moedigt Bernanke aan door te gaan met zijn royale monetaire beleid. Hij vindt dat Bernanke niet aan het bubbels blazen is.
Krugman
zegt dat de lage rente geen bubbel is, omdat het sprookje van de grote bellenblazer
nog lang niet uit is. Het is pas een bubbel als mensen in sprookjes gaan geloven. In 2000 dacht men dat elk tech-bedrijf een Microdsoft moest worden, zo waren die gewaardeerd. In 2006 geloofde iedereen dat je met zo veel mogelijk schuld een zo groot mogelijk huis moest kopen, want de prijs ging immers hard omhoog, harder dan de inkomens. Dat was onhoudbaar.
Er zijn nu geen bubbels volgens Krugman, de rente hoort zo laag te zijn. Aandelen
zijn helemaal niet zo duur, de winsten zijn nu 2,5 keer zo hoog als in 2000 bij
ongeveer gemiddeld dezelfde koersen. En dan heeft hij het niet eens over
dividendrendement dat zeer hoog is vergeleken met rente en (verwachte) inflatie.
De
economische situatie is het slechtst sinds drie generaties en de FED gaat echt
de rente niet verhogen bij de huidige werkloosheid (en lage
participatiegraad) en lage inflatie. Deze situatie zal nog jaren duren.
Dat
zijn noodzakelijke voorwaarden voor de huidige lage rente. Als men denkt dat de
FED de rente over een paar jaar naar 4% verhoogt en vertelt dat dit vanaf dat
moment weer de normale rente is, dan hoort daar een navenant hoge 30-jaars
rente bij.
Ik zie
de afgelopen week vertwijfelde pogingen van de meest geloofde goeroes om uit te
leggen dat de rente laag kan blijven (Gundlach, Krugman).
Daar
staat natuurlijk Bill Gross tegenover die zegt dat 29 april 2013 het einde van
de bull markt voor obligaties was (en wat zeurende hedgefundmanagers).
Het plaatje van StockTradingToGo laat zien dat de markt al enige dagen in het verhaal van Gross gelooft.
In
Nederland zouden we uitleggen dat de betovering van de heksen gebroken is. Onze
laatste twee koninginnen werden namelijk geboren op een heksensabbat (31
januari en 30 april) en gedurende hun regering kon de rente maar één kant op
(bij Juliana omhoog, bij Beatrix omlaag).
Nu
hebben we een koning en misschien kan de rente iets anders doen dan alleen maar
omhoog. Maar de komende decennia lijken de rente net als bij de vorige twee
Oranjes uiteindelijk maar één kant op te kunnen.
1.er
is wel een bubbel: de rente op de studentenleningen [noot PV: dat is inderdaad
de meest overtuigende bubbel op het ogenblik] moet via nieuwe wetgeving (voorstel
Warren, anders gaat rente *2 tot 7%) op dezelfde manier ineen zijgen als de
rente op staatsleningen. Dan kan die bubbel immers nog wat groeien.
2. de
middenklasse wordt gepakt, door die lage rente moeten zij ondoenlijk veel meer
sparen om voldoende rente-inkomsten te krijgen voor hun pensioen [PV: dat is het
Nederlandse standpunt: door die lage rente stijgen de vermogens van pensioenfondsen
weliswaar fors, maar ze worden toch in sneltreinvaart armer en kunnen door de
lage rente niet meer aan hun verplichtingen voldoen en moeten hun premies verdubbelen; er blijft in ieder geval
niets meer voor de jongeren over]
3. er
is een winstbubbel die zorgt voor $ 5 triljoen cash bij het bedrijfsleven. Hoe
kan de winst zo groot zijn bij zo’n slechte economie? Al dat geld komt bij de
rijkste 1% terecht en die wil niet dat inflatie hun enorme rijkdom erodeert. Zij
piepen daarom om het hardste dat Uncle Ben op moet houden met bellenblazen.
4.
verbittering vanwege werkloosheid. Wat goed is voor het bedrijfsleven is niet
langer goed voor de bevolking: GM incasseert belastinggelden om overeind te
blijven en bouwt daarna fabrieken in China. Het korten op uitkeringen bij
werkloosheid/ pensioenen houdt maar niet op.
Ook:
je moet waarderen op gezonde winsten, niet op basis van kostenbesparingen en
uitstel van investeringen. Er is zo lang niet geïnvesteerd dat dit de winsten
in de toekomst fors gaat drukken. D.w.z. tegenover de geschoonde winst zijn
aandelen veel te duur.
[op
termijn is dit juist: het bedrijfsleven kan niet eindeloos een groter deel van
het BNP pakken, electoraal wordt dit ongedaan gemaakt, maar het is nog niet zo
ver. Op het ogenblik is er een sprong in het menselijk kapitaal dat zorgt voor
voldoende groei van het totale kapitaal ondanks onderinvestering in fysiek
kapitaal; maar dit blijft niet zo]
5. de
FED maakt financial assets weer schaars door al dat gekoop. Daardoor keren al
die gevaarlijke derivatenconstructies, CLO’s etc weer terug. Daar gaan we opnieuw
ongelukken mee krijgen. Hebben we niets geleerd van de kredietcrisis? [PV: ik
dacht na 1987 ook dat aandelen nooit (in ieder geval niet in dezelfde
generatie) meer zo overdadig gewaardeerd zouden worden. In 1996 was het al zo
ver. En die irrational exuberance zette door tot 2000; nee, markten hebben vaak
maar een kort geheugen. Hoe is anders te verklaren dat de rente op high yield
bonds alweer zo laag is? ]
6. voor
een bubbel moet je eerst krijgen dat een gezaghebbende instantie verklaart dat
de prijzen nooit meer kunnen dalen. Hoover deed dat in 1929 met de Prohibition
Act waardoor aandelenkoersen altijd hoog zouden moeten blijven, na 2000 wist
iedereen dat huizenprijzen nooit, mar dan ook nooit konden dalen voor Amerika
als geheel. Door dit soort verklaringen ontstaat geloof en dat geloof zorgt
voor leverage: een bubbel wordt gevaarlijk groot door leverage. Nu zie je weer
allerlei mensen opstaan die zeggen dat de rente nooit meer kan stijgen. Men
gelooft dit verhaal (nog?) niet en daarom is het beleggen in obligaties met
leverage nog niet zo populair als het vlak voor de kredietcrisis was. Maar bij
wederopstanding van de ABS/ CLO markt kan dit wel gebeuren. Dan moet de FED
ingrijpen zelfs als de werkloosheid te hoog is en de inflatie te laag.
7.men
maakt zich veel te veel zorgen over overheidstekorten in plaats van
banencreatie {PV: ja meneer Rutte, dat geldt ook voor Nederland]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten