op Trump stemmen. De polls hebben hier voor gecorrigeerd, ook geven die nu een groter gewicht aan de mening van deplorables/ laag opgeleiden dan toen.

Trump heeft qua resultaat goed gescoord met grote belastingverlagingen en dus flinke stijging reële inkomens, flinke stijging van vermogens/ pensioengeld, hoger vertrouwen van bedrijfsleven (zelfs na corona hoger dan onder Obama), deregulering, benoeming conservatieve rechters (waar zelfs niet elke republikein blij mee is), aanpak China (nog niet leidend tot kleinere handelstekorten of herstel werkgelegenheid in industrie), aanjagen olie-industrie, opzeggen internationale verdragen (vooral klimaatverdrag was slechte zaak, maar een groot deel van achterban vindt een en ander in grote lijnen OK, zoals beloofd door Trump). Trump heeft mensen bang gemaakt voor de linkervleugel van de democratische partij, voor belastingverhogingen door Biden, wetteloosheid van BLM, van verwaarlozing van de deplorables/ plattelandsstaten, iets minder duidelijk voor dreigende gevaren in suburbia onder Biden. In normale omstandigheden zou dit meer dan genoeg zijn geweest voor een zittende president om royaal te winnen maar Trump is zo onbeschoft, zo controversieel, chaos creërend, zo vaak de onwaarheid vertellend (‘alternative facts’ verkondigend), onpresidentieel, te veel vergoelijkend wat extreem rechts doet, toont te weinig ‘ compassion’, ging niet mee met Metoo, met BLM, verknalde het beleid voor corona. Dat laatste heeft ervoor gezorgd dat veel Amerikanen in een benarde positie zitten en afhankelijk zijn van overheidssteun, veel meer dan in 2016 en zo in de handen van Biden zijn gedreven.

Er zijn heel wat relatieproblemen in de VS omdat veel vrouwen op Biden stemmen uit walging voor Trump, terwijl hun mannen gepassioneerd op Trump stemmen. Het verschil in stemgedrag van vrouwen versus mannen is volgens de peilingen nog nooit zo groot geweest (en de hoofdreden waarom ik denk dat Biden gekozen gaat worden).

Nog nooit zijn er zo veel stemmen van te voren uitgebracht. Van die stemmers stond afgelopen week iets meer dan de helft geregistreerd als democraat, 27% republikein en de rest onafhankelijk. De post kan deze enorme toestroom niet verwerken en alleen al in de swing states waren op 30 oktober 7 miljoen stemmen nog niet verwerkt door de post (28% van de vooraf uitgebrachte stemmen). Pennsylvania meldt daarom dat ze waarschijnlijk nog enkele dagen na de verkiezingen nodig hebben om alle poststemmen etc. te tellen.

Trump krijgt grote menigtes op de been en een onderzoekje van Stanford University schat dat dit tot 700 coronadoden gaat leiden, iets dat me erg veel lijkt, maar het is meer dan 0.

Hoge opkomst zou gunstig zijn voor democraten, maar de extra opkomst zal vooral onder laag opgeleiden zijn en Trump scoort uitermate goed bij mannelijke domoren.

Hoe dan ook, een van de twee gaat verliezen en dat is een grote tegenslag voor een behoorlijk deel van de stemmers, die zich daar niet gemakkelijk bij zullen neerleggen, zo zeggen ze al van te voren.

Onlusten op en na de verkiezingsdag zijn zo ongeveer gegarandeerd, alleen hoe erg is onzeker. Vooral als Biden niet zou winnen, lijkt men te kunnen rekenen op grote onlusten. Het ziet er naar uit dat vele miljoenen poststemmen ongeldig verklaard gaan worden en de onlusten zijn niet meer te overzien als dit de enige reden is waarom Trump zou winnen. Trump heeft daarom al aangekondigd dat hij waarschijnlijk nog enige tijd na de verkiezingsdag campagne gaat voeren. Hij ziet kennelijk nog geen duidelijke uitslag komende week.

  De aandelenbeurzen hebben een hoge volatiliteit ingeprijsd voor komende week. Men zit ongebruikelijk zwaar short volatility in de vaste overtuiging dat de volatiliteit na woensdag gaat dalen. Velen vinden dat de beurzen net als in 2016 overdreven veel gedaald zijn vanwege de onzekere verkiezingen in de VS.  O wee als dat niet gebeurt, dan moet men flink deleveragen, meer dan afgelopen week al gebeurde.

Ondertussen zit de VS in ongeveer net zo’n snelle stijging in coronabesmettingen als Europa, maar de VS lopen nog enkele weken achter. Zelfs Duitsland ziet nu een explosie in coronagevallen en als het zelfs Duitsland niet lukt de groei van coronabesmettingen de kop in te drukken, dan moet je de hoop dat de VS dat wel kan snel vergeten.

De groeivoorspellingen voor het vierde kwartaal in Europa zitten in een vrije val. De ECB ziet verslechtering en nog net positieve groei als in december de lockdowns kunnen worden verzacht, maar de consensus gaat nu richting -2% van economen en dat kan nog steeds te optimistisch zijn. Zelfs als corona mee zou vallen, gaat de ECB verder verruimen met QE in december en met deze stimulering worden dalingen van de pensioenen bij de grootste Nederlandse pensioenfondsen vrijwel onafwendbaar. Negatieve rente helpt de economie niet en is een ramp voor banken en pensioenfondsen.

De groei in het derde kwartaal in Europa was spectaculair hoog, spectaculair beter dan verwacht, nog beter dan de ook spectaculaire cijfers van de VS (deze werden afgeremd door krimp overheidsuitgaven (staten moeten door enorme tekorten geforceerd bezuinigen, ambtenaren ontslaan) en een grote stijging van het handelstekort met vooral China). Vooral Italië blijkt er gelukkig beter voor te staan dan gevreesd.

De cijfers over september in de VS geven nog steeds doorgaand herstel aan van bijna alles, iets afzwakkend, maar er was een mooie stijging van reële inkomens, reële verkopen, werkgelegenheid, huizensector, nieuwe orders, enig herstel van consumentenvertrouwen. Oktober zal minder goed zijn, maar beter dan Europa waar corona toen al extra schade aanrichtte.

Winstcijfers over het derde kwartaal waren opnieuw zeer meevallend, maar de vooruitzichten waren nogal eens niet mooi genoeg. Winstverwachtingen een jaar vooruit stegen ongeveer mee met de omvang van de meevallers. De daling van de olieprijs moet gaan leiden tot minder investeringen en dat is meestal slecht voor winsten in de hele economie (de winstdaling in 2020 viel mee bij de verschrikkelijke daling van het BNP, voor een belangrijk deel, omdat investeringen ongebruikelijk minder daalden).

Overheidssteun wordt door de nieuwe lockdowns weer meer noodzakelijk. De KLM dreigt minder geld te krijgen omdat de piloten na 2023 niet nog meer gekort willen worden op hun hongerloontje van nu nog maar een luttele € 226.000 per jaar voor een Boeing 737 (één gangpad) volgens de Telegraaf, want dan verdienen ze nauwelijks meer dan de € 133.000 van een piloot bij een prijsvechter.