de afgelopen week met commentaar

 Weer een week met bescheiden dalingen van de aandelenkoersen. Als het coronanieuws geen roet in het eten gaat gooien, zouden de dalingen bescheiden kunnen blijven. Handelaren in Amerikaanse futures op bijvoorbeeld de S&P500 schijnen al erg fors short te zitten, d.w.z. veel verkopen zijn al gedaan. Het gaat nog steeds behoorlijk goed met de verwachte winststijgingen. De rentes daalden, de volatilteit (VIX) werd hoger, de dollar iets sterker en daardoor zegt men goud en zilver zwakker.

Het beursklimaat wordt bedorven door de FED die duidelijk aangeeft dat zij niet nog meer gaan doen, dat er niet extra via de FED maar extra via de overheid fiscaal gestimuleerd moet worden.

De schattingen voor het oplopen voor de Amerikaanse overheidsschuld zijn erg opgelopen door corona (en de eerdere belastingverlagingen door Trump).

Het slechte coronanieuws in Europa zorgt voor extra risico in de VS, waar de coronabesmettingen lijken achter te lopen op Europa (=daar kan het straks ook weer slechter gaan met corona).

De presidentsverkiezingen beginnen steeds meer een donkere wolk te worden met vrees voor chaos. Als bijvoorbeeld zonder de poststemmen Trump wint en inclusief poststemmen Biden, dan vreest men dat Trump zijn nederlaag niet al erkennen, eventueel gesteund door uitspraken van het nu in meerderheid conservatieve hoog gerechtshof. In dat kader is de strijd om de benoeming van een nieuwe opperrechter, een jonge (48 jaar voor opperrechter is jong te noemen) aartsconservatieve vrouw, weinig bemoedigend. Als Trump de benoeming doorzet via de (nu nog) republikeinse meerderheid in de senaat en de democraten de verkiezingen winnen, dan dreigen de democraten met uitbreiding van het aantal leden van het hoog gerechtshof, dat zou een compromis kunnen forceren om de benoeming uit te stellen tot na de verkiezingen zonder uitbreiding van het aantal opperrechters. Ook als er geen chaos komt, dan vreest men voor slechte beurzen als democraten zowel de verkiezingen voor president, senaat als congres winnen. Dan gaat men belastingen verhogen, vooral voor rijken en bedrijfsleven en gaat men weer meer reguleren voor het klimaat.

High frequency data in de VS wijzen op een doorgaand economisch herstel, zij het minder krachtig. Wat je vaak ziet is dat de indicatoren ongeveer gelijk blijven, terwijl die voor seizoen gecorrigeerd hoorden te dalen (hierdoor meet men toch extra economische groei). Economische data zijn minder betrouwbaar dan gewoonlijk, de aanpassingen voor het seizoen en corona voorop.

De dienstensector blijft hard geraakt, tegenvallend herstel (juist ook in Europa). Er is goed herstel van de productie, meer bouw activiteit (verkoop nieuwe huizen +43% versus 2019 in augustus, maar commercieel vastgoed een ramp). Meer transport, maar het niveau is vaak nog bedroevend. Initial claims voor werkloosheid blijven hoog en verbeteren nu al de nodige weken niet meer. De vaart lijkt uit het herstel van de consumptie, nu er al tijden onvoldoende extra fiscale stimulering is sinds eind juli (men lijkt het overigens eindelijk eens te worden in het congres hoe te stimuleren). De huizenmarkt is sterk, maar er komen steeds meer hypotheken met achterstanden. Nieuwe orders stegen, maar minder dan verwacht.

coronaveiling postzegels Corinphila: prijzen lijken meer dan 20% gestegen

 De afgelopen dagen ben ik bezig geweest met het bekijken van postzegels die geveild werden van afgelopen donderdag tot en met zaterdag. Dat bekijken gaat op afspraak, zodat er voldoende afstand gehouden kan worden (een Grapperhausje is natuurlijk niet altijd te vermijden, als mensen af en toe (vluchtig) langs je heen lopen om een ander album/doos ter bezichtiging gaan pakken). Dat heeft als voordeel dat je nu heel ruim met uitstalling van de dikke catalogus, alba en biedboekje een en ander kan bekijken. Dat daardoor stille gebeuren (anders is er veel meer reuring) voelt onnatuurlijk aan.

De veiling ging natuurlijk via internet, in een volle veilingzaal zitten is onverantwoord in coronatijden.

Bij de bezichtiging kwam ik een 92-jarige man tegen (de heer van Geelen van vroeger Parnassus -winkel in de Roelof Hartstraat) die enkele maanden geleden besloten had te stoppen met zijn winkel. Hij had daar nu spijt van als haren op zijn hoofd (zo veel zijn er dat overigens niet meer). Veel te vroeg, ingegeven door corona. Alle voorraden postzegels worden volgende maand geveild bij de Nederlandsche Postzegelveiling in Weesp.  Bij Corinphila had hij zijn zinnen vooral gezet op een mooie verzameling puntstempels (inzet € 750) waar hij € 1200 op wilde bieden (dat werd inderdaad het bedrag waarop het kavel werd afgeslagen). De Nederlandsche Postzegelveiling is zeer verguld de grote voorraden zegels te mogen veilen (hij houdt nog de nodige prachtige verzamelingen). Een van de veilinghouders had voordat hij zich inkocht bij de veiling vele jaren postzegels geleverd aan Iwan die toen nog in het hoofdpostkantoor van Amsterdam een winkel had. Daarbij kwam hij volgens eigen zeggen (in hun nieuwe veilingcatalogus) vaak een leuke dame op de werkvloer van het postkantoor rondschuiven die nu al vele jaren zijn vrouw is.

 De prijzen op de veiling waren veel hoger dan ik en bijna iedereen had verwacht. Heel wat mensen zijn weer begonnen te sparen in de coronatijden, of gingen veel fanatieker sparen. De internethandelaren werden behoorlijk leeggekocht en gaan tegenwoordig desperaat nieuwe voorraden aanleggen. Ik schat dat de opbrengstprijzen van Nederlandse postzegels zo’n 20%, misschien wel 30% zijn gestegen (bijvoorbeeld de beroemde Meeuwenzegels postfris gingen weg voor € 120-130 (+23% opgeld), waar die de vorige veiling nog voor € 100 op de kop getikt konden worden. Juliana En Face bracht € 220-230 op, tegen ongeveer € 170 vroeger). Dat is even wennen, stijgende prijzen voor Nederlandse postzegels na een daling van 38 jaar. Veel handelaren kochten de laatste jaren tegen prijzen waarbij verdisconteerd werd dat postzegelprijzen zo’n 10% per jaar zouden dalen vanwege het uitsterven van filatelisten (ik hoor al meer dan 60 jaar bij de jonge garde van de filatelisten). De veilingkavels brachten ongebruikelijk veel meer op dan de inzetprijzen (en op enkele uitzonderingen na (=ik heb toch een en ander gekocht), mijn taxaties waren ongebruikelijk veel te laag). Vooral dozen Nederlandse postzegels brachten de nodige keren meer dan tien keer de inzet op. De veilingmeester verzuchtte dat de inzetprijzen wat hoger hadden moeten zijn, want nu duurde de veiling daardoor extra lang.

Men gaat weer verzamelen in coronatijden. De trend van de afgelopen paar decennia naar meer beleven, minder bezitten lijkt omgeslagen. Dat kan doorzetten, vooral als er wat meer loonstijging komt (afgedwongen door voorlopers zoals zorgpersoneel) en de rente onder 0 blijft.

       

flow of funds van FED: Amerika weer rijker, mortgage equity withdrawal weer positief

 De FED publiceerde de flow of funds over het tweede kwartaal. Dan zie je hoe veel rijker men is geworden in Amerika en hoe de schulden (relatief) zijn gegroeid. Er is een stijgende trend sinds 1981 die samenging met de dalende trend van de rente. Op lange termijn hoort de trend volgens economen als Woody Brock niet stijgend te zijn (en te fluctueren rond 430%, maar dat cijfer is niet echt hard te maken, alhoewel Woody er (lang geleden) een goed verhaal bij hield).

hieronder enige plaatjes van het blog Calculated Risk

In het tweede kwartaal zijn de bezittingen toegenomen (waardestijging huizen en stijging beurzen na eind maart) en is het BNP (inkomen) fors afgenomen. Er was een enorme sprong in waarde bezittingen versus inkomen. Uiterst ongebruikelijk in een recessie, waarin aandelenkoersen bijna altijd veel harder dalen dan inkomens en waarin men het steevast een slechte tijd vindt om een huis te kopen (nu niet door lagere hypotheekrente en vermeende onkwetsbaarheid van jonge huizenkopers voor coronaproblemen).

https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiUyKysB7le3tmxHaqFG7wphtpkefZ3ECgl69HlXRX31dcA5ewJ2b7t735M62-BRmb28kRBJW4HyH-wrG34EM46aWpSz1LrBYagtoTPziPdPk9i_GMYN0cUxkdMelNAbcdJqqtFBX-r5BQ/s1136/MEWQ22020.PNG

Calculated Risk blog had een post over mortgage equity withdrawal, ofwel hoe veel geld de huiseigenaar onttrekt of extra aflost op zijn hypotheek. Dat is een belangrijke bron van consumptie. Het hielp de consumptie enorm onder Bush junior, flink onder Reagan II en Clinton II. Het was een drama onder Obama. Onder Trump is het tot nu toe van weinig invloed geweest, maar er is nu een kleine verbetering in het tweede kwartaal (+0,6% bijdrage). MEW is een belangrijke reden waarom groei consumptie onder Trump iets beter was dan onder Obama (voor 2020 tot corona was de belastingverlaging de nieuwe extra hulp voor inkomens en consumptie).

 

Veel economen hebben grote zorgen over hoe veel de consumptie de afgelopen decennia is gepusht met het maken van extra schuld en niet met extra groei van het reële inkomen (zie plaatje Scott Grannis in mijn vorige post). Na 2008 werd dat heel anders en ging vooral de overheid en even later ook bedrijfsleven veel meer schuld maken, terwijl de consument minder schuld kreeg (met name door afschrijvingen op hypotheekschulden).

De waardedaling van huizen na 2006 forceerde een daling van hoeveel hypotheken je kon nemen.

Je ziet in bovenstaand plaatje een ongebruikelijk grote sprong van de waarde van het huizenbezit in de VS bij een kleine stijging van de schulden (de hypotheekschuld groeide wat, terwijl het inkomen een klap kreeg). Deze stijging is wel een breuk in de trend sinds 2009. De hypotheekschuld versus inkomen is overigens niet erg hoog in de VS, veel lager dan in de meeste andere Angelsaksische landen en Nederland.

In Nederland en Groot-Brittannië en nog veel meer landen rekenen we erop dat de waarde van huizen stijgt en dat dit de afschrijvingen door veroudering ruim compenseert. Als dat zo is, dan kun je lekker consumeren via extra hypotheekschuld. Maar als het niet goed gaat met de waarde van je huis, dan gaat dat fout. In stedelijke gebieden waar de bevolking groeit en waar de waarde voor een groot deel in de grond zit, heb je goede kansen dat die afschrijvingen door veroudering worden goed gemaakt door waardestijging van de schaarse grond. Maar dat is niet overal zo. Op het platteland is er vaak weinig waardestijging van grond, een teruglopende bevolking. In o.a. Japan zijn de afschrijvingen veel groter, door snelle veroudering vanwege bescherming tegen aardbevingen en de cultuur dat een oud huis slecht is, dat je in een nieuw huis moet wonen. In Duitsland heb je dat ook enigszins. Maar wij in Nederland en bijvoorbeeld het VK vinden het juist prachtig om in een sfeervolle (voortdurend goed rendabel gerenoveerde) oude wijk te wonen.

de afgelopen week

 Beurzen brokkelden af na de perstoelichting van Powell op het rentebesluit van de FED. Sinds Powell aan het roer staat is het gedaan met de stelselmatige stijging van de beurzen op de dag dat het opperhoofd van de FED spreekt. Powell beloofde zeer lang de rente niet te verhogen, maar suggereerde niet dat hij meer QE ging doen. Integendeel, op zeker, nu nog onduidelijk, moment wordt het minder QE. Powell zag nog steeds grote economische risico’s vooral vanwege het virus. Maar hij doet er niet alles aan om de beurzen op peil te houden.

Het economische nieuws in de VS was licht tegenvallend, zowel industriële productie als retail sales. Het sentiment van de huizenbouwers bereikte een record. Nieuwe hypotheekaanvragen om een huis te kopen, herstel vliegtickets, hotels, de vaart is er uit.

De arbeidsmarktcijfers zijn moeilijk te interpreteren/ niet allemaal even betrouwbar zei Powell. Initial claims voor werkloosheid inclusief pandemie-uitkeringen stijgen al vier weken. De werkloosheidsuitkeringen zijn sinds eind juli in dollars ongeveer gehalveerd. De FED stelt niet zonder reden dat de economische gang van zaken zorgelijk is, dat herstel nog broos is en niet gegarandeerd.

 

Het gaat wel redelijk goed met de daling van het aantal coronabesmettingen in de VS. In vele landen in Europa gaat het niet goed met de coronabesmettingen en sinds kort woon ik nu in een code rood gebied en de situatie in delen van Frankrijk en Spanje is wat dat betreft ook zorgelijk.

De S&P500 staat nu zo’n 7% onder de top, maar er zijn nog tal van voorbeelden van price-to-dream- ratio’s. Bijvoorbeeld Snowflake kwam op de beurs tegen 150* de verwachte omzet van volgend jaar en was even meer waard dan 87% van de ondernemingen in de S&P500.

