samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Vrijdag schoten de koersen verder omhoog op Wall Street, nadat men gezien had dat de impeachment van Trump een non-event was, zelfs een verhoging van de kans dat Trump zou worden herkozen. Geen enkel republikeins congreslid stemde voor impeachment twitterde Trump triomfantelijk (een democraat werd zelfs republikein vanwege het veronderstelde onrecht Trump aangedaan) en daarmee is volstrekt duidelijk dat Trump niet door de senaat afgezet gaat worden. Trump had verder een goede week met goedkeuring USMCA-verdrag ter vervanging Nafta en de goedkeuring van de defensiebegroting (inclusief gelden voor bouwen van de muur aan de Mexicaanse grens).

Het optimisme over de handelsoorlog en herstel investeringen klom, men zag bevestiging in de NAHBM-index dat de huizenmarkt nog aanzienlijk verder gaat aantrekken (ook al vielen verkopen bestaande huizen iets tegen), een stijging van het persoonlijk inkomen (+0,5%) en consumptie daaruit (+0,4%). Leading indicators onveranderd (vorige maand -0,2%). Weer een iets steilere rentecurve met daaruit (onbetrouwbaar) afgeleid verdere daling van kans op recessie in 2020. Ook hogere koperprijzen wijzen hierop. Het handelsoptimisme wordt overigens wel getemperd door een wereldwijde verharding van de standpunten in de technologieoorlog.

Meer optimisme over de macro betekende ook hogere rente en olieprijzen.

In Nederland veroordeelde het gerecht in hoogste instantie de staat tot het voldoen aan de klimaatakkoordeisen 2020 vanwege het ontoelaatbaar blootstellen van de bevolking aan de risico’s van klimaatverandering. Wereldwijd hoop biedend aan klimaatactivisten om onwillige democratieën op de knieën te krijgen om gerechtelijk gedwongen wat meer aan de klimaatcrisis te gaan doen.

Dit moet dan over 20-30 jaar gaan leiden tot afname van de stijging van de temperaturen. De CO2 – uitstoot stijgt wereldwijd nog steeds door vooral China en India.

Het pond ging weer eens door de grond vanwege drastische besluiten wanneer Brexit-onderhandelingen helemaal rond moeten zijn, waardoor de kans op een harde Brexit is toegenomen.

Flash PMI’s vielen iets tegen voor de VS en vooral Europa. Geen prachtig herstel, wel uitzicht op stabilisatie en uiteindelijk enige verbetering (via meer exportorders Duitsland o.a.)

In de VS viel het Jolts-report over de arbeidsmarkt in de VS mee, o.a. meer vacatures na maanden van dalend aantal vacatures. Initial claims voor werkloosheid daalden, maar minder dan verwacht, 234.000,een klein rimpeltje trekkend bij de bulls. Industriële productie +1,1% door meer productie auto’s (einde staking GM; nu echter wordt productie straks gedrukt door Boeing ).

Empire en Phillyfed vielen iets tegen, maar Strategas (Norbert Ore, de ISM-expert) verwacht toch stijging van de ISM.

In China verbeterden de cijfers voor industriële productie en detailhandelsverkopen.

overpeinzingen: optimisme is terug, maar handelen op sentimentsindicatoren vraagt meestal meer geduld dan je hebt

Jeff “old prof” Miller van https://www.dashofinsight.com/weighing-the-week-ahead-are-investors-too-complacent/  snijdt deze week het probleem van complacency aan.  Is er te veel optimisme op de markt en worden problemen te gemakkelijk weggewuifd.

Zijn eindoordeel is dat markten optimistisch zijn, maar niet te erg gezien de verbeterende fundamentals. De 'wall of worry' is nog steeds hoog, gezien o.a. het grote aantal put opties op de S&P500. Jeff Miller blijft onverstoorbaar bullish op basis van zijn fundamentals.

Je kunt niet zonder meer altijd contrair gaan als je veel optimisme op markten signaleert. Dat optimisme kan terecht zijn en nog groter worden.

Pas als het optimisme echt te groot is, dan moet je inpakken. Maar het is heel moeilijk om te zien of het optimisme echt niet hoger kan. De sentimentsindexen waarmee gestrooid worden geven zelden een bruikbaar uitsluitsel. Per definitie zelfs niet in een efficiënte markt zoals meestal het geval is voor aandelenindices. Aan zo ongeveer alle sentimentsindicatoren kleven de nodige theoretische problemen. Maar als ze ongeveer allemaal dezelfde richting in wijzen, dan geeft dat toch een contraire aanwijzing (zoals nu het geval lijkt te gaan worden).

