Paniek 2011 lijkt meest op die van 1998

De dalingen op de beurs lijken op die van vorig jaar, maar de paniek is ineens groter. De risk appetite indicator van Credit Suisse staat nu op -4,5 een niveau dat alleen nog lager was in 1982 en op het hoogtepunt van de kredietcrisis.
De risk appetite is nu dus lager dan bij een normale recessie, alleen in de twee monsterrecessies was de risk appetite nog lager. Dat lijkt op overdreven paniek.

In 1998 zagen we ook zo iets. In Azië waren er al een jaar grote problemen, de groei liep totaal in de soep daar, de schuldproblemen waren gigantisch en tot overmaat van rmp ging het grootste hedge fund LTCM failliet en moest met grote sommen gelds gered worden door de FED.
Bijna iedereen dacht dat de goede groei in het Westen, vooral die in de VS, besmet zou worden door de Aziëcrisis. In de zomer van 1998 doken de koersen ineens naar beneden, omdat iedereen plotseling overtuigd was van de komende recessie in de VS. Al snel werd duidelijk dat die recessie er niet in zat en dat de liquiidteitsinjectie van de FED werkte. De koersen vlogen omhoog en na een paar maanden was de irrational exuberance van Greenspan weer helemaal terug.

Nu is er een crisis in de Europeriferie. Het is daar al ruim een jaar helemaal mis qua groei en schulden. Tot overmaat van ramp is men in de VS zich een faillissement van de overheid aan aan het praten en wil men zo veel gaan bezuinigen dat Obama zeker niet herkozen wordt. Dat gaat bij nader inzien niet zo eenvoudig, omdat steeds meer bezuinigingen tot na de verkiezingen worden verschoven en de negatieve druk op de groei van het BNP (!,7% volgens JP Morgan van de week) ineens tot enkele tientallen miljarden in 2012 verschrompelen, niet de duizenden miljarden waar men bij de verhoging van het schuldenplafond over sprak.
De economische indicatoren lijken toch te herstellen zoals enkele weken terug nog gedacht werd, ook al is ons uit het hoofd gepraat dat de economie in het eerste half jaar vanwege voorraadproblemen in de VS niet groeide (en men gelooft het nu ook niet meer voor Europa en dat is onterecht). De detailhandelverkopen gaan verbeteren, de daling van de autoverkopen was extreem en de inflatie daalt nu door o.a. lagere olieprijzen en niet langer exploderende autoprijzen (nieuw en oud). De werkgelegenheidsgroei blijft positief, de lonen stijgen een beetje en dat betekent dat de consumptie kan aantrekken. De investeringen groeien door en de groei van het BNP blijft positief tenzij men elkaar blijft aanpraten dat de wereld vergaat en er dus een vraagschok optreedt.

In 1998 ging de daling in twee stappen en dat kan nu weer gebeuren: een relief rally op korte termijn en een nieuwe daling als er te ferme politieke taal in de kern van Europa wordt uitgeslagen dat de PIGS hun eigen boontjes moeten doppen en niet ongelimiteerd tegen de Duitse rente mogen lenen in Europees verband. Pas als Jan Kees c.s. gekapituleerd is en geld voor een groot EFSF ter beschikking stelt kan de beurs echt fors omhoog.