populisten en de waanzin dat alles nu slechter is dan vroeger

Populisten zijn bijna overal in de (westerse) wereld in opmars. Zij benoemen problemen waar de gevestigde orde omheen loopt. Het komt niet te pas in hun manier van denken.

Waarom noemen we partijen die een verwaarloosd groot probleem aankaarten populistisch? Ik weet dat eigenlijk niet zo goed, maar ik denk dat erbij hoort dat ze wel problemen aan de orde stellen maar geen oplossing hebben of een irrealistische oplossing of een oplossing die al te erg tegen de belangen van de gevestigde orde indruist.

Mencur Olsen heeft zijn leven lang gestreden om te laten zien hoe de gevestigde orde steeds meer dijken opwerpt tegen veranderingen. Alles wordt gedaan om de belangen van de gevestigde orde te beschermen, ook al remt dit groei en/of is het onrechtvaardig. Het kan met de beste bedoelingen gebeuren, zoals Arthur Scargill de belangen van de mijnwerkers beschermde tegen Thatcher maar de ondergang van de mijnen uiteindelijk toch niet kon tegengaan, omdat de mijnen te erg verliesgevend waren en dicht moesten.

Populisme gaat dwars door de oude politieke verdeling rechts/links heen. Dat zagen we extreem bij brexit. De conservatieven en labour zijn totaal verdeeld, in crisis. Stemmen voor brexit kwamen zowel van links als van rechts.

De leave campagne had geen plan wat te doen als brexit zou winnen. Remain wist niet uit te leggen dat er ook goede kanten aan Europa zaten behalve handelsverdragen waar Engeland niet veel over te zeggen leek te hebben. Koningin Elisabeth vroeg steeds naar drie goede redenen, maar ze konden haar niet van  ‘leave’ afbrengen.

Een enorm aantal kiezers is boos, vindt dat het systeem tegen hun belangen ingaat, hun niet beschermt en de rijken wel. Europa maakt de totale koek wellicht veel groter, maar niet vaak genoeg voor de gewone man.

Sinds 2008 is de economie eerst meer dan bijna iedereen in zijn leven had meegemaakt gekrompen en daarna is er een herstel uit de (grote) recessie gekomen dat zwakker was dan zelfs iedereen in zijn leven had meegemaakt.

Dat herstel uit de Grote Recessie is gekocht met enorme steun aan de financiële sector en via monetair beleid dat erop gericht was de rijken rijker te maken via koerswinsten, lagere rente op bedrijfsleningen, hogere prijzen voor vastgoed.

De rijken werden dus enorm geholpen, de armen niet. Ze werden zelfs gestraft via lagere pensioenuitkeringen (het gespaarde geld kon ineens maar een lijfrente kopen die tientallen procenten lager was dan vroeger). De inkomens beleven achter, terwijl die van de  ‘protected’ wel stegen.

Er zijn dus goede redenen waarom de ‘unprotected’ nu zo boos zijn. In vorige recessies kreeg iedereen klappen, zowel rijk als arm. In de recessie rond 2001 leden de rijke aandeelhouders enorm, hele kapitalen werden definitief weggevaagd. Niet alleen de werklozen leden. Dat was nog enigszins eerlijk. Maar wat gebeurde na 2008 deed de deur dicht. Een paar jaar geleden schreef de op een na rijkste man ter wereld een open bedankbrief aan de overheid. Zij hadden hem gered, al die verkeerde financiële constructies, die werden gered. Daardoor had hij zijn geld niet verloren, maar was hij schatrijk gebleven. Geen centje pijn.

Zo voelde de lagere middenklasse het helemaal niet. Het aantal mensen zonder werk bleef enorm groot. De banen die men kon krijgen waren vaak slechter dan ze eerst hadden. Velen konden slechts een deeltijdbaan krijgen. Het percentage mensen met een vaste baan nam af, er kwamen enorm veel mensen met een tijdelijk contract (niet alleen in de VS of Europa, maar ook in Japan).

 Heel zwaar wordt uitgetekend dat jongeren niet langer verwachten dat ze het beter krijgen dan hun ouders. Het is afgelopen met de American Dream. De huidige jongeren kunnen niet meer voor een appel en een ei een huis kopen en zo rijk worden. Ze hebben geen vaste baan. Als ze niet gestudeerd hebben, dan zijn ze rijp voor een werkloosheidsuitkering/ bijstandsuitkering of helemaal niets. Ze blijven bij papa en mama wonen. Kommer en kwel. Toch zijn het de ouderen die pessimistisch zijn (deels terecht, denk aan de werkloze van vijftig jaar) en niet de jongeren. Die hebben toch vertrouwen in de toekomst.

Maar is het wel waar dat de huidige generatie het zo slecht heeft, slechter dan hun ouders? Mijn oudste zus ontstak zo ongeveer in woede dat men zo maar zit te vertellen dat de mensen het tegenwoordig zo slecht hebben.

In haar jeugd had bijna niemand een auto, geen wasmachine. Een TV had bijna niemand, al kwam daar wel snel verandering in. Alleen de betere middenklasse had een wc binnen en een douche/ bad, een centrale verwarming met kolen. Men ging niet op vakantie naar het buitenland. Er was niet zo veel keus met eten. Een drankje op een terras was te duur, een zeldzaamheid. De mensen werden niet oud, werden niet voortdurend succesvol opgekalifaterd om nog wat jaren door te leven. De huidige jeugd heeft iphones, ipads. De jeugd van vroeger zat helemaal niet op sport. Nu klaagt men dat de armen hun kinderen niet op sport kunnen doen. Echt, al komt het niet altijd even goed uit de cijfers, de welvaart is de afgelopen decennia enorm toegenomen. De huidige jeugd heeft het echt beter dan toen de babyboomers jong waren of zelfs de lost generation daarna.