Meestal heb je een vooringenomen standpunt en dan pak je de indicatoren die je vooringenomen standpunten bevestigen. Zie je wel, ik ga gelijk krijgen.

Tja, dat duurt vaak langer dan gedacht of verdragen kan worden.

Pessimisme tegen verruimende centrale banken in werkt niet goed, zo moest ik dit jaar ondervinden.

Mensen die positief zijn op basis van aandelen verkopende particulieren kunnen eveneens bedrogen uitkomen. Dat zou op dit punt van de babyboomercyclus namelijk heel goed verder kunnen doorzetten. Je gaat meestal vermogen afbouwen/ opmaken/ verliezen na je pensionering, maar als men vermogen van enige omvang bezit meestal pas na enkele jaren. Dat omslagpunt was vroeger (niet erg goed statistisch onderbouwd) geschat op ongeveer 70,5 jaar en nu denkt men aan 72 jaar en dat zou stijgend zijn richting 74-75 jaar.  Als die 72 jaar klopt, dan is dat sinds 2018 problematisch voor de beurs omdat zo veel babyboomers nu 72+ aan het worden zijn (in 1946 was er een ongekende geboorte-explosie). Het vermogen in de westerse wereld is nu nog voor het leeuwendeel in handen van de babyboomers.  Die kunnen nog maar heel moeilijk grote koersverliezen verdragen, want hun ‘human capital’ is bijna of helemaal verdwenen. Zij blijven daarom waarschijnlijk aan de verkopende hand in de komende jaren.

De millennials proberen een huis te kopen en moeten daarvoor een steeds groter eigen vermogen storten. Daar spaart men dan ook steeds harder voor, maar dat gaat meestal niet richting aandelen.

Dus wat te denken van het herwonnen beleggingsoptimisme, vooral te zien aan het snel slinkende aantal bears? Het is nog niet zo extreem als begin 2018, maar niet erg ver meer daar vandaan.

Fundamentals lijken te verbeteren, maar bepaalde verwachtingen (over bijvoorbeeld winsten, investeringen, handelsoorlog) zijn toch wel erg hard aan het stijgen terwijl het economisch nieuws gemixt is.

 De FED is enorm aan het verruimen, maar gaan ze na het jaareinde het tempo eruit halen? Hoe zit het met de repocrisis die volgens gezaghebbende orakels problematisch blijft, met straks gedwongen lagere leverage van hedge funds?

(Zoltan Pozsar is op het ogenblik de toonaangevende goeroe voor de repocrisis)

Ik blijf nog even zitten op mijn te grote hoeveelheid cash, maar houd mijn aandelenpositie gewoon aan. Ik hoef geen benchmark meer te verslaan, ik moet er alleen nog maar voor zorgen als neo-pensionado dat ik rijk blijf. Geduldig de komende paniek afwachten. Als die niet komt, is dat geen probleem voor mij.

boomer woord van het jaar: vergrijzing slaat toe

Tot vandaag was het nog babyboomer, maar nu is het slechts boomer. De generatie van 1946-1964 is niet langer meer baby. In Nederland niet eens OK boomer. De hele generatie is nu vergrijsd, conservatief, inclusief de hippies die zich vastklampen aan een vroegpensioen vanwege vermeende bijdrage aan wederopbouw van het vaderland. Vooralsnog herkent de spellingscontrole boomer nog niet als Nederlands woord, maar bij een volgende update vast wel.
Babyboomers spelen nog steeds de baas. De zomer van 1946 bracht drie Amerikaanse presidenten voort (Clinton, Bush, Trump). Zij kopen nog steeds flink door met duurzame goederen zoals auto's. De generaties na hun laten wat dat betreft menig steekje vallen. Zonder boomers was de economie beslist niet OK.
In België koos men ook voor een woord dt de tijdgeest aangeeft: winkelhier (en niet buiten je streek/land), het ultieme woord voor deglobalisering

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Verrassend weinig stijgende beurzen gezien het vele goede nieuws. Trump kwam met iets vaags dat lijkt te gaan leiden over 30 dagen van een nog te verwateren fase 1 deal met China (door 99% toe te geven aan Chinese eisen ('trade wars are easy to win' aldus Trump, maar hij kreeg nog niet eens 'free fortune cookies'), noodzakelijk om de Amerikaanse economie in met name het Middenwesten niet verder te laten verslechteren, Trump raadde de boeren aan vanwege de fenomenale deal maar grotere tractoren te gaan kopen (anderen raden emigratie naar Oekraïne aan)), en een USMCA (Nafta) deal met het congres (senaat moppert nog, keurt pas in 2020 deal goed). Johnson won overweldigend met de slogan 'get Brexit done' en zo lijkt die onzalige Brexit te geschieden op 31 januari. Minder onzekerheid,  geen extreem linkse Labour hervormingen en daardoor een nog sterker pond en hogere FTSE. Of Schotland binnen het VK blijft is de vraag na de relatief nog grotere winst van de SNP.
Het impeachment circus begint steeds meer ten faveure van Trump te werken. 
Noord-Korea blijft stout met verboden kernproeven, ook al was dit niet afgesproken in al die mooie grote, lieve brieven aan Trump
De klimaattop in Madrid werd een sof, men werd het slechts eens dat ooit de uitstoot van broeikasgassen moet gaan afnemen en dat men daar ooit meer actie voor zal moeten ondernemen (en anders je verantwoordelijkheid hiervoor nemen (in het Zweeds tegen de muur gezet worden) volgens Time's persoonlijkheid van het jaar Greta Thunberg (tot afgrijzen van Trump)).

Powell maakte duidelijk de rente niet te willen verhogen, nu niet en in heel 2020 niet, tenzij de markt erom vraagt (er is nog wel 1 renteverlaging ingeprijsd voor 2020). Hij bleek een "Uber dove' via het beloven aan banken vrijwel onbeperkte steun in de repocrisis te geven tot misschien wel na de tweede helft van 2020.

Lagarde had haar eerste persconferentie als voorzitter van de ECB en maakte duidelijk geen duif of havik te zijn, maar een uil (die van Minerva, die roept om meer fiscale stimulering van vooral Duitsland en Nederland). Ze lijkt minder gecharmeerd van negatieve rentes dan Draghi.

De rentestijging in Japan lijkt uit de hand te lopen (door plotseling flink stijgend optimisme over nominale economische groei na de BTW-verhoging) en de 10-jaar rente is nu zelfs boven 0%.

In de VS nam het vertrouwen van het midden- en kleinbedrijf volgens het NFIB-survey toe. Initial claims voor werkloosheid stegen van 203.000 naar 252.000 (212.000 verwacht), o.a. door rare seizoenaanpassingen.  Detailhandelsverkopen stegen met nominaal 0,2% in november (0,4% verwacht). 

Koperprijzen zitten weer in een stijgende trend, men is weer optimistischer over olie (al viel de voorraadvorming vorige week zwaar tegen). 
CPI in de VS viel iets hoger uit dan verwacht met 0,3%, maar de kerninflatie was 0,2% als verwacht. Stijging van producentenprijzen was lager dan verwacht.
De groei van M2 trekt flink aan, maar de kredietgroei zwakt ietsje af.

Overpeinzingen

Economen zien steeds minder kans op een recessie in 2020, nu de handelsoorlog over haar hoogtepunt heen lijkt te zijn. Powell biedt bijna onbeperkte liquiditeit aan om de repocrisis te bestrijden. Het is enigszins onduidelijk waarom de banken ineens zo vol met extra vrije reserves gestopt moeten worden, maar de meest plausibele reden lijkt te zijn dat het aanzwellende begrotingstekort een te grote stortvloed aan Treasury bills heeft gecreëerd en de FED moet die nu maar opkopen. En doet dit dan maar om de toorn van Trump en de banken te ontlopen. Zonder verkoop van lange leningen vooralsnog, waardoor de balans steeds gevaarlijker wordt opgeblazen.  

Zo lang de handelsoorlogen inderdaad over de top heen zijn en daardoor de onzekerheid kan verminderen en zo lang de FED steeds harder met geld strooit, is er een goede kans op verder stijgende beurzen.

De FED heeft beloofd verder te gaan met het strooien met geld, maar wil toch wel wat van de extra liquiditeit voor het einde van het boekjaar weer terugzien.

Met de winstontwikkeling gaat het niet goed, al lijkt de steeds maar afzwakkende groei op jaarbasis van de winst een jaar vooruit per aandeel van de S&P500 sinds oktober 2018 te zijn gestopt volgens Brian Gilmartin van Fundamentalis (een goede bron voor analyse van verwachte winsten). Arbeidskosten per eenheid product zitten in een (nu nog maar langzaam) stijgende trend en de pricing power is buitengewoon zwak, vooral bij goederen zoals kleding. De stijging van de CPI loopt iets op, maar die van de producentenprijzen zwakt juist af. Zo diep in de cyclus gaat het meestal niet goed met de productiviteitsstijging (de arbeidsmarkt is te krap om mensen te ontslaan, die krijg je moeilijk terug en de resterende werklozen zijn weinig productief; de onderbezetting van het productieapparaat was weggewerkt (dat zorgt voor cyclische productiviteitsstijging), maar stijgt weer in de industrie; investeringen zijn te laag gebleven in deze cyclus). Loonstijging is nog laag gezien de lage werkloosheid, maar de kosten van benefits gaan harder stijgen door o.a. de lage rente (pensioenpremies daardoor hoger) en hoge stijging ziektekostenverzekering (recent bijna 20% voor grote delen bedrijfsleven).

De afgelopen week was er een grote stijging van de initial claims van werkloosheid na de Thanksgiving week van behoorlijke daling. Er waren problemen met de seizoenaanpassing omdat Thanksgiving laat viel. Initial claims voor werkloosheid zijn al een paar jaar erg laag, onbegrijpelijk laag zelfs.  Initial claims worden enorm in de gaten gehouden want dat is de meest betrouwbare leading indicator voor eventuele zwakte op de arbeidsmarkt. Strategas had een plaatje dat te veel stijging (zijnde zes maand gemiddelde boven twee jaars gemiddelde) beneden normale opbrengsten voor de S&P500 betekende in de meeste gevallen. Zo ver is het nog net niet, maar veel stijging van de initial claims vanaf het niveau van afgelopen week zou de markt niet kunnen verdragen. Vertrouwen inde sterkte van de arbeidsmarkt verdampt dan en men gaat banger worden voor de winstontwikkeling. Vooralsnog lijkt de grote stijging van afgelopen week vooral veroorzaakt door aanpassingsproblemen vanwege Thanksgiving.

Dan is er het al maanden stijgende gevoel bij steeds meer economen dat het weer beter zal gaan met de wereldeconomie. PMI’s voor de industrie laten in veel gevallen al enige maanden verbetering zien. Beurzen zijn gestegen, geldgroei is aangetrokken en daardoor zijn de financial conditions verbeterd. Een U-vormig herstel en misschien een V-herstel. De autoverkopen lijken het dal te hebben bereikt. Men wordt optimistischer over Europa. Na het vierde kwartaal zal het beter gaan in Japan met zo veel fiscale stimulering. China gaat om onduidelijke redenen beter, maar het gaat niet goed met de winsten, dalende producentenprijzen, te hoge stijging prijzen varkensvlees waardoor reële consumptie wordt gedrukt en een vastgoedsector die af lijkt te gaan zwakken nu grondverkopen meer richting sociale sector moeten en men de lokale overheden/ semi overheidsbedrijven (deze mogen weer failliet gaan bleek afgelopen week voor het eerst in 20 jaar) wat beter op de centjes laat letten.  Groei M1 is in China weer onvoldoende om echt optimistisch te worden over hun importgroei.

Ik zie zwak herstel van de industrie (misschien niet voor de VS), vooral door beperkt herstel autoverkopen, maar enige afzwakking van de dienstensector. Dat lijkt onvoldoende voor een recessie in 2020 in de VS, maar dit kan optreden bij een schok. Zelfs als er geen recessie komt, dan lijkt het niet goed te gaan met de winstverwachtingen. 2021 komt dichterbij en Trump/ of andere president zal de overheidsbegroting moeten saneren. Dat is de veiligste periode voor een president om te doen, de kiezer is dat in 2024 echt wel vergeten, zelfs als hierdoor een recessie ontstaat in 2021/2022.

Dat gaat 2020 een moeilijk beursjaar maken. Vooralsnog heeft men de wind mee van de FED en lagere onzekerheid, maar als de FED eindelijk vindt dat er te veel met geld is gestrooid, de winstgroei tegenvalt en recessie dreigt in H2 2020/2021, hoort dat niet genoeg  te zijn voor een goede beurs.

Trumps kansen op herverkiezing flink gestegen

Get Brexit done, ja, het uitwuifdrama lijkt georganiseerd te kunnen gaan worden in Wijk aan Zee op 31 januari, een heksensabbatdag.

Een pakkende slogan die staat voor wat je echt vindt, aan duidelijkheid niets te wensen overlaat, dat verhoogt je kansen op een goed verkiezingsresultaat enorm. It is the economy stupid, yes, we can, make America great again zijn andere goede voorbeelden.

Biden en Bloomberg waarschuwen dat het Britse verkiezingsresultaat ook in de VS gaat gebeuren als je een linkse rakker à la Corbyn, nog ouder zelfs, naar voren schuift. De electability van Sanders en Warren is een probleem.

Sanders heeft de meest trouwe aanhang. Ze zullen hem door dik en dun blijven steunen, vinden zijn gezondheid geen probleem. Hij heeft duidelijk bekende principes. Hem aanvallen daarop heeft geen zin, zijn aanhangers stemmen dan nog fanatieker op hem.

De wedkantoren hebben de laatste weken opnieuw grote verschuivingen laten zien welke democratische kandidaten het meeste kans lijken te hebben. Warren is helemaal weggezakt en Biden rukt weer op, samen met Sanders. Mayor Pete maakt niet voldoende vooruitgang om bij Iowa en vooral New Hampshire Sanders te verslaan en Biden lijkt oppermachtig in South Carolina, Texas en Californië. Peggy Noonan beschrijft in de WSJ dat Buttigieg de toekomst is van de democratische partij met allerlei interessante denkbeelden over o.a. hoe de loonstijging voor de middenklasse weer op gang moet komen, maar dat hij het nog niet lijkt te kunnen gaan bolwerken tegen de septuagarians en AOC die hem de grond in boort vanwege verloochening van Obamacare principes o.a. en met succes Sanders promoot).

Trump lijkt na afgelopen week in een fauteuil gedragen te worden naar herverkiezing. Hij gaat de importtarieven voor China verlagen in ruil voor meer aankopen van agrarische producten (en verder niets behalve schone beloften waar China altijd de draak mee heeft gestoken). De FED gaat enorm, nog harder dan ze al deden, verruimen om de repocrisis in te dammen. De werkloosheid is enorm laag en de kansen op recessie in 2020 zijn als sneeuw voor de zon aan het smelten (maar in de winter valt nog wel sneeuw in de VS, zij het niet in Mar del Lago).

Trump pocht dat zijn approval rate bij de republikeinen 95% is, een record. Dat lijkt inderdaad voldoende om herkozen te worden. Democraten hebben alleen kans als ze de jeugdige stemmers weten te mobiliseren, maar dat lukt hoogstwaarschijnlijk niet met dat stelletje septugarians.  Biden heeft meer reden om een impeachment aan zijn broek te krijgen dan Trump. Machtsmisbruik door Biden ten faveure van zijn zoon is meer plausibel dan wat flapuit Trump allemaal heeft zitten roepen aan de Oekraïne, hij heeft zelfs heel anders gehandeld dan hem in de schoenen wordt geschoven. Heel de impeachmentprocedure is een groot echec voor de democraten aan het worden (zoals Pelosi eigenlijk al wel dacht, zo ging het met Clinton ook, als je niet overtuigend geniepig wangedrag kunt aantonen zoals bij Nixon kaatst impeachment negatief terug op de ondersteuners).

 Sleepy Joe kan niet op tegen Trump als campaigner. Sanders wel, maar hij is te links voor de onafhankelijke stemmers en een deel van de democraten en te ongezond/oud.  

Oldilocks

Het Leitmotif in mijn afscheidscollege was dat we van een periode van Goldilocks Secular Stagnation over aan het gaan zijn naar een periode van Oldilocks Secular Stagnation.

Eerst dacht ik dat we richting een periode à la 1965-1980 zouden gaan met dalende reële koersen voor de S&P500, Stagflatoire Secular Stagnation, maar het kan iets beter gaan in reële termen dan in die tijd.

Het lijkt me minder goed te gaan met beleggingen, assets, dan we gehad hebben, maar niet veel minder goed, net niet Goldilocks: Oldilocks.

De periode met weinig inflatie op de consumptiemarkt maar veel inflatie op de kapitaal markt, assets, kan moeilijk zo doorgaan.

Er zijn inflatoire tendensen op gang gekomen, maar de deflatoire tendensen zijn nog steeds sterk en daarom hoeft de inflatie niet al te veel te stijgen.

Die inflatoire tendensen zetten de winstmarges onder druk. Deglobalisering ook. Men kan minder eigen aandelen inkopen (want minder meevallers op de afschrijvingen o.a.).

De ontevredenheid is zo groot geworden dat het bedrijfsleven niet langer fiscaal begunstigd blijft worden. Zij moeten mee gaan betalen aan de klimaatcrisis, de hogere pensioenlasten, hogere zorgkosten.

Er zal meer regulering komen vanwege de klimaatcrisis en de hogere zorglasten o.a.

Lonen zullen harder gaan stijgen omdat activisme plotseling succesvol is (denk aan gele hesjes, boerenprotesten, bouwprotesten, onderwijsstakingen etc.).

Er is gelukkig druk op inflatie vanuit de demografie (ouderen kopen minder), digitalisering (stijgend deel van economie is onderhevig aan de kostendruk van Amazon c.s.) en meer technologische vooruitgang.

Na anderhalve week zijn de bloemen die ik bij mijn jubileum/afscheid kreeg over hun top heen, maar nog steeds mooi: Oldilocks

mooie herfstkleuren: Oldilocks

De officiële uitleg van oldilocks: haarstijl à la de overjarige hippie of Trump

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Lichte stijging van de beurzen vanwege de sterk meevallende banengroei volgens Establishment Survey van 266.000 exclusief 41.000 opwaartse herziening voor september en oktober. Dat compenseerde de tegenvallende ISM’s voor manufacturing (toch 0,2 omlaag naar 48,1) en services (53,9 en dat was -0,8).

Er waren tegenstrijdige geluiden over de handelsoorlogen. Trump meldde eerst dat er best wel eens geen handelsakkoord met China zou kunnen komen voor de verkiezingen. Hij was boos op de Franse digitax en dreigde met 100% tarieven op champagne, kaas en handtasjes. Ook was hij boos op Brazilië en Argentinië met al dat gedevalueer van hun bananenmunten: 25% extra heffing op staal en aluminium. Trump is boos op de NAVO-landen die minder dan 2% van hun BNP verspillen aan defensie en dreigde met extra heffingen. Ross zei dat er geen afstel was van tarieven op Europese auto’s. Daarop daalde beurs bijna 2% en het werd het tijd voor hersteloperaties. Natuurlijk is er vooruitgang in de handelsbesprekingen, zowaar door China bevestigd. Tarieven op sojabonen straks van de baan en China gaat zo veel varkensvlees importeren dat het in de VS op de bon moet. Komende week moet eerst blijken of de voor 15 december geplande tariefstijgingen van de baan zijn.

China importeerde vorige maand 0,3% meer en ook vanuit de VS maar exporteerde 1,1% minder. Desondanks waren de Chinese PMI’s behoorlijk sterk en veel beter dan verwacht. 

In Europa ging het ongeveer als verwacht met licht herstel voor Duitsland, maar nog steeds krimp van industrie (Duitsland zelfs met 5,3%) en afzwakkende dienstensector/bouw. Per saldo was er vorige maand wereldwijd geen verbetering, de lichte verbetering van de industrie werd ongedaan gemaakt door verslechtering inde dienstensector.

In de VS was er licht herstel van de huizenbouw, maar verdere krimp van de commerciële bouw. Black Friday ging goed voor internetverkopen, zij het met grote kortingen en ronduit slecht voor de gewone winkels.

De handelsbalans verbeterde over oktober bijna $4 miljard. Nieuwe orders 0,8% omhoog. Consumentenvertrouwen omhoog volgens University of Michigan.

Initial claims voor werkloosheid daalden naar een extreem lage 203.000. Lonen groeiden 03% en 3,1% op jaarbasis. ADP-werkgelegenheid was zwak met 67.000 (uitzonderlijk groot verschil met officieel banencijfer) en household survey liet slechts 83.000 banengroei zien, maar wel 0,1% daling werkloosheid naar 3,5% en brede werkloosheid U6 ook 0,1% omlaag naar 6,9%. Markit PMI was verder in herstel en wijkt uitzonderlijk veel af van ISM, o.a. door groter gewicht Midwest bij ISM.

(bron Norbert Ore van Strategas,daarvoor van ISM)

Door een en ander kon de lange rente oplopen, vooral vrijdag. De olieprijs steeg ook op fermere woorden over productiebeperking van de OPEC en dalende voorraden in de VS. De FED pauzeert voorlopig verder op dit soort cijfers. November lijkt sterker dan het zwakke oktober in de VS.

Er zijn nogal wat tegenstrijdige berichten over de Amerikaanse macro (ADP zwak, Establishment survey sterk, ISM zwak, Markit sterk, vertrouwen ouderen fors omhoog, dat van jongeren omlaag etc.)

Bijgeloof PSV-indicator weer bevestigd

Een van de onzinindicatoren die ik bijhoud is de PSV-indicator. Het is net zoiets als de superbowl indicator. Er kan geen verband zijn met de beurzen, maar toevalligerwijze is dat wel zo geweest in het verleden.

Je hebt vaak goede beurzen gehad als PSV slecht speelde en slechte als PSV uitzonderlijk veel won, zoals eind 2018 bijvoorbeeld (13 wedstrijden geen puntverlies).

PSV speelt nu al tijden als een dweil en inderdaad, de beursrecords werden gebroken. PSV begint echter weer beter te spelen.

En, volgens het bijgeloof veel gevaarlijker, AZ speelt erg goed. Niets is erger voor de beurs dan een kampioenschap van AZ zoals in 2008/9 en 1981/82. AZ komt ineens weer dichterbij Ajax, veel spelers van AZ mogen debuteren in het Nederlands elftal en dat zou volgens het bijgeloof een serieuze beurscorrectie moeten betekenen, vooral nu PSV niet meer zo slecht lijkt te spelen.

Je ziet maar weer, hoe moeilijk het is om gelijk te krijgen voor de juiste redenen en hoe gemakkelijk door toeval je in de waan komt iets goed te kunnen voorspellen

De klimaatdiscussie gaat niet erg de goede kant op in de VS

De discussie verloopt helemaal volgens de partijlijnen.

Dat betekent dat er niets gaat gebeuren in de VS, alleen maar halfzachte maatregelen. Voor doeltreffend beleid moeten beide partijen het erover eens worden dat er onvermijdelijk echt iets moet gaan gebeuren.

Uit Wall Street Journal:

“Rechts zegt dat de VS maar 14% doet van de CO2 uitstoot en dat vooral China en India aangepakt moeten worden. De politici vinden dat ze er niets aan kunnen doen, omdat het electoraal onmogelijk is. Men wil er gewoonweg niet voor betalen en al helemaal niet als het nergens elders in de wereld overtuigend wel gedaan wordt. Greta Thunberg wordt misbruikt om een kansloze missie. Schande om een kind in te zetten. Met nachtmerries over het klimaat. Met Asperger. Daardoor kan ze maar moeilijk liegen. Ze spreekt verbazend goed Engels met verbazende eloquentie. Ze is omringd met activisten die niet echt hun levensstijl willen veranderen om het klimaat te veranderen. Ze vliegen nog steeds van hot naar her, ze eten volop vlees. Trump noemt haar te kinderachtig om te geloven.”

Dit is het failliet van democratie, als politici de kiezers niet kunnen overtuigen dat ze moeten gaan voor survival op lange termijn.

Dat deed Churchill anders. Amerika zat in de Eerste en Tweede Wereldoorlog eerst vier jaar te dubben wat te doen, want electorale zelfmoord dreigde, om uiteindelijk toch te besluiten wat nodig was voor de lange termijn, de Duitse dreiging bedwingen. En toen waren die wereldoorlogen snel afgelopen.

Zo zal het met de klimaatcrisis denk ik ook gaan: Amerika heeft enkele jaren nodig om in te zien dat grote opoffering onvermijdelijk is en dan all-in gaan om de klimaatcrisis te gaan bedwingen. En samen met China zal het dan uiteindelijk wel lukken hoop ik.

Men zal snel gewend raken aan de opofferingen die snel minder worden door de kostprijsdaling van alternatieve energie en de voordelen van betere isolatie, elektrische auto’s, veganistische lekkernijen, huren in plaats van bezitten, virtual reality etc.

Maar voorlopig gaan politici voor electoraal gewin, zeggen ze dat global warming een hoax is, dat het te duur is om te bestrijden en ze proberen rationeel ongelooflijk krachtig en plausibel voor zichzelf uit te leggen dat het beter is om de waarschuwingen van Greta Thunberg (womenomics to the rescue) in de wind te slaan. De historie zal uiteraard niet mild over deze politici gaan oordelen.

Womenomics

Een andere running gag bij mijn afscheidscollege die niet goed uit de verf kwam was womenomics. Het inzetten op een hogere participatiegraad van vrouwen verklaart het leeuwendeel (eigenlijk dus beter leeuwinnendeel) van het succes van Abe met zijn Abenomics. Womenomics, zo verkocht Abe het. De daling van het nominale BNP stopte en het groeit nu al weer jaren, vooral dus dankzij womenomics. Dit was niet zo bekend bij mijn publiek. 

Ik meldde als teken van de tijdgeest dat vrouwen machtiger gaan worden. Ze hebben betere diploma’s dan die domme jongens en dat gaat (merkwaardig langzaam) zorgen voor meer topbanen voor vrouwen.

Als mensen preutser worden, zou het voorspoediger gaan volgens de tijdgeest. Je kunt het zien aan al die preutse dames geschilderd in onze Gouden Eeuw. Wat een verschil met Turks Fruit uit 1969 van Jan Wolkers.

Als dat zo is, dan moeten we blij zijn met de boodschap van de ‘Metoo’ beweging.

 Ik meldde verder nog dat womenomics de oplossing is voor de problemen van Italië. Daar is de participatiegraad van vrouwen erg laag.

De participatiegraad is in de meeste westerse landen vrij hoog aan het worden. In de VS de laatste jaren vooral door toename van vrouwen van 55-64 in het arbeidsproces. Dat is een van de redenen waarom de groei in de VS beter was dan in Europa.

Womenomics, het beter en meer inzetten van de talenten van vrouwen,  is een reden waarom de groei in de komende jaren kan meevallen.

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

Beurzen stegen een klein beetje verder, de grote liquiditeitsinjecties van de FED (afgelopen week $105 miljard) deden hun oppompende werk. Het macro nieuws was enigszins gemengd: ruim goed genoeg om de bulls optimistisch te houden en met voldoende strubbelingen om de bears waakzaam te houden.

De olieprijs daalde op onwil van de OPEC om te signaleren dat ze de productie laag zouden houden. Saudi Aramco aandelen zijn geplaatst, de olieprijs hoeft niet meer omhoog gepraat te worden.

Uiteraard is er ook deze week opnieuw enorme vooruitgang geboekt in de onderhandelingen met China volgens het Witte Huis. China beloofde diefstal van intellectual property te gaan beboeten, maar gaat vergeldingsmaatregelen nemen tegen het tekenen van de Hongkongwetten door Trump. Al stemmen ze in Hongkong massaal voor democratie, Peking deelt toch echt de lakens uit. Hij moet dat inmengen in Chinese zaken afleren, meer zoals Bouterse handelen inzake China. Dan word je daar met alle egards ontvangen, ook al word je tot 20 jaar veroordeeld voor uit de weg laten ruimen van tegenstanders. Heldenontvangst thuis.

Democraten slagen er steeds minder in om duidelijk te maken dat Trump afgezet moet worden vanwege gedoe over Oekraïne. Trump heeft er immers geen actieve herinnering aan, aan die opdracht aan Giuliani om Oekraïne onder druk te zetten.  Niet erg genoeg volgens steeds meer republikeinse commentatoren.  Trump mag best vragen om corruptie van bepaalde mensen te onderzoeken en het ophouden van uitgaven voor hulp aan Oekraïne vinden de meeste Amerikanen een goede zaak. Trump lijkt wel meer afstand te gaan nemen van zijn trouwste dienaar Giuliani.

De bulls zien weer een daling van de initial claims voor werkloosheid, stijgende schattingen voor de groei in het vierde kwartaal (door nieuwe orders +0,6% tegen -0,7% de maand ervoor en meevallend handelstekort door minder import uit China) en opwaartse herziening van die in het derde kwartaal naar 2,1% door hogere voorraadvorming. Persoonlijke consumptie in oktober 0,3% (bij CPI van +0,4%, maar volgens PCE lager).. PMI Chicago iets hoger. Herstel huizenmarkt.

De bears zien tegenvallende stijging groei persoonlijk inkomen van nog geen 0,1% over oktober (+0,3% verwacht), daling van de voor lopende PMI’s van Richmond en Dallas. Daling verkopen nieuwe huizen, pending sales. Daling consumentenvertrouwen (stijging verwacht, maar vertrouwen bij democratische kiezers stijgt). Chicago FED Activity Index -0,71, slecht.

Er werd meer online gekocht op Black Friday, maar of de kerstaankopen veel hoger worden dan vorig jaar is nog onduidelijk.

Bloomberg (77 jaar) stelt zich verkiesbaar als niet zo enge republikein bij de democraten. Het wordt nu echt een slag om de geronten (Biden 76, Sanders 78, Warren 70), maar misschien gaat de jeugd (Buttigieg) met de buit er vandoor, zoals vaker gebeurde bij de democraten (Obama, Kennedy, Clinton).

In Duitsland daalden de voorraden enorm en dat betekent straks meer groei.

Enorme daling van de detailhandelsverkopen in Japan na verhoging van de BTW, nog veel erger dan verwacht.

Per saldo zijn er tekenen dat de groeivertraging is gestopt in Europa, in de VS de groei maar weinig afzwakt en iets herstelt in de industrie en dat China en Japan verder afzwakken qua groei.