En, waarschijnlijk erger voor nog meer sombere beursdagen in o.a. september, de nu nog beperkte angst voor een W-recessie in o.a. de VS lijkt toe te nemen. Men begint weer meer gelijkenis te zien met 2008/9. Het economisch nieuws verrast niet meer zo positief. Men maakt zich meer zorgen over groeiterugval na de verkiezingen (ook als Trump wint) en lagere winsten als de democraten dik winnen.

Scott Grannis op zijn blog meldt hoe goed Trump heeft gezorgd voor groei van het persoonlijke inkomen, veel beter dan Bush I en II, beter dan Obama en zelfs Clinton. Laatste cijfer is over 2019, net gepubliceerd.

Biden heeft een anti-groei programma. Hij wil veel meer geld laten uitgeven door de overheid aan o.a. klimaat, infrastructuur en gezondheidszorg, wil iets doen aan inkomensongelijkheid en moet daardoor de belastingen flink verhogen. Bovenop de verhogingen die nodig zijn vanwege het overmatig ruime stimuleringsbeleid van 2020. Biden gaat her-reguleren, want bijna al die afgeschafte milieuregels moeten terug en hij gaat ook voor meer bescherming op arbeidsmarkt. Dat opnieuw invoeren van regels gaat groei behoorlijk raken. Overheidsbestedingen leveren nu eenmaal minder groei op dan normale private bestedingen, die gebruiken hun geld efficiënter.

Scott Grannis heeft gelijk dat de groei minder zal worden onder Biden, maar onder Trump zal dat ook gebeuren. Zelfs onder Trump zal er meer gedaan moeten worden aan de klimaatcrisis, zullen belastingen verhoogd moeten worden, zal groei gedrukt worden door deglobalisering en buffervorming.

Het gaat goed met technologische vooruitgang en daardoor kan groei meevallen. Infrastructuur investeringen helpen groei. Klimaatinvesteringen worden in snel tempo meer rendabel door lagere kostprijs zonne- en windenergie. Batterijen worden betrekkelijk snel beter. Yardeni blogde recent over de technologische vooruitgang. Thuiswerken, tele-doktersdiensten. Sensoren die bijhouden wat je koopt en dat afrekenen.

Wall Street Journal deze week

De FED, Kashkari die pleit voor nog meer guiding, Bullard die inflatie ziet. Opmerkingen van WSJ dat de goegemeente nog niet erg door heeft wat het nieuwe beleid van de FED via gemiddelde inflatie betekent (namelijk dat ze de rente niet (op tijd) gaan verhogen terwijl de inflatie uit de hand loopt).

Verder de wet van Huang van Nivida die de wet van Moore aan het vervangen is. De verdubbeling van het aantal transistors per chip is zo ongeveer gestopt, maar de performance van chips voor vooral AI verbetert nog enorm. Huang ziet een verdubbeling van die performance elke twee jaar (het was veel beter, sinds 2012 317* voor Nvidia).

De gevolgen zijn enorm (voor AI): boodschappen dien waarbij camera’s alle aankopen registreren die automatisch afgerekend worden. zelfrijdende auto’s.  Sensoren. smartphones.

Dat was de reden waarom Nvidia ARM koopt, voor de verbetering van performance.

GPU, graphical processing units het terrein van Nvidia tegen het traditionele terrein van CPU central processing units van Intel. // 

Angst slaat toe bij Wall Street Journal over goede kansen van Biden

De Wall Street Journal staat ineens vandaag vol artikelen die aangeven dat Biden een zeer goede kans heeft om te winnen en dat zelfs de democraten de meerderheid in de senaat kunnen herwinnen (bijvoorbeeld Colorado wankelt).

Bij de WSJ maakt men zich zorgen dat Trump niet genoeg doet om nieuwe kiezers te binden. Hij zet zwaar in op law & order, maar Biden scoort op dat punt toch 5% beter dan Trump.

In Colorado dreigt de republikeinse kandidaat Gardner) te verliezen van de populaire ex-gouverneur Hickenlooper, die de republikeinen aanvalt vanwege onvoldoende bescherming tegen corona en onvoldoende hulp aan kleine zelfstandigen. Dat zijn dingen die vooral de oudere stemmer belangrijk vindt, nu nog een bastion voor Trump.

Een belangrijk overlegorgaan voor het Amerikaans bedrijfsleven (Business Roundtable) is zich hard aan het maken meer te gaan doen aan de klimaatcrisis, te streven naar veel minder CO2 uitstoot. Klimaatactie is de laatste tijd veel populairder geworden.

Ondertussen is zich een paniek aan het vormen onder een deel van het republikeinse stemvee. Als Biden wint, worden alle milieumaatregelen die Trump ongedaan maakte, weer snel ingevoerd en nog meer. Veel meer regulering. Veel hogere belastingen voor bedrijven en deplorables die meer dan $ 400.000 verdienen, zelfs in het gematigde belastingplan van Biden. (Sanders had meer dan vijf keer zo veel nodig voor gezondheidszorg en klimaatactie etc.). Zelfs die gematigde plannen van Biden zijn een enorme ruk naar links, een einde aan de al de nodige decennia durende trend naar lagere belastingen voor bedrijven en hoge inkomens. Iets dergelijks zagen we ook in het VK, waar Labour enorme belastingverhogingen in het vooruitzicht stelde voor rijken en bedrijfsleven.

Als rechts zich zo blijft verzetten tegen klimaatactie, dan wint links uiteindelijk weer overdonderend. Dat is niet nodig, zoals we zien in Nederland (VVD schaart zich achter meeste klimaatplannen) en bijvoorbeeld ook in Duitsland zie je CDU/CSU meer richting klimaatinvesteringen neigen.

de afgelopen week

Er was niet erg veel economisch nieuws. De ECB deed niets, had niet veel te vertellen behalve dat de euro nogal duur is in haar ogen. Het vertrouwen van Amerikaans midden- en kleinbedrijf NFIB is weer iets verder in herstel. Initial claims voor werkloosheid stegen, een behoorlijke tegenvaller. Al met al ziet men het economisch herstel kracht verliezen, maar niet heel erg.China en Duitsland gaan immers goed. Brexit-verhaal wordt steeds slechter echter.

De inflatiecijfers over augustus waren opnieuw veel hoger dan verwacht:+0,4%. Per jaar toch een heleboel. Totaal+kerninflatie+0,4%. De totale inflatie zal door de val van de olieprijzen volgende maand wel weer lager zijn.

(via Doug Short: merk op dat inflatie (headline) stijgt na het einde van de recessie sinds 2000 (inflatie was geen probleem, deflatieangst wel), terwijl die daalde na de recessies 1970-2000 (inflatie was probleem, de FED moest recessie veroorzaken).

  Het corona-nieuws verbeterde iets in de VS, maar verslechterde elders.

Het vaccin lijkt toch te komen, zo rond eind 2020 goedkeuring(en). Dat is nog onzeker helaas. Ondertussen zie ik schattingen voor exploderende aantallen besmettingen per dag, van de ongeveer 300.000 wereldwijd naar 10 miljoen eind dit jaar. Nu zie je bijvoorbeeld enorme stijging van besmettingen per dag in Frankrijk met nu nog extreem weinig doden. Dat kan veranderen als de jongeren in de herfst/winter meer besmettelijk worden en dat veel meer doorgeven aan ouderen dan nu.

Peggy Noonan in de WSJ: er zijn veel republikeinen die het gedrag van Trump beslist niet goedkeuren, maar toch op hem gaan stemmen. Hij kan het zelfs nog een stuk bonter maken zonder dat ze overlopen naar Biden/ niet gaan stemmen. Er is een verbazende afkeer onder zijn kiezers van Trump. Curieus. Kennelijk zoekt ze zelf nog een reden waarom ze als doorgewinterde republikein toch op Trump kan gaan stemmen. En waarom Trump met lage approval rate gekozen kan worden (disapproval is niet reden genoeg om niet op hem te stemmen).

Biden wordt toch te veel als apparatchick gezien, te veel lijkend op een loser als Humphrey, toen de vicepresident die het niet van Nixon kon winnen, door de mand viel op het gebied van law & order,  en niet opgewassen tegen het oprukkende links liberalisme van (nu) the squad c.s.

De gevestigde orde wordt steeds banger van die linkerhelft van de democraten die steeds machtiger wordt. BLM, uit de hand lopende kosten voor o.a. gezondheidszorg en klimaat, te veel regulering, nodeloze lockdowns. Veel hogere belastingen dus.

Ondertussen zijn al die minderheden samen erg in de meerderheid aan het raken. Er is een meerderheid die achter Metoo staat, Black Lives Matter zonder al dat geweld, actie rond klimaat wil, de inkomensongelijkheid zorgelijk vindt, Obamacare toch echt wil behouden.  Dat is misschien niet genoeg (veel van die minderheden kenden een (nogal eens door het systeem geforceerde) lage opkomst), maar het zou kunnen dat het verschil in sympathie dat Trump en Biden oproepen toch het verschil gaan maken, ondanks wat Peggy Noonan terecht aangeeft.

  Biden staat zo’n 4% voor in de polls op Trump (Trump loopt even niet meer in), maar lijkt minstens 5 à 6% nodig te hebben om gekozen te worden op een dag met slecht weer/ met veel poststemmen die afgekeurd gaan worden (onleesbaar poststempel o.a.).

