Obama/Kerry streng voor Israël, met een scherpe veroordeling in de VS hiervan: met Trump worden de bordjes verhangen; gaat de tijdgeest richting oorlog?

Obama/Kerry streng voor Israël, met een scherpe veroordeling in de VS hiervan: met Trump worden de bordjes verhangen; gaat  de tijdgeest richting oorlog?

Ik dacht eerst, ik schrijf iets over hoe Obama/Kerry op het laatst nog extra hun stempel te drukken op de buitenlandse politiek. Daarna dacht ik, het heeft geen zin hierover te praten, het is te ingewikkeld want wordt achterhaald door nieuwe historische feiten. Toch een reactie, uit ongerustheid. De tijdgeest gaat een gevaarlijke kant op.

Nu lees ik in de Wall Street Journal hoe fout Kerry was in hun ogen, in een editorial, niet van een invloedrijke bobo-gastschrijver. Eerst was de WSJ behoorlijk kritisch over Trump en Israël. Nu is dat allemaal ingeruild voor een ruk naar populistisch rechts. 

overpeinzingen: bouwman en PdK, trumponomics, wilde goudmijnen, target2

PensioenPro (onderdeel van het Financieele Dagblad): daar staat deze week een oudjaarsfeuilleton in van Matthijs Bouwman, een sprookje over de Nederlandse pensioenfondsen. De hoofdrol is voor de directeur van het Pensioenfonds der Knopentellers, PdK. Men maakt zich zorgen over de kantoren in de pensioenstraat. Te korte funderingspalen, pannen die in zo’n grote getalen van het dak afwaaien dat er niet genoeg hele meer zijn om het hele dak te bedekken zodat de jongere werknemers nat worden, maar de ouderen gelukkig voorlopig nog droog blijven. Voortdurend verzakkingen door de vele stormen en ander onheil. Daarom zijn er voortdurend congressen waar men onder luid applaus verkondigt dat het allemaal uitstekend zal gaan en men zich echt geen zorgen hoeft te maken, de Ultieme Fundatie Regeling redt iedereen immers.

Dan komt het nieuws over wat de politieke partijen willen met ons pensioenstelsel. Luid zingend met Ben Cramer (de zanger, niet mijn directeur) wil 50plus de oude situatie herstellen. Het duurt even voor ik door heb dat de feuilleton van Matthijs Bouwman al was afgelopen….

Daarna volgt een stuk hoe Trump de performance van menig hedgefund redde. Ik heb al zo’n vermoeden waar Matthijs Bouwman met zijn feuilleton naar toe zal gaan.

Vorig jaar heb ik al een keer geblogd dat goudmijnen 90% in waarde gedaald waren. 

2016, het jaar waarin bijna alle grote angsten waarheid werden. Gelukkig zijn feiten niet meer waar en geloven we weer in een betere toekomst in 140 tekens samengeperst

2016

Eerst zakte China door de hoeven. Het was onherroepelijk gedaan met de supergroei, er is nu kapitaaluitstroom. De vastgoedmarkt is een bubbel geworden, schulden versus BNP veel te hoog, de semi staatsbedrijven een verliesgevende bodemloze put.

[maar wat lezen we ineens eind december: plotseling 14,5% winstgroei van de grote industriële bedrijven in China].

Daarna ging het mis met olie, de olieprijs zakte onder $30. De toonaangevende voorspellingen riepen < $20, maar er kwam een miraculeuze wederopstanding en dat al enige tijd voor Pasen. Voor het eerst in jaren kwam de OPEC tot een productiebeperking waarbij voor het eerst ook niet OPEC-landen zouden meewerken.

 Secular stagnation, het ging mis met de economie. Het Amerikaanse banenrapport van mei was het slechtste in vijf jaar, de groei in H1 ook in de VS. Secular Stagnation was een feit geworden en vrijwel niemand twijfelde in oktober nog hieraan. Toch was dit feit niet waar, want Trump.

Onheil met de rente. De Subzero tijd voor de rente op staatsleningen in Japan en Europa brak aan. Meer dan de helft van de staatsleningen van de OECD leningen kreeg een negatieve rente. Secular Stagnation was immers zeker geworden.

Brexit en pond door de grond. Op economische gronden was brexit irrationeel, maar de vergetenen wilden iets anders, whatever it takes. En dat is voorlopig alleen maar een lager pond. Dit leidt tot hogere inflatie, zeer ongunstig voor de ouderen die voor brexit stemden.

Ellende met Deutsche bank. Deutsche Bank zou even $14 miljard moeten ophoesten vanwege onbetamelijk gedoe met rommelhypotheken. Dat markeerde het hoogtepunt van het pessimisme over banken. Daarna gingen financials enorm outperformen, mede door de hogere rente.

Het ergste: Trump. Trump en rente omhoog: reflatie, trumpflation. Met een uitgekiende strategie won Trump de harten van de deplorables in Michigan/Pennsylvania en Wisconsin, zoals hij al had aangekondigd. De ongezonden en ouderen zagen dat het niet goed ging, slechter (zelfs steeds slechter)  dan ze verwacht hadden, wilden verandering en die komt er nu ook. De aandelenbeurzen beaamden onverwachts de wijsheid van de deplorables.

Het nieuwe normaal van tweets van Trump, dat is de boodschap voor 2017

Eigenlijk is het belangrijkste dat we leerden in 2016: feiten zijn niet waar. Experts leunen hier veel te veel op. Ze zijn corrupt en ondersteunen de gezichtspunten van de gevestigde orde om zo de vergetenen dieper in de modder te drukken.

Misschien gaat het zo ook met de plannen van Trump. We gaan weer terug naar het scenario van secular stagnation.  De genoemde belastingverlagingen zijn niet waar.

De belastingverlagingen van Trump lijken te gaan tegenvallen, geheel betaald uit de 10% belasting over gerepatrieerd vermogen uit het buitenland. Er komen lagere belastingtarieven 100% gefinancierd met inflatieverhogende importheffingen en minder aftrek van rentekosten op o.a. hypotheken. Netto geen stimulus voor de economie.

Meer infrastructuurinvesteringen zijn uit het zicht verdwenen, een illusie. De Tea Party is weer helemaal in haar nopjes, de grootste bezuiniger, Mulvaney, is benoemd als opperste bewaker van de begroting. Het Zeeuwsche Meisje kan nog heel wat leren van die Mulvaney.  

Trump gaat netto niets voor elkaar krijgen qua belastingverlagingen, nu hij de macht heeft overgedragen aan Mulvaney en kan zich 100% van zijn tijd toeleggen op het sturen van tweets over niemandalletjes zoals een kernwapenwedloop. Althans, dit is zoals nu de door de republikeinse gevestigde orde grondig gecensureerde plannen voorliggen. Die reflatie gaat niet door, no way, en daardoor zouden de inflatieverwachtingen weer naar beneden geschroefd moeten worden. Yellen kan gerust zijn en hoeft de rente maar één keer te verhogen in 2017. Trump is een sukkel die via tweets de derde wereldoorlog gaat veroorzaken. Dat is niet iets waarop je een flink hogere aandelenmarkt kan bouwen. Maar well de Keystone pijpleiding en meer fracking.

Maar misschien is Trump niet die onfatsoenlijke racistische sukkel. En komen er wel netto belastingverlagingen en meer infrastructuurinvesteringen en zorgt hij voor een beetje deregulering. Een Obamacare met minder belasting op arbeid en minder ongunstige marktwerking. Het scenario van Trumpflation en Trumponomics. Trumponomics klinkt wel een beetje als je voor de gek laten houden, maar dat kan werken als het maar de animal spirits aanwakkert en dat is mogelijk aldus Ray Dalio en vele anderen. Trump is een deal maker met de zakenwereld. Trump is geen Reagan maar een Pim Fortuin. Een scherpzinnige ruziezoeker die engszins ingetoomd wordt door Ivanka.

wenen

begin december was ik enkele dagen in Wenen

kerstmis en daar hoort Sisi bij en het concert uit een van de paleizen in Wenen

Apfelstrudel met Wiener Melange. € 22 met zijn tweeën maar dan heb je ook wat

Een eis naar Wenen is een opleiding in se Sisi-kunde van de legendarische onbedorven keizerin van het toen onmetelijk grote Oostenrijk-Hongarije, toen nog belangrijker dan de VS.
 In de opslagkamer het Hof met de keizerlijke appartementen staat, naast o.a. 5000 borden, messen voor de gasten bovenstaand apparaat voor Sisi. Het is een eendenpers. die eenden vermorzelt en zo kreeg Sisi eendensap dat zeer krachtig zou zijn en samen met vruchten werd dit een powerdrankje, in de 19de eeuw al.

Samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

In de aanloop van de kerst was het economische nieuws schaars. Beurzen bewogen nauwelijks, de Dow Jones lukte het opnieuw niet de 20.000 barrière te slechten. De rente zit ook even in een winterslaap, alleen in China stijging. De dollar lijkt te stabiliseren en het pond verzwakt weer wat. 

Alleen de tweets van Trump (let it be an arm’s race; kosten F35 veel te hoog) en laatste nippertje beslissingen van Obama om Israël op het rechte pad te brengen met -heel ongebruikelijk- vernietigend commentaar van de president elect zorgden voor rimpels in de kerstvijver. We leven nu in de wereld van Trump met geheel nieuwe diplomatieke regels, onverwachte beslissingen en uitlatingen, nog meer belastingverlagingen voor de rijken/ bedrijfsleven, individuele onderhandelingen per bedrijf/ land die breed uitgemeten worden. Change, meer dan ons lief is. Laten we hopen dat de interessante analyse van Ray Dalio https://www.linkedin.com/pulse/reflections-trump-presidency-one-month-after-election-ray-dalio ongeveer juist is, er een opleving van de animal spirits komt en net niet een revolutie.

Italië gaat Monte dei Paschi redden, eindelijk, via een bijzonder uitgelegde uitzonderingsregel die oogluikend wordt toegestaan door de EU. de achtergestelde leningen noteren ongeveer 50% (aan start van 2016 nog 100%). De staatsschuld van Italië stijgt hierdoor 1% extra versus BNP. De dreigende overwinning van de vijfsterrenpartij en bankproblemen zet de rating van Italië onder druk en ik lees weer volop stellige verhalen dat het uiteindelijk verkeerd moet aflopen met de Italiaanse staatsschuld.

De groei over het derde kwartaal in de VS werd bijgesteld van 3,2 naar 3,5% (maar de consensus voor het vierde kwartaal zakt langzaam richting 2%). Verkoop nieuwe huizen steeg flink +5,2%.

Bestaande huizen +0,7%, op jaarbasis toch +15%. Initial claims voor werkloosheid stegen fiks met 21.000 naar een nog steeds lage 275.000. Nieuwe orders duurzame goederen zwak. Beschikbaar inkomen en consumptie daaruit stegen niet over november. Het consumentenvertrouwen schoot omhoog.

 Hypotheken om een huis te kopen stegen iets ondanks de hogere rente of juist uit angst voor verdere stijging.

Er werd een officieus proefballonnetje gelanceerd over een importheffing van 10% om belastingen te kunnen verlagen/ export te subsidiëren, precies zoals nodig is om een handelsoorlog te beginnen en de reéle inkomens van de vergetenen te verlagen.

In het VK stelde men de groei over het derde kwartaal ook naar boven bij naar 0,6% (niet geannualiseerd). Groei in Duitsland lijkt in het vierde kwartaal te herstellen zoals o.a. de IFO aangeeft.

Flash PMI 's in de VS iets zwakker over december.

Hierboven de uitslagen van een poll over beleggingen die het absurd goed gedaan hebben: wat zal omkeren? Staal en Rusland werden het meest genoemd, men heeft nog het meest vertrouwen in hogere impliciete inflatie en rente. 

NRC: kerstvertelling Waarom ze allemaal thuis komen met kerst. Komt de goede oude tijd terug? een broodje ontevredenheid

Er wordt een fictieve familie ten tonele gevoerd die er warmpjes bijzit. Tenminste de 62+ leden van de familie. De rest heeft het maar wat moeilijk. Geen vaste baan, een onderwaterhypotheek, geen of wegkwijnend vermogen. De pater familias die langzaam met pensioen aan het gaan is, springt gelukkig bij, mede via het aardige inkomen van zijn nog steeds doorwerkende vrouw. Maar wie betaalt, bepaalt en daar is de oudste zoon nogal bedrukt over. Daar komen ze weer logeren in de logeerkamer die zijn appartement rijk is door die hup van 80.000 euro van pa en ma. De dochter kijkt daarom moeilijk tegen de gouden handdruk van pa en ma aan bij aankoop van een huis. De jongste zoon is na omzwervingen na vijf jaar weer terug. Zo gaat dat tegenwoordig met 25,5% van de jongeren (was 15,9% in 1995).  In 2000 kon nog bijna de helft van de 25- nog rondkomen van hun inkomen, nu is dit nog maar 25%. En ook bij 25-30 jaar ging dat omlaag, minder maar toch: van 75% naar 65%.

Het NRC geeft dan ook een grafiek van hypotheekschuld en (over)waarde huis. Een groot probleem tot 40 jaar en weelde bij 60+. Overigens horen schulden minimaal te zijn als je ophoudt met werken en je human capital richting nul gaat. Onder 40 mag je veel schuld hebben tegenover je dan nog grote human capital. Dat mensen maximaal rijk zijn bij hun pensionering en vlak daarna is dus rationeel en daar is niets mis mee.

Maar na 2007, de kredietcrisis, is er iets grondig mis gegaan met die rijkdom. 

RAFI Arnott: goede kansen aandelen Emerging Markets

RAFI, Arnott c.s., hebben een aardig verhaal  https://www.researchaffiliates.com/en_us/publications/articles/586-the-emerging-markets-hat-trick-time-to-throw-your-hat-in.html geschreven over de goede kansen van aandelen Emerging Markets op een termijn van een en vijf jaar.

De blauwe lijn heeft ongewoon lang onder normaal vertoefd. De waarderingen zijn hierdoor ook ongewoon laag geworden

Dit geldt ook voor de valuta’s. Volgens Arnott en consorten geeft dit nog 1% extra wind in de rug aan de verwachte opbengsten.

Uiteraard moet je vooral volgens hun index, FTSE RAFI™ Emerging Markets Index  beleggen. Die heeft een zware tilt naar waarde. PE van iets meer dan 7 (Shiller PE 9,9). Dit moet naar 10.

Uiteraard zijn er wat zorgen

Maar er zijn ook andere tekenen dat het weer beter gaat met Emerging Markets. Niet alleen daalt de inflatie in veel landen, zijn de olieprijzen etc. hoger, maar er is ook herstel van de productiviteit

Ik geef hun samenvatting (via Investment Weeks samenvatting)), ook omdat er veel beleggingswijsheden in worden verkondigd:

Currencies, countries and sector: Taking apart the emerging markets rally

However, the firm said long-term investors are missing out due to their unwillingnesss to invest in this perceived 'risky' area. Although Research Affiliates did not rule out further economic slowdown, it said the lower rate of bad news expected compared to previous years would be a benefit for the region.

The paper said: "Most investors believe the best time to invest is when uncertainty is low and valuations are attractive. But these conditions rarely coincide with each other.

"Most investors opt for 'less uncertainty' over 'attractive valuations', and end up chasing past performance along the way. We have often said bargains do not exist in the absence of fear, and that fear is usually amply justified.

"For this reason, we believe the better approach is to invest in attractively valued assets while fear and uncertainty, although elevated, are beginning to fall. Such opportunities do not present themselves very often.

"Today's historically attractive valuations, deeply depressed currencies, and positive momentum—both price and economic—compose a very rare hat trick for emerging market equities, local bonds, and currencies, adding up to a region with strong potential for long-term outperformance."

De rente, John Mauldin en obesitas

John Mauldin http://www.mauldineconomics.com/frontlinethoughts/as-the-fed-turns begint ook in de terugkijkspiegel van 2016 te kijken. Wat hebben we dit jaar geleerd?

Er zijn weinig zekerheden, maar er zijn er wel een paar. De renteverhoging van de FED in december was zo’n uitzondering.

Hij gaf een verhandeling over het circus van de FED met de vijf semizekerheden:

1.     1.De FED gelooft nog in Secular Stagnation: 2% groei totdat de recessie komt

2.  2.   Amerika zit dicht bij het punt van volledige werkgelegenheid (al kan de werkloosheid verder dalen)

3.   3  De rente zal stijgen maar niet veel

4.   4  De FED wil nog niets zeggen over hoe ze fiscale stimulering gaan behandelen

5.    5 Janet yellen wil haar termijn uitdienen (tot begin 2018)

Zeker zijn deze punten allerminst, maar het is wel hoe de goegemeente nu met een zorgwekkende meerderheid denkt.

Mauldin merkt terecht op dat die magere 2% groei gaat over de groei van het BNP en dat dit cijfer allerlei problemen kent, steeds minder precies aangeeft of het goed gaat met een land [(hij heeft hier dit jaar eerder over geschreven aan de hand van een boek hierover van een dame wier naam me ontschoten is). Zo wordt vervuiling nog steeds niet als negatieve groei behandeld en tellen gratis diensten als Facebook, Google niet mee].

Of de werkgelegenheid in de VS nu boven de evenwichtswaarde is, valt te betwijfelen. De brede werkloosheid U6 is nog steeds te hoog. De participatiegraad van 25-54-jarigen is procenten lager dan voor 2008, door gebrekkige pensioenen en de lage rente moeten mensen later met pensioen en daardoor moet de participatiegraad 55-64 hoger worden dan in vorige cycli, idem voor 65+ (al is deze reeds hoger dan in vorige cycli). [Een en ander vraagt wel om de deplorables van Hillary aan het werk te krijgen en dat valt niet mee, want ze zijn veel te dik (meer dan 40% BMI>30) en anderzijds ongezond, te slecht opgeleid. Morgan Stanley heeft enige jaren geleden geschreven hoe erg obesitas de groei moet drukken, een in mijn ogen onwaarschijnlijke 1-2%. Ik blogde hierover, hoe dit investeringen wegdrukt http://beleggenopdegolven.blogspot.nl/2012/05/obesitas-groot-probleem-in-vs-straks.html

N.B. in Nederland zitten we ongeveer op 25% obesen. Maar kijk eens op de werkvloer: daar zie je heel wat minder obesen, rondom mij heen zelfs niemand.]

Dan die langzaam stijgende rente. Zeggen de dots hier genoeg over? 3* per jaar dus een renteverhoging? Geen enkele garantie. Als 60+ zegt hij dat de rente heel erg veel hoger is geweest dan de handel dominerende jonkies op Wall Street zich kunnen voorstellen. Na jaren van minder verhogen dan de ‘dots’ aangaven kunnen we nu in een tijd zitten dat er meer verhoogd wordt. [Niet zo waarschijnlijk omdat de FED nog geen recessie wil. Niet zo waarschijnlijk met Mulvaney aan het roer van de begroting, maar het kan. Rechtse politici kunnen heel linkse politieke maatregelen erdoor krijgen. En zo kan zelfs Mulvaney het licht zien van veel belastingverlaging, van enorme inverdieneffecten daarvan. Van het nut om te investeren bij een rente van 0 (iets dat tot o.a. Nederlandse politici niet is doorgedrongen. Bij negatieve rente gaan ze schulden terugdringen in plaats van rendabel te investeren).]

Dan dat de FED de fiscale stimulering nog niet in de voorspelde groei, inflatie en dots heeft meegenomen. Dat is terecht volgens Mauldin, want een en ander is nog volkomen onzeker. De FED kan een en ander afwachten.

[De markt doet dit uiteraard niet, die moet vooruitlopen en de verwachtingen inprijzen. Als die fiscale stimulering groot wordt, dan moet de FED dit meenemen. Als de stimulering inflatoir gaat via lagere inkomstenbelasting dan moet dit leiden tot hogere rente van de FED. Als vooral de investeringen gestimuleerd worden hoeft dit minder. De markt ziet opleving animal spirits en daarmee een hogere rente, maar als leningen voor het bedrijfsleven veel minder aftrekbaar worden is dat een rem op de groei van bedrijfsleningen. De omvang van de repatriëring van buitenlandse winsten, dood kapitaal, kan $500 miljard worden of $1000 miljard (of nog meer). Dat scheelt nogal wat voor de groei en de belastinginkomsten. ]

Mauldin besluit met een hele riedel dat Trump de komende paar jaar ongeveer de helft aan nieuwe leden van de FED gaat benoemen (vanwege natuurlijk verloop). Dat kan het beleid van de FED totaal omgooien, maar het is de vraag hoe dit de rente en groei gaat beïnvloeden. Het tijdperk van de oppermachtige FED [en machteloze overheid die slechts bezuinigt] lijkt voorbij.

.

En dan natuurlijk de hamvraag: wat betekent het bovenstaand verhaal voor de rente?

Het nog enorme geloof in secular stagnation wijst op een mogelijke afbrokkeling van dat geloof en daarmee rentestijging. Duidelijkheid over fiscale stimulering hoort normaal gesproken te leiden tot hogere voorspellingen voor groei en inflatie. Ook hogere rente.

Dan het verhaal over de langzame stijging van de rente. Dat staat nog wel overeind, we zitten zo ver in de cyclus dat men het blijft hebben over een nakende recessie en dat neutraliseert fiscale stimulering praatjes.

De FED bestaat straks voor ruim de helft uit Trump-getrouwen? Geen idee wat dit betekent voor de rente, het hoort niet zo’n verschil te maken, maar conservatieven zouden meer in zijn om de balans van de FED af te bouwen, een ingrediënt voor hogere rente.

En mijn riedel over obesitas? Dat betekent meer kans op stagflatie (zorginflatie bij lagere investeringen), een hogere rente, maar dat is een lange trend die je niet in de rente voor het komende jaar hoeft te zien, wel is het een onderschatte reden waarom economische groei zo laag is geworden in de VS en daar de verwachte levensduur van vooral de deplorables en hispanics daalt.

Per saldo dus een hogere rente, maar een niet veel hogere rente. Die 3% die iedereen ziet.

help, de lange rente daalt, net nu we zeker wisten dat de rente steeg...

Het sentiment is meer dan we in jaren gezien hebben gericht op verdere stijging van de rente.

De rente is eerst flink opgelopen omdat de large speculators in plaats van flink te kopen tot record grote verkopen overstapten, zoals de positie op de futuresmarkt aangeeft. Dit is zo extreem dat het logisch lijkt dat de speculators gedwongen gaan worden weer te gaan kopen en dat zorgt dan voor een lagere rente totdat ze weer ophouden met kopen.

De chartisten zijn zeldzaam sterk ervan overtuigd dat de rente verder gaat stijgen. Toch geven ze aan:  In de VS lijkt de 10 jaar rente moeite te hebben boven 2,66% te komen. 

Inflatieverwachtingen doen een stapje terug op de ferme taal van Yellen dat Trump in deze fase van de cyclus te laat is met fiscaal stimuleren.

Vandaag zei |Yellen heel duidelijk dat het wel erg goed gaat op de arbeidsmarkt en dat de lonen harder gaan stijgen, vooral bij jongeren hierdoor vertrouwen terugkomt. Dat is gaan praat van een lief dametje dat erop uit is steeds verder behind the curve te gaan doen. Nee, ze verhoogt de rente en dat houdt de inflatie in toom en drukt daardoor de lange rente.

Economen hielden het tot voor kort op vier verhogingen in 2017, maar nu heeft de FT een clubje van 31 experts weten te vinden die er maar twee zien.

De olieprijs lijkt kwetsbaar, inflatie wordt gehinderd door de sterke dollar. Republikeinen deinzen terug voor fiscale stimulering. Infrastructuur kost geld en dat hebben de republikeinen er niet voor over wat Trump ook bromt. Trump benoemde een kampioen bezuinigen tot hoofd begrotingen. 

Er zijn verhalen dat de kredietgroei gaat inzakken omdat de aftrekbaarheid beperkt gaat worden.

Zo zeker is het niet dat de rente nu al verder gaat stijgen. Pas als echt blijkt dat Trump een gat in zijn hand heeft en de olieprijs toch tot $65+ stijgt en de lonen inderdaad harder stijgen, dan komt die 3% er wel die iedereen snel ziet komen.

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Meer van hetzelfde. Kleine beursstijgingen, zij het deze keer niet in de VS. Geen Dow 20.000. De rente en dollar weer omhoog, yen en euro omlaag. Zo zitten de speculanten nu dan ook extreem gepositioneerd.

Het begon te knagen aan het geloof in flinke belastingverlagingen en de enthousiaste plannen voor investeringen in infrastructuur zijn aan het verschrompelen. Vol goede moed kwamen er plannen voor belastinghervormingen, maar zoiets is buitengewoon ingewikkeld en gaat altijd tergend traag en er zijn altijd voldoende liefhebbers om een en ander voor hun eigen belang te torpederen. McConnell, de baas van de republikeinen in de senaat, gaf aan uiterst bedroefd te zijn over de plannen van Trump om met geld te gaan smijten om de vergetenen te gaan helpen. En zeven andere republikeinse senatoren zou er ook veel aan gelegen liggen om Trump een hak te zetten. Kuisheid met overheidstekorten moet bewaard blijven, maar Trump is niet zo heel erg kuis.

Rusland zou zich bemoeid hebben met de Amerikaanse verkiezingen en de kiesmannen worden nu bewerkt om niet op Trump te stemmen. Indien succesvol (onwaarschijnlijk) moet het parlement de president kiezen en wint Trump alsnog waarschijnlijk.

Dan mevrouw Yellen, die wil ook al niet luisteren naar Trump. Ze verhoogde de rente zoals verwacht, drie meer verhogingen liggen in het verschiet voor 2017 volgens de 'dots' en ze gaf opnieuw goed aan niet te weten wat er ging gebeuren, of de FED wel zo royaal moest zijn en of Amerika wel de goede kant op zou gaan met meer fiscale stimulering. Nu te laat in de cyclus, oordeelde ze. Nog meer inflatoire dreiging en de FED moet alle fiscale stimulering compleet ongedaan maken via meedogenloze renteverhogingen. Deze keer (this time is different!) geen verlagingen door de FED van de verwachtingen voor groei en inflatie (net als de ECB die voor het eerst ook niet alles neerwaarts herzag) en geen lagere maar hogere ‘dots’. Een klap in het gezicht voor de gelovers in deflatie en eeuwig lage rente. Ze wil niet enorm ‘behind the curve’ gaan zitten, terwijl ze dat nog vol vuur in oktober verkondigde.

 Een en ander was goed voor een sterke dollar en zwakke yen+ euro, waardoor de Japanse en Europese beurzen het in lokale valuta iets beter deden dan Wall Street (daar is de sterke dollar tot ongeveer 2-3% lagere winstschattingen aan het leiden; andere factoren zorgen ervoor dat het momentum van de jaar vooruit winststijgingsverwachting toch accelereert (afgelopen week van 4,15% naar 4,51%)).

De olieprijs kon licht stijgen op akkoorden over reductie productie niet-OPEC-landen en de belofte van Saoedi-Arabië indien nodig (‘whatever it takes’) de productie verder terug te brengen. Ook de daling van de voorraden in de VS hielp, maar vermeende stoutigheid van o.a. Irak hield de stijging in toom.

Het vertrouwen van het midden- en kleinbedrijf NFIB schoot omhoog, net als het vertrouwen van de huizenbouwers NAHBMI. Dit was tegen de flinke daling van de (multi family) housing starts in.

De Phillyfed, de belangrijkste voorloper van de ISM, was flink hoger. Het wil echter nog niet zo vlotten met de groei van de industriële productie (-0,4% in november). Detailhandelsverkopen iets zwakker dan verwacht (maar meer omzet horeca, uitgaven voor beleven doen het beter), netto export niet goed en presto, ondanks veel betere surveys is men de groei voor het vierde kwartaal neerwaarts aan het bijstellen. Atlanta FED’s GDP now zit op 2,6%, maar sommige brokers op slechts 1,5%.

Inflatie was zoals verwacht hoger, maar de kerninflatie was fractioneel lager dan verwacht.

In Europa trekt de groei iets aan zoals flash PMI's en ZEW aangeven. In Nederland ook, een overschot op de begroting impicerend en Dijsselbloem in de top drie van populaire politici brengend (terwijl hij billenkoek verdient vanwege onvoldoende investeringen in vergroening).

Het economisch nieuws (zoals sterke detailhandelsverkopen, hogere producentenprijzen die wijzen op winststijging) uit China was meevallend, maar de zorgen over kapitaaluitstroom drukten de beurzen.

