overbought maar inflatie, rente en dollar dalen

 De aandelenkoersen zijn wat al te enthousiast gestegen en de rente is wel wat aan de uitbundige kant gedaald, maar er zijn nog steeds goede kansen op verdere stijging van de beurzen na eventueel een korte pauze. De 10/jaars rente in de VS lijkt te dalen naar 4% en dat zet de dollar onder druk. Veel lager lijkt me de rente niet te gaan zo lang de Amerikaanse groei in orde blijft, geen krimp geeft. Jim Bianco waarschuwt dat de groei in de VS boven 2% blijft en de kerninflatie maar heel moeilijk onder 3% kan komen, d.w.z. wees niet al te optimistisch over de rente. Bill Ackman die goed voorspelde dat de 10/jaar rente naar 5% zou gaan, denkt dat de FED de rente al in het eerste kwartaal gaat verlagen van 2024. 

De inflatie daalt nog steeds op vertraagde doorwerking van lagere huren en lagere benzineprijzen uit lagere olieprijzen en minder aanbodproblemen. Die als sneeuw voor de zon weggesmolten aanbodproblemen zouden een van de oorzaken zijn waarom de economische groei beter is blijven liggen dan verwacht. De schade van de hoge rente aan de huizenmarkt valt nog mee, o.a. omdat 40% van de huiseigenaren in de VS geen hypotheek heeft en van de overigen de overgrote meerderheid een langdurig lage hypotheekrente houdt. De sterker dan verwachte groei van het aantal banen blijft de hoofdoorzaak. De groei van het aantal banen zwakt af, maar er lijkt nog geen reden voor ongerustheid op korte termijn (o.a. gezien lage claims voor initial unemployment). de overheidsuitgaven stutten de groei sterker dan normaal buiten een recessieperiode en dat wordt moeilijker in 2024 in de VS en Duitsland, maar in China juist gemakkelijker zo lang de dollar niet al te sterk is.  

De koperprijzen stijgen weer, de staalprijzen zijn sterker dan ik dacht. De goudprijs lijkt nu ook in dollars een all time high te gaan zetten. De olieprijs heeft hinder van de stijgende olieproductie in de VS en straks ook Rusland. Saoedi-Arabië kan daarom maar moeilijk medestanders vinden om de olieproductie te verlagen. 

Volgens onze analyse van de machten wordt de factor arbeid sterker en gaat de overheid meer met geld sproeien. Dit gaat ten koste van het bedrijfsleven en individualisme (het neoliberale kapitalistische denken wordt steeds meer verafschuwd). Trickle down economie in de vuilnisbak na het debacle van Liz Truss en nu ook volgens o.a. Biden. Dit betekent meer inflatie en waarschijnlijk ook minder economische groei en wie weet minder inkomensongelijkheid als de inflatie niet te hoog wordt. Protectionisme is electoraal interessant. Meer deglobalisering dus en meer inflatie op lange termijn.

Ook in Nederland zagen we de ruk naar populisme, zoals we al eerder zagen in het VK en bij Trump. De onvrede van de kiezers, iets universeels onder de Westerse kiezer, uit zich in meer discriminatie via stoppen immigratie, de islam en bestrijden van woke doen. Meer geld voor de arme kiezer en het niet weggooien aan klimaat, ontwikkelingshulp, cultuur, Oekraïne. Weg met buitenlandse studenten en zelfs kennisimmigranten.

Lange termijn

Een en ander remt de innovaties, maar gezien de vloedgolf aan nieuwe innovaties via AI, hoeft dit de productiviteitsgroei niet erg te remmen. Voor China ligt een en ander moeilijker, daar is een ongekend snelle vergrijzing gaande en enorme rem op een te machtig wordend bedrijfsleven. Het aantal academici stijgt met sprongen, er is veel gespaard in China en China heeft een voorsprong in effectief investeren in de industrie. Het kan daarom nog meevallen, maar structureel zijn de problemen monsterachtig groot. De bouw en wat daar mee samenhangt moet halveren als aandeel in het BNP en dat gaat niet zonder een klap aan de Chinese economie en daarmee straks ook aan de wereldeconomie (het chaotisch neergangscenario dreigt over enkele jaren hierdoor). 