Volatiliteit is terug. Nasdaq bewoog 1%+ bijna elke dag in september. En dat betekent meestal sterkere dollar

 De Nasdaq ging niet echt achteruit in de afgelopen week na de valpartij aan het einde van de week ervoor. Een meevaller, kennelijk was er voldoende angst gecreëerd. Chartisten zijn echter negatiever geworden: de sterk stijgende trend is neerwaarts doorbroken [dit dreigt overigens ook voor de goudprijs, maar daar is het nog niet zo duidelijk]. De bulls zegen dat de nieuwe trend nog steeds omhoog is, maar minder sterk. Er zijn veel Nasdaq ETF’s verkocht vorige week, maar er zijn ook record veel 3* geleveragede Nasdaq ETF’s gekocht. Buy the dip is niet dood en de nieuwe speculanten zijn nog niet weggeblazen door de huidige kleine correctie. Niet vergelijkbaar met de sluipkrach na 2000 roept men redelijk beargumenteerd.

Maar de correctie van de Nasdaq lijkt duidelijk te maken dat waarderingen niet eindeloos kunnen stijgen en dat je voorzichtiger moet zijn. Nieuwe topwaarderingen lijken voorlopig moeilijker te zetten zijn.

Beleggen in waarde dan maar? Of is dat nog steeds dood? Value krijgt nog steeds selectief klappen, de energiesector ligt er bedroevend bij nu de olieprijs onder $40 lijkt te blijven op korte termijn. IEX-artikel signaleerde dat treffend: het leed dat Shell heet. Shell is de hoeksteen van het oude geld voor de oude dag met het hoge dividend dat sinds mensenheugenis nooit verlaagd was. RDSA onder € 12. Ongelooflijk. Net als Unibail Rodamco Westfield onder € 40. De aandeelhouder begint kennelijk steeds meer te geloven dat olie een ‘stranded asset’ is en dat malls (ex supermarkten) allemaal te gronde gaan.

Nasdaq in voor flinke correctie

 Woensdag werd er nog een all time high gezet en stonden alle somberaars voor de zoveelste keer voor gek. Ja, de economie is een puinhoop, maar er is gewoon te veel geld via de FED en fiscale stimulering om de koersen omlaag te krijgen.

Maar op donderdag ging het toch mis. Een flink pak slaag voor de beste lievelingen van de Amerikaanse beurs. Na stijgingen tot wel 1000% of nog meer ging er ineens zo’n 10-20% af van enkele van die geweldige bedrijven. Op vrijdag ging het aanvankelijk weer mis, maar de beurs herpakte zich ’s middags. Maandag was de beurs dicht vanwege Labor Day en nu op dinsdag pakken nieuwe sombere wolken zich samen voor bijvoorbeeld Tesla.

Er is gewoon veel te veel gespeculeerd op nog meer koersstijging van steeds weer dezelfde aandelen. 

(en Apple heeft veel meer 'waarde ' dan bijvoorbeeld Tesla)

Er is een enorme massa nieuwe speculanten opgestaan na maart en die hebben gezorgd voor een aanzwellende stroom aankopen van calls. 

Men (Robinhood accounts voorop) koopt zich plotseling helemaal suf aan calls op individuele aandelen. Een deel dekt zich deels in met puts op een index.

Afgelopen vrijdag berichtte de FT dat vooral Softbank zich ingelaten had met het grootscheeps kopen (en verkopen) van calls op de meest geliefde techaandelen (en op toen nog een papieren winst van $ 4 miljard zou zitten). Later is dat uitgelegd als dat Softbank via call spreads probeerde te profiteren van de te hoge optiepremies voor de korte termijn. D.w.z. Softbank is veel minder dan gesuggereerd de grote ‘whale’ geweest die zo veel te veel calls kocht.

Zo’n aanzwellende massa calls zorgt voor enorme druk omhoog voor de koersen. Maar als die massa de andere kant op gaat… Dan breekt de gamma-hel los. Ineens.

Dit verergert de koersdalingen, maar het kan ook zorgen voor flinke koersstijgingen daarna, zoals we na december 2018 zagen (maar toen waren aandelen door de bril van nu ook spotgoedkoop). Maar voor de korte termijn suggereert het koersdalingen groter dan eind 2018.

De volatiliteit gemeten via de VIX is de laatste tijd ietwat ongebruikelijk veel hoger dan de gerealiseerde volatiliteit. En vooral ongebruikelijk was dat de volatiliteit niet daalde bij een stijgende beurs. Dat is alleen maar uit te legen als een onverzadigbare lust voor call opties door particulieren die enigszins voldaan moet worden via schrijvers van calls die overgehaald moeten worden via een hoge implied volatility (en dan zich zo goed en zo kwaad als dat kan proberen te hedgen tegen die stijgende koersen als er zo’n zondvloed aan call kopers opstaat).

Dit enorme kopen van calls zorgt natuurlijk voor het oplopen van de volatiliteit. En uiteraard niet altijd opwaarts. Koersen kunnen dan uiteraard via de optiehefboom flink naar beneden. Dat zagen we op donderdag, maar niet op vrijdag.  Het is uiteraard onduidelijk wat er nu gaat gebeuren: gaat men onverdroten door met nog meer calls kopen of gaat men winst nemen, de kat uit de boom kijken? Dat laatste lijkt me het meest waarschijnlijk. Er gaan dan veel minder nieuwe calls gekocht worden. Dat zou betekenen dat de speculanten met al die calls hun winsten weg zien lekken via in ieder geval de weglekkende tijdspremie. Veel speculanten zullen geen verlies nemen op tijd en zien dat beleggen in call opties gevaarlijk is, vooral als je al je winst blijft herbeleggen in kortlopende opties totdat ineens (bijna) alles is verdwenen (een verleidelijke beginnersfout).  Het kan natuurlijk ook heel anders gaan, want in 2020 loopt zo veel anders dan aanvankelijk gedacht. Je weet bijna nooit op tijd dat het hoogtepunt van het optimisme, de verbetering van de verwachte fundamentals, is geweest. Ik dacht ook al veel eerder dat het tijd werd voor een nieuwe koersval (wel met goede kans op pauze tot september), maar die koersval kwam maar niet. Dat leidt bij sommige beleggers tot overmoed, à la eind jaren negentig, die koersval komt er echt nog niet. En inderdaad, die koersval kan langer weg blijven dan je denkt. Maar hij komt meestal wel, overigens ook met de troost dat met geduld (meer geduld dan je op kunt brengen) er weer koersrecords zullen komen (waarschuwing; we vierden afgelopen week het 20-jarige record van de AEX op 703 en in Japan zit men na 30 jaar nog veel verder onder het record van 1990).

Die enorme berg calls veroorzaakt een soort Ponzi-schema. Het kan ver(r)assend lang goed gaan, maar als het aantal kopers niet hard blijft groeien, gaat het uiteindelijk altijd mis.

Die enorme optie-activiteit op vooral tech-aandelen verklaart voor een groot deel waarom de Amerikaanse beurs het zo veel beter heeft gedaan dan de rest van de wereld in de afgelopen maanden. 

We kregen genoeg waarschuwingen, maar ach, buy the dip, het zal uiteraard nu ook wel weer goed gaan

(plaatje van Lance Roberts dat het te veel was gestegen ten opzichte van het 40 weeks gemiddelde. Het geeft overmatig optimisme aan, maar lang niet altijd volgt er dan een afkoeling op de beurs. Breadth is ook een serieus probleem met slechts 59% van de S&P500 boven het 40-weeks gemiddelde. Ook het aantal stijgers op de Nasdaq bij all time highs was af en toe bedroevend laag). De bulls geven zich wellicht niet zonder slag of stoot over, zo lieten ze op vrijdagmiddag weer zien. Maar de enorme optiewinsten van particulieren en Softbank verdampten toch behoorlijk op donderdag en vrijdag. Waarom op dat moment, daar wagen de meeste commentatoren zich niet meer aan, dat is volkomen onduidelijk, ingegeven door niet eenvoudig verklaarbare technische factoren.  Een poging werd gedaan met de waarschuwing van techbedrijf Ciena dat de bomen toch niet helemaal tot in de hemel aan het groeien zijn. Met anderhalve dag daling van de Nasdaq word je wel overstroomd met crashverhalen en dat geeft aan dat er nog steeds veel voorzichtige beleggers zijn.

We hebben de afgelopen maanden reeds twee keer zo’n kleine correctie gezien en dat geeft hoop dat het nu weer een correctie van niks zal zijn. Maar het is september, gemiddeld de slechtste beursmaand (de stemming kan niet tegen die vallende blaadjes, het record snel korten van de dagen in september, somberheid over binnen zitten in coronatijden deze keer in plaats van dat het vakantiegeld weer eens te ruim is uitgegeven). Waarderingen van de technologieaandelen zijn overduidelijk veel te hoog (price to dream voor o.a. Tesla), veel te grote stijging van Apple op de stocksplit. Je ziet wat sterkte ontstaan in enkele cyclische aandelen, maar is het al tijd voor banken met al die faillissementen in aantocht (misschien wel, ze worden enorm geholpen door centrale banken en door overheidssteun aan zombiebedrijven en inkomens)?

Zelfs Scott Grannis begint voorzichtiger te worden. Hij is vooral bang voor een overwinning van Biden. Bovendien is er een behoorlijke kans dat er chaos uitbreekt na de verkiezingen als er geen duidelijke winnaar is vanwege allerlei bijzondere regels voor stemmen per post. Na de presidentsverkiezingen/ coronavaccin moeten zo wie zo zeer vervelende maatregelen getroffen worden. Dat nodigt uit tot dwarsliggen van politieke partijen met misschien sluiting overheid tot gevolg (debt ceiling debatten). Het vooruitschuiven van belastingbetalingen per presidentieel decreet moet in 2021 tot meer belasting betalen leiden en minder inkomen. Maar met Biden komt er een eind aan deregulering, vooral van milieumaatregelen die door Trump en masse zijn afgeschaft. Biden gaat belastingen verhogen (ook onvermijdelijk als Trump wint). De verwachtingen voor 2021 zijn (veel) te hoog, juist ook voor technologie. De winstverwachtingen zijn wel erg (overdreven) hard aan het stijgen. In 2021 gaan de zwakke broeders alsnog failliet of bijna failliet. Er is kapitaalvernietiging in commercieel vastgoed, transport, dienstensector.

In Europa hebben we nog te kampen met een steeds meer dreigende harde Brexit, zorgwekkend oplopen van staatsschulden in vooral zuidelijke landen, overheidstekorten die moeten afnemen, verslechtering schuldenpositie bedrijven (verslechtering in o.a. het VK is duidelijk erger dan in VS).    

kansen Biden zakken snel weg: trends van Portland, dalend aantal coronabesmettingen en beurs steeds meer in voordeel Trump

 Biden had een comfortabele voorsprong op Trump opgebouwd door de amateuristische,weinig  empathische aanpak van de coronacrisis door Trump. Het consumentenvertrouwen doet het slecht en Black Lives Matter is een krachtig argument om op Biden te stemmen. 

(in het plaatje van JP Morgan via Marketwatch staat op de linker-as afgebeeld wat de voorsprong van Biden was volgens de wedkantoren in rood. Die voorsprong is plotseling verschrompeld, in lijn met de coronabesmettingen volgens JP Morgan)

Maar de afgelopen paar weken veren de kansen van Trump in snel tempo op. De coronabesmettingen dalen voortvarend en die trend lijkt met goede kans door te zetten tot november. De beurzen stijgen voortvarend en het consumentenvertrouwen loopt meestal hiermee parallel op (this time is different, maar hoe lang nog als coronabesmettingen snel dalen).

(net als Corné van Zeijl denken veel economen dat het consumentenvertrouwen achterblijft bij de beurzen, omdat het herstel uit de recessie deze keer anders is, zeer goed voor technologie, maar zeer slecht in delen van de dienstensector die meestal niet beursgenoteerd is. Ik denk dat coronabesmettingen ook een behoorlijk deel van het verschil  verklaren).

Als de beurzen stijgen in de voorafgaande drie maanden van de verkiezingen wordt de zittende president bijna altijd herkozen. D.w.z. de periode augustus/september/ oktober. Augustus was een goede beursmaand. September was gemiddeld de slechtste beursmaand van het jaar, maar in verkiezingsjaren was dat vaak niet zo.

Trump heeft de afgelopen paar weken met succes het verkiezingsthema verschoven van corona naar law & order. De Portlandprotesten brengen hem in een fauteuil nar een landslide overwinning gemeten naar kiesmannen. Die protesten zijn eindelijk sterk genoeg om verandering te kunnen veroorzaken, maar nu dreigen ze even het omgekeerde bereiken: ze houden Trump in het zadel, geen vooruitgang met klimaatmaatregelen, geen hervorming van de politie, geen vermindering van ongelijkheid van inkomens. (vergelijk de protesten in Wit Rusland, die zijn zo sterk dat Poetin Lukasjeko wel haast in het zadel moet houden om een anti-Russische stemming te bezweren. Totdat totale stakingen Poetin op andere gedachten brengen.) Alleen als Biden c.s. de protesten in Portland snel weet 100% vreedzaam te maken, alleen overdag, lijkt Biden nog enige kans te hebben om president te worden.

 

Kiezers lijken weer zwaarder mee te nemen dat Trump economisch slechte tijden beter zal kunnen oplossen dan Biden. Liever nog even vervelende klimaatmaatregelen uitstellen, nieuwe belastingverlagingen, druk op de FED om de beurzen te stuwen.

Natuurlijk is Biden niet kansloos.

Beurzen laten nu excessen zien bij de stocksplits van Tesla en Apple. Werklozen horen steeds vaker dat ze niet tijdelijk, maar permanent zijn ontslagen.

Black Lives Matter.

de inkomensongelijkheid is te groot

Et kan op 3 november mooi weer zijn, zodat veel mensen gaan stemmen.

Misschien tellen de per post uitgebrachte stemmen vrijwel volledig..