Pensioenfondsen verliesverdubbelaars of winstmachines

Er wordt de laatste dagen wel erg veel het accent gelegd op de toegenomen risico’s voor deelnemers aan pensioenfondsen, het scheren van jongeren, terwijl de nieuwe regels voor de pensioenfondsen nog helemaal niet bekend zijn.

Het pensioenakkoord is verkocht met allerlei marketingtermen die meteen bij velen hele bergen achterdocht oproepen.
Matthijs Bouwman meldt in zijn column in het FD (Uw pensioenfonds wordt een verliesverdubbelaar):
“het beste pensioensysteem van de wereld is klaar voor de toekomst”, “schokbestendig, realistisch, prudent, evenwichtig, billijk en transparant”.

Het pensioenakkoord rept over het schrappen van de risicovrije rentevoet zoals gegeven door de swaprente in ruil voor een rekenrente die spoort met de verwachte gemiddelde langetermijnverwachtingen. D.w.z. een veel hogere rekenrente dan nu gebruikt wordt, tenzij DNB te veel roet in het eten gooit (meetkundig rendement van aandelen is al veel in hun ogen) en tenzij de lange rente ineens flink gaat stijgen (want dan is een langjarig (7?) gemiddelde van de rente ineens lager). D.w.z. niet prudent, niet transparant (je weet niet waarop de langjarige rendementen gaan uitkomen, hoe dat in de tijd aangepast gaat worden).

Het pensioenakkoord maakt pensioenen per definitie onveiliger, omdat de demping van hogere premies en bijstortingen door de onderneming niet meer mogelijk worden. Schokken kunnen dus niet meer verzacht worden, het verlies moet genomen worden (schokbestendig is dus ook al niet zo’n gelukkige term). Het verlies wordt over een nog onduidelijke periode uitgesmeerd (over de rug van de jongeren).
Realistisch is misschien wel juist geformuleerd, het verwachtingspatroon over pensioenen heeft een forse knak gekregen en is nu minder overspannen dan het was.

Als je gaat rekenen met te hoge rekenrentes, dan hakken beleggingsverliezen er hard in en ben je volgens Bouwman een soort verliesverdubbelaar aan het creëren.

Dat is juist, maar beleggingsopbrengsten kunnen ook meevallen, sterker nog, ik denk dat de pensioenfondsen tot 2018 te maken gaan krijgen met meevallende beleggingsopbrengsten die de sterfteverliezen voorlopig kunnen compenseren. Daar profiteren jongeren vermoedelijk weer meer van dan ouderen. Als je door de lage dekkingsgraden gedwongen wordt te voorzichtig te beleggen, dan raakt het vermoedelijk lagere rendement door de te grote prudentie de jongeren vele malen harder dan de ouderen. De jongeren moeten blij zijn dat meer risicovol belegd wordt, omdat ze de eerste decennia nog niet zo hoeven te zitten met enkele slechte beleggingsjaren als het gemiddeld goed gaat. Voor ouderen is dat vervelender, omdat daardoor direct hun uitkering wordt gekort (zij het niet zo veel).
Het komende akkoord zal eisen dat er toch een risicobuffer moet worden opgebouwd voordat men weer sinterklaas kan spelen. Doorgaan met het oude beleid gaat pensioenfondsen in het huidige FTK- korset dwingen tot lage rendementen, excessief beleggen in lange leningen (liefst met derivaten) tegen historisch lage rentes. Het nieuwe beleid kan tegen weinig risico (bij een lange horizon) een minstens 2% hoger rendement verwachten, misschien nog iets meer. Dat is voor jongeren zeer aantrekkelijk. Daardoor is er nog hoop op indexatie voor inflatie, in het huidige FTK is de hoop daarop zo ongeveer wel in de grond geslagen. D.w.z. Dr. Pangloss kan deze keer gelijk krijgen, want het pensioenfonds wordt een winstmachine.