Waarom kan de cyclus in de VS nog langer duren?

De cyclus is oud en daarom zal er wel snel een eind aan komen. Dat is de standaardgedachte en meestal terecht. Cycli hebben een bepaalde duur en om de een of andere reden past meestal elke nieuwe cyclus in het normale patroon. Zondig niet tegen de lessen van de geschiedenis.

Er zijn redenen waarom cycli langer zijn geworden zoals meer tweeverdieners (=stabieler gezinsinkomen), de groter geworden dienstensector met zijn stabielere groei, de lage inflatie (die minder hardhandig bestreden moest worden), beter voorraadbeleid (daardoor minder heftige voorraadcycli),

Toch blijven de cycli op en neer gaan (uiteraard).

Waarom zou deze cyclus dan toch behoorlijk langer kunnen worden?

In de eerste plaats omdat ik denk dat de cyclus in 2016 opnieuw is begonnen, na een val in de investeringen. Dat leidde niet tot een recessie vanwege de oppepper die de consumptie kreeg door de lagere olieprijzen.

In de tweede plaats gaat alles in de cyclus vanaf 2009 langzamer dan normaal. Er kwam geen navenant sterker herstel uit de recessie naarmate de recessie diep was, iets dat meestal het geval was. Dat kwam omdat er een financiële crisis was en dat houdt extra schulden maken, geld sneller uitgeven dan je inkomen groeit, tegen (iets dat normaal is na te veel op de beurs knijpen in de recessie, daarna gebeurt meestal het omgekeerde).

Overheden gingen ongekend lang bezuinigen en dat drukte de groei hard.

De babyboomgeneratie ging plotseling en masse met pensioen (niet onverwacht, maar er was verbazend weinig rekening mee gehouden in prognoses).

Vergeleken met vorige cycli is er voorzichtig geïnvesteerd (vanwege onvoldoende vertrouwen en problemen om aan krediet te komen). Pas eigenlijk in 2018 zie je dat het ondernemersvertrouwen in de VS sterk genoeg is om er op los te investeren. Dat dreigt tot overdrijving te leiden, maar zo ver is het nog lang niet. Die overdrijving zou kunnen voortkomen uit de super optimistische soft surveys die beter zijn dan de hard data. Ondernemers horen en lezen dat het heel goed zijn en overschatten daardoor de groei van hun markt. Dat dreigt dus, maar men kan eerst wat minder eigen aandelen inkopen en wat mij enigszins gerust stelde was dat de data in de VS over 2017 na herziening gebaseerd op veel meer cijfers naar boven werden bijgesteld. Er was duidelijk meer verdiend en vooral ook er was veel meer gespaard dan de oorspronkelijke data aangaven. De besparingen zijn niet mee gedaald met de stijging van de bezittingen, zoals de afgelopen decennia steeds gebeurde.  Er was de nodige angst ontstaan dat het gestegen vertrouwen sinds 2016 had geleid tot een te optimistisch bestedingsgedrag vooruitlopend op betere tijden via minder sparen. Niet dus, al geldt dit overigens wel voor bijna alleen de rijkste 20% die bijna alles bezitten.

Dus deze cyclus kan nog langer duren op basis van verdere groei van de investeringen zoals de investeringscyclus Juglar aangeeft. Deze duurt 7-12 jaar en begon opnieuw in 2016. Normaal gesproken geen neergang voor 2021.

Geen neergang door te lage besparingen voorlopig.

Dan de demografie. De beroepsbevolking groeit al jaren harder in de VS dan wat ons wordt voorgehouden als het tempo dat nodig is om de werkloosheid constant te houden. Eerst zei men dat dit ongeveer 70-100.000 moet zijn, nu heeft men het over 120-150.000. Ook denkt men dat de natuurlijke werkloosheid wel eens lager zou kunnen liggen dan de 4% die o.a. de FED hanteert. Initial claims voor werkloosheid zijn al jaren uitzonderlijk laag. De participatiegraad van het kern cohort 25-54 jaar is nog steeds niet terug op het oude niveau van rond 2000. De participatiegraad van vrouwen blijft te veel achter bij die in Midden- en Noord Europa. De zeer lage werkloosheid hoeft nog niet binnen twee aar tot een recessie te leiden. In de jaren zestig was de werkloosheid nog lager (vooral in Europa), ook toen leidde dit niet snel tot een recessie

Gaan de overheden bezuinigen om te voldoen aan de natte dromen vande Tea Party en Brussel?

Dat lijkt niet te gaan gebeuren. Vlak na 2009 werd je hierop herkozen omdat men minder onzekerheid wilde in barre tijden. Nu verlies je hiermee de verkiezingen en de politiek weet dat. Er komt dus fiscale stimulering. Zelfs in Amerika waar Trump al flink aan het potverteren is geslagen. Niks bezuinigen op defensie maar meer infrastructuur zoals hij beloofd heeft. De private sector zal meer dan normaal moeten helpen met die investeringen in infrastructuur, maar private equity staat bol van het geld dat aangewend zou moeten worden voor infrastructuur. Nu al trekt private equity de portemonnee meer open hiervoor en dat zet nog wel even door voor dat geld op is.

De huizencyclus zit enigszins in het slob in de VS door de hogere rente, maar millennials zijn nu toe aan hun eigen huis. Dat zorgt voor extra vraag terwijl de bouw nog steeds maar een kleiner deel dan normaal van de economie levert. De huizenmarkt hoort niet voor een recessie te zorgen in de komende jaren, tenzij de rente natuurlijk erg veel stijgt.

Die rentestijging is een van de grootste bedreigingen voor het einde van de cyclus, naast protectionisme van Trump en exploderende olieprijzen door Trumps Iranpolitiek.

De FED weet dat te veel rentestijging tot recessies leidt en dat dit gevaar flink toeneemt als de rentecurve invers wordt (lange rente lager dan korte).. Dan is er een kredietprobleem dat consumptie en investeringen gaat raken.

De FED is nu nog van oordeel dat ze de rente nog verder kunnen gaan verhogen, in ieder geval nog drie keer tot half 2019. Zoals de macrovoorspellingen nu zijn moet daarna de rente nog verder verhoogd worden tot echt restrictieve niveaus om het inflatiemonster niet te laten ontsnappen uit de kooi waarin het sinds 1998 zit. Maar als de groei inderdaad afzwakt en de inflatie niet oploopt tot boven 2,5% is geen verder rentestijging nodig tot die restrictieve niveaus. De kans is groot dat de FED er zo over gaat denken en niet verder gaat verhogen of hooguit maar een stapje zal zetten in het rode gebied van restrictieve monetaire politiek. Als de FED inderdaad half 2019 gaat pauzeren, dan hoeft de cyclus in de VS niet een voortijdig einde te krijgen door te veel renteverhogingen.

Tja, het blijft uiteraard onzeker hoe lang de cyclus nog zal duren. BMO Nederland zegt tot minstens na 2020  Positief zijn de nog jonge investeringscyclus, geen fiscaal afknijpen, een nog redelijke huizenmarkt, de lage inflatie, de betrekkelijk hoge besparingen naar Amerikaanse begrippen. Gevaarlijk zijn hogere kerninflatie dan 2,5% (dan hoger risico van te veel rentestijging), te hoge olieprijzen en verder uit de hand lopen van de handelsoorlog tussen de VS en China (Koude Oorlog II).