De schattingen voor potentiële
economische groei staan flink onder druk vanwege de zeer slechte cijfers van de
productiviteitsgroei in de VS. Bij een forse groei van de werkgelegenheid is er
toch niet meer dan 2% groei.
In het eerste kwartaal was de productiviteitsgroei
-1% en op jaarbasis iets als 0,5%. Voor 2016 lijkt er enig herstel van het
eerste kwartaal te komen, maar dan kom je nog steeds niet verder dan 0,5%.
Wat de FED ook doet, duidelijk meer
dan 2% groei is op jaarbasis er nog niet geweest. Er is de afgelopen vijf jaar
wel fiscale tegenwerking geweest, maar niet meer dan 0,5-1%. Bij 1,5-2% groei
van de werkgelegenheid en daling van de werkloosheid van ongeveer 0,5-1% zou je
volgens de wet van Okun moeten denken aan ongeveer 4% groei.
Wat is er aan de hand?
Gordon zegt dat de grote
uitvindingen gedaan zijn. Wat te denken van mensen die Twitter als een
geweldige uitvinding zien? Met veel beters komen ze niet op de proppen.
Je ziet grote problemen met de Wet
van Moore. Chips worden nog wel veel krachtiger, maar met veel meer problemen
en tegen hogere prijzen.
Fernald is op het ogenblik de
leidende onderzoeker over productiviteit. Hij ziet op termijn (niet voor 2018)
een herstel richting 1,5% in de VS (van de huidige 0,5% op zijn best).
JP Morgan’s Feroli ziet op basis van
de lage economische groei en flinke groei werkgelegenheid niet meer dan
ongeveer 1% groei en wil dat oppoetsen naar 1,5% als er uit onvermoede hoek
betere tijden optreden.
Goldman Sachs was altijd relatief
iets optimistischer, meer richting Brynjolfsson. Er is veel technologische
vooruitgang en er zijn meetproblemen vanwege verbeterde kwaliteit en het
opkomen van gratis diensten zoals Facebook, Google.
Nu zijn ze wat meer op de toer van
Fernald c.s. gegaan. Ja, er komt wel enig herstel van de productiviteitsstijging,
maar nee, niet onmiddellijk. Voorlopig zie je best wel flinke groei van de
werkgelegenheid, maar die gaat ten koste van de groei van de productiviteit
(eigenlijk heb je dat in Engeland nog extremer gezien dan in de VS). Als die
groei van de werkgelegenheid afzwakt, omdat je dicht bij de normale
werkloosheid (NAIRU) bent gekomen, dan (pas) zal je enig productiviteitsherstel
zien.
Het nieuwe is dat die hoge groei van
de werkgelegenheid de groei van de productiviteit tijdelijk remt, zelfs flink
verlaagt. Dus je moet de potentiële groei niet op de oude manier via de wet van
Okun (de groei van het BNP is de potentiële groei (volgens Okun 3% + 2 maal de
daling van de werkloosheid). Dat zou je brengen op ongeveer 2% minus twee maal
de daling van de werkloosheid op jaarbasis ofwel ongeveer 1% of nog lager. Die
aanpassing van twee maal is in de huidige tijd veel lager, onduidelijk hoe
veel, maar ik denk eerder aan 0,5 maal of nog lager.
Recent nader onderzoek van Mericle/
Struyven op basis van goed doorneuzen van de laatste snufjes van Fernald brengt ze tot een verwachting van 1,5%
productiviteitsgroei in de VS na 2017.
Alle drie de factoren
zijn zwak. Kapitaal uitzonderlijk negatief, TFP laag maar wel positief
TFP gaat herstellen naar de oude
trend, dat gebeurt los van de cyclus. Dan is er capital deepening. Dat gaat
anders dan vroeger. Ze zijn het eens met Fernald dat dit niet langer procyclisch
is. De verbetering van human capital is altijd een kleine factor geweest en dat
blijft zo. Er is verslechtering van de groei, maar dit zet geen zoden aan de
dijk. Het gemiddelde opleidingsniveau in de VS verbetert niet meer (ik vind dit
discutabel, de huidige jeugd heeft veel meer digitale kennis dan het gemiddelde
op de vergrijzende werkvloer). Duidelijk is dat met de vergrijzing de
gemiddelde efficiënte werkervaring minder groeit dan vroeger (even aannemend
dat je op je werk veel leert tot je ongeveer 40ste tot 50ste en daarna nog maar weinig, minder snel maar
wel wijzer wordt).
De verandering van het karakter van de
productiviteitsstijging lijkt te komen uit dat vroeger bedrijven als het slecht
ging maar weinig mensen ontsloegen (want als de recessie voorbij was had je ze
weer nodig en nieuwe mensen huren/opleiden is duur en ontslaan ook). Groeiende
onderbezetting leidde bij een recessie tot een knauw in de productiviteit. Tegenwoordig
grijpt het bedrijfsleven veel harder n, nauwelijks nog gehinderd door
vakbonden. Te veel mensen aanhouden bedreigt de continuïteit volgens het huidige
individuele denken, want het is niet duidelijk dat de goede tijden terugkomen.
Daarvoor is er te veel creatieve vernietiging en globalisering. Men houdt de
beste mensen vast. De productiviteit schiet daardoor aan het eind van de
recessie omhoog.
De laatste jaren is er denk ik nog
meer aan de hand. Dematerialisering. Het internet veroorzaakt in tijden van
onderbezetting enorm verlies aan pricing power. Je koopt veel goedkoper je
elektronische zaken. Je boeken, je reizen en ga zo maar door. Dat wordt volgens
mij niet goed in de consumentenprijsindex gemeten.
Mark Thoma geeft nog wat andere redenen. Het is niet zo zeer de vergrijzing, maar de lage rente en inefficiënt overheidsbeleid
http://economistsview.typepad.com/economistsview/2016/05/the-productivity-slump-and-what-to-do-about-it.html?
De veel te lage rente houdt inefficiënte bedrijven inleven, voorkomt dat risico genomen wordt met investeren. Vanwege de te lage participatiegraad moet zo'n groot mogelijk deel van het bedrijfsleven overeind gehouden worden, maar dat eist zijn tol in het wegzinken van de productiviteitsgroei. Als de loongroei gaat aantrekken en de rente weer hoger wordt, dan pas is er kans op meer productiviteitsgroei. Voorlopig gaat lagere werkloosheid samen met lagere productiviteitsgroei (tegen vroeger precies andersom), ongeveer net als het verband tussen rente en aandelen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten