Barron's poll van beleggers ietsje optimistisch

Twee keer per jaar houdt Barron's een veel gevolgde steekproef onder grote beleggers of ze bullish of bearish zijn.
Deze keer zijn ze in grote getalen bullish (60%), maar men ziet toch maar erg weinig koersstijging. Een dikke 1% tot het eind van het jaar en dan nog een dikke 5% erbij in het eerste halfjaar. Voor de Nasdaq ziet men een stijging van maar liefst 2% het komend half jaar. 84% denkt wel meer aandelen te gaan kopen.

Dat moet toch teleurstellend zijn voor Bernanke en Obama. Het gepeilde rechtse kliekje van beleggers, daarvan denkt een 70% dat Obama niet herkozen wordt. Change you can believe in? Nog meer onzin pa Bush slogan Read my lips, no new taxes.
Bernanke krijgt betere rapportcijfers: zo'n 60% vindt dat hij zijn best doet.
Waar is men bang voor? Voor een dubbele dip en/of wegzakkende werkgelegenheidsgroei. Weinigen zien groei vann meer dan 2,5% volgend jaar.

Een rentebubbel wordt gesignaleerd door 62%. Velen zijn het eens met Bill Gros dat obligatiebeleggers net kalkoenen zijn die zich verheugen op Thankgivingsday.
Inflatie is volgens de meesten het probleem en niet deflatie.

Aandelen zijn ondergewaardeerd en niet al te veel beleggers vinden aandelen duur.
In een ander artikel in Baron's interviewt men een 86-jarige belegger, die het nu uitzonderlijk gemakkelijk vindt om Amerikaanse aandelen te vinden die voldoen aan zijn waardecriteria en waar je toch van kunt verwachten dat de EBITDA met 10% of beter gaat groeien. Maar hij ziet meer kansen in aandelen Emerging Markets en dan vooral China/Hongkong.

De voorkant van Barron's is gevaarlijk, een contrair signaal. Maar omdat men bij nader inzien toch niet zo bullish is, hoeft het niet zo gevaarlijk te zijn. Men was bij Barron's kennelijk verrast dat men niet bearish was. Santoli verwoordt het in zijn populaire column het misschien het beste: je moet je gaan voorbereiden op de eindejaarsrally, maar je moet nog even geduld hebben om te zien of de onzekerheden over de verkieizngen en QE2 verminderen. Ik denk dat je dan wel te laat zijn. De markt stijgt op de wall of worry, niet op zekerheid van mooi weer. Trouwens we zitten al sinds Bernanke orakelde in Jackson Hole in een mooi, erg degelijk stijgende beurs.
En gebrek aan pessimisten is er beslist nog niet. Misschien hebben ze wel gelijk dat e economische groei in de VS laag blijft, maar dat hoeft niet te leiden tot een slechte aandelenmarkt als de winstmarges zo hoog blijven en men steeds meer afzet in het buitenland (vooral via eigen dochterbedrijven).

Meer zoden aan de dijk zet de toch wel erg opkomende visie dat je niet in obligaties moet zitten. Daar zit iedereen nu wel vol genoeg mee. De obligatiebeleggingsfondsen hebben een enorme instroom achter de rug, al enkele jaren. Voor aandelen geldt het tegenovergestelde. Zelfs na de mooie stijging van de koersen sinds maart 2009 heeft de particulier geen vertrouwen gekregen in aandelen en ging men door met aandelenfondsen dumpen in ruil voor prachtige staatsleningen tegen afgerond 0%. Pas sinds een paar weken is de particulier weer netto koper van aandelenbeleggingsfondsen. Door de garantie van Bernanke dat hij echt geen rente meer krijgt op zijn vastrentende beleggingen, zou het zo maar kunnen dat men weer in aandelen gaat beleggen. Diverse sectoren bieden een mooi rendement ver boven dat van staatsleningen. Andere sectoren bieden groei. Tja, je moet zo maar weer opnieuw gaan uitleggen waarom je in aandelen moet beleggen, want dat is men vergeten, of sterker nog men heeft eindelijk geleerd dat men nooit op lange termijn geld kan verdienen met aandelen: risico wordt immers gestraft, ondernemen is kansloos. Dat zou wel eens mee kunnen vallen en dat is meestal de beste manier om uit te leggen dat iets omhoog gaat: het valt niet tegen.

omloopsnelheid geld en geldgroei verbeteren in VS

De cijfers over de groei van het derde kwartaal in de VS vielen wat tegen: de groei kwam helemaal uit voorraadvorming; de huizenbouw, meestal een leading indicator, was erg zwak. De netto export bleef zwaar negatief en de groei van de investeringen in software & equipment bleef hoog, maar zwakte af. De groei van de finale vraag was mager. Alleen de groei van de consumptie met 2,6% was OK.

Zulke cijfers leiden tot neerwaartse bijstellingen voor de groei van het vierde kwartaal. Maar misschien valt het toch nog wel mee. Dan moeten de initial claims voor werkloosheid iets verder verbeteren en moet het kerstseizoen redelijk worden. Maar men zegt niet meer geld uit te willen geven, maar wel meer te willlen kopen (= exporteurs moeten hun prijzen naar beneden schroeven). Het consumentenvertrouwen lijkt na de val vanaf april weer te verbeteren volgens de restaurantindex (zie blog calculated risk).

Wat fundamenteel wel goed is en geleidelijk verder verbetert is de groei van geld (M2) en de omloopsnelheid van geld (al pauzeerde die in het derde kwartaal). De groei van M2 lijkt te versnellen van 5% naar 7% in het vierde kwartaal.
Daarom lijkt 2,5% economische groei in het vierde kwartaal haalbaar (ondanks de komende negatieve bijdrage van de voorraden).
Deze laatste zonnige analyse staat in de Calafia Beach Pundit (vandaar de foto boven zijn blog) van Scott Grannis en samengevat op Business Insider (http://www.businessinsider.com/m2-velocity-suggests-a-stronger-q4-gdp-2010-10).
De plaatjes laten de enorme duikeling van de omloopsnelheid van M2 in de kredietcrisis zien en het geleidelijke herstel dat erna aan het volgen is. Vooral het aantrekken van de geldgroei is goed te zien in het andere plaatje.
Banken zijn wat scheutiger met krediet aan het worden. De verliezen op kredieten zijn als sneeuw voor de zon aan het verdwijnen (jammer van foreclosuregate, dat leidt wel tot weer nieuwe verliezen op hypotheken maar vermoedelijk niet zo'n grote verliezen). De kredietmarge is historisch groot (maar wel iets kleiner dan het was, maar het risico wordt nu veel en veel kleiner geacht). Dat leidt tot niet te weerstane krachten om meer krediet te verlenen.

Goudprijs dadelijk weer naar boven

Business insider had een zeer populaire post waarin men zeker dacht te weten dat goud een bubbel was. Het sentiment is te positief en daarom moet de goudprijsstijging even pauzeren of een correctie toelaten. Daar kan ik wel in meegaan, maar de fundamentals voor goud zijn goed. Zo lang de FED belooft voor een geruime tijd geld bij te drukken met bijbehorende te lage reële rente, is een stijging van de goudprijs (van 24-35% op jaarbasis zoals ik al eerder blogde (klik op label goud onder artikel om alle posten over goud te zien)) meer voor de hand liggend.

Business Insider (http://www.businessinsider.com/reasons-why-the-gold-bubble-will-burst-2010-10) had als redenen waarom goud niets waard zou moeten zijn:
1. er zijn geen industriële toepassingen van betekenis
2. het geeft geen dividend
3. het is geen innovatieve product dat zorgt voor winststijging. Geen winststijging, terwijl aandelen dat wel hebben nu
4. De VS gaat goudvoorraad verkopen om begrotingstekort te dempen
5. De rente gaat stijgen. Lager dan 0 wordt het niet en bij stijging klapt goudprijs
6.hedgefunds hebben te veel goud gekocht (Middelkoop zegt tegenovergetselde natuurlijk)
7. goudproductie stijgt
8.goud sentiment staat op all time high, het zit zelfs in ATM’s
9.Buffett is een goud bear en die had vroeger bijna altijd gelijk

Van al die redenen ga ik eigenlijk allen mee met nummer 5: de rente stijgt. Als dat doorzet en de reële rente gaat flink omhoog, dan krijgt goud klappen. Goud is ook erg kwetsbaar voor een vermeend snel stoppen van geld drukken door de FED en andere centrale banken (het geld drukken moet overigens nog fase twee ingaan, de FED, de Bank of Japan en de Bank of England zijn nog niet extra aan het kopen, al zitten ze in de startblokken).
Dus nog even wachten tot de aankondiging van de FED dat ze slechts voor een extended period geld gaan drukken, wat uitgelegd wordt als $500 miljard terwijl de markt $ 1000 miljard eist en daardoor de goudprijs terug moet. Maar dan als de Bank of Japan vlak daarna zegt dat ze alles gaan kopen (met de nieuwe Vegas accounts) wat ze te pakken kunnen krijgen aan hard assets dan moet je weer goud kopen.

Het blijft een riskante belegging overigens, de goudprijzen fluctueren enorm en als de implied inflation in de TIPS een record neerzet, dan wordt goud weer gevaarlijk, want dan stopt de FED met geld drukken (tenminste dat gaat men dan schrijven).

Het verhaal dat de VS zijn goudvoorraad gaat verkopen zou niet erg zijn, omdat er te veel andere centrale banken juist enorme hoeveelheden willen kopen. Voor het eerst in decennia zijn de centrale banken netto kopers geworden. En ze zijn nog maar net begonnen, ze hebben nog veel te weinig en willen meer goud dan er in de wereld aanwezig is, als ik de plaatjes van goldbug Paul Brodski op congres afgelopen week van BCA moet geloven (en dat doe ik).

goud is een religie

Bij goud heb je mensen die religieus geloven dat je het moet hebben en er zijn mensen die er een afkeer van hebben: the barbbaric reliq.

Jeremy Grantham in zijn recente newsletter (zie mooi plaatje enkele dagen geleden) zei over goud:
Goud is een soort religie. Je moet er in geloven. Er zijn betere beleggingen (grondstoffen, bosbouw, landbouwgrond etc.).

Redenen waarom men toch in goud belegt volgens een post bij Business Insider:
*Men denkt al tig eeuwen dat het veel waard is,
* goud wordt zelfs aanbeden (al probeert de bijbel dat te voorkomen).
* Men gelooft dat goud corrupte regeringen straft.
* Goud goeroes hebben vaak een semi-goddelijke status.
* Als je eenmaal tot goud bull bent bekeerd, dan blijf je dat voor je leven.
* Je hebt goud sektes, mensen die meer geloven in zilver of dat Fort Knox leeg is.
* Goud aanhangers geloven in een totale instorting van de wereld, een terugkeer naar de donkere middeleeuwen, een soort laatste oordeel.
* Sommigen suggereren dat ketters die niet in goud geloven verbrand moeten worden. (slideshow op business insider) (http://www.businessinsider.com/gold-is-a-religion-2010-9#bonus-gold-bulls-love-to-burn-heretics-10)

N.B. ik ben overtuigd door de argumenten. Ik ga proberen een goudgoeroe te worden.

Is economie een religie?

Bij de macro meeting met de collega's in Londen hadden de langskomende goeroes de vraag gekregen of economie een religie was. Daar konden ze niet goed uitkomen. Economie was een wetenschap gestoeld op modellen, maar ze gaven toe dat dat verhaal met modellen zwak was, die konden niet wetenschappelijk aantonen of er wel of geen recessie kwam bijvoorbeeld.

Je ziet twee soorten economen: de ene soort, die door dik en dun gelooft dat het allemaal goed komt (zoals de oude normalen) en de andere soort die wat ze ook zien blijven vasthouden dat alles verkeerd gaat (zoals de nieuwe normalen).
Beide soorten zijn niet van hun stuk te krijgen, omdat ze geloven in hun verhaal.

Economie berust meer op rational beliefs dan op rational expectations. Met rational beliefs kun je veel beter uitleggen wwat er aan de hand is. Behavioral Finance is ook zo'n soort religie.

In de evolutie zijn er twee groepen die overleven: de voorzichtigen (de reden waarom vrouwen beter beleggen) en de optimisten (die stug door blijven kopen, de reden waarom zo veel beleggers mannen zijn).
Beide houden vast aan hun geloof en kunnen daarmee heel succesvol zijn. Ze hebben hun eigen normen en waarden en evangelisten die het ware geloof verkondigen.
De pessimisten wijzen op de schuldencrisissen en het weggevaagde vertrouwen dat niet hersteld kan worden en op huizenmarkten die alleen maar verder kunnen instorten. De potentiële groei is ingestort en daarom wordt er niet meer geïnvesteerd, loopt de werkloosheid straks op en gaan overheden een voor een failliet (of de valuta wordt waardeloos). Centrale banken duwen aan een touwtje en het bedrijfsleven wil geen krediet, ook niet tegen 0% want het gezonde deel heeft het niet nodig, het slechte deel wel en daarom is het faillissement van alle banken onafwendbaar.
De optimisten kijken naar de opkomende landen en de snelle technologische vooruitgang met zijn hoge productiviteitsgroei. De sprong in het menselijk kapitaal en sociaal kapitaal via de grotere netwerken en de hoge winstmarges zorgen ervoor dat het berdijfsleven en individuen het beter krijgen.

De goerioes van de optimisten krijgen niet langer het woord sinds de kredietcrisis. Er zijn geen grote bekende optimistische goeroes over. De pessimistische goeroes, daar is een bubbel van aan het ontstaan.
D.w.z. economie is een religie, zo lang je niet kunt vertrouwen op de uitspraken over de toekomst. De modellen zijn niet beter dan die waarmee de christenen berekenden hoeveel engelen er op de punt van een naald konden zitten.

De cartoons zijn van de afdeling pepper en salt van de Wall Street Journal. De ene staat voor verandering en optimisme en de ander voor conservatisme en pessimisme.

corruptiekaart van de wereld

Transparantie en Accountabilitie zijn absoluut noodzakelijk om het vertrouwen te herstellen en corruptie uit te bannen. Bron van de kaart:
http://transparency.org/policy_research/surveys_indices/cpi/2010/results

De uitkomsten zijn niet erg verbazend. Men klaagde in Amerika dat men niet helemaal bovenaan stond, maar die plek is aan Oceanië, Singapore, Zwitserland en Noord Europa voorbehouden.
Verrassend goede scores van o.a. Barbados, Ghana, Uruguay, Turkije en Chili.

QE2: Wat gaat de Fed doen? Hoe veel kwantitatieve verruiming komt er?

De hele beleggingswereld zit gespannen af te achten wat de FED volgende week gaat besluiten. Bernanke en zijn companen ex Hoenig hebben de wereld voorbereid op een hoeveelheid kwantitatieve verruiming waarbij de beleggers hun vingers bij moeten aflikken, zoals men dat tegenwoordig in Nederland zegt.
Er lijkt een meerderheid van ongeveer 10-2 te zijn voor de plannen van Bernanke. Dudley (FED New York) heeft laten uitlekken dat bijvoobeeld $500 miljard nodig is om de economische groei aan te wakkeren richting potentie. Daarbij greep hij terug op de Taylor rule. De werkloosheid is nog steeds zo hoog en de inflatie zo laag dat de korte rente eigenlijk negatief zou moeten zijn. Dat kan niet en daarom moet helikopter Ben overschakelen op plan B; het bijdrukken van geld. Dat gaat via vergroting van de vrije reserves van banken via het vergroten van de balans van de FED. De banken hebben al $1000 miljard vrije reserves, dus men heeft al behoorlijk ingespeeld op het feit dat de Taylor rule een negatieve rente vereist, maar niet genoeg.

Die $500 miljard die Dudley noemde is een soort minimum. Die moet de FED minstens beloven, anders wordt het volgende week tranen met tuiten huilen op de beurzen. Alleen als de economie snel aantrekt tot duidelijk boven potentie, dan kan het daarbij blijven. Als de economie in de VS lange tijd rond potentie blijft hangen, dan is veel meer nodig, wel tot $2000-4000 zo berekende Goldman Sachs. Zelf denk ik dat met nog een extra $250 miljard Amerika weer boven jan is. Maar de markt eist naar het schijnt $ 1000 miljard, dus de kans is behoorlijk dat QE2 aanvankelijk tegenvalt.

De FED kan haast niet meer dan ongeveer $500 miljard beloven, omdat zo'n belangrijk besluit door een grote meerderheid genomen moet worden. Als de economie verbetert, zoals nu schoorvoetend voorspeld wordt door steeds meer economen, dan moet de kwantitatieve verruiming vrij snel gestopt worden. Ongeveer de helft van de FED leden is helemaal niet gerust op de werking van kwantitatief verruimen. Of het werkt is helemaal niet bewezen. Men gaat slechts mee, omdat niets doen zeker verliezend lijkt en het inflatiemonster niet wakker gemaakt wordt met $500 miljard.

De markt eist ook dat de mogelijkheid open gehouden wordt dat er meer kwantitatieve verruiming komt, ook al komt de economische groei wat boven trend. Men eist dus dat de FED zegt dat ze niet stoppen voor groei plus inflatie in orde is. De FED kan echter moeilijk iets zeggen over economische groei. Wel kan men zeggen dat men niet stopt als de inflatie achterlijk laag blijft. De FED moet namelijk heel voorzichtig zijn dat de inflatieverwachtingen niet door het dak gaan. Er is niet zo veel nodig om een cijfer te krijgen dat boven de 3% komt. Dat is naar men aanneemt onverteerbaar voor alle FED leden behalve Yellen.

Dus de FED gaat zeggen dat ze voor een extended period ongeveer $100 miljard per maand gaat kopen. Het worden staatsleningen, men gaat het goede voorbeeld van de Bank of Japan niet volgen waar men aandelen en onroerend goed (J-REITS) gaat kopen.

Men gaat zeggen dat de inflatie te laag is en een groei boven trend noodzakelijk is.
De markt zou heel blij zijn als ze bijna onvoorwaardelijk beloven door te gaan zo lang de kerninflatie van het BNP te laag is.
Als de FED veel meer dan $750 miljard zou beloven, dan wordt de markt bang dat de problemen van Amerika te groot zijn. Dat was vermoedelijk ook de reden achter de enquête bij handelaren eergisteren wat ze van FED de kerstman wilden hebben: wanneer zijn ze blij, wanneer worden ze bang.

De cartoon is van The WilliamBanzai7 Blog (via Ritholtz). Heel wat belangrijke mensen staan er op (George Dubya Bush, Ayn Rand,  Erin Callan, Steve Flintstone, Wall Street Madam, Chris “Party Time” Cox, Chucky the Dancer Prince, Sandy 2Big2Fail Weill, Charles Ponzi, Johnny Comode, Hank Greenberg, Senator Dodge, Ronald & Bonzo, Jamie Dimon, Bubba Clinton, Gideon Gono, Barney Rubble, Robert Rubin, Vikram Pandit, Tyler Durden, John Howstheweather, Jimmy Cannibis, Bernie Madoff, Dr Ben, Alan Greenspan, Hank Paulsen, Forest Gump, Bobby Dylan, Christine Romer, WillamBanzai7, Mad Cramer, John Milton Clown, Maria Bartiromo, Uncle Milton, Obama Bin Banksta, Justin Bieber, Stan Oh Shit!, Super Gramm, Father Blankfein, Lucas Van Praag, Neal Cash N Carry, Warren Buffoon, TurboTim, Joey Fast Talk Cassano, Fabrice Tourre, Angelo Godzilla, Dick the Gorilla, Chuckie Fast Trade Schumer, Ken Screwless Lewis, Larry Summers)
De Beatles zijn weer actueel. We zitten in een yellow submarine, die van Kan’s Maar Jelle zal wel zien, dat zit er niet meer in. We moeten het nu doen met Trichet.
It's getting better all the ti-hi-hi-hime"?
Dat is wat de FED en de andere spelers op de markten aan het instuderen zijn.

goed nieuws 29 oktober

o Ik ben nog een beetje vroeg, maar later vandaag zal de ECRI index omhoog gaan (op lagere initial claims en meer hypotheekaanvragen koop eigen huis). Daar de ECRI de leidende index is voor de dubbele dippers en het momentum nu de soep in draait is dat goed nieuws. Vandaag zei Lakshman Achuthan, de baas van ECRI: : We Can Categorically Say There Is NO Double Dip
(http://www.businessinsider.com/ecri-chief-we-can-categorically-say-there-is-no-double-di-2010-10#ixzz13kKloJst). De FED is behind the curve en ziet het herstel niet dat in aan het zetten is.
o Hongkong gaat meer yuans (10 miljard) gebruiken in hun nieuwe swapovereenkomst (in totaal mogen ze 200 miljard trekken). Zo kan buitenland eenvoudiger aan yuans komen en wordt de yuan meer liquide.
o De overmaat aan recente rampverhalen (bijvoorbeeld PIMCO, Orszag in NYT (voormalige begrotingsman van Obama), Goodwin (Nomura), Gilbert (Market Watch), Ambrose Evans- Pritchard (Fed’s impending blunder), artikelen in FT(LEX: niemand weet hoe QE werkt), de consensus die stelt: sell on the news, buy on the rumour) over QE2 is zo groot geworden dat correctie beurs op angst voor te veel ingeprijsd optimisme voor QE2 niet erg gegrond lijkt.
o Einde maands pessimisme op beurs bijna voorbij. In de tweede helft van de maand is de beurs vaak zwak. De laatste maanden voor AEX nog vaker dan gemiddeld (april, mei, juni, augustus, september, oktober). Zwakte kan overigens gemakkelijk nog doorduren in eerste week van de maand.
o Assets onder management bij mijn werkgever F&C in derde kwartaal gestegen van 95 miljard pond naar ruim 108 miljard, waarvan Thames River 4.2 miljard pond: € 125 miljard.
o De Bank of Japan maakt haast (vervroeging extra vergadering naar 4/5 november direct na de QE2 vergadering van de FED) met de creatie van hun Vegas account, waarmee ze J-Reits en aandelen kunnen kopen in plaats van staatsleningen. Dat is uitvoering van hun besluit op 5 oktober. QE2 maakt de yen duurder en de Nikkei goedkoper. Als dat te hard gaat moet de Bank of Japan iets doen en sinds 5 oktober is het duidelijk dat ze ook iets gaan doen: ze kopen niet alleen overgewaardeerde staatsleningen maar ook ondergewaardeerde assets met hoog dividend (vergeleken met de lange rente in Japan).
o SOX vliegt weer omhoog, de zwakke periode lijkt voorbij. Beurs vandaag blij met cijfers Microsoft.
o Afsplitsing van AIG in Hongkong AIA ging er in als koek. Op openingsdag van deze $17,8 miljard IPO ging de koers met 13% omhoog (omdat het te goedkoop geplaatst was). De Amerikaanse belastingbetaler krijgt zijn TARP geld helemaal of misschien zelfs duidelijk meer dan dat terug.
o JP Morgan gooit zijn schatting voor de winst van de S&P500 in 2011 een dollar omhoog (US equity flash). Dat is volgens hun zelf eigenlijk te weinig gezien de winstmeevallers in het derde kwartaal van 2010 en de opwaartse bijstellingen van de economische groeiverwachtingen voor 2011 die men intern aan het fabriceren is.
o GE wil grootste order in geschiedenis plaatsen voor elektrische auto’s die de sector flinke steun in de rug geeft.

N.B. het belangrijkste nieuws was de groei van het BNP in de VS, precies in de prik.
Lakshman Achuthan, de held van vandaag, staat op de foto

goed nieuws 28 oktober

o Azië liet zich niet van de wijs brengen door zorgen over QE2, maar steeg op goede winstcijfers
o India investeert massief in nieuwe elektriciteitscentrales. Nu bestellen ze bij Shanghai Electric een centrale van 24GW (13% van de capaciteitsuitbreiding in de wereld in 2010, 40-45% van de uitbreidingen van China). Men had eerder dit jaar al de bouw van 10GW centrale uitbesteed aan Harbin Power. Misschien dat Siemens/Alstom nog wat dure snufjes mogen aanbrengen.
o Buying on the dip: een 10-jaars Japanse rente van 0,93% wordt als zo hoog (?!) gezien, dat dit koopjesjagers lokt. Men heeft nog voldoende vertrouwen dat de Bank of Japan flink in de buidel gaat tasten bij de Japanse QE2 (bij tegenvallende groei is QE2 een “strong option”en men vergadert nog een keer de dag na de FED om te kunnen reageren op wat uit de duivelse toverdoor van helikopter Ben komt).
o Shell had goede winst- en omzetcijfers. Winstcijfers van andere bedrijven waren vaak ook goed, zoals France Telecom. EBITDA verhalen waren soms niet zo goed.
o Posen van de Bank of England geeft de moed niet op en pleit onverdroten voor een flinke monetaire verruiming in het VK. De goede cijfers over het derde kwartaal zullen afzwakken, hoge groei nominaal BNP is nodig om schuldenlast draagbaar te maken.
o Het Bank Lending Survey van de ECB voor het vierde kwartaal laat zien dat de vraag naar krediet behoorlijk is toegenomen (zowel bij bedrijfsleven als voor hypotheken) en dat de banken niet strenger maar ook niet soepeler geworden zijn bij hun kredietverlening. Door concurrentie doet men wel wat water bij de wijn, men wil toch wel kredieten verstrekken (meer dan in vorige kwartalen). Ook de situatie voor het midden- en kleinbedrijf wordt de situatie minder nijpend bij meer vraag voor krediet. Eindelijk is er sprake van kredietgroei voor het bedrijfsleven.
o Prachtige daling van de initial claims voor werkloosheid in de VS van de week (de daling van de initial claims heeft de hoogste correlatie met economische groei van de VS in het kwartaal). Niveau wijst nog niet op 3%+ groei zo lang de huizenmarkt nog steeds valt, maar wel op 2%+.

Autoverkopen in VS 4 miljoen omhoog volgend jaar?

1. Het autopark van de VS is bejaard
Cash-for-clunkers heeft niet geleid tot een lagere leeftijd van de doorsneeauto in de VS. Een the hoge leeftijd is een zeer goede indicator voor inhaalvraag naar auto’s. De trend lijkt naar steeds oudere auto’s, maar nu is e trend volgens de experts te ver doorgeschoten.
2. Voor het eerst zijn er minder auto’s verkocht dan er gesloopt werden en dat bij een groeiende bevolking.
3. De leading indicator van MS voor autoverkopen geeft een 4 miljoen hogere omzet aan.
4. Het probleem van de slechte kwaliteit van autokredieten is voorbij.
Sinds kredietcrisis zijn autoverkopen 4 miljoen lager dan leading indicator van MS aangeeft. Voor een belangrijk deel is dit te wijten aan de moeilijkere financiering van auto’s. De kwaliteit van de debiteur werd onvoldoende bevonden en dit probleem is weer aan het normaliseren (aannemend dat de grafiek van autokredietkwaliteit verder herstelt zoals te verwachten is.

charts van Morgan Stanley

FED te slap met monetaire verruiming

Enkele collega’s van mij zijn er zich over aan het verbazen dat de FED en Treasury Department enquêtes hebben gestuurd richting dealers om te vragen hoe veel QE2 ze willen hebben van Sinterklaas.
Ze suggereerden de volgende vragen:
Do you think that QE2 is necessary to lift the US economy out of its current funk?
A) yes I do, I just read the latest Nomura research and I feel really depressed
B) naturally! Its the purpose of the Fed to put copious amounts of free money into the market and then claim it does not cause bubbles
C) are you kidding me?? My bank stock just went down three percent, without my 100 million shares doubling from here we will never get inflation!


How much QE do you think is necessary?
A) at least USD 500 billion, what is a dollar worth anyway, so the amount should be adjusted for the fall of the dollar versus that bloody yen
B) lets start with a trillion a month and work our way up until we bought all the outstanding US debt and then start buying European paper, I hear that Greek debt is still really cheap
C) a gazillion dollars pls, nothing less would really work anyway otherwise we would all have to learn Japanese...

At the Fed we have a practical problem: we are running out of space for our printing presses, can you help us with that?
A) sure, I just had to move some of my finest prop traders to a different building with another name on it to meet new Fed requirements (thanks for that!!!) So plenty of space available.
B) of course, we can rent all that excess office space that was left over as a result of the previous bubble, how much do you need?
C) perhaps I can install some at home? It’s close to Xmas again and my wife was really annoyed that she did not get a yellow Rolls for her birthday, so I have to make up for that as well. These are really hard times...

Do you think that QE2 will cause inflation?
A) nahhh... Perhaps food prices will double, but hey.. Americans are way too fat anyway
B) not really, but I am a bit worried that those bloody alien foreigners (who are stealing our jobs) will not accept the US dollar when i go out to spent my hard earned dollars at some exotic place where there is suddenly a sign saying: "we only accept gold or renminbi"
C) inflation, inflation, we can always fix the US CPI numbers a bit further, that way no one will notice and the US treasury does not have to pay that much inflation compensation to the brainiac holders of TIPS


That was the last question on Ben's list and with a "thank you, you have been a great help" he hands over a bag that upon further inspection holds a million dollars in freshly printed bills.

Men heeft overigens echt enquêtes rondgestuurd.
De foto is door een Engelse collega ingezonden, die de FED veel te slap vindt met QE2.
Zijn ervaringsdeskundige had de volgende opmerking over QE2:
“There’s nothing wrong with printing money to stimulate your economy and if you disagree I will have you beaten up”

Grantham: FED helpt zombies, niet economie

Jeremy Grantham, de eminence grise van GMO, trok ongewoon fel van leer tegen de FED in zijn kwartaalbericht. Altijd leerzame kost, al ben ik het vaak oneens op heel wat punten. Deze keer zat het hem erg hoog en liet hij de voorkant maken zoals afgebeeld voor zijn verhaal: Night of the living Fed: something unbelievably terrifying.

Hij ziet het kwantitatief verruimen van de FED als standaard destructief in de presidentscyclus, zoals maestro Greenspan het doorgegegeven heeft aan zijn tovenaarsleerling helikopter Ben.
Grantham zegt dat schulden er eigenlijk helemaal niet toe doen. De economie gaat er niet harder door groeien [omgekeerde dan ook geen probleem? Nu ziet bijna iedereen de lage kredietgroei, de te lage schuldvorming als een geweldig probleem dat de groei 5 tot 20 jaar dicht bij 0 gaat houden]

Sinds Nixon manipuleren de presidenten van de VS via de FED (kennelijk niet erg onafhankelijk, te bang voor hun baan) een grote asset inflatie in het jaar voor de verkiezingen.
Dat manipuleren van de waarde van bezittingen is gevaarlijk. Bij aandelen valt het nog enigszins mee, maar als je huizenprijzen onverantwoord opdrijft, dan ben je vrij misdadig bezig. De Amerikaan was gewend dat de waarde van een huis nooit daalde, dus een flink aantal greep de waardestijging van het huis aan om de hypotheekschuld flink op te schroeven en via het geld dat hij daardoor binnenkreeg ging hij voor een groot deel consumeren. Nu heeft hij de rekening gepresenteerd gekregen.

De hogere huizenprijzen leidden tot het bouwen van ongeveer 1 miljoen huizen te veel per jaar en een groei van de werkgelegenheid die goed was (inclusief bankbanen) voor 2% minder werkloosheid.
De huizencrisis die daardoor veroorzaakt werd veroorzaakte het omgekeerde (2% te veel werkloosheid, ofwel een stijging van de werkloosheid met 4%; de uiteindelijke werkloosheid steeg met 5,7% in de kredietcrisis, dus je kunt wel stellen dat het leeuwendeel veroorzaakt werd door verkeerd afgelopen speculatie in huizen dankzij Maestro Greenspan, toegejuicht door de regering Bush. Arbeidsmobiliteit stortte in samen met de huizenprijzen waardoor verhuizen problematisch werd. Staten kregen een crisis te verwerken via lagere belastingopbrengsten uit onroerend goed.

Dus het wealth effect in het derde jaar zorgt voor de extra 0,6% groei en daardoor 0,3% daling van de werkloosheid waarop de president moet worden herkozen.
We hebben deze politiek (enorm opdrijven prijzen van beleggingen) de afgelopen tien jaar twee keer gezien met desastreuze gevolgen. Die derde keer zou ons beter bespaard kunnen blijven, maar hierop is erg weinig kans.
De crisis bij de aandelen kwam door het klakkeloos voor permanent aannemen van de hoge winstmarges na 1995. Terugkeer naar normale winstmarges zorgt voor ellende op de beurzen. Men heeft zich te rijk gerekend en dat dreigt weer.

Je hebt nu gesubsidieerde schulden en dat leidt tot ellende, verkeerde investeringen [net als na 2000: men kocht een huis in plaats van investeringen door bedrijven]

Die QE2 van de FED is verschrikkelijk en leidt aanvankelijk tot stijgende waarde van assets als aandelen en huizen en in de jaren erna moet dat weer recht gezet worden met dalingen die doorwerken in de economische groei en veel extra volatiliteit.
Pensioenfondsen gaan door al die door de FED gegenereerde bubbels verkeerde verwachte opbrengsten hanteren. De rente wordt door alle FED manipulatie onnatuurlijk laag [overigens ook een stokpaardje van van Duijn: de crisis in Japan duurde extra lang door de te lage rente].Dat leidt dus tot verkeerde investeringen, maar ook tot te lage consumptie.
Dat is het gunstige scenario. Een en ander kan totaal uit de hand lopen en QE2 kan leiden tot allerlei nu niet geziene ellende zoals hyperinflatie.

Grantham blijft bij zijn advies om kwaliteitsaandelen te kopen (daar zit wel wat in) en geeft de goud beleggers een veeg uit de pan (zie nieuwe post).
Hij waarschuwt tegen het kopen van aandelen met als motivatie dat ze zo goedkoo zijn vergeleken met obligaties. Die obligaties zijn te duur vanwege te laag geworden rentes. Beide zijn eigenlijk verkoopwardig. Gezien QE2 en wat gebruikelijk is in het derde jaar van de verkieizingscyclus is het onvesterstandig om nu al aandlen te verkopen, maar opgeppassen kan geen kwaad zo stelt hij.

Goed nieuws 27 oktober

o Luchtvaartsector schroeft verwachtingen omhoog. Air France KLM dus ook. Het herstel verloopt beter dan verwacht. Ook Tostrams is sinds gisteren weer positief voor de lange termijn op Air France. Airbus verwacht ineens orders voor 400 i.p.v. 300 toetsellen in 2010.
o In de VS doen railroads het heel goed. Samen met de verbeterende gang van zaken in de luchtvaartsector betekent dit dat de Dow Jones Transport vrij overtuigend naar boven aan het uitbreken is. Omdat de DJT vaak tot een half jaar eerder voorloopt op een echte neergang van de S&P (of een opgang) is dit gunstig: DJT zegt dat de kans op een dubbele dip heel erg laag is.
o Diverse Nederlandse staatsleningen (2023 en korter) breken naar beneden door koerssteun van september. De langere looptijden zouden wel eens kunnen gaan volgen (30 jaar swaprente nu even weer door 3%, nog een belangrijker niveau dan AEX en 343). Dat is gunstig voor de rekenrente van pensioenfondsen.
o China’s CPB is aan het zeggen dat de yuan flink zal gaan appreciëren in de komende jaren. Dat is in lijn met de vriendelijke verstandhouding tussen Geithner en zijn Chinese collega’s (inclusief gesuggereerde afspraak van minder QE2 in de VS in ruil voor meer appreciatie van de yuan). Maar vandaag werd de yuan wel ineens zwakker. De anti-valuta-oorlog verklaring van de G20 lijkt meer inhoud te hebben dan gedacht.
o De Franse consument heeft de smaak te pakken. Consumptie steeg in september met 1,5% in Frankrijk, veel meer dan verwacht. Dit maakte zwakte van augustus ongedaan.
o In Italië ziet het bedrijfsleven het weer een stukje meer zitten. Stijging ISAE ook beter dan verwacht. Belangrijk voor groei BNP Italië.
o IFO index voor werkgelegenheid steeg verder tot hoogste niveau sinds start van de serie in 1998. Goed voor Duitse en daarmee ook Nederlandse werkloosheid.
o JP Morgan had positief verhaal over het flink meer bouwen van betaalbare huizen (nu nog vrij klein deel van totale investeringen in huizen) in China in 2011. Daardoor zal de huizenbouw niet terugvallen in 2011 zoals housing starts nu aangeven. Dat betekent opwaartse druk op grondstoffenprijzen als koper en staal. Dat is een goede leading indicator voor groei in de wereld.
o Exxon Mobil heropende kantoor in Turkmenistan om te profiteren van aardgasrijkdom. Turkmenistan schijnt het zesde land in de wereld te zijn qua aardgasreserves.
o In de VS denkt de National Retail Federation dat luxeartikelen goed gaan verkopen in het kerstseizoen.
o Hypotheekaanvragen voor aankoop nieuw huis +3,9% in Vs, eindelijk weer eens een stijging.
o Nieuwe orders duurzame goederen flink omhoog, maar ex transport omlaag. Transport blijft vermoedelijk goed in de rest van het jaar gezien eerste bullet.

plaatje is van Dow Jones Transport van Tostrams

Jaap van Duijn over de Kondratieffgolf

Bij de jaarlijkse vergadering van de Kondratieffgroep van het VBA (Ballendux, van Duijn, Menco, de Vaan, Vermeulen, van de Voort, Willemsen) gaf Jaap van Duijn de aftrap.
Hij zag de huidige vijfde Kondratieffgolf, die volgens hem sinds 1992 in het goede deel van de opgaande fase zit, erg lijken op de derde Kondratieffgolf die na 1892 in een vergelijkbare fase zat.
In de derde, beginnend met de voorspoedperiode van 1892, zag je de opkomst van elektriciteit, een veel grotere uitvinding dan de trein. Ook auto’s kwamen op.
In de vijfde lange golf zie je ICT, net zo belangrijk en doordringend tot iedere uithoek van de economie.

De paniek van 1907 zag hij als overeenkomstig met de Kredietcrisis in 2008. (Daar ben ik het mee eens, dat beschreef ik al in ons boek. Recent heb ik nog een update laten zien van de vergelijking 1907 en verder met 2008 en verder).

Hij denkt dat Charles Nenner wel eens gelijk zou kunnen hebben dat 2013 een heel moeilijk jaar gaat worden, waarin de cycli instorten. Charles Nenner, die op het ogenblik in IEX gevolgd wordt (follow the Nenner; dat doet van Duijn dus ook een beetje), is niet voor niets zo lang ingehuurd door de hedgefunds van Goldman Sachs en heeft daar veel geld mee verdiend (en ook weer weggegeven aan goede doelen). Een en ander zou vergelijkbaar zijn met 1914, er zou een (handels)oorlog kunnen ontstaan na 2013.

De hoge groei na 1992 komt door de ICT Revolutie en de opkomst voor China. In de vijfde golf is China het leidende land, tegen Japan in de vierde Kondratieffgolf.
Wereldwijd is de economische groei hoog door de hoge groei van de opkomende landen.
Dat de groei in Europa en Japan laag is, dat is iets dat te verklaren is uit de vorige lange golven: de landen die het goed deden in de vorige golf (in de vierde aanvankelijk Europa dat het veel beter deed dan de VS en daarna Japan dat enorm groeide) doen het in de golf erna slecht. Zie bijvoorbeeld Engeland in de derde golf toen Amerika doorslaggevend werd en de vierde golf waarin Amerika het wat langzamer aan deed vergeleken et continentaal Europa. Dat achterblijven van Europa kan nog lang duren. Dat dreigt volgens hem lang te duren, misschien net zo lang als het stilstaan van Nederland na 1700. Tot 1780 bleef Nederland wel het rijkste land overigens. Dus na ongeveer 2013, misschien wat later, dat hangt af van de kracht van China, komen we in het neergaande deel van de lange golf.

De zware crisis in VS/ Europa zaait twijfel, of neergang niet in 2007 is begonnen (of in 2000).
Daar China de toon aangeeft in vijfde golf is, is de welvaartsgroei aldaar toonaangevend voor de vijfde Kondratieffgolf. Het is niet zo raar dat de smaakmaker van de vorige golf (Japan en aan de start van de opgang in de vierde golf Europa) het nu slecht doen. Na de explosie van innovaties in de jaren 90 doet de VS het wat minder.
Het model van de S-curve zorgt voor vlakke ontwikkelingen, stagnatie, in de rijke landen die eigenlijk zo gek niet is voor houdbaarheid leefklimaat wereld.

De leidende natie verschoof in de Kondratieffgolven van het VK (de eerste en tweede) naar de VS (de derde) naar Japan (de vierde) en nu naar China (de vijfde).
China eist weer de plaats op die het voor 1800 had (straks idem voor India). Eens in de vijfhonderd jaar zie je een verschuiving van de macht van west naar oost en andersom. Dat lijkt nu opneiuw te gebeuren.
Wereldwijd is de groei sinds 2003 zeer hoog, alleen in het Westen vaak niet.

De beurs loopt ongeveer een juglar (golf van de vaste investeringen die ongeveer 7 tot 12 jaar duurt) vooruit op de goede tijden: In 1942 begion de beurs te stijgen en in 1949 braken de goede tijden aan die tot 1973 duurden. Vanaf 1965 daalden de reële beurskoersen al. In 1982 volgde het grote koersherstel met vanaf 1992 betere economische groei (hiermee ben ik het nniet eens, Azië ging nog niet zo goed in 1992 (Japan slecht en Aziëcrisis in 1998; China nog niet belangrijk genoeg om wereldgroei te trekken); Europa ging niet goed en de VS ging alleen goed van 1995-2000).

Demografie is belangrijk voor de groei. Die is negatief voor Europa en Japan en straks ook voor China. In de VS is de demografie gunstiger. Van de belangrijke landen is die van India voorlopig het gunstigste.

De uitputting van grondstoffen is een groot probleem in de komende jaren.

De zware crisis in VS/ Europa zaait twijfel, of neergang niet in 2007 is begonnen (of in 2000). Maar zoals gezegd, de opkomst van opkomende landen is dominant.

Van Duijn vindt dat je niet in obligaties moet beleggen (de AFM kan beter wijzen op het risico van koersverlies op lange obligaties dan op het verlies bij speculatie in goud). Onroerend goed is selectief in orde, maar aandelen zijn het beste. Vooral aandlen van opkomende landen zullen het goed doen. Dat evangelie verkondigt hij overigens al jaren.

Octopus Paul voorspelt niet meer

Octopus Paul heeft maar kort van zijn pensioen als oppervoorspeller kunnen genieten. Een groot voorspeller is ons ontvallen. Vanmorgen is de bekendste inwoner van Oberhausen levenloos aangetroffen in zijn aquarium. Hij was al dagen bijna bewegingsloos en at vrijwel niet. De vlag gaat halfstok on Oberhausen. Er is zelfs een condeleanceregister volgens de Telegraaf en personeel loopt in het zwart. De dierentuin krijgt minder bezoekers, nu het bekendste dier is gehemeld. Hij wordt gecremeerd, niet in een paella verwerkt. Hij krijgt vermoedelijk een gedenkteken. Dat is hij wel waard, ondanks zijn negatieve voorspelling voor Oranje tegen Spanje.

De foto is uit de Stem tijdens zijn noodlottige voorspelling Spanje/Nederland.

Opmerkelijk was de afgelopen week -na maanden- de plotselinge toename voor het postje: Octopus Paul voorspelt. Kennelijk voorvoelden de googlers naar Octopus Paul zijn naderende onheil.


Hoe goed was Octopus Paul?
In mijn oorspronkelijke post tijdens de wereldkapmpioenschappen meldde ïk:
De Duitse inktvis heeft aan de hand van de keuze voor de juiste bak mosselen elke keer precies goed voorspeld of Duitsland zou winnen of verliezen. Na die zes keer gelooft de halve wereld de voorspellingen. Zaterdag gaat hij voorspellen of Nederland dan wel Spanje wint (dat wordt zoals gewoonlijk uitgebreid life uitgezonden op o.a. de Duitse tv). De Telegraaf legde de hand op een gefotoshopte foto waarin de inktvis voorspelt dat Nederland gaat winnen. In de NRC laten fokke en sukke de inktvis de voorspelling doen dat calls ASML goed zijn, eenkansrijke voorspelling.
Je kunt nu niet allen gokken wie de finale wint, maar ook of Paul de juiste winnar aanwijst (50% kans).
Voor inktvissen zijn de voorspellingen van Paul zeer gevaarlijk. Vele duitse restaurants hebben besloen dat de vriendjes van Paul als straf opgegeten moeten worden (kill the messenger)
Sommige mensen hebben Paul voorgedragen als de baas van Goldman Sachs: een goede voorspeller en voldoende tentakels.
Behavioral Finance haalt dit soort voorspellingen aan waarin men door bijgeloof ineens gaat geloven. Dat werkt natuurlijk niet. Het is een voorbeeld van data mining.

Voorlopig staat op Wikipedia heel wat meer over de cv van Paul vermeld dan over mij. Misschien moet ik wat meer respect tonen voor de prestaties van Paul in plaats van te denken aan recepten voor inktvisringen (in Argentinië is dit inderdaad gebeurd na de terechte voorspelling dat een grote voetbalnatie ten onder zou gaan). Overigens is Paul nu bekender dan wie ook in Oberhausen, de plek waar zijn aquarium is.
Wie met een pond begon te gokken op basis van de adviezen van Paul had nu 131 pond.

goed nieuws 26 oktober

o Saudi Arabië maakte duidelijk dat ze veel meer oliereserves hebben dan iedereen denkt. De periode van easy oil is niet over voor Saudi Arabië (Business insider : http://www.businessinsider.com/saudi-arabia-cheap-oil-era-2010-10#ixzz13RiWQ3Q8). Vooral al die velden onder zee, daar hebben ze nog geen moeite voor gedaan. Het Ghawar veld alleen is al goed voor 88 miljard reserves, alleen al meer dan de oliereserves van bijna elk land in de wereld. Voor het eerst een plausibel verhaal dat hun reserves veel groter zijn dan ze officieel melden (al decennia roepen ze dat ze 260 miljard vaten reserve hebben, wat hun productie ook was). De Verenigde emiraten zitten in een soort zelfde luxepositie (met uitzondering van Dubai) en ook in Oman hebben ze weer wat olie gevonden. Het aardgasverhaal is nog beter, maar dat is meer andere landen (Iran, Qatar etc.) in de golf dan Saudi Arabië.
o Business Insider: belastingverlaging in VS is bijna zeker, nu het duidelijk is dat Obama niet herkozen kan worden zonder de zogenaamde Hail Mary belastingverlagingen. Extra andere uitgaven zitten er niet meer in als de republikeinen de macht overnemen in de congres en wellicht ook senaat. Een nieuw positief thema dat volgens Strategas nog niet in de prijzen zit (30% gelooft het maar).
o Met een lage bezettingsgraad maakte Arcelor Mittal veel meer winst in het derde kwartaal, terwijl veel minder winst verwacht werd (EBITDA was volgens consensus en dat is belangrijker tegenwoordig). Tegenvallende vooruitzichten voor vierde kwartaal brachten koers toch 5% omlaag. Iets verder vooruitkijkend echter lijken de staalprijzen begin volgend jaar weer te herstellen zo schijnen de ontwikkelingen in China aan te geven. Arcelor Mittal ziet echter eerst een afzwakking in de vraag van China, de reden voor de onprettige guidance. Je moet wat doen om je resultaten straks te laten meevallen.
o Groei in het Verenigd Koninkrijk was in het derde kwartaal dubbel zo hoog als gedacht (0,8% ofwel 3,2% geannualiseerd). De azijnpissers waren er als de kippen bij met te stellen dat in het vierde kwartaal de groei flink lager zijn, net als bij de groeicijfers een kwartaal geleden (ooit krijgen ze gelijk). Toevallig tegelijkertijd: UK - Standard & Poor's Ratings Services zei vandaag dat het zijn outlook voor het VK opwaardeerde naar stabile van negatief.
o In Amerika werden nieuwe vijf jaars inflatie gerelateerde obligaties (TIPS) uitgegeven tegen een negatieve (reële) rente van -0,55%. Men gelooft helikopter Ben dat hij inflatie kan creëren bij laag blijvende korte rentes en dat het bedrijfsleven niet extra gaat lenen. Lage reële rentes zijn goed voor het laten aantrekken van investeringen.
o Verkopen Ford vallen mee (40% hoger dan vorig jaar). Gesteund door subsidies gaat Ford daarom 1200 banen scheppen in Michigan via een investering van $ 850 miljoen (echt goedkoop zijn die nieuwe arbeidsplaatsen niet).
o Winstseizoen blijft heel goed.
o Japan keurde extra stimuleringsprogramma van Y 5100 miljard eindelijk helemaal goed.
o Japan gaat ondnaks G20 toch flink interveniëren als de yen te hoog wordt zei men vandaag.
o “this market is cheap, cheap, cheap” – Cramer - http://www.cnbc.com/id/39832304?__source=RSS*blog*&par=RSS


De 10-0 winst van PSV dreunt nog wat na in lagere koersen volgens de PSV indicator. Het gevecht om 343 is nog steeds niet beslist. PSV smijt met zijn krachten en Twente niet: het landskampioenschap van PSV is nog lang niet zeker.

zonnige toekomst Afrika (2)

Onderstaand verhaal is gebaseerd op studie van Societe Generale (African acceleration; October 2010)
Afrika is vaak opgegeven als werelddeel en ook om erin te beleggen. De laatste paar jaar zijn er gelukkig wat fans van Afrika gekomen.
Structureel liggen de zaken nog niet goed en zal de groei benden die van China, India, Indonesië en nog wat landen in Azië en Peru liggen.
De corruptie is nog hoog en qua governance scoort Afrika slecht. Alleen Zuid Afrika en Ghana scoren redelijk op governance.

In ons oorspronkelijk boek dat dubbel zo dik was hadden we ook een hoofdstuk over politiek en de Kondratieffgolf. We behandelden daarin het Afrikanisme als stelsel. Het stamhoofd had te veel macht en werd omgekocht. In ruil daarvoor moest hij dan wel zijn eigen dorp voortrekken bij de bouw van scholen etc. Je ziet zelfs Zuma dat nog steeds doen in Zuid Afrika. In het Afrikanisme is het slecht zaken doen voor het Westen. Dat is een structurele waarschuwing bij beleggen in Afrika: corruptie/ Afrikanisme kan leiden tot rampen.

Het ontwikkelingsverhaal van Afrika is de laatste jaren in veel landen belangrijk verbeterd, omdat men gezien heeft hoe goed de opkomst van de middenklasse en een goede overheid voor een land is. In sommige landen is daardoor plotseling een veel betere groei gekomen. Naast enkele grondstoffenlanden als Angola gaat het ineens ook veel beter in Nigeria (en dat is doorslaggevend in de beoordeling of het beter gaat met Afrika), Ghana en Marokko/Algerije/Tunesië. Ook in Egypte en Uganda gaat het beter. In de meeste Sahellanden/ Ethiopië gaat het ook beter, maar men is daar nog steeds zeer, zeer arm. Rampspoed is er in Congo, Zimbabwe,Sudan en Somalië.

Het groeitempo loopt buitengewoon uiteien in Afrika, zoals te zien is in het plaatje.

In Zuid Afrika gaat het gezien de grondstoffenrijkdom en de betere opleiding betrekkelijk matig. De consument heeft er te veel schuld.

Afrikaanse aandelen zijn niet goedkoper dan andere Emerging Markets aandelen (zie plaatje) en dat zou wel moeten gezien het hogere politieke risico en de iets lagere groei. Er zijn wel allerlei kansen. Ik denk dat aandelen van landen als Ghana en Marokko het erg goed zullen doen. Met een beetje geluk zal ook Nigeria opkomen. Egypte kan het ook redelijk doen (al heb je met al die op toerisme gerichte bedrijven in handen van christenen wel het risico dat haat tegen christenen de Egyptische beurs weer eens doet dalen). Zuid Afrika heeft heel wat interessante bedrijven, maar als geheel lijkt het niet zo aantrekkelijk.
Daar Zuid Afrika 87% van de marktkapitalisatie is (zie plaatje) mis je bij belegging in Afrika volgens de marktkapitalisatie wel het gemiddelde Afrikaverhaal en vooral de mogelijke opkomst van de Magreblanden, Nigeria/ghana en Egypte.

De pluspunten van Afrika zijn de grondstoffen, vooral de agrarisiche productie kan flink uitgebreid worden, de goede demografie, de opkomst van de middenklasse (zelfs Walmart gelooft er nuin de met de recente overname van de supermarktketen Massmarkt) het ongeloof in goede groei in Afrika vooral in selectieve landen, infrastructuurinvesteringen (tegen heel aantrekkelijke condities in o.a. Zuid Afrika). Als zonne-energie rendabel wordt (en dat kan binnen vijf tot tien jaar denk ik), dan kan de Sahel ineens heel aantrekkelijk worden.

Goed nieuws 25 oktober

o G20 maakt het plausibel dat er iets gedaan wordt aan onevenwichtig lage wisselkoersen in Azië. Vrome beloften dat men zich niet al te erg te buiten zal gaan aan valuta-oorlogen.
o Japanse export groeide (zelfs met sterke yen) met 16,1%, ofwel ruim 2% sneller dan vorige maand, terwijl een afzwakking was verwacht
o Chinese beurs ijzersterk op mooie gerapporteerde winsten
o Brazilië houdt onze olieservicebedrijven zoals Fugro bezig via nieuwe orders
o BP niet weggepest uit de VS
o Existing home sales +10% in de VS
o Biden denkt het met de republikeinen eens te kunnen worden over het handhaven van de Bush belastingverlagingen voor de middenklasse
o Volgens WSJ is door zijn recente havikachtige uitlatingen de kans van Weber om Trichet op te volgen geslonken van 90% naar 50%
o Japan is aan het suggereren dat ze buitenlandse beleggingen gaan kopen om de stijging van de yen tegen te houden
o QE2: Waller van de conservatieve ST Louis FED zegt dat QE2 op 3 november heel waarschijnlijk is en dat men met $ 500 miljard zal starten en daar elke keer $250 miljard bij gaat doen als dat nodig bevonden wordt.
o Nieuwe orders industrie gingen 5,3% omhoog in Eurozone in augustus (+3% verwacht)

In strijd met de PSV indicator (maar dat is ook bijgeloof dat de beurs het slechter doet naarmate PSV beter speelt) stijgt de markt toch, maar niet zo veel als het goede nieuws aangeeft

De cartoon is van Dan Wasserman in the Boston Globe. Huizen in Amerika zijn echt heel goedkoop. De eerste de beste plebejer kan nu op een mooie locatie wonen. Dat blijft niet zo, al dachten mensen in 1982 dat ook in nederland.

Minder hongerige tijden voor grootste deel Afrika

Als je naar de grafieken van Wikipedia en IFPRI kijkt, dan springt de honger van Afrika (en India en omgeving) naar voren.
In Afrika en India is er de afgelopen jaren flinke vooruitgang geboekt, vooral ook in kwetsbare landen als Ethiopië. Vooral Ghana en Tunesië hebben veel vooruitgang geboekt in de afgelopen twintig jaar.
Maar er is ook achteruitgang: vooral in Congo, Zimbabwe en Sierra Leone.
Per saldo dus wel flinke vooruitgang, maar het blijft ongemakkelijk als rijke westerling dat er nog steeds zo veel honger geleden wordt.

Cloud computing slecht voor IBM, Cisco, Oracle en HP?

Het omslagartikel van de Barron's ging deze keer over cloud computing (A Private party: Big companies are quickly adopting new computer networks known as "private clouds." That may mean trouble for major tech suppliers. (http://online.barrons.com/article/SB50001424053111904502004575562243330821352.html?mod=BOL_article_full_popview#articleTabs_panel_article%3D1)
Veverka behandelt voor de tweede keer cloud computing in de Barron's. Hij laat vooral Price van GS aan het woord. De echte niche players als Salesforce.com zijn peperduur, maar ook andere fondsen zouden van het thema cloud computing kunnen profiteren zoals Intuit, Amazon en Google.
Men ziet cloud computing als een doorbraak in het verlenen van IT services. Dit kan tot marktverlies van de oude garde zoals IBM, Cisco, HP en misschien Oracle tot gevolg hebben (maar die zien dit ook en zullen overnames in die richting gaan doen aldus Price).

Daar men de IT-uitgaven nauwelijks ziet groeien in 2011, cloud computing biedt een mooi middel om de kosten onder controle te houden, zien sommigen (zoals http://www.thereformedbroker.com/2010/10/23/cloud-barrons-puts-ibm-cisco-hewlett-packard-et-al-on-notice/) dit als een negatief thema voor technologie/ Nasdaq.

G20 en de valuta-oorlog

Zoals verwacht vond de G-20 dat valutakoersen door de markt bepaald moesten worden.
Geen enkel land wilde voor Colijn spelen door de valuta nodeloos hoog te houden, maar ook geen enkel land zei natuurlijk dat het de officiële politiek was om de eigen valuta's af te waarderen, maar veel landen proberen hetwel. Omdat te veel landen een lagere valuta willen, lukt dit niet.
Het standje dat Geithner aan landen met hoge overschotten op de lopende rekening wilde geven, kon zoals verwacht niet rekenen op de genade van Duitsland en Brazilië (China hoefde niets te doen).
Het IMF was op de G-20 blij dat de nieuwe landen een groter gewicht gaan krijgen (tja China wordt nu echt belangrijker dan Nederland in het IMF, wie had dat vijftig jaar geleden kunnen denken; ik denk niet dat Nederland echt gemist is op deze G20, maar misschien had Duitsland nog wat medestanders voor hoe goed grote handelsoverschotten zijn nodig).

De yuan van China is nu de enige grote valuta die niet door de marktkrachten wordt bepaald. Daar moeten we maar mee leren leven. En ook met de af en toe flinke devaluaties van satellietvaluta's als het Engelse pond en de Koreaanse won.

Van het blog The Reformed Broker is de cartoon, die een redelijk inzicht geeft over de spelers.

Verkiezingscyclus VS maximaal gunstig

De aandelenbeurs is bezig aan het meest gunstige deel van de Amerikaanse verkiezingscyclus. Daar is nog niet eens voor nodig dat de Republikeinen dik winnen. Dat weet iedereen al. Het maakt misschien nog wel uit of de democraten de meerderheid in de senaat verspelen (daar begint het wel naar uit te zien).
Strategas had enkele aardige grafieken. Eentje laat zien dat we nu in de rustige maand zitten waarin de koersen gemiddeld eerder ietje terug gaan dan vooruitgaan, maar er is niets ergs aan de hand. En dan het tweede plaatje waar het als je een wat langere horizon hebt (een schaars goed tegenwoordig, nu het gemiddelde aandeel in de VS gemiddeld ongeveer 11 seconden in bezit blijft en in Nederland DNB de pensioenfondsen dwingt een superkorte horizon te hebben, namelijk die van de afwijking van het herstelplan tot eind dit jaar) een loterij zonder nieten is: de Amerikaanse beurs steeg gewoon altijd in die periode.
Dat is natuurlijk nog lang geen garantie zoals o.a. de Nieuwe Normalen waarschuwen, maar je kunt wel stellen dat er wat meer dan normaal kans is op een positieve beurs in het komende jaar.

Bruto Nationaal Geluk en de Kondratieffgolf

Afgelopen donderdag had de VBA de jaarlijkse bijeenkomst van de Kondratieffgroep. Daarbij werd ik (terecht) flink aangevallen naar het indelen van goede periodes naar hoge groei van het BNP. Het rentmeesterschap van de aarde vraagt om een beter iets om na te streven dan hoge groei van het BNP. Stel je voor dat iedere wereldbewoner het in zijn hoofd zou halen even veel te consumeren als de doorsnee Nederlander nu doet, dan zouden we met de huidige productietechnieken enkele wereldbollen extra nodig hebben om dat allemaal te kunnen produceren.
We hadden het dan wel niet echt over Bruto Nationaal Geluk, maar dat zou een betere (maar te softe, want niet goed te meten en daarom zo extra erg voor manipulatie kwetsbaar) maatstaf zijn. Groen Links probeerde het in de verkiezingsstrijd, maar dat gaat natuurlijk niet goed als de tijdgeest hard is en het BNP net is gekrompen. Dan wil je namelijk wel stijging van het BNP en dat softe gedoe van Groen Links moet dan geretourneerd worden naar waar het vandaan komt: Bhutan. Daar vond de verlichte jonge despoot dat je geluk moest nastreven volgens boedhistische principes. (plaatjes van Bhutan / Paul Mertz)

Vooral Jaap van Duijn gaf college dat groei helemaal niet zo nodig is, als je al rijk bent. We zouden in Nederland veel beter af zijn als we vriendelijker waren en hoffelijker à la Japan zouden worden. Wat is de bakker net over de Duitse grens toch een stuk vriendelijker dan de Nederlandse, zo verzuchtte hij.
Japan kent sinds 1990 geen groei, maar heeft nog steeds een zeer hoge welvaart. Nederland groeide in de 18de eeuw niet maar had tot 1780 de hoogste welvaart in de wereld (veel minder stress dan in de 17de eeuw en men hoefde veel minder hard te werken). Hij was de dagboeken van Jacob van Lennep aan het lezen, die hij op de kop had getikt bij De Slegte en hij kon het iedereen aanbevelen: te lezen hoe mooi Nederland in 1823 was, de voettocht die langs het stille Enkhuizen voerde, waar de helft van de huizen leeg stond, en naar Drente waar prachtig heivelden waren voor zo ver het oog reikte.

Wat dat te maken heeft met de Kondratieffgolf? Jaap van Duijn signaleerde dat in de Kondratieffgolf na die Kondratieffgolf waar het extreem goed ging met een bepaald land/ werelddeel er in de volgende golf verval optrad, maar wel op een heel hoog niveau. In de vorige lange golf hebben Japan en Europa het goed gedaan en die economieën zijn toe aan rust. (En daarvoor rustte Engeland uit totdat het door Mararet Thatcher weer op het juiste kapitalistische spoor gezet werd).
Dus Europa (en Japan) zou volgens van Duijn toe zijn aan een eeuw van verval zoals Nederland kende in de 18de eeuw.
Waar zijn we in dat verval? Ongeveer 1711 en we hebben nog te gaan tot 1780.
N.B. cycli herhalen zich natuurlijk niet zo precies. De eeuw van verval in Nederland was vóór de Industriële Revolutie, toen economische groei niet gewoon was. Nu is dat meer geval, zodat het verval in de achterblijvende gebieden deze eeuw nog wel gepaard kan gaan met enige groei.

We kunnen langer naar de maan

Gisteren kon ik al melden dat de wereld niet vergaat volgens de wetenschappers die het einde van de mayakalender hadden onderzocht (De Telegraaf: http://www.telegraaf.nl/buitenland/7986513/__Wereld_vergaat_toch_niet_in_2012__.html?p=3,2). Het duurt nog een à twee cycli van 52 jaar van de Maya's.

Dat is tijd genoeg om bases op de maan neer te zetten. Dat is wat gemakkelijker dan tot nog toe gedacht werd. Er is namelijk volop water op de maan als ijs opgeslagen aan de donkere kant van de maan. De Wall Street Journal wijdde hier een artikel aan: Moon Not Only Has Water, but Lots of It (
http://online.wsj.com/article/SB10001424052702303339504575566194097878552.html?mod=WSJ_hp_us_mostpop_read)
De NASA heeft een satelliet met een snelheid van bijna 10.000 km per uur laten inslaan in een zorgvuldig uitgezocht zeer bijzonder stukje maan waar al miljarden jaren geen zonlicht heeft geschenen en het bijzonder koud is. Uit het onderzoek van wat er zoal de lucht in geslingerd werd bleek dat hier een dikke 5% water (in de vorm van ijs) bij zat. Het lijkt erop dat er een soort permafrostwater in de polaire zones van de maan zit.
Men kan daar dus water gaan halen voor een eventuele basis op de maan voor de mens. Nu kost een fles water naar de maan brengen ongeveer $50.000, dat kan kennelijk wat goedkoper. China (2025) en India (2020) staan te popelen om astronauten naar de maan te brengen.