Er is nog hoop dat AI de groei gaat remmen. Hiertegenover staat de vrees dat AI te hard gaat en de wereld gaat overnemen. AGI. Dat kan heel plotseling gaan. De wereld is dan in oorlog met de dan alwetende, snel lerende en handelende AI. Enorme elektromagnetische golven of iets dergelijks moeten dan het gevaar keren, maar wel tegen een enorme prijs. In de Science Fiction verhalen neemt een set computers de macht over en bepaalt het nieuwe doel van de wereld: het maken van zo veel mogelijk paperclips (of iets anders zoals het installeren van zo veel mogelijk programma's van Microsoft bijvoorbeeld). Of het dan nog wenselijk is dat er mensen zijn of dieren is maar de vraag. Die computers denken dan niet zoals Wilders van minder Marokkanen maar minder mensen. 

Geert Milders wint als nieuwe moeder Teresa vermomd

 De mildere toon van Wilders maakte hem tot Geert Milders en dat heeft een eclatante verkiezingsoverwinning opgeleverd. Nederland is door de mand gevallen als tolerant land. Ikke, ikke en de rest kan stikken. Het verkiezingsprogramma zal alleen maar op punt van immigratie worden uitgevoerd, zo belooft Milders. Als een soort moeder Teresa gaat hij premier worden voor Nederland. Eigen Volk eerst, immigranten van de river into the sea. Eigen volk voorrang bij huisvesting, d.w.z. vluchtelingen in tentenkampen (moeder Teresa draait zich om in haar graf). Ontwikkelingshulp afschaffen (moeder Teresa draait zich opnieuw om in haar graf). Cultuur niet meer subsidiëren en vooral geen cent naar de Publieke Omroep (luid applaus vanuit autoritaire regimes). Geen geld voor klimaatbeleid. Geen hulp voor Oekraïne, we houden onze F-16's zelf  (oneindige lof voor Milders op de Russische tv). Geen steun voor Palestina maar ambassade van Tel Aviv naar Jerusalem. Koran verbieden heeft niet meer hoge prioritiet en moskeeën sluiten ook niet. Maar moslims en immigranten zijn toch een beetje extra B-burgers geworden en niet witte mensen moeten zich schamen als ze sociale huurwoningen bezet houden. geen Nexit, want aan het VK zie je dat dan de immigratie kan verdubbelen. Geen gulden terug. 

Minder immigratie, meer geld voor zorg (applaus van moeder Teresa denk ik)  en lagere BTW om de boodschappen en het gas goedkoper te maken. Kolencentrales weer open en zo krijgen we weer een lagere elektriciteitsprijs. Het mes in buitenlandse studenten, buitenlandse kenniswerkers en  buitenlanders voor slachterijen (misschien krijgt dit wel de goedkeuring van moeder Teresa vanwege de slechte arbeidsomstandigheden en reductie van vleesconsumptie). Minder geld voor onderwijs (er stemmen relatief meer domme mensen op populisten en het is erg duur). 

In enkele stappen werd de PVV salonfähig. Eerst zette Yesilgöz de deur naar de PVV wagenwijd open. Immigratie stoppen, hoe moeilijk dat ook is bij oorlog en onderdrukking, had de eerste prioriteit. Europese immigranten/ buitenlandse studenten moeten ook weg, al kan dat niet in Europees verband. Daarna lieten de publieke omroepen volop ruzie maken over immigratie, want populistische standpunten trekken meer kijkers dan saaie gematigde standpunten. En op het laatst riepen de omroepen vooral op om strategisch te gaan stemmen, d.w.z. als ze immigratie belangrijk vonden, dan moeten ze niet op de VVD stemmen en ontstaat het nep parlement zoals Wilders dat ooit  zei. Niet stemmen op het immigratiesurrogaat van de VVD maar op de enige partij die dit echt geloofwaardig in het vaandel heeft staan.

Ik was helemaal niet verbaasd over de grote overwinning van de PVV. Wel ben ik verbaasd over hoe snel alle standpunten van de PVV worden goed gepraat. Ja natuurlijk moet je immigranten maximaal weren, whatever it takes, zachte heelmeesters maken stinkende wonden.. Weg met die immigranten uit sociale huurwoningen (ook al zitten hier maar weinig vluchtelingen in). Er zijn toch wel erg veel misdadigers met een kleurtje. Wat is het fijn dat je dit nu ineens allemaal mag zeggen. Zwarte Piet weer terug. Excuses intrekken over slavernij, want dat kost geld. Je zult toch maar in een wijk wonen met veel kut-Marokkanen. We zijn ineens door de mand gevallen als landje met alleen maar rotzakken.

Bij de SP kunnen ze zich wel voor de kop slaan: ze hadden gewoon moeten zeggen dat ze alle immigranten met harde hand wilden uitzetten  en dan hadden ze 40 zetels gekregen in plaats van 5.

Praktisch wordt het voor Wilders erg moeilijk om te regeren. Hij heeft te veel jaknikkers met onduidelijke kwaliteiten om zich heen, want hij heeft in zijn partij als enig lid werkelijk alles te zeggen. Hij moet bijna al zijn standpunten inslikken om te voorkomen dat zijn kabinet valt. En daar is hij buitengewoon slecht in.  De eventueel andere coalitiepartijen in de regering VVD en NSC hebben buitengewoon slechte ervaringen met Wilders en zullen weinig tolerantie hebben met zijn standpunten. 

de stemming op de beurzen verbetert

 De economische groei is zwak in Europa, de VS en (naar hun maatstaven) China. Toch is die groei nog steeds beter dan de leading indicators aangaven of het lage consumentenvertrouwen of de problemen op de huizenmarkt. De arbeidsmarkt blijft sterker dan verwacht volgens consensus, al is dat nu ook steeds meer de verachting. Vergrijzing en weinig immigratie en toch is er een sterke groei van de Amerikaanse arbeidsmarkt. De situatie op de arbeidsmarkt wordt heel langzaam zwakker, maar bijna niemand maakt zich zorgen over de oplopende werkloosheid, nu die zo laag is en lijkt te blijven. Het tart allemaal de oude wijsheden over de Amerikaanse economie die ik geleerd heb: als de werkloosheid met 0,5% gestegen is (zoals nu), dan was er altijd (het begin van) een recessie. Na zo'n langdurige grote daling van de leading indicators als we nu gezien hebben zat men altijd in een recessie. Een omgekeerde rentestructuur leidt binnen een á anderhalf jaar tot een recessie. Een neergaande huizenmarkt was een onfeilbare indicatie voor een nakende recessie. This time is different (tot nu toe).

Er is nieuw optimisme vanwege een zo langzaam aan rotsvast geloof (ook bij mij) dat de FED klaar is met het verhogen van de rente en ergens in 2024 begint met verlagen. De inflatie daalt nog steeds meevallend mooi en ongeveer zoals de normale leading indicators voor inflatie aangeven. Minder inflatie vanuit de huizenmarkt, bedrijven (arm Walmart, Ahold, Unilever o.a.) hebben minder pricing power (d.w.z. meer zwakte op arbeidsmarkt, want men moet de marge herstellen via kostenbesparing op o.a. arbeid), goederenprijzen stijgen net als altijd nauwelijks of dalen zelfs, de medische kosten stijgen nog niet (deze meevaller zal waarschijnlijk langzaam wegvallen komend jaar in de VS), de olieprijzen dalen weer inclusief de benzineprijs. Loonstijging is gemiddeld matig in de VS.

In reële termen helpt de lagere inflatie de consumptie, maar deze is voorlopig toch zwakker dan normaal. Dat is genoeg voor de verwachting van een milder monetair beleid van de FED en een wat zwakkere dollar. Dat is prachtig voor China dat minder dan normaal monetair kon stimuleren, omdat de yuan te zwak was. We zien nu daarom wat enthousiastere monetaire stimulering in China. Ook in Europa en andere gebieden haalt men opgelucht adem.

De wat zwakkere verwachte economische groei zet de winstvoorspellingen in de VS flink onder druk. Over het derde kwartaal vielen de winsten iets meer dan normaal mee, maar door de guidance zij de analisten toch en masse het mes aan het zetten in de winstprognose voor komend jaar. Misschien meer dan nodig is. 

Het klinkt een beetje Goldilocks. Het gaat niet te goed om de centrale banken op tilt te jagen, er is weer reële stijging van de lonen, de winstmarges zijn hoog en dat houdt een afzwakking van de investeringsgroei beperkt. Schaarste op de huizenmarkt houdt de huizenprijzen op peil ondanks de hoge hypotheekrente en overdreven dure huizenprijzen. De rente op obligaties is weer hoog genoeg dat je als spaarder/ verzekeraar/ pensioenfonds denkt dat je geld bij belegging in obligaties niet helemaal is weggegooid.

Er stroomt weer veel geld naar aandelen, de nodige short positie moeten gesloten worden. Het voelt allemaal vreemd aan bij zo veel ellende in Gaza, Oekraïne en diverse andere gebieden waar de wereld weinig aandacht aan schenkt zoals Soedan bijvoorbeeld. Dat kan nog even doorzetten, maar de nodige beurslievelingen zijn erg prijzig geworden. Gelukkig lijken een heleboel andere aandelen redelijk tot gunstig geprijsd. In ongeveer december begint men gewoonlijk de te veel afgestrafte aandelen weer op te rapen (een gevaarlijke bezigheid, maar het is kansrijk).

     

macro VS verzwakt overtuigend, rente omlaag en beurs omhoog

 Vorige week waren de techneuten nog erg benauwd over het koersverloop van de S&P500, maar ineens zien ze het licht. Allerlei weinig bekende breedte signalen gingen op groen en dat betekende in het verleden zeer vaak stijging van de aandelenkoersen op korte en middellange termijn. De graadmeter voor de volatiliteit, de VIX, daalde behoorlijk.

Men vatte moed uit de persconferentie van Powell na het besluit van de FED om niets te doen. Alom ging men geloven dat de FED klaar was met het verhogen van de rente en dus over enige tijd de rente gaat verlagen. Powell zei dat hij niet uitsloot dat de rente verhoogd moest worden, maar was duidelijk benauwd dat de FED de economie te veel schade had aangedaan.

Afgelopen vrijdag kwam er nieuwe bevestiging van de zwakte van de economie van de VS: het banenrapport viel  flink tegen, vooral door neerwaartse herzieningen, oplopende werkloosheid en vooral banengroei bij deeltijdwerkers, mensen met meer banen. Men gaat de groeivoorspellingen voor het vierde kwartaal verlagen, terwijl we zo gewend waren aan opwaartse bijstellingen van de verwachte groei. 1% groei lijkt al heel wat voor het vierde kwartaal. Inflatie gaat waarschijnlijk wat verder dalen.

Een en ander leidde tot flink lagere lange rentes, lagere olieprijzen en druk op de dollar (versus de euro niet zo duidelijk, want Europa is bezig met een tot nog toe lichte recessie). En duidelijk hogere koersen, zoals het seizoenpatroon in het jaar voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen aangeeft.

Kennelijk, als dat doorzet, wordt de huidige rally wat breder dan we gezien hebben eerder dit jaar. Heel wat aandelen zijn goedkoop geworden, terwijl de winstontwikkeling nog acceptabel lijkt. Na een niet al te lange periode van lager dan normale groei/ lichte recessie zou er dan meer winstherstel kunnen komen. Misschien wel minder dan we gewend zijn, omdat er zo links en rechts wat minder pricing power lijkt te zijn (wat weer goed is voor lagere inflatie en hogere productiviteitstijging). De factor arbeid staat structureel sterker, dat zet wel enige druk op de winstmarges (die voorlopig nog wel hoog lijken te blijven).

De vreselijke oorlog in Gaza houdt de stemming somber en doet bitcoins en goud goed. Misschien dat de Amerikaanse overheid straks op slot gaat, want de nieuwe speaker of the house is extreem genoeg om dat eens lekker uit de hand te laten lopen. Prima allemaal voor Poetin, want zo krijgt Oekraïne veel minder steun. In Europa is men ook minder toeschietelijk.