kondratieffgolf meeting (1): plotseling grote stijging van de rente? Een sprookje

We hadden weer eens een bijeenkomst bij de Vereniging van BeleggingsAnalisten om te praten over de lange termijn, de Kondratieffgolf.

Ik moest op het matje komen. Neergang in de Kondratieffgolf sinds 2000. Punt uit. Niks voorspoed, wereldwijd goede tijden. Ook inclusief Emerging Markets niet. Trend is gewoon naar beneden van groei en productiviteit sinds 2000, in het Westen en in veel Emerging Markets.

Het basisscenario is Secular Stagnation.

Ik moest door het stof met mijn optimisme (eigenlijk vanaf 2003 al) dat de groei in de wereld goed zou worden tot 2018. China en andere Opkomende Markten hielden dat verhaal nog enigszins overeind, maar na de groeiterugval in de BRICs is dit verhaal nauwelijks nog steekhoudend. Rusland en Brazilië in recessie, groei India maar 5-6% en groei China wegzakkend onder 7% en straks nog aanzienlijk lager. [geen herstel van betekenis voorlopig in Eurozone, groei in VS wordt niet uitbundig zonder inkomensgroei]

Mea culpa. Ik ben een beetje dom geweest met de economische visie op lange termijn. [niet met aandelen]. Enige troost: Philip Menco riep hoera, als iedereen in secular stagnation gelooft, kan het meevallen en is het ingeprijsd, de rente kan stijgen.

Zowel ik moest van mijn voorspoedgeloof afvallen als Jaap van Duijn van zijn inflatievrees. Ik kan me indenken dat Philip denkt dat dan een en ander ingeprijsd begint te worden.

Philip heeft het afgelopen decennium o.a. de val van de rente goed gezien, de neergang van de inflatie en was altijd een bestrijder van mijn  visie van een economisch voorspoedscenario. Een opmerking trof me vooral: hij denkt dat op een onduidelijk moment de rente enorm zal gaan stijgen. 

Er komt het moment dat ineens iedereen van die ‘veilige’ obligaties af wil. Iedereen wil dan door dezelfde deur. De rente gaat dan enorm stijgen:  3%++?

Dan gebeurt er natuurlijk wel iets waardoor men ineens hogere rente ziet/ af wil van beleggingen met die lage/negatieve rente. 

Overigens, je moet al je fantasie gebruiken om een reden te verzinnen waarom de rente niet ongeveer zo laag zal blijven als deze nu is. Er zijn kennelijk erg veel goede redenen waarom de rente zo laag is als deze nu is.

Misschien maak ik het te ingewikkeld. Het kan zo maar zijn dat de FED aan een normale renteverhogingscyclus begint richting 3,5% rente eind 2017 (5,5% is zelfs mogelijk) die eerder begint dan de markt denkt. Gewoon een rentestijging als de 'dots', de rentevoorspellingen van de FED gouverneurs, aangeven! Dat levert over twee jaar een heel wat hogere rente op dan die van vandaag in de VS. En dat gaat men ineens geloven. Voorlopig betekent dit dat ik het label ‘sprookje’ moet toevoegen aan deze post

Het gaat dus ongeveer als:

. Er was eens iemand die geloofde in de voorspellingen van de FED. Iedereen dacht dat hij gek was geworden. Niemand geloofde dit immers. Secular Stagnation is toch de enige zekerheid waarop je de toekomst kan bouwen. Je moet toch onder een steen gelegen hebben om dit niet in te zien. En toen…. Nadat dit gebeurd was geloofde ineens iedereen. De rente werd in enkele weken 3% hoger.

Wat kan dat .... toch zijn. Ik geef enige mogelijkheden, maar als lezers andere suggesties hebben, dan hoor ik het graag.

1.

De grote Verzekeraar Generale Alliantie heeft 10 miljard Zwitserse frank aan bankbiljetten gestald in de kluizen van Fort Knox. De Verzekeraar Sullig Luik had al langer tientallen miljarden verborgen in de krochten van een Zurichse bank kwam ineens aan het licht. De bank Danish Blue zei het nu ook, maar dan uiteraard met Deense kronen. Iedereen wildetoen zijn obligaties en de opbrengst in de kluis stoppen. 

2. regelgeving verandert weg van rente matchen. 

Er kwamen massale demonstraties op het Malieveld. Het gras moest opnieuw ingezaaid worden. Overal woedende bejaarden en vakbondsleden die protesteerden tegen de kortingen op hun pensioenen en dat enkel en alleen omdat de verplichtingen op de rentestand gewaardeerd moeten worden. En dat terwijl de rente schandelijk gemanipuleerd wordt door de ECB met hun heilloze QE.  Er zijn torenhoge rendementen behaald op beleggingen die veel hoger waren dan de rentestand. Waarom toch dat masochisme van rekenen met 1% rente terwijl je al vele jaren meer dan 10% rendement maakte? Bas Jacobs legt uit hoe dom we zijn. Die balansrecessie die in de eurozone de rente zo laag maakt  is er niet in vele Emerging Markets en Amerika. Stem daar toch je verwacht rendement op af.

De politiek reageerde door waardering op een vaste rekenrente in te voeren, net als vroeger toen er nooit gekort hoefde te worden op de pensioenen.

Er zijn meer redenen waarom men wil zondigen tegen de hoge rentematch die de afgelopen jaren schatten met geld heeft opgeleverd.Pensioenbestuurders die vrezen voor een omgekeerde Vestia affaire. Deelnemers gaan roepen (dat gebeurt overigens nu al): Waarom hebben jullie de enorme winsten op vastrentende waarden niet verzilverd? Plotselinge angst voor derivaten kan ook de reden zijn om dit te gaan verbieden. Afwikkeling zorgt voor rentestijging aan de lange kant, daar kun je dan vergif op innemen. Plausibele berekeningen kunnen verzonnen worden dat rentematch een negatieve kasstroom aan het ontwikkelen is? Iemand die dit ineens overtuigend uitlegt?

3.

inflatie komt onverwacht terug, het gaat onverwacht goed met de VS qua groei, kredietgroei wordt ineens enorm,

4. 
er gaat iets mis met centrale banken (Japan bijvoorbeeld of China). De verliezen op negatieve rente worden te groot bij de ECB en men (politiek?] komt in opstand tegen QE. 
5 
Sovereign Wealth Funds verkopen ineens al hun obligaties.

6

Centrale banken roepen dat rente omhoog moet, omdat te lage rente de groei remt, de deflatoire tendensen versterkt, lagere inflatieverwachtingen forceert . Hogere rente nodig voor financiële stabiliteit. Bij te lage rente investeren bedrijven niet meer, maar kopen ze slechts eigen aandelen terug.

7. Ali Baba biedt een spaarrente van 3% aan op rekeningen in euro's en dollars..

....

Het zit er dik in dat die plotselinge enorme rentestijging door iets anders komt dan hierboven gesuggereerd. Het blijft leuk na te denken wat het zou kunnen zijn. Misschien is het wel een totale opstand van beleggers tegen negatieve rente. Die beleggers halen massaal hun geld van de rekening, lenen het niet uit aan Duitsland of Nestlé maar stoppen hun geld massaal in een kluis of iets dergelijks.

Wordt enorme rentestijging nu het basisscenario bij ons?  Nee,: zo lang ECB rente op 0 moet houden voor minstens 3 jaar, eerder 5 jaar, is enorme rentestijging een vrij onwaarschijnlijk scenario

 plotselinge enorme rentestijging is niet basisscenario, maar lang niet zo onwaarschijnlijk als ik dacht

Er zijn de afgelopen tijd zo veel totaal onverwachte dingen gebeurd. De val van de olieprijzen, grote QE van de ECB tegen negatieve rente, de stijging van de Zwitserse frank. In dat kader zou ook een enorme stijging van de rente passen.