Zo ging het in
2016: men zag brexit niet komen en Trump ook niet.
De gevestigde orde
is verbijsterd en zoekt nog steeds naar verklaringen hoe dit kon gebeuren. Is
dit iets dat eigenlijk heel logisch is en waar je bij neer moet leggen of is
het slechts een toevallige loop van omstandigheden.
Runia gooit het op
entitlement, voordelen die bepaalde mensen komen aanwaaien, zonder dat je het
realiseert. In de 18de eeuw in het ancien régime waren het adellijke
privileges. Nu o. a. het white privilege.
Runia: “Entitleden
kunnen uit de voeten met de regels van het spel, kunnen netwerken, geloven in
vooruitgang, voelen zich op hun gemak in een geglobaliseerde cultuur en geloven
dat populistisch verzet een achterhoedegevecht is”.
Dat is in andere
verhalen door anderen ook vaak genoemd: het zijn de kosmopolieten versus de
andere mensen, de dorpelingen die achteropraken. In onze machtsanalyse van de
maatschappij in de Kondratieffgolf zijn het de individuen versus de employees.
Enigszins nieuw
voor mij althans is de analyse van Runia dat ‘het kenmerkende van de periode waarin
we sinds een paar jaar leven is dat entitlement steeds meer gepaard gaat met
schaamte over de onoverbrugbare kloof met minder bedeelden’.
Runia trekt
vergelijkingen van Trump nu met de tijd rond 1500 in Italië, waarin brute,
schaamteloze schavuiten opkwamen zoals de Borgia’s. Hoe wreed, corrupt en on consciëntieus
ook, ze waren succesvol en zelfs populair. Hierdoor ontstonden de theorieën van
Machiavelli.
Hoe kijk ik er
tegenaan
Die opkomst van
entitleden, individuen is iets dat al vaker is voorgekomen in de geschiedenis.
Overigens is die laatste opkomst tamelijk recent. Voor 2000, misschien preciezer
1998, had bijna niemand het hierover
Het afzetten tegen
te snelle verandering is van alle tijden. Als daarbij ook nog eens gerede
twijfel over vooruitgang komt, dan kan dat paradoxaal misschien leiden tot
omwenteling, revolutie, de wanhoop dat er iets moet veranderen. Alles beter dan
voortgaan op het huidige pad zonder uitzicht op betere tijden. Juist de extreme
omarming van het secular stagnation scenario deed vele kiezers besluiten tot
opstand.
Links is in
problemen, want men wil solidair zijn met alle zwakkeren, niet alleen de
bevoorrechte witte zwakkeren maar ook de zwakke Marokkaan, Turk, gekleurde
medemens.
Teruggrijpen op de
kerk in nijpende omstandigheden. Nu gebeurt dit maar heel beperkt in West
Europa. Het is wel bezig aan een kleine comeback.
Dan is er de
vergrijzing, iets dat nooit eerder in deze omvang is vertoond. We staan pas aan
het begin. Vergrijzing roept om conservatisme, behoud van wat je nog hebt,
bescherming tegen achteruitgang, zorg. Het zijn de ouderen die en masse voor de
grote omwentelingen van brexit en Trump stemden.
Ter Veer en ik
dachten dat individuen de meerderheid zouden worden of bijna de meerderheid.
Iedereen met een eigen huis zo ongeveer, iedereen die op Facebook zit, twittert,
LinkedIn. Dat was te ruim gedacht, zeker het bezit van een eigen huis is niet
genoeg om entitled te zijn in de termen van Runia. Individuen zijn wel vele
malen uitgebreider dan de 1% van Wall Street, de Piketty zondaars.
Dan employees. Die
komen niet helemaal overeen met de boze witte stemmers, maar de oudere
employees stemden en masse voor brexit en Trump. Zij zijn bang voor de
toekomst, zien verslechtering en niet zonder reden, denk aan hoe de lage rente
de pensioenen aan het vernietigen is (was hoop ik). Jongeren zijn
optimistischer over de toekomst, maar vroeger dachten veel meer jongeren dat ze
het t.z.t. beter zouden krijgen dan hun ouders. Babyboomers hebben bijna alleen
maar grote vooruitgang gezien en ineens zit men in een periode met
achteruitgang.
Ouderen zijn in
2016 een grote electorale macht geworden. De solidariteit van de autochtone oude
middenklasse waarvan de welvaart op de tocht staat met de nodige zwakke
minderheden is tanende. De (tijdelijke?) explosie van migranten zorgt voor
ellende, ingrijpen. Alleen de populisten durven schaamteloos die andere zwakke
minderheden in de kou te zetten, de schuld te geven van zo ongeveer alles dat
fout gaat. Dat is overdreven, het is voor
zo ver we weten niet de oorzaak van de kredietcrisis, voor de teruggang in de
productiviteitsgroei, de vergrijzing, de te grote overheidstekorten. Meer groei
is de enige uitweg, daarmee is meer solidariteit eenvoudig. Piketty zei het al:
g>r; economische groei hoger dan reëel rendement voor de rentmeester is de
motor voor meer gelijkheid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten