Jim Bianco meldt voor de zoveelste keer dat inflatie in 2021 hoger gaat worden dan verwacht. Nog niet echt hoog, maar wel zo’n 2,5% voor de PCE-inflatie waar de FED zo graag naar kijkt. Die kwam de afgelopen decennia vrijwel nooit boven 2% en het afgelopen jaar was de inflatie extra laag. In de VS vanwege dump acties van vliegtickets, kleding (wie koopt een net pak in coronatijd?), hotelkamers etc. In 2021 komt er plotseling grotere vraag naar van alles en dat gaat zich vertalen in hogere prijzen. Dat zal leiden tot iets hogere rente vanwege hogere inflatieverwachtingen. Hogere hypotheekrente. Beurzen reageren meestal slecht op hogere rente bijna alleen door hogere inflatie. Bianco ziet een lawine aan extra steunpakketten komen omdat je dit kennelijk straffeloos kan doen (meer schuld lijkt niet erg). Extra geld dat deels zal leiden tot extra sparen, beleggen in aandelen. Maar dus ook tot meer staatsleningen terwijl de FED niet nog meer lijkt te gaan kopen als vaccins etc. leiden tot hogere economische groei en inflatie.
Achtergrond bij Beleggen op de golven Waar zijn we op de golven? Waarom gaan de aandelenkoersen al lang zo veel omhoog? N.B. dit blog is à titre personnel en hoeft de visie van BMO Global asset Management niet weer te geven
30 december 2020
overpeinzingen: meer inflatie volgens Jim Bianco, exponentiële groei volgens Cathie Wood van ARK Investments
27 december 2020
de afgelopen kerstweek
Koersen kwamen niet erg in beweging.
Er kwam een Brexit deal. Trump saboteerde het extra steunpakket en daardoor dreigt er uitstel en zouden er 13 miljoen Amerikanen ineens zonder uitkering komen te zitten. Wie weet lukt het Trump en Pelosi om de uitkering ineens te verhogen van $600 naar 2000 gezien de verkiezingen in Georgia waar de republikeinen toch niet al te erg als vrekken moeten worden afgeschilderd. Trump hield ook de defensiebegroting tegen met niet alleen slechte argumenten. Trump zorgde verder o.a. voor opschudding door te suggereren dat door hem benoemde republikeinen niet direct zouden moeten opstappen na de beëdiging van Biden (wat een unicum zou zijn) vanwege de ongekend enorm frauduleuze verkiezingen.
De eerste vaccinaties werden
gedaan in de EU. De Britse coronavariant B117 zorgde voor enige paniek,
waardoor er even splendid isolation van het Continent van Brittannië dreigde.
In de VS is al ongeveer 1% ingeënt en lijkt het aantal besmettingen even niet
verder te stijgen. Wel nog steeds meer ziekenhuisopnames en elke dag een aantal
coronadoden groter dan 9/11.
De profeten gaan vol goede moed 2021 in en zien dat Amerikanen zich blauw kopen aan technologiewonderen via ARK Investments.
Zelfs de permaberen volgens
Arbor zijn nu aan de optimistische kant (en die geven de toon aan, als er meer
positieve beren komen gaat de markt omhoog en als er op raadselachtige wijze
toch weer meer negatieve permaberen opstaan gaat de beurs omlaag. De instroom
bij ARK verklaart waarom technologie toch weer wat oploopt. Zelfs Tesla was
afgelopen week maar 5% omlaag na de opname in de S&P500. De permaberen
wijzen nu vooral op de risico’s van bedrijven in de oude economie die het niet
voor elkaar gaan krijgen over te schakelen op de nieuwe economie (zoals banken
die out of business zouden gaan als iedereen straks overschakelt op blockchain).
Bitcoin beleggers hadden opnieuw een buitengewoon goede (wel volatiele) week.
Het is tot oude sokken zoals ik nog steeds niet doorgedrongen dat dollars en
euro’s niets meer waard zijn en dit in tegenstelling tot bitcoins die wel iets
waard lijken te zijn zo lang ze niet verboden of gestolen of code kwijt zijn. Institutionele
beleggers kunnen het risico steeds minder nemen dat ze zonder bitcoins in portefeuille
zitten en zouden vanaf januari eindelijk eens wat extra instappen en zo gaan
zorgen dat bitcoins een wat betere waarde krijgen als ze eindelijk flink
instappen. Dat kost wel wat, maar dan heb je ook wat (zij het niet zo veel). Regulering zorgde ervoor dat Ripple bijna de helft minder waard werd ineens.
De economische cijfers in de VS
vallen wat tegen en GDP-now van de Atlanta FED ziet nog maar ongeveer 4% groei voor
het vierde kwartaal en dat was enige weken geleden nog meer dan 10%.
Xi pikt het niet dat Jack Ma zo machtig is en
via Ali Baba en Ant een tot op heden weinig gecontroleerde macht in de macht
van China vormt. Een bedreiging voor het systeem. Ant mocht niet naar beurs en
Ali Baba kan grote boetes tegemoetzien (koers -13% donderdag). Dat laat weer
eens zien waarom de Chinese beurs zo achterblijft bij wat je zou verwachten
gezien de economische groei van China. Het staatssysteem laat de staat van de
kansen van groei profiteren via grondspeculatie en verkoop slechte
staatsbedrijven en de aandeelhouder heeft vaak (maar ook de nodige keren niet) het
nakijken.
24 december 2020
vooruitzichten 2021 (2): wat ging anders, waarin ben ik anders gaan denken in 2020 dan in 2019
Misschien zei Paulien Cornelissen het wel het beste: omgekeerde teleurstelling. Het jaar 2019 is het jaar van de omgekeerde teleurstelling. Teleurstelling, drama door COVID-19 en de ommekeer richting euforie door het vaccin, extreem ruim monetair en fiscaal beleid. Straffeloos door lage rentelast en inflatie. Record hoge koersen, huizenprijzen. We (hoogste 1-20%) zijn allemaal rijk(er).
2020 was het jaar van corona,
never fight the FED, ongekende fiscale stimulering, thuiswerken, social distancing
en de opmars van technologie. De K-recessie en onstuimig groeiende hoop op
betere tijden.
Koersen boven Joost (AEX 570-580)
nopen tot voorzichtigheid, te ver onder Joost is bijkopen. Voorlopig nog een
goede stelregel.
Inflatie zou geleidelijk of snel
terug gaan komen, maar waarschijnlijk nog niet in 2020
Ergens ronds 2024-2026 zag het er
veel slechter uit, dan kon er een chaotische neergang komen door problemen met
de klimaatcrisis, schuldenproblemen met China, populisme of iets anders dat ik
nog niet zag.
Enige tijd dacht ik in 2020 dat
de chaotische neergang al gekomen was. Door het wonderbaarlijke herstel vanaf
mei ben ik daar weer van afgestapt. En natuurlijk ook door de vaccins die zo
waar vlak voor de kerst binnenkwamen zoals ik al eerder gehoopt had.
Eind 2019 dacht ik dat we aan de
vooravond stonden van een recessie in de VS. Ik vertelde, uitgedaagd door een
consultant, dat ik dacht dat de recessie in juni 2020 zou beginnen, veroorzaakt
door een ernstige onverwachte schok, nog onduidelijk wat die schok zou zijn.
De cyclus was record oud in de VS
en er waren tekenen van slijtage te zien in oplopende bedrijfsschulden, een
werkloosheid die haast niet meer kon dalen, handelsoorlogen/ deglobalisering,
neergang in de nodige sectoren (ex technologie en gezondheidszorg), de
investeringscyclus (Juglar) was te oud, o.a. olie- en gas slecht. Ford, GE niet
meer investment grade. Ruimer fiscaal beleid zonder recessie leek erg moeilijk
na de belastingverlagingen van 2018 (het kruit was verschoten).
Door ruimer monetair beleid was
eind 2019 wel een beperkte conjuncturele opleving ontstaan, die net genoeg leek
om herverkiezing Trump mogelijk te maken. Een recessie leek daarom toch niet zo
waarschijnlijk, alleen mogelijk door een betrekkelijk grote onverwachte schok.
Oude cycli worden echter steeds gevoeliger voor steeds grotere onverwachte schokken.
En die grote schok kwam er: corona. Door
niemand voorspeld, uiteraard ook niet door mij. Een grotere schok dan zelfs ik
had voorspeld.
wat werkte in 2020
*never fight the FED
*volg de trend bij grote
onzekerheid
*wees voorzichtig bij koersen
boven Joost (AEX 575), ver onder Joost is er waarde
wat zag ik o.a. niet
*corona
*einde van bezuinigingscultuur
overheden
*schuld is geen probleem,
bedrijven zijn met veel meer schuld dan vroeger nog steeds investment grade;
idem voor landen (Italië werd zelfs kredietwaardiger bevonden bij gigantisch
overheidstekort)
*vorm van recessie: K, diensten
door de grond, technologie naar de hemel, deel hard geraakt, deel niet
*ik zag niet dat technologie (voor
het eerst) zo defensief zou zijn in recessie (en nog steeds winnend bij herstel
daarna, maar dat was normaal)
*trend van meer beleven ging
richting meer bezitten + meer sparen door hogere inkomens
*millennials gingen in aandelen
geloven via Robinhood
en daarmee: actief beleggen was
ongekend kansrijk in 2020, de shorters verloren ongekend veel in 2020 van de
Robinhood beleggers; men zette ongelooflijk in op de ‘winner takes all’, de
bedrijven die hard groeien, marktaandeel pakken ook als ze geen winst maken.
*veel meer thuiswerken, online
onderwijs, online kopen (juist ook van bestaande traditionele retailers)
*trend naar meer virtual reality
(bijvoorbeeld in computer games, vergaderingen) (meta universe)
*ongekend snelle en grote
stimulering door centrale banken en overheden
wat zet daarvan door?
Bijna alles, maar minder
fanatieke stimulering, toch weer meer richting beleven, maar meer sparen en
bezitten blijft. De recessie zou voorbij zijn, maar dreigt terug te komen en
dan niet per se als K maar dat kan wel heel goed (en dat pikken de deplorables
niet).
wel gedacht eind 2019
*Trump verliest, recessie in 2020
(einde cyclus)
*lagere rente, hogere goudprijs,
keer inflatieverwachtingen van extreem laag naar stijgende trend
*zombificatie zet door en dat
zorgt voor ‘value traps’ , nog steeds overigens
wat betekent dit voor 2021
Millennials, hogere inkomens gaan
door met meer in aandelen beleggen, tot een nieuwe grote schok komt. Dit kan
aanvankelijk voor stijgende koersen zorgen. Die instromen van particulieren
moeten opboksen tegen minder inkoop eigen aandelen en meer emissies van
aandelen.
Tegenvallers voor groei, monetair
beleid, fiscale stimulering. Positief is niet goed genoeg, want zeer positief
is verdisconteerd. Vooral eind 2021 kan dat als een kater gaan aanvoelen, zoals
zo vaak na een verkiezingsjaar en excessieve stimulering (of misschien meer als
eind 1946, toen de omschakeling van oorlogseconomie naar gewoon bitter
tegenviel, veel ex-militairen pasten zich niet goed, tegenvallend langzaam aan,
andere problemen kwamen op in de vredeseconomie). Dat maakt beurzen kwetsbaar.
Oppassen voor zombies, let op de
winstmarges (ook bij misschien toch niet zo sterke ‘winner takes all’
-bedrijven, die groei tegen te hoge prijzen gekocht hebben (vergelijk
1999-2000)).
Oppassen voor door de mand vallen
van bepaalde financial engeneering. Winsten zijn de afgelopen 10-20 jaar erg
omhoog engeneered via inkoop eigen aandelen, bepaalde manieren van berekenen
operating profits, ‘vergeten’ van bepaalde afschrijvingen etc. Winsten zijn in
de VS vele malen harder gestegen dan de omzet en winstmarges staan op een
record hoogte. In de historie was dit nog nooit houdbaar voor lange tijd. Maar
dit lijkt overigens wel vooral een probleem voor de jaren na 2021.
Ik zie 2021 met meeste kans met gelijkenis
aan jaren als 1947, 1981, 2018 en 2001. Jaren waarvoor aanvankelijk veel te
veel moois verwacht werd. Door inflatietegenvallers komt er minder QE, het
monetaire beleid valt tegen. Er zijn winsttegenvallers door minder
overheidssubsidie, meer regulering, hogere benodigde voorraden, hogere
belastingen (vooral 2022 en verder) en er komen problemen met zombiebedrijven.
Te veel schuld is veel problematischer dan men nu denkt.
Er is eveneens een behoorlijke
kans dat het gaat zoals de grafieken van Timmer/ Detrick: vanwege instroom van
beleggingsgelden een rustig voortkabbelende beurs die gas terugneemt na alle
wilde taferelen van 2020.
En uiteraard is er een grote kans
dat het allemaal heel anders zal gaan dan ik en u denken. Misschien iets met
China, klimaat, schulden, corona, cyberattack, Midden-Oosten, QE,
boekhoudregels/technologieboetes/belastingregels etc.
De economische cyclus is nog
steeds boven gemiddeld kwetsbaar en dat betekent dat de kans op een grote (onverwachte)
schok boven gemiddeld is. Ik heb niet de illusie die onverwachte schok goed te
voorspellen.
21 december 2020
vooruitzichten 2021 (1)
Ik heb nog niet geblogd over wat ik denk over 2021.
Waarin wijk ik af van de consensus (1) en waarin ben ik
anders gaan denken dan eind 2019 (2).
De belangrijkste (dus verdisconteerde) voorspellingen volgens de consensus zijn:
*we krijgen een krachtig economisch herstel en daarom een
sterk winstherstel en cyclische aandelen zullen het daarom extra goed doen, ook
Emerging Markets zullen het goed doen (ik ben minder positief)
*de rente blijft laag en kan verder dalen (nee, ik zie
beperkte (0,5%) verdere stijging van de lange rente)
*de dollar zal zwak zijn (geen sterke mening, de circa 7-jaar
cycli wijzen op een zwakke dollar)
*aandelen zullen veel meer dan 10% stijgen (ik zie daling van
meer dan 15%)
*we zijn ongeveer half 2021 of ietsje later af van de
COVID-19-ellende (ik denk: het Westen is pas eind 2021 grotendeels af van COVID-ellende,
de arme landen nog niet en COVID zal zelfs voor het Westen nog negatief blijven
doorwerken via nieuwe mutaties met bijpassend voorzichtig gedrag waarmee we
overigens wel langzaam aan weten te leven))
Waarin verschil ik van de consensus?
1.
Ik ben bang dat aandelen meer dan 15% gaan dalen
in 2021. De verwachtingen zijn extreem hoog geworden en dat is vertaald in
extreem hoge waarderingen. Die verwachtingen gaan tegenvallen: winsten worden zeer
veel minder gesubsidieerd (ik blogde al dat mensen zich erop verkijken dat
winsten in 2020 alleen maar enigszins bleven liggen door monumentale subsidies)
en krijgen last van regulering, centrale banken gaan QE afbouwen, economische
groei gaat tegenvallen, belastingverhogingen komen meer in zicht. Uitgestelde
saneringen gaan alsnog plaatsvinden (zombiebedrijven toch voor behoorlijk deel richting
faillissement). Het verhaal van technologie is overdreven ingeprijsd (Tesla!)
(FANG) en het herstel van de oliesector voorspelt zoals zo vaak (al las ik dat
nergens) verdere neergang van technologiekoersen.
We hebben in 2020 een andere recessie dan normaal gehad, een
K-recessie. De dienstensector ging door de grond, terwijl die normaal relatief
goed blijft liggen. Voor het eerst was monetaire stimulering zo sterk dat
credits sterk waren in een (zelfs zeer grote) recessie. Centrale banken kochten
voor het eerst (veel) meer extra dan de overheidstekorten stegen. Ze beloofden
de rente in geen jaren te verhogen, door te gaan met QE, wat de inflatie ook
zou doen. Overheden stimuleerden veel meer en veel eerder dan ooit vertoond.
Dit heeft geleid tot een enorme stijging van de overheidsschulden en enorme
subsidies aan de winsten van bedrijven. De winsten zijn daardoor ongelooflijk
goed blijven liggen en ook doordat de winstdaling vooral delen van de
dienstensector betrof die maar een klein deel uitmaken van de beurskapitalisatie.
Investeringen gingen verbazingwekkend weinig achteruit. Faillissementen werden in
ongekende mate uitgesteld. Hierdoor en door de QE van centrale banken konden de
credit spreads zelfs dalen in plaats van de explosie die normaal is bij een
grote recessie. De K-recessie maakt een golf aan faillissementen echter toch
onvermijdelijk. Commercieel vastgoed is veel minder waard en dat tast kapitaal
op balansen aan. Winstgevendheid komt niet terug bij bepaalde bedrijven die na
corona niet meer levensvatbaar zijn. Er moeten meer voorraden aangelegd worden,
exporteren gaat lastiger, klimaatinvesteringen moeten betaald worden via o.a.
meer belastingen, meer regulering. Minimumlonen stijgen, omdat de tijdgeest
hiervoor stemde (o.a. in Florida).
2.
Hogere rente door hogere inflatieverwachtingen
en afbouw QE. Voor het eerst in vele jaren is dat tegen de consensus in. In
2020 zagen we eerst een enorme daling van de inflatieverwachtingen en daarna
een solide stijging van de inflatieverwachtingen. Deze is nog lang niet te hoog
in de ogen van de centrale banken, maar een verdere stijging van de
inflatieverwachtingen zal centrale banken minder scheutig maken met QE. Centrale
banken zien een te sterke stijging van de huizenprijzen die men nog niet te erg
vindt, maar men zal hier wel meer zorgen over gaan uiten in 2021 (=minder QE). De
kapitaalmarkt vertaalde die hogere inflatieverwachtingen ongeveer een op een door
in hogere lange rentes (=meer dan in vorige jaren, wellicht een trendbreuk).
Het langetermijnverhaal voor inflatie wordt zwakker: de overheid moet langdurig
belastingen verhogen, minder druk op prijzen door globalisering, hogere kosten
voor gezondheidszorg, meer aanhouden voorraden (en ik mis vast nog wel wat). In
2020 daalde de inflatie door opnieuw meer kopen via internet, via
afbraakaanbiedingen van getroffen sectoren (vliegtickets, hotelprijzen etc.).
In 2021 komt een einde aan die afbraakprijzen en komen er herstelprijzen voor
bepaalde sectoren die moesten inkrimpen door corona. Men zal extra willen
betalen voor beleven, men zal de extra kosten ter bescherming tegen corona gaan
betalen (bijvoorbeeld bij de kapper). Ook in 2021 zal men meer kopen via
internet, maar niet zo veel meer dan gebeurde in 2020.
3.
Hogere rente door hogere termijnpremie. De
negatieve termijnpremies (=je wordt gestraft voor het nemen van duratierisico)
zullen verdwijnen. Negatieve rentes kwamen in kwade reuk te staan o.a. door m.i.
overtuigende verhalen dat de zwakte van de banken in de EU vergeleken met de VS
voor een groot deel kwam door de negatieve rente. En daardoor tegenvallende economische groei, tegenvallende kredietgroei bedrijven en gezinnen.. De FED maakte in 2020
plausibel dat er weinig kans is op langdurig negatieve rente in de VS. Het
animo om lange duratie te kopen is daardoor verminderd. Je koopt eigenlijk
alleen nog maar lange obligaties vanwege de beloning van het roll-down effect,
maar dat kan ook door een minder lange duratie te kopen. Veranderingen in het
Nederlandse pensioenstelsel zullen ook leiden tot minder matching van renterisico
(met name voor jongeren). Samen met meer vertrouwen dat de FED de rente niet
onder 0 brengt en de ECB niet onder -1% en dat het bankenstelsel overeind
blijft (anders hulp fiscus en centrale bank zagen we in 2020) is dat reden om
minder lange duratie aan te houden. Het is risico dat onvoldoende beloond wordt
en dat zal men meer gaan oordelen. En dat is hogere termijnpremie en een hogere
lange rente.
Voor de dollar heb ik niet zo’n
sterke mening. Volgens de lange 7-jaar cyclus zitten we in de dalende fase,
maar de euro moet ook zeer zwak zijn (Brexit is ernstig probleem,
deglobalisering, EU raakt achterop). De daling van de dollar zou dus vooral
tegenover de yuan, yen moeten gebeuren. Er is een goede kans dat
grondstoffenprijzen verder gaan stijgen. Hogere olieprijzen, hogere prijzen
voor metalen. Dit zou gunstig moeten zijn voor grondstoffenlanden, maar
misschien is dit pas een verhaal voor 2022,2023.
Macro: ik zie te veel optimisme
over herstel na corona. De benodigde sanering na een recessie is deze keer maar
ten dele gebeurd. Schulden zijn te hoog. Door de lage rente bleef bijna alle schuld
investment grade, maar dat verandert als de credit spreads stijgen
(bijvoorbeeld door tsunami aan faillissementen of onverwacht slecht nieuws).
Lagere investeringen in de olie- en gassector zit onvoldoende in de
verwachtingen.
de week dat Tesla in de S&P500 kwam en corona weer eens toesloeg
Het is gebeurd: Tesla zit in de S&P500. Tegen een record
koers. Nog eens 6% erbij afgelopen vrijdag. Met de grootste omzet ooit uit de
beursgeschiedenis voor een aandeel is het tweede wonder volbracht, Tesla in de
S&P500 en de indexfondsen bezitten het wonderaandeel nu allemaal, zij het
niet tegen een erg lage prijs. (Het eerste wonder was dat vier kwartalen achter
elkaar winst was gemaakt en opname in de S&P500 zo ongeveer onvermijdelijk
werd. Na publicatie dat het echt ging gebeuren steeg Tesla nog eens 70%). Het
marktcommentaar van de WSJ ging uitsluitend over Tesla https://www.wsj.com/articles/tesla-bulls-double-down-as-stock-reaches-new-heights-11608460200?mod=markets_lead_pos1
De shorts zijn er bijna uit gebrand, dat leverde dit jaar naar WSJ zegt, $39
miljard verlies op. Men heeft putopties voor een onderliggende waarde van $32
miljard melden zij op een totale onderliggende waarde van opties Tesla van
ongeveer $500 miljard. Zoals Musk tegen grootaandeelhouder Baillie Gifford al tijden
geleden zei, er is een kleine maar snel groeiende kans dat Tesla de meest
waardevolle onderneming in de wereld wordt. Er komen steeds meer verhalen van ineens
gerenommeerde beursexperts die op 32-jarige leeftijd miljonair zijn geworden
door huis en haard te beleggen in Tesla. In de WSJ staat het verhaal van iemand
die via beleggen in aandelen Tesla verwacht jaren eerder met pensioen te kunnen
gaan. Andere beursexperts zeggen dat ze begin december ingestapt zijn en lustig
aan het bijkopen zijn. De mogelijkheden voor Tesla zijn eindeloos, het kan groeien
zonder dat ooit de limiet bereikt kan worden, zo weet deze eveneens
ongelooflijk gerenommeerde expert. De hele automarkt, de taximarkt, al het
vervoer, het wordt straks allemaal geregeld en gedaan via Tesla (en enkele
Chinese bedrijven die ook niet erg goedkoop lijken). Tesla is sinds begin 2020 royaal zeven keer
over de kop gegaan in koers. De beleggers die vroeger short zijn gegaan in
Tesla (zo ongeveer het domste wat je in 2020 tot nu toe had kunnen doen) houden
hun hart vast met wat er gaat gebeuren nu het wonderaandeel in de S&P500
zit en de indexfondsen gekocht hebben. Ooit krijgen ze gelijk, zonder twijfel
koop je nu veel te duur, maar in een echte bubbel kan alles altijd nog veel
duurder worden. Internetaandelen konden vanaf 2000 ongeveer 95% dalen
gemiddeld. Wonderaandelen kunnen omlaag, net als bitcoins. Deze week ook al zo’n
feest met all time highs.
In Nederland is Sinterklaas overleden (na een loopbaan van
25 jaar), corona werd hem fataal. Een slecht voorteken zegt men.
In de VS hebben de kiesmannen Biden gekozen, maar Trump
blijft oproepen tot verzet tegen deze gotspe op 6 januari. En nog steeds
gelooft bijna de helft van de kiezers dat er iets verkeerd is gegaan bij de
verkiezingen. En zelfs ook enige democraten geloven dat de verkiezingen niet
helemaal eerlijk gingen. Als je maar lang genoeg blijft roepen dat de
verkiezingen frauduleus zijn, dan gaan bepaalde volksstammen dat steeds meer
geloven. Trump heeft het maar druk met dat vechten tegen de nederlaag.
Bestrijding van enorme cyberhacks, een compromis om tot extra fiscale
stimulering te komen schieten erbij in. Misschien maar beter ook, de VS moeten
mean and lean zijn, bestand tegen corona, cyberhacks en het gaat alleen maar om
de rijkste 1% die voor de economische groei moeten zorgen. Overigens lijkt dat
compromis in de VS er nu echt snel aan te komen. Weer iets minder dan om op te
hopen.
Brexit gaat maar niet op een softe manier. Het visserijbeleid
(0,1% BNP van het VK) blijft een vrijwel onmogelijke horde. Uiteraard wordt iets verzonnen dat op een deal lijkt.
Het coronanieuws verslechtert behoorlijk dramatisch nu in
o.a. de VS, Duitsland, VK, Nederland, Oostenrijk, Zweden. IC’s overbezet.
Ziekenhuizen lopen snel vol, overvol. Een nieuw soort extra besmettelijk virus in Engeland dat helaas ook al in Nederland is doorgedrongen (en misschien de plotselinge opleving van het aantal besmettingen deels verklaart).
Het vaccin-nieuws is
eigenlijk wat tegenvallend, nogal wat erg tegenvallend zelfs. Er zijn vaccins,
maar voorlopig te weinig. Het duurt heel lang voordat meer dan de helft
gevaccineerd zal zijn in het Westen. En werkt het wel voldoende tegen de nieuwe
Engelse, meer besmettelijke variant? Voor de arme landen is grootschalige
vaccinatie nog verder weg (maar de rijke landen kochten een snelle ontwikkeling
van vaccins, zodat per saldo het niet zo veel extra slecht hoeft te zijn). corona
blijft in heel 2021 een probleem en kan winter 2022 eventueel gemuteerd
terugkomen.
De FED belooft stevig door te gaan met QE en de ECB ook,
maar voorlopig niet extra. De FED verhoogde de verwachtingen voor groei en
inflatie, dus minder QE dreigt. Verhoging van de rente lijkt onwaarschijnlijk
voor 2023-2024. Maar het kan wel als groei en vooral inflatie fors hoger
uitvallen. De QE vangt de stijging van het overheidstekort niet helemaal meer op,
wel enigszins de groei van de hypotheken.
Langzaam begint de groei in de VS weer af te brokkelen. Niet
zo erg als in Europa. China gaat beter, maar de yuan lijkt niet nog sterker te
worden: 6,50 tegen de dollar vindt China kennelijk wel sterk genoeg.
Ondertussen gaan de beurzen omhoog onder de hoop van de
vaccins, de hulp van centrale banken, kopende particulieren die geld overhouden, FOMO, TINA en momentum. Niet erg onbeheerst omhoog,
maar toch omhoog.
17 december 2020
en weer volop positieve beursverhalen bij Covid-drama
Musk zei een tijd geleden al dat hij Tesla eigenlijk te duur
vindt, maar sindsdien is de koers nog eens verviervoudigd.
Bitcoin heeft eindelijk de horde $20.000 genomen en een
verdere rit omhoog ligt voor de hand (stop loss 18.000 lees ik). Bitcoins zijn
nog steeds zo’n 200 keer minder waard dan aandelen en dat is volgens de fans
raar, want aandelen kunnen worden bijgedrukt. Ook de goudvoorraden zijn zo’n 14
keer meer waard dan bitcoins en dat is helemaal raar, want waarom zou je voor
zoiets ouderwets, the barbaric reliq in de moderne tijd nog een cent over
hebben.
De FED gaat minder haar best doen dan gehoopt. $80 miljard per
maand staatsleningen kopen en $40 miljard hypotheken. Niet meer en dat is dus
minder dan de groei van de staatsschuld. Door de waardedaling van de dollar is
er geen voldoende automatische aankoop van staatsleningen meer. De FED kwam
niet met een operatie twist zoals men hoopte: nee, geen twist in de aankopen
richting langere looptijden. Desalniettemin stegen de aandelenkoersen en was
men toch weer blij: the only way is up.
Er worden ijverig verhalen neer gepend dat beleggers weinig cash aanhouden in de VS en uitzonderlijk veel overwogen aandelen zijn.
Dat moet
dan weer ingaan tegen al die nieuwe beleggers die pas sinds kort zorgen voor nieuwe
netto instroom in aandelen ETF’s. Ook kopen kleine particulieren steeds meer
call opties en zo lang ze dat vol houden moeten de koersen wel haast omhoog. De
historie leert echter dat de particulier dit niet lang volhoudt en op het
toppunt extreem vol opties zit. Maar die verhalen dat er zo veel of weinig cash
aan de zijlijn is, of dat men zo overwogen aandelen zit, waren in het verleden
niet zo betrouwbare voorspellingen dat beurzen omhoog of omlaag moesten. Ja
uiteindelijk gebeurt het natuurlijk wel, op termijn gaan koersen altijd wel eens
duidelijk omhoog of omlaag. Extreem pessimisme is naar mijn ervaring een betere
voorspeller van een goede beurs dan extreem optimisme voor een slechte beurs.
Maar let wel: er zijn meestal goede fundamentele redenen waarom men
optimistisch of pessimistisch is en daarom voorspelt het lang niet altijd goed
een contraire beweging.
De astronomen onder ons gaan uitleggen dat het allemaal aan
Jupiter en Saturnus ligt, nu ze op één lijn staan. Of dat goed of slecht is, weet
men nu nog niet, maar straks zal men zeggen dat het goed of slecht was.
Beurzen stijgen voortdurend op de hoop van fiscale
stimulering in de VS. De bedragen van stimulering worden steeds lager, maar
daardoor wordt de hoop steeds meer gegrond. Hij komt er en dan is er weer iets
minder te hopen. Dat geldt niet voor Brexit. Daar blijft men nog jaren
onderhandelen en de voorwaarden worden dan steeds beter. Hier is dus nog jaren
hoop op een beter resultaat. De realiteit is niet zo best, maar de hoop is
geweldig.
Net als bij de vaccins. Ze zijn er te weinig, er zijn
akelige allergiereacties en voor eind 2021 zal men geen 70-80% vaccinatiegraad
bereiken (dan herd immunity hopelijk). Daarna gaat alles beter en daar kan men
op hopen. Gegronde hoop, maar steeds verder weg. Covid 20-21-22 dreigt
ondertussen. Er is uiteraard gegronde hoop dat daar goede vaccins voor komen en
snel. Dat levert weer geweldige hoop op, met name van extra stimulering. Net
als bij bitcoins hoeven aandelen dan helemaal geen inkomen meer te produceren
om tot stratosferische hoogten te stijgen. Waarom zou Tesla niet meer waard kunnen
worden dan bijna alle andere aandelen bij elkaar in de wereld? Idem voor
Amazon? Nou waarom niet? Leg dat eens uit als iedereen maar door blijft kopen.
En als particulieren dat niet doen, dan moeten centrale banken dat doen, anders
gaan aandelenkoersen achteruit en dat kunnen we niet hebben in coronatijden.
Uiteindelijk moeten we immers, zo lees ik in steeds meer analyses, van de FED naar een maatschappij toe waar alle
bezit in handen is van de rijkste 1%, die maar weigert Tesla te verkopen en
bitcoins bijkoopt. N.B. in deze analyses stelt men voor de naam Tesla te
veranderen in Tulips. Snowflake, ook zo’n wonder aandeel. De (van Nederlandse
komaf) CEO doet het zo goed dat hij $95 miljoen aandelen krijgt. Per maand. Ik
weet natuurlijk niet of dat luttele bedragje genoeg voor hem is om zijn tot op
heden goede werk voor Snowflake voort te zetten.
14 december 2020
bull en bear case aandelen
de bull case voor aandelen
Er zijn een heleboel redenen waarom aandelen aan zo’n mooie opmars
bezig zijn en de meeste van die redenen gaan niet meteen weg.
Het belangrijkste is de zee aan geld die de centrale banken
aan het creëren zijn. Geldgroei is bijzonder sterk en op korte termijn gaan de
centrale banken door met QE en andere praktijken die zo rampzalig zijn voor
pensioenfondsen in Nederland. De korte rente zal daardoor nauwelijks veranderen
en de lange slechts met de stijging van de inflatieverwachtingen en hogere
geëiste termijnpremies. Het bedrijfsleven staat bol van de cash en lost
leningen met hoge rente af.
Daaraan gerelateerd is er de wall of worry, de hoop op
stimulering, betere tijden. FOMO. TINA. Dit verhaal blijft nog geruime tijd.
Door het vaccin komt
er economisch herstel omdat diverse sectoren weer opengaan. Nog even een of
twee slechte kwartalen en daarna herstel. Daardoor ontstaat een nieuwe opgaande
economische cyclus. In het begin van de cyclus is er een sterke verbetering van
de winstmarge en inhaalvraag waardoor omzetten meevallen. Men wordt
optimistischer en minder risicomijdend. Herstel uit een recessie gaat daarom vrijwel
altijd gepaard met een flinke periode van stijgende beurskoersen met af en toe
een niet al te erge correctie.
Chart technisch zien de beursgrafieken er bijzonder degelijk uit. Het herstel wordt nu breed gedragen, maar is nog niet zodanig breed geworden als je ziet bij een beurstop.
Nog wat te gaan dus.
Vergeleken met de rente zijn aandelen nog steeds niet duur
genoeg (PE van 27 naar 31, let wel door Tesla wordt het al 29).
En niet te vergeten: China. Daar gaat het goed. de yuan is ijzersterk en dat neemt de hele wereld mee naar boven tegenwoordig. Zo lang als de yuan sterk is, lijken de bulls de beste papieren te hebben (totdat er iets onverwachts slechts gebeurt).
De bear
De waarderingen zijn extreem geworden op alleen die na waarbij men alleen kijkt naar de lage rente. Waarderingen zijn zelden zo hoog dat het de aanleiding vormt voor een bear markt. Maar het maakt beurzen kwetsbaar en de vergelijkingen met 1999/2000 en 1987 dringen zich op. De sterkste correlatie is met 1980/1981, alhoewel die correlatie zoals zo vaak even plotseling kan wegvallen als deze is gekomen.
Maar het verhaal van 1981 kan in eigentijds
jasje opdoemen in 2021. In 1980 stegen de koersen flink, terwijl het met de
economische fundamentals helemaal niet goed ging. Men kwam uit de recessie,
maar in 1981 kwam die recessie terug: we kregen een W-recessie. Inflatie was
uit de hand gelopen en moest via draconische renteverhogingen bedwongen worden
en dat zorgde voor een nieuwe diepe recessie. Een W-recessie, niet veroorzaakt
door renteverhogingen maar door andere tegenvallers kan in 2021 ook. De schade
door corona in 2021 is groot en nu veel minder gecompenseerd door fiscus (dit zit
onvoldoende in de winstverwachtingen), terwijl centrale banken niet nog royaler
worden. Er is een uitgestelde sanering van zombiebedrijven, minder vertrouwen
in vastgoed (vooral commercieel maar ook voor appartementen in dure steden, overheden/
centrale banken maken zich zorgen over huizenbubbel), zorgen over hogere
belastingen, delen van bedrijfsleven die minder gaan investeren zoals olie- en gassector,
zorgen over onvoldoende pensioen door lage rente, hogere ziektekosten,
oplaaiende handelsoorlogen, snel verder wegvallend vertrouwen midden- en
kleinbedrijf onder Biden (NFIB daalt al hard), veel minder vertrouwen Trump-stemmers, minder vertrouwen stedelingen, etc.
Er komt iets onverwachts dat erg gaat tegenvallen.
Beurzen verdisconteren op het ogenblik een strakblauwe hemel. Er is euforie. Niets is meer erg, alles wordt positief uitgelegd.
(noot PV: de hond links kan veel harder bijten dan dat kartonnen ding rechts)
Er is
consensus dat 2021 een goed beursjaar wordt. Men zit meer dan normaal overwogen
aandelen. In dat soort tijden liggen tegenvallers voor de hand. Er komt
waarschijnlijk geen W-recessie, maar economische groei voor 2021 wordt denk ik
te hoog ingeschat. De kans op een W-recessie zal hoger worden ingeschat,
misschien pas beginnend in 2022.
Centrale banken zorgen voor heel veel liquiditeit, maar het lijkt erop dat ze iets minder hun best gaan doen. Iets minder QE is al dodelijk voor aandelenmarkten bij de huidige ongekende overheidstekorten en overspannen vraag naar hypotheken.
Beleggers hebben weinig cash op het ogenblik. In januari
komt er een rebalancing van pensioenfondsen uit aandelen naar vastrentend en
andere beleggingen (misschien zelfs bitcoins). Deze rebalancing is volgens de
berekeningen van de effectenhuizen deze keer uitzonderlijk groot.
Dan is er de waanzin van Tesla dat 50% steeg vanwege opname
in de S&P500, toch geen reden waarom Tesla fundamenteel een cent meer waard
zou moeten zijn. Het trekt geld weg uit andere beleggingen dan Tesla. De
waanzin van IPO’s die veel geld wegtrekken uit andere aandelen. De idiote
hoeveelheid calls die gekocht zijn en waar in ieder geval de tijdwaarde van
gaat wegtikken. Een en ander kan de volatiliteit plotseling omhoog doen gaan
met een correctie of erger (flash crash à la 1987) als gevolg.
Het kopen gebeurt nu vooral door wilde millennials via calls
en via institutionele beleggers die slaaf zijn van indexering via marktindexen.
Dat heb ik al de nodige keren zwaar mis zien gaan. Dat kan nog een paar jaar
duren, maar wie in 1998 uit aandelen stapte (en niet instapte voor 2003) deed
het goed ondanks de grote stijging daarna tot 2000. In 2008 leek de FED de zaakjes onder controle
te krijgen via behoorlijke verruiming, maar nee dus. 1987, het leek echt alleen
maar omhoog te kunnen. Er zijn natuurlijk meer tegenvoorbeelden dat het wel
goed gaat, want op lange termijn stijgen aandelen zo ongeveer altijd. Soms is
veel geduld nodig, zo heeft de AEX nog steeds niet de 705 van 2000 aangetikt en
de Japanse Nikkei niet de 40.000 van 1990 of duurde het tot in de jaren 80 voor
de Dow Jones weer op de reële niveaus van 1929 kwam. Dividenden moesten voor de
goede opbrengsten zorgen. The only way is up, but not everywhere and always.
overpeinzing
Een verbazende bull markt. Het lijkt wel een beetje op de
Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het is overduidelijk dat veel aandelen
evident veel te duur zijn. Tesla is 50% gestegen sinds men aankondigde Tesla in
de S&P500 te stoppen. De indexfondsen moeten nu rond 21 december 17% van de
aandelen Tesla kopen. Een mega-operatie. Geen geheim en zo ongeveer iedereen
had hetzelfde idee: eerst nog even wat aandelen Tesla inslaan, of nog beter:
call opties (wel een beetje prijzig). En uiteraard, het is ontzettend eenvoudig
om op tijd winst te nemen, vooral niet te vroeg doen bij tesla, het is maar
tien keer te duur ongeveer. Maar op 5 keer te duur kon het nog verdubbelen.
Niet te vroeg somber worden. Verder ligt
het geld op straat via meedoen met IPO’s. Airbnb, DoorDash bemachtigen en je
liep binnen. +86% of nog meer, terwijl de IPO prijs al prijzig was. Er wordt
natuurlijk geen winst gemaakt bij Airbnb in deze tijden, maar je koopt een droom
en die is meer waard dan een keten als Hilton of Marriott. Meestal is dat maar
tijdelijk, maar nu is dat even zo. Eind jaren 90 was het even nog gekker, maar
niet veel gekker.
We weten allemaal wel
dat aandelen als Tesla te duur zijn, maar we vinden echt dat aandelen nog (p)rijziger
moeten worden. Het is consensus zelfs dat 2021 een goed beursjaar wordt. Als je
zo’n briljante beursvisie hebt, krijg je soms zelfs een prijs voor de beste,
degelijkst doortimmerde visie.
Republikeinen weten echt wel dat volgens de regels Biden
gewonnen heeft, maar laten we maar net doen of Trump oneerlijk verloren heeft. Iets
anders zeggen is gevaarlijk, iets als FOMO bij aandelen, fear of missing de
gunsten van de dictator. Hij heeft natuurlijk ook gewonnen, alleen de cijfers
zijn anders. Het is immers ondenkbaar dat echte Amerikanen op een demente kandidaat
zouden stemmen die onder curatele staat van marxistische liberals. Dat doen
alleen maar die rare oelewappers uit New York en dat soort steden. Russ Limbaugh
zei al, wat hebben we met dat soort oelewappers in New York gemeen met die rare
denkbeelden. Het is tijd dus om Amerika op te splitsen in ontaarde kustgebieden
en de Confederated States. Niet voor niets lijkt er een volksverhuizing op til
van Californië naar Austin Texas. Gooi maar een dart pijltje op de kaart van
Amerika. 80% kans dat die in een kiesdistrict is terechtgekomen dat in grote
meerderheid op Trump stemde (Trump won 80% van de kiesdistricten, maar slechts
5 van de grootste 100). Hele volksstammen horen alleen maar via hun media wat
ze willen horen en dat geloven ze dus uiteraard.
Bij beleggen gaat dat ook zo. Veel mensen willen alleen maar
lezen dat ze gelijk hebben en dat de koersen gaan instorten. Maar het
omgekeerde gebeurt vaker, beleggers willen nu eenmaal beleggen, kopen. Steeds
meer mensen à la eind jaren 90 worden erin bevestigd dat de optimisten gelijk
hebben, de jongeren die pas beleggen en die begrijpen hoe jongeren meegesleurd
worden in droomverhalen. De winner takes all, winst maken hoeft toch niet, dat
komt later wel.
7 december 2020
goed nieuws is goed nieuws, slecht nieuws is heel goed nieuws= the only way is up (tot…?)
Een groeiend aantal mensen is bezorgd aan het raken over zo
veel euforie op de beurzen maar koopt toch maar bij. Want beurzen stijgen op
goed nieuws en slecht nieuws. Vooral op slecht nieuws en dat is gelukkig in
ruime mate voorhanden [=oneindige extra monetaire verruiming noodzakelijk]. Een
groeiend aantal coronabesmettingen/ record aantallen patiënten in het ziekenhuis,
afnemende fiscale stimulering, de terugkeer van secular stagnation onder Biden,
Brexit, de W-recessie in Europa, doorgaande handelsoorlogen met China.
Bijna niemand had voorspeld dat de beurzen zo veel zouden gaan
stijgen na maart. Men krijgt het niet goed meer uitgelegd anders dan met er is
te veel geld, geschapen door de centrale banken. En kopen call opties.
De stijging is nu al zo volhardend dat haast niemand meer
durft te zeggen dat je aandelen moet gaan verkopen, want de trend is omhoog en
obligaties is helemaal niks. Goud is ook niks vergeleken met cryptomunten. De
dollar is zwak en dat wordt alom geweldig gevonden. Vooral zo lang de yuan
stijgt en die alles mee naar boven neemt, vooral grondstoffen (ex olie).
Alom roept men dat men dat men de markt niet moet timen,
maar je moet gewoon bijkopen. Ja, het kan omlaag, maar Fear Of Missing Out is
een te groot risico. There is no alternative.
Millennials kopen massaler dan ooit call opties en dat
neutraliseerde met gemak de gevreesde beperkte rebalancings van begin december uit
aandelen naar obligaties door institutionele beleggers. In december stelt dat
meestal weinig voor, want de boeken moeten dicht voor eind december en te laat
het jaarverslag af is een doodzonde.
Beursexperts voelen zich een beetje dom, net als eind jaren
negentig en 1987. Ze hadden de kracht achter de markt niet gezien, in ieder
geval onderschat (net zoals ik). De stijging duurde zo lang dat de reputatie
van alle pessimisten aan gort ging, oneervol ontslagen, vervroegd met pensioen
van water en brood.
En de krachten zijn weer op gang gekomen om dat in te peperen:
wat een domoren allemaal, ze weten helemaal niets, je moet er niet naar luisteren.
Zoals de Japanse effectenhuizen in de jaren tachtig al zeiden: always buy,
never sell [en iets beters kon je haast
niet doen met Japanse aandelen in de jaren 80]. TINA, voorkom FOMO. Zit
volgeladen met aandelen, beter nog met call opties en tig maal geleveragede te dure
derivaten.
De credit spreads zijn de canary in the coal mine en dat geeft
aan dat alles veilig wordt beoordeeld: vrijwel of helemaal record lage credit
spreads. Alleen de bankaandelen staan zo laag, dat geeft aan dat beleggers toch
wel kredietrisico voor banken zien. Maar obligaties van bedrijfsleningen lijken
100% veilig. Ja, na een recessie gaat er wel eens een bedrijf failliet, maar
deze keer lijkt dat haast niet te gebeuren en de FED koopt dan toch alle
bedrijfsobligaties. Of niet.
Tja, wat kan er fout gaan?
Niets, helemaal niets, maar dan ook echt helemaal niets, want
de rente van centrale banken blijft gegarandeerd 0 of nog lager, zo is de
algemene stellingname. Bij elke 10% daling van de beurzen, hooguit 15% moet de
FED ingrijpen met extra stimulering.
Winsten gaan prachtig verder stijgen als het vaccin in
voldoende mate is ingespoten. Iedereen gaat weer met geld smijten als hij weer kan
beleven, op vakantie gaan, de disco in etc.
Of toch niet?
Er zijn toch wel wat wolkjes.
De winsten in 2020 zijn verbazend goed blijven liggen. Dat
heeft maar één reden: ongekende subsidiëring van de fiscus. Als die subsidiëring
flink afneemt, dan verdwijnt dat: de winst- keizer heeft geen kleren.
Klimaatregulering komt terug. Belastingen moeten omhoog, zij het voorlopig maar
mondjesmaat. Voor republikeinse senatoren is het een halszaak dat het de kiezer
duidelijk gemaakt moet worden dat ze een fatale vergissing hebben begaan door
Trump weg te stemmen: dat gaat via herinvoering van fiscale kuisheid, geen geld
voor marxistische hobby’s. D.w.z. secular stagnation. Deglobalisering maakt het
nodig veel meer voorraden aan te leggen, hindert de export en dat is allemaal
slecht voor de winstmarge [en inkoop eigen aandelen]. Minimumlonen dreigen te
stijgen, want dat is de wil van Florida en die kan beslist niet genegeerd
worden: niet goed voor winstmarge.
Het verhaal van Alhambra There Have Actually Been Some Jobs Saved, Only In Place of Recovery – Alhambra Investments (alhambrapartners.com) hoe de winsten in 2020 afhingen van subsidie was een eye-opener voor me. Op eigen kracht zijn die winsten door de grond gegaan zoals gebruikelijk bij een recessie.
De andere eye-opener van de week was hoe enorm de schulden
in de wereld in 2020 gestegen zijn: niet veel, niet heel erg veel, maar niet te
geloven zo enorm veel. Daar is maar weinig groei mee gekocht, sterker nog,
daarmee is de krimp alleen maar flink afgeremd. Alom doet men maar alsof flink
gegroeide schulden helemaal geen probleem is (want rente 0). Maar dat is het
wel. Vooral als de centrale banken ook maar iets gas terugnemen, dan wordt het
moeilijk die uitdijende schuldenmassa te laten opkopen in de kapitaalmarkt. Dat
zal wel gaan, maar natuurlijk niet tegen de lagere rente die men alom verwacht
omdat de schulden te groot zijn. Te veel aanbod en dat zou leiden tot hogere
obligatieprijzen. Een merkwaardige nieuwe economische theorie die alom omarmd
wordt. De rente is op een permanent laag niveau gekomen zou Fisher zeggen als
hij nu zou leven in navolging van wat hij in 1929 zei over aandelen maar dan
omgekeerd.
Huizenprijzen stijgen door het dak dankzij dalende
hypotheekrente. En niemand die denkt dat centrale banken hier ook maar ooit een
nachtje wakker van gaan liggen. Of misschien toch wel in 2021 al.
In de VS zijn de ingeprijsde inflatieverwachtingen zeer hardnekkig aan het stijgen. Voorlopig mag dat van de FED, maar ergens (ik denk bij 2,4%) zal de FED zeggen dat het mooi is geweest en QE de andere kant op moet: balansverkorting van de FED. Ja, korte rente blijft nog even 0, maar men gaat weer risico’s zien met lange looptijden, met credits. Wie weet dat aandelen dan wel 5% gaan dalen. Wie weet nog meer.
Wie weet al op 21 december als Tesla in de S&P500 komt.
Of op 23 december wat een mooie dag lijkt volgens de sterrenwichelaars. Jupiter
en Saturnus op een lijn, wat een feest.
Ondertussen zijn aandelen helemaal niet zo goedkoop,
helemaal niet om van te watertanden. Ach, zegt de optimist, dat kan nog jaren
zo blijven, kijk maar na de irrational exuberance van Greenspan december 1996,
je moest pas maart 2000 inpakken. Nog drie jaar te gaan. Of is het nu toch
eerder 1987. Of 1973.