Commentaar: Het klinkt alsof de Nasa een satelliet met bijna 10.000 kilometer per uur heeft laten inslaan in een uniek natuurgebied à la de Galapagos eilanden op de maan.
Waar ontlenen wij als mensen dat recht aan?

QE en beurzen: aandelen en obligaties omhoog

Steeds meer partijen beginnen te roepen dat je moet kopen als de FED in de markt gaat kopen. Goldman Sachs is zijn klanten op aan het stoken te gaan kopen. Zerohedge blog gaat hierin mee.
Jin Bianco had aardige grafieken wat er met de koersen gebeurde als de FED ging kopen sinds de laatse Jackson Hole conferentie: aandelenkoersen omhoog en obligatiekoersen omhoog. Als de FED niet in de markt was, dan gebeurde er gemiddeld nauwelijks iets met de koersen.

N.B. POMO= Permanent Open Market Markets Operations)

Waarschuwing: het aantal waarnemingen is aan de weinige kant. De handelsmethodiek van de FED kan ook gericht zijn op het opdrijven van koersen, net als de ECB eigenlijk doet (die kopen obligaties van Portugal etc als ze de koersen te erg onder druk vinden staan).

Per saldo is het aannemelijk dat als de FED straks gaat kopen dat dit gunstig is voor de koersen. Als de FED langdurig aan het kopen is, dan wordt een en ander misschien anders, omdat na een tijdje de nieuwigheid er van af is (en er te veel op vooruitgelopen wordt door Goldman Sachs/PIMCO etc) en de markt zich na verloop van tijd over de exit zorgen gaat maken. Als de FED zou gaan concluderen dat de markt niet meer reageert op POMO dan kan dit een reden zijn minder te gaan kopen (de haviken zullen dit nauwkeurig blijven nagaan).

goed nieuws 22 oktober

o Herstel Phillyfed. Dat is de belangrijkste kort vooruitlopende indicator voor ISM, de toonaangevende indicator voor het wel en wee van de VS en daarmee (voorlopig nog) voor de hele wereld. Het wegzakken van de ISM lijkt daardoor te stoppen/ niet erg groot te worden.
o Initial claims voor werkloosheid in de VS gingen duidelijk omlaag. Niveau is nog veel te hoog, niet op een niveau dat de werkloosheid hoort te dalen. De trend is al een hele tijd horizontaal, maar misschien gaan de initial claims dalen (eigenlijk hoort dat pas te gebeuren als de periode van groeiafzwakking in de VS voorbij is; deze periode lijkt nog niet afgelopen, nu de fiscale stimulering verandert van stimulering naar afremming)
o Net als in de vorige maanden steeg de IFO volkomen onverwacht verder. Nu van 106.8 naar 107.6, terwijl volgens consensus 106.4 wel genoeg leek. Niet alleen de huidige omstandigheden verbeterden, maar ook de vooruitzichten. Pessimisten moeten nog even volhouden, de IFO gaat vanaf het huidige zeer hoge niveau echt wel weer eens dalen. N.B. een IFO> 100 wijst naast goede vooruitzichten voor Duitsland ook op dalende werkloosheid in Nederland.
o Beige Book (het macroverslag voor de komende vergadering van de FED waar ze QE2 moeten aankondigen) signaleert naast een afzwakking van de groei (al gebeurd) een voorzichtig aantrekken van de consumptie in de VS (vooral goede aanbiedingen gaan er in als koek).
o Momentum van Goldman Sachs leading indicator voor groei in de wereld (GLI) (voorlopig cijfer) keerde. Dat is een sterke indicator dat groeiafzwakking in wereld niet al te ver doorzet en kennelijk niet aan het ontaarden is in een nieuwe recessie, de gevreesde dubbele dip

zonnige toekomst Afrika (1)

Onderstaand verhaal is gebaseerd op studie van Societe Generale (African acceleration; October 2010)
Afrika groeit de laatste jaren heel behoorlijk: sinds 2001 met 4,9%; dat is 1,5% beter dan het wereldgemiddelde geweest.

Socgen stelt dat Afrika de beste demografie heeft met bijbehorende groei van middenklasse (eindelijk), de beste vooruitzichten voor groei grondstoffenproductie van alle continenten (zowel olie als zonne-energie als voedsel). Opleidingsniveau en corruptie blijft nog wel een probleem (en honger (wel minder ex Congo en Zimbabwe)).
Afrika is gemiddeld helaas wel wat duur qua aandelenwaardering.

Het overzichtsplaatje laat zien dat alleen de grondstoffenlanden rijker zijn dan China. Weinig mensen weten dat Equatoriaal Guinea het rijkste land is van Afrika (maar nog wel volkomen onderontwikkeld).
Zuid Afrika is het belangrijkste, maar een matige groeier. Nigeria en Egypte doen het van de grote landen de laatste tijd wat beter. Ghana is de starperformer samen met Tunesië, Mozambique en Angola in economische vooruitgang

goede nieuws 21 oktober

o Wereld vergaat niet op 21 december 2012 volgens Maya-kalender aldus wetenschappelijk onderzoek (Telegraaf)
o De S&P500 maakt vandaag een gouden kruis (50daags gemiddelde stijgt boven 200daags gemiddelde)
o De groei in China in het derde kwartaal viel mee (9% tegen 7,4% in tweede kwartaal. Op jaarbasis vertraagde groei naar 9,9%) Groei trekt weer iets aan zolas PMI nieuwe orders versus productie al aangaf.
o Stijging van index voor leading indicators in VS
o Geithner probeert daling dollar/ stijging yen in toom te houden. WSJ: "he sees no need for the dollar to sink more than it already has against the euro and yen".
o 30 jaars rente stijgt, gunstig voor Nederlandse pensioenfondsen en pensioenpremies
o Blog Bespoke meldde dat winstseizoen uitzonderlijk goed verloopt, een van de hoogste percentages ooit van ondernemingen die betere winsten laten zien dan de consensus dacht. N.B. dit percentage loopt nog wat terug zo leert de ervaring (in begin betere winstcijfers dan later wanneer de treuzelaars hun ellende rapporteren)

Winstplaatjes VS zien er goed uit (Yardeni)

De wekelijkse en maandelijkse plaatjes van yardeni, zijn earnings squiggles voor o.a. de S&P500 laten een goed beeld zien voor de winstverwachtingen. De jaar vooruit winsten stijgen rustig door,al was het afgelopen maand maar 0,7%. Het lijkt erop dat de winsten van 2011 ongeveer het beeld van 2005 volgen (1996 kan ook).
Belangrijker is dat het momentum van opwaartse/neerwaartse winstbijstellingen weer iets aan het verbeteren is. Deze indicator stond eerder dit jaar op een bijzonder hoog niveau, zwakte daarna wat af, maar trekt nu dus vanaf een bovengemiddeld niveau weer wat aan.
De kwaliteit van de winst begint weer OK te worden: de operationele winsten worden niet meer weggevaagd door bijzondere lasten. Dat maakt het winstplaatje weer degelijker.

goed nieuws 20 oktober

-Aziatische beurzen namen renteverhoging China met bijbehorende flinke daling Amerikaanse beurzen vrij goed op. Chinese beurs stoomt gewoon door.
-Toetreding Rusland tot WTO in zicht volgens Summers
-Nederlandse consumenten minder somber (het wordt tijd, CBS index vertrouwen van -14 naar -10; koopbereidheid verbeterde ook)
-Omzetverwachtingen omhoog bijgesteld door PSA, BASF, dus cyclische sectoren als auto’s en chemie gaan nog niet zo slecht
-Intel gaat stevig meer investeren, daar zal ASML niet rouwig om zijn.
-Posen (centrale bank Engeland) wilde volgens net gepubliceerde notulen BOE 50 miljard pond extra QE; kans op QE2 in Engeland neemt toe.
-China vatbaar voor rede dat yuan te goedkoop is. Stijging was niet de Chinese 0,27% maar de westerse 0,25%.
-Cisco en Oracle zeggen in opiniestuk WSJ dat als de VS weer toestaan tegen 5% belastingtarief gelden van hun multinationals naar de VS mogen worden getransfereerd er $1000 miljard de VS kan binnenstromen (en $50 miljard extra belastinginkomsten, maar dan wel dollar sterker).
-Angst voor inflation targeting neemt toe op obligatiemarkt, met als gevolg hogere lange rentes (gunstig voor pensioenpremies).
-Men fluistert op goede gronden dat de oppositie in Portugal instemt met flinke overheidsbezuinigingen (nodig om minderheidsregering aan meerderheid te helpen)
-In de VS was men in de nopjes met de resultaten en verhalen van Boeing, Merck, Pfizer, diverse grondstoffenproducenten. Het winstseizoen verloopt vrij goed, met hier en daar wat uitglijders (bij sommige financials, maar andere financials deden het dan weer veel beter dan verwacht)
-Architecture Billings Index in VS voor de bouw van onroerend goed steeg boven 50 en staat op hoogste niveau sinds begin 2008.
-In het FD staat de cartoon van Hein de Kort. Er is hier geen sprake van een vertrouwenscrisis in de politiek [itt Fukuyama die zei dat NL is veranderd in een van wantrouwen vervulde samenleving]Na zo’n debat wordt het vertrouwen al snel minder min.