Overpeinzingen: 2017 komt, de pijn van 2016 is voorbij

Als belegger zal men veel sneller zeggen dat 2016 een goed jaar was dan de gevestigde orde. Hoe heeft het allemaal kunnen gebeuren, zo veel barbarij via brexit, Trump, Duterte, Erdogan, Oekraïnereferendum, wegstemmen Renzi en ga zo maar door. Geen ruk naar links zoals Piketty voorschreef, maar een ruk naar rechts nationalisme en lagere belastingen. En van al die zaken was de beurs totaal niet onder de indruk, nee zelfs blije reacties af en toe (ex Erdogan). Sinds Trump zit het de beleggers in financials, olie(service), Rusland, industrials, transport helemaal mee. Het is afzien voor de bond proxies. Kopers van de 70-jarige Oostenrijkse staatslening weten nu proefondervindelijk dat ze enorme verliezen kunnen lijden. Rebalancing is vaak nodig van de beleggers in renteswaps, daar moeten de verliezen aangezuiverd worden uit de returnportefeuille (wel na enorme winsten in het afgelopen decennium). Als Draghi stopt met QE (om whatever it takes de val van de euro en de opmars van de dollar te stoppen) dan zou de rentematchportefeuille de returnportefeuille verder kunnen gaan opeten. Het renterisico is nog steeds zeer asymmetrisch de verkeerde kant in voor obligatiebeleggers, je wordt bepaald niet rijkelijk beloond volgens de extreem lage termijnpremies voor het enorme risico. Maar dat rebalancen is misschien een onderschatte hulp voor de obligatiemarkt.

Moeten we in de goede voornemens van Trump geloven? Zijn conclaaf (straks iedere kwartaal) met de leiders van de grote techondernemeningen (goed voor een beurswaarde van meer dan $ 3.000.000.000.000) moet hem helpen in het gareel te blijven van hooguit selectieve protectionistische maatregelen die het goed in de pers doen en van bevorderen van innovaties.

Laten Trump en Ryan zich de kaas van het brood eten en akkoord gaan met minieme belastingverlagingen inclusief het in de ijskast zetten van investeringen in infrastructuur, herziening van Obamacare, het opgeven regulering te versimpelen? 100% opgeven lijkt me kras.

Zet de strong patch door? De laatste cijfers over productie en detailhandelsverkopen waren mager in de VS, maar surveys laten overtuigend verdere verbetering zien van de macro, niet alleen in de VS, maar ook in Europa, China en Japan.

Samen met de hogere olieprijzen, die overigens moeilijk veel verder lijken te kunnen gaan stijgen op korte termijn staat dat strong patch op korte termijn borg voor een herstel van de winstmarges en groei van de omzet.  Na die korte termijn moet fiscale stimulering het stokje overnemen.

De situatie lijkt erg op 1987. Na een enorme val van de olieprijs zonder recessie in de VS maar wel met druk op de investeringen hierdoor gingen de winstverwachtingen ineens enorm stijgen (kan nu ook veel beter dan verwacht gaan). De rente steeg ook. Men had al vijf jaar goede beurzen gezien en begon te denken dat dit zo hoorde. Waarom beleggen in obligaties, dan liep je tegen koersverliezen aan? Op alles steeg de beurs (vergelijk Brexit, Trump). Slechter dan verwacht macronieuws, te hoge waarderingen (maar lager dan nu), hogere rente, lagere dollar (het verschil met 1987), het mocht allemaal niet deren, de beurs ging omhoog. De kans op een recessie binnen een jaar was immers vrijwel 0 (correct gedacht, maar…). Men prees zich gelukkig niet uitgestapt te zijn in juli 1987. Er begon een correctie, maar die zou zo over zijn. Toen kwam zwarte maandag en bijna iedere beleggingsexpert voelde zich een beetje dom dat hij geen forse winst genomen had. Experts, daar moet je niet naar luisteren was de les (hebt u dat in 2016 ook gehoord?).

In een klap was het zelfvertrouwen van de experts weggevaagd. Wat had je er aan? Toen de koersen hoog waren waarschuwden ze (op een enkele uitzondering na, maar deze waren meestal al jaren onterecht pessimistisch (klinkt dat niet bekend?)) niet en toen ze laag waren durfden ze meestal niet.     

Overigens zag ik de krach ook niet komen in 1987, maar daarna waren we wel heel vastberaden om flink in te kopen. Ik zag letterlijk ‘beleggingsexperts’ in de week na de krach hun buik omkeren. Zo erg kon het niet zijn, dat was overdreven en dat was ook zo. Er kwam immers geen recessie….

NRC Eelco Runia: wij weldenkenden zien niet dat de revolutie al begonnen is; het ancien régime zag de revolutie ook niet aankomen

Zo ging het in 2016: men zag brexit niet komen en Trump ook niet.

De gevestigde orde is verbijsterd en zoekt nog steeds naar verklaringen hoe dit kon gebeuren. Is dit iets dat eigenlijk heel logisch is en waar je bij neer moet leggen of is het slechts een toevallige loop van omstandigheden.

Runia gooit het op entitlement, voordelen die bepaalde mensen komen aanwaaien, zonder dat je het realiseert. In de 18^de eeuw in het ancien régime waren het adellijke privileges. Nu o. a. het white privilege.

Runia: “Entitleden kunnen uit de voeten met de regels van het spel, kunnen netwerken, geloven in vooruitgang, voelen zich op hun gemak in een geglobaliseerde cultuur en geloven dat populistisch verzet een achterhoedegevecht is”.

Dat is in andere verhalen door anderen ook vaak genoemd: het zijn de kosmopolieten versus de andere mensen, de dorpelingen die achteropraken. In onze machtsanalyse van de maatschappij in de Kondratieffgolf zijn het de individuen versus de employees.

Enigszins nieuw voor mij althans is de analyse van Runia dat ‘het kenmerkende van de periode waarin we sinds een paar jaar leven is dat entitlement steeds meer gepaard gaat met schaamte over de onoverbrugbare kloof met minder bedeelden’. 

winstmarge VS sinds 1976: alleen omhoog door lagere belastingen

Het plaatje van Goldman Sachs laat vooral twee dingen zien: de winsten slokken alleen maar een steeds groter deel van het BNP op vergeleken met looninkomen door voortdurende belastingverlagingen voor het bedrijfsleven. De race to  the bottom voor vennootschapsbelasting.
Piketty pruttelde nog wat tegen dat dit tot grotere ongelijkheid van inkomens betekent, maar de kiezer vindt het geen probleem. Ze kiezen overal politici die dit fantastisch vinden. Trump in de VS, May in het VK, Rutte/Wilders in Nederland en straks Fillon in Frankrijk.

Je ziet dat de trend naar nog meer belastingverlaging voor het bedrijfsleven al bijna 40 jaar sterk is en het afgelopen jaar zelfs accelereerde en als het aan Trump ligt zit er nog meer in het vat.
Het Amerikaanse bedrijfsleven is al heel lang aan het deleveragen, maar de rente is eindelijk zo laag geworden dat men toch aan releveragen denkt. De invloed van de steeds lagere rente is betrekkelijk klein.
De andere grote factor is de de steeds lagere sales/assets ratio. Men heeft steeds meer kapitaal nodig voor een bepaalde hoeveelheid verkopen. Een en ander is in lijn met het steeds goedkoper worden van kapitaalgoederen versus CPI en de kosten van arbeid. Ook de steeds lagere omloopsnelheid van geld is zo'n teken. En de lagere productiviteitsgroei.

De FED is nog erg royaal, maar komt sneller dan gedacht op het snode pad van te veel renteverhogingen en goud kwetsbaar

Zo op het oog gebeurde er niets bij de verhoging van de FED. Iedereen had die verhoging verwacht. De economische voorspellingen van de FED veranderden vrijwel niet.
Zoals zo vaak zie je dan toch allerlei analyses die steeds stelliger een bepaalde kant op wijzen, nu naar meer kwaadaardigheid, misschien wel om die vermaledijde Trump een poets te bakken. De wereld is plotseling veranderd, de goede oude tijd van verlagen en verruimen is voorbij.

Scott Grannis vindt dat de FED nog maar met poppenschuimpjes aan het schieten is. http://economistsview.typepad.com/timduy/2016/12/fed-turns-hawkish.html

De reële rente is nog erg laag. De FED reële rente is nog niet erg aan het stijgen en het gat met de 5 jaar reële rente is zelfs aan het groeien. Pas als de rode lijn over de blauwe gaat wordt het tijd bang te worden.

Scott Grannis toont bovenstaand plaatje vaak. Men wil niet meer gaan betalen voor de bescherming die goud biedt. D.w.z. de kwade geesten zijn nog niet neer aan het dalen op de aandelenmarkten.

De dollar is erg sterk en de valuta van de goud bugs, de Zwitserse franc, staat op een belangrijk punt. Bij verdere doorbraak ziet het er niet goed uit voor de goudbeleggers. Misschien houdt dit niveau overigens. De Zwitserse franc zou best wel eens sterker kunnen worden.

De FED is nog niet echt aan het verkrappen

Toch wel zegt Tim Duy http://economistsview.typepad.com/timduy/2016/12/fed-turns-hawkish.html

De FED verhoogde de dots een beetje. De pijn werd niet verzwakt door met een lagere neutrale rente op lange termijn op de proppen te komen. Deze ging zelfs marginaal omhoog.

Tim Duy was vooral ontdaan dat de neutrale werkloosheid niet verlaagd werd. Die klap had hij niet zien aankomen.

De FED geeft aan de markt weer eens te volgen en nog geen moeite te hebben met een beetje behind the curve te zijn. Dat is met wat extra renteverhogingen eenvoudig weg te krijgen.

Eerst had de FED geroepen dat het stokje van stimulering van de economie overgenomen moest worden van de FED naar de overheid met fiscale stimulering. Te laat riep Yellen.

Zij gaat Trump treiteren met renteverhogingen. Ze heeft zelfs aangegeven niet vrijwillig op te stappen als ze niet herbenoemd wordt.

De FED verhoogt de rente en denkt dat in 2017 drie keer in plaats van twee keer te gaan doen

De meeste aandacht ging uit naar hoe de dot plot zou zijn. De renteverhoging in december was immers vrijwel 100% zeker. Dat gebeurde dus ook en er waren geen tegenstemmers. Maar zou de FED op de haviktoer gaan met drie verhogingen of de toorn van Trump uitlokken met slechts twee? Drie dus en met spanning wacht men nu de tweets van Trump af, hoe hem dit bevalt. [N.B. de markt prijsde twee verhogingen in, economen die al jaren veel te veel rentestijging verwachtten vier].

De dots staan bijzonder wijd, er wordt nogal verschillend over renteverhogingen gedacht oor de FED gouverneurs. Trump kan onheil voor obligatiebeleggertjes aanrichten door haviken te benoemen.

Voorlopig gelooft de FED nog niet dat Trumpenomics de groei gaat verhogen. De fiscale stimulering is nog te onzeker, er zijn acht republikeinse senatoren die dit eigenlijk niet willen.

De FED verhoogde de groeivoorspellingen vrijwel niet, maar dit is al een vooruitgang na jarenlang

smadelijk te moeten erkennen de groei te hoog te hebben ingeschat.

Men is beducht voor Trumpflation, men meldt de grote stijging van de ingeprijsde inflatieverwachtingen, maar men verhoogde de inflatieverwachtingen voor 2017 en 2018 nog niet.

Dat is dus de dreiging: men kan door fiscale stimulering hogere groei en inflatie gaan verwachte en daardoor de dots nog meer omhoog brengen.

Yellen bezwoer wel de rente veel minder snel te gaan verhogen dan in vorige cycli. Maar als de cijfers veranderen, dan zweren ze trouw aan Trumpflation.

Op naar de 3% kennelijk. Die 3 is magisch. 3% voor de tienjaarsrente in de VS, 3% voor de inflatieverwachting, de derde renteverhoging van de FED. Dat luidt de ondergang van de bull markt in. Dan wordt het monetair beleid zo restrictief dat de huizenmarkt op zijn gat gaat, high yield liquiditeitsproblemen krijgt. En de aandelenmarkten moeten dan duikelen.

