overpeinzingen

Ik verbaas me steeds meer over de posten van Scott Grannis over de coronacrisis zoals https://scottgrannis.blogspot.com/2020/04/the-crisis-is-over-but-at-terrible-cost.html. Hij behoort tot het kamp dat de kosten die je moet maken via een lockdown veel te groot zijn om al die te dikke opa’s te redden en veel te veel levens kost die samenhangen met een economische crisis. Hij is altijd al een grenzeloze optimist en ik lees zijn blogposten meestal graag als antigif tegen te veel pessimisme. Hij zat vaak goed over economie en beurs in de afgelopen tien jaar.

Maar nu zie ik een soort ingraven dat corona een onnozel griepje is met een ongeveer even lage sterftegraad als de gewone griep van 0,2% en misschien nog wel lager en dat herd immunity maar beter snel bereikt moet worden. Het gezondheidssysteem kan dit gemakkelijk dragen zo is de afgelopen weken ook in de VS gebleken. Het is gewoon onvermijdbaar dat bijna iedereen corona krijgt. Dat inzicht moet snel doordringen en dus moet men snel ophouden met lockdowns.

Scott Grannis haalt allerlei bronnen aan om zijn gelijk te staven. En verbazend, dat lukt wonderwel. Want er is ongelooflijk veel ‘fake news’ over COVID-19. De rechtse pers levert ongelooflijk veel materiaal aan om te onderbouwen dat corona een onschuldig griepje is (en de extreem linkse pers ziet het einde van de (kapitalistische) wereld (en marktwerking moet verboden worden).

Jeff Miller van blog ‘a dash of insight’ haalde een tabel aan met hoe er gerapporteerd wordt in de media over corona en hoe diep dat gepolariseerd is.  Zeer zorgelijk en het wijst er niet op dat de scherpe kantjes van polarisatie worden afgeslepen door de coronacrisis vanwege grote solidariteit met de mensen die hulp nodig hebben. Zwakkeren worden zwaarder getroffen door de coronacrisis (zoals ze per definitie veel kwetsbaar zijn voor veel van het onheil in de wereld). In Amerika betekent dit o.a. meer hulp voor het niet blanke deel van de bevolking (en in het zo harteloze Nederland is men meer beducht dan Scrooge in Dickens voor oneindig veel hulp aan het zwakke Zuid-Europa). Het blanke volksdeel in de VS wordt zo nog meer in de armen van Trump gedreven, al laat die zich gelukkig wel wat meer van zijn menselijke kant zien, meer ‘compassion’.

Amerika wordt gezien als het land van de onbegrensde mogelijkheden. De ‘American Dream’ waarbij iedereen rijk kan worden. Dat is echter niet de enige droom die ik voor ogen heb gehad. De andere droom is (was) om gezond oud te worden of om oud te worden met genoeg zorg om me gelukkig (tevreden) te houden. Die andere droom komt ernstig in het gedrang als we gaan voor een meedogenloze herd immunity. De sterfte in de nodige verzorgingshuizen is onacceptabel hoog geweest. In de afgelopen paar decennia hebben we drie SARS-virussen gehad die het in zich hadden uit te groeien tot een pandemie. Twee keer lukte het de uitbraak te smoren, maar met corona niet.  Het lijkt erop dat we om de vijf tot tien jaar een nieuwe pandemie gaan krijgen. Ik moet er niet aan denken dan in een verzorgingshuis te zitten (je bent dan wel snel (pijnlijk) dood, maar geen lange lijdensweg). Als oudere ga je je dan nog kwetsbaarder voelen, dat tast je beleving van geluk aan.

Rutte heeft het mooi gezegd: we moeten in een intelligente lockdown zitten. Vooralsnog is de coronasituatie in Nederland niet echt slechter dan in veel Europese landen (alleen Duitsland deed het veel beter). Met techniek en wetenschap kan die lockdown, die in Nederland veel minder streng is dan in de ons omringende landen, toch verder versoepeld worden. Maar wel met veel testen, apps, doorgaande social distancing, temperatuur opnemen, plexiglas barrières in de horeca en vooral mondkapjes.

En dat laatste is problematisch in de strijd van de mensheid om de baas te blijven over artificial intelligence en het behouden van privacy. Het ‘man cave’ principe van vertrouwen van de mens dat de belangrijkste bescherming is tegen te ver oprukkende artifial intelligence, is in gevaar.

Even terug naar de beurzen, eigenlijk datgene waarover dit blog gaat. Het verhaal van Scott Grannis illustreert dat het rechtse volksdeel te optimistisch is over COVID-19 en het linkse volksdeel te pessimistisch in de VS. Het republikeinse volksdeel bezit relatief veel aandelen. Daarmee lijkt er in de aandelenkoersen een te groot optimisme over COVID-19 te zijn verdisconteerd.

[Nee, je kunt corona niet onbelemmerd laten rondgaan zonder je gezondheidssysteem op te blazen, te grote sterfte veroorzakend voor ouderen/ zwakkeren. Vrijwel geen dictator laat dit gebeuren.

Er is voorlopig geen vaccin tegen corona en misschien ook nog niet na twee jaar. 92% van de vaccins werkten niet in het verleden. Na 35 jaar is er nog steeds geen vaccin tegen AIDS. Diverse ontwikkelde proefvaccins blijken de kwaal eerder te verergeren dan te genezen.

Herd immunity is in geen velden of wegen bereikt en dat blijft nog een hele tijd zo. Daardoor is social distancing nog een hele tijd onvermijdelijk en blijven grenzen veelal dicht. De klap voor het toerisme duurt nog wel even. Ik ben nog niet levensmoe en ga niet op een cruise-vakantie.

Het lijkt erop dat bij beperkte blootstelling aan corona er in de nodige gevallen geen goede immuniteit is opgebouwd. Bij ernstige blootstelling aan het virus lijken de gevolgen erger te zijn.]

Er is te veel vertrouwen op de beurs dat een grote terugslag in de economie de winsten relatief weinig aantasten en dat in 2021 het leed van de winstdaling voorbij is. Men ziet nu minder winstdaling dan na een gewone recessie (voor een deel van het bedrijfsleven dat profiteert van de coronacrisis overigens terecht, maar in totaal voor de economie natuurlijk onbestaanbaar)

Er is te weinig angst voor een langer voortduren van de 1,5 meter economie of de 80% economie dan na de zomer (van 2020).

Er is te weinig angst in (o.a.) de VS voor het importeren van economische zwakte uit o.a. Emerging Markets en Zuid-Europa.

Er is te weinig angst voor multiplier doorwerking van slechte ontwikkelingen zoals lagere consumptie, langdurig hogere werkloosheid, angst om te investeren, de noodzaak een noodpotje aan spaargeld aan te leggen, blijvende angstige gedragsveranderingen door social distancing, schuldproblemen/ faillissementen, hogere belastingen in de toekomst, aanbodproblemen omdat essentiële onderdelen niet uit het buitenland geleverd kunnen worden, de negatieve gevolgen van het aanleggen van meer noodvoorraden.

Daar staan positieve zaken tegenover zoals monetaire stimulering (voorlopig niet inflatoir) en vooral een opbloei van creativiteit als gevolg van noodzaak als ‘the mother of invention’ zoals digitaal onderwijs, thuiswerken etc.

Op termijn gaan de beurzen nieuwe hoogtepunten zetten, maar dat kan wel nog even duren. Na de krach van 1929 duurde het tot in de jaren tachtig voor een nieuwe high in reële termen werd gezet voor de S&P500. De koersen in Japan staan nog steeds meer dan de helft onder de top van 1990. In Nederland staat de AEX ver onder de top van 705 in 2000.

De markt zit in een fase van optimistische ongerustheid. Erg velen waren vorige maand erg pessimistisch geworden (net as ik), maar allerlei technische factoren begonnen markten te helpen. Vooral de FED natuurlijk, maar ook rebalancing van pensioenfondsen, minder margin calls, rebalancing van institutionele beleggers. Koersen waren dan ook wel erg veel gezakt en herstel bleek mogelijk. De FED zorgt voor hogere koersen voor credits en obligaties dan de fundamentals volgens de consensus van economen aangeven. Dat kan aanhouden. Maar ik hoef geen benchmark meer te verslaan. Ik vind aandelen en obligaties gewoon te duur en blijf gewoon te veel cash aanhouden, geen nieuwe teentjes in het woelige beleggingswater voorlopig.