Gundlach is een van de propageerders van de drie is te veel theorie https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-12-13/gundlach-says-10-year-treasuries-topping-3-would-punish-markets

update vierjaarscyclus

Het is een tijdje geleden dat ik een update maakte van de vierjaarscyclus http://beleggenopdegolven.blogspot.nl/2016/06/trend-s-nu-halve-kracht-omhoog.html . Speculatief had ik die laten aflopen in februari 2016. Door de winstdalingen als gevolg van de in elkaar geplofte olieprijs met bijbehorende val in de investeringscyclus (Juglar) waren we vrij ver onder de stijgende trend sinds 2009 gekomen.

Daarna volgde inderdaad enig herstel, maar een beetje zwak voor de start van een nieuwe vierjaarscyclus. Daarom ging ik twijfelen en ging uit van een zwakkere trend, in de grafiek aangegeven als de gele stippellijn pv.
Dat zou flink zwakker zijn dan de oude door Ter Veer en mij ondersteunde voorspelling in 2009. Dat is de grijze stippellijn die het hoogste ligt. Ik veronderstelde dat wat we gingen zien wel eens het gemiddelde van die twee lijnen zou zijn, zoals in het verleden al zo vaak het geval was (Ter Veer + Vermeulen/2).
Zo is het tot op heden inderdaad gegaan.

Ondertussen is Trump tot president gekozen en zijn de republikeinen de baas in het witte huis, senaat, congres en men levert 33 gouverneurs. Een republican sweep. Dat leidt tot verwachtingen voor grote fiscale stimulering en een eind aan deflatievrees.
Kan de S&P hierdoor veel verder omhoog? Dat zou goed kunnen. De stijging van de rente maakt de meer risicovolle investeringen weer aantrekkelijk. De vooruitzichten voor winstgroei zijn plotseling flink verbeterd. De wereldhandel groeit weer, door die investeringsgroei, herstel in Azië en de hogere olieprijzen.
Een en ander kan gaan als in 1987. Er is net als toen een winstherstel door hogere olieprijzen en allerlei andere redenen. Men begon ineens vertrouwen te krijgen dat aandelen een veel hogere waardering konden hebben, want de winststijging zou geweldig zijn. En het begon te stijgen en iedereen stapte aan boord. Al snel werd dat niet meer ondersteund door fundamentals en was er een crash nodig. Dat kan nu weer gebeuren, maar dat hoeft niet natuurlijk (want vermoedelijk minder stijging beurzen, doorgaand herstel van fundamentals)

Samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Onverstoorbaar zette de S&P een reeks nieuwe all time highs. Veel nieuwe redenen waren daar niet voor, al deed Trump opnieuw geen rare dingen en was de ISM non manufacturing een sublieme 57,2. Dit wijst op economische groei van 3-4% ware het niet dat netto export in het vierde kwartaal een flinke spelbreker is en het met de voorraadgroei ook niet wil vlotten. Men wordt geleidelijk wel optimistischer over investeringsgroei (CEO survey iets positiever), maar oliemaatschappijen zijn nog steeds van plan hun investeringen te verminderen in 2017 (zij het wel veel minder dan in 2016).

De olieprijs heeft (ook) een flinke stut gekregen door de goede voornemens van de OPEC om de productie iets te beperken, maar een echte flinke verdere stijging van de olieprijs lijkt vooralsnog kansloos.

Men durft de belastingverlagingen die Trump beloofd heeft die goed zouden zijn voor $20 in de S&P slechts met mondjesmaat in te prijzen: de consensus verwacht dat operating profits van ongeveer $117 in 2016 naar $127 gaan stijgen in 2017, inclusief de $5+ hulp van de nu hogere olieprijs. Overigens leidt enorme repatriëring van cash tegen 10% belastingtarief tot eenmalig lagere winsten (al heeft bijvoorbeeld Apple, goed voor $250 miljard cash) hiervoor gereserveerd).

De beurzen reageerden heel gematigd op de verpletterende nederlaag voor Renzi. Ook op de plannen van de ECB om de QE te gaan verlagen van € 80 miljard naar € 60 miljard werd beheerst gereageerd, mede omdat het ‘slower for longer’ zou betekenen. De euro was even zwakker, maar stabiliseerde later in de week.

De stijging van het Amerikaanse consumentenvertrouwen (University of Michigan) bevestigt de stijging van de beurzen. Het aantal bulls is nog steeds niet erg hoog, maar het aantal bears neemt toch wel erg snel af. De arbeidsmarkt verbetert, zoals het lage aantal initial claims voor werkloosheid aangeeft. Het aantal ‘quits’ neemt toe volgens het jolts report, maar het aantal vacatures niet. Het aantal mensen dat om economische redenen in deeltijd werkt daalt heel hard (en wijst op inkomensgroei). Het flow of funds rapport van de FED gaf aan dat de Amerikanen in het derde kwartaal $1593 miljard rijker waren geworden (tweede kwartaal +$838 miljard) en het aantal onderwaterhypotheken flink afnam.

Het handelstekort nam sterk toe (sojabonenmeevaller viel eruit), nieuwe orders ook. Productiviteitsgroei +3,1% in derde kwartaal en arbeidskosten per eenheid product +0,7%.

Wilders, lid van het volgens hem nepparlement van Nederland is door een Nederlandse neprechter volgens Wilders staand aan de verkeerde kant van de geschiedenis veroordeeld tot een nepstraf. Hij is opgetogen over zijn in zijn ogen onterechte rechtszaak en ziet zich mede daardoor de neppremier van ons nep-land worden na het behalen van een nepmeerderheid van zijn neppartij bij de (niet nep)verkiezingen in maart.

De uitstroom van Chinese valutareserves was veel groter dan verwacht (de Chinese beurs bleef daardoor achter). Vooralsnog geen paniek, want de yuan is heel stabiel tegen zijn valutamand en de grondstoffenprijzen geven geen krimp.

De export- en importcijfers vielen erg mee. CPI +2,3%, PPI +3,3% (was vorige maand 1,2% op jaarbasis).

Nieuwe orders in Duitsland sterk.  Markit diensten in Italië keurig omhoog. Detailhandelsverkopen EU +1,2%.