Waarom zijn we zo masochistisch in Noord Europa? Waarom zijn we niet verschrikkelijk blij met Draghi, dat hij eindelijk het licht zag met QE? Waarom willen we in vredesnaam zo graag bezuinigen? Waar heeft dat de groei geholpen? Zo stelt Bas Jacobs een en ander in de NRC.
De FED zag op tijd dat extreem ruim monetair beleid in de
vorm van QE nodig was. Zelfs met bakken QE daalde uiteindelijk de inflatie
verder, geheel tegen de verwachtingen in. De angsten voor hyperinflatie kwamen
niet uit. Allicht niet zeggen we nu, banken konden gezien hun vermogenspositie
niet zo veel met nieuwe kredieten rondstrooien als de geforceerde opbouw van
vrije reserves leek te voorspellen (in een gezonde economie met sterke banken
en krediet beluste bedrijven en gezinnen treedt er een kredietverlening op ter
grootte van ruim tien keer de aanwas van de vrije reserves).
Consumenten durfden geen nieuwe schulden op te bouwen en
ook het bedrijfsleven bleef voorzichtig.
In een klap (het Minsky
Moment) was het immers afgelopen met het meer en meer schulden maken na Lehman.
De balansrecessie was geboren.
De centrale banken hebben veel meer dan in de jaren
dertig gedaan om de balansrecessie te bestrijden. De schulden versus het BNP
zijn zelfs gestegen. Dat kwam vooral door de overheid, die tegen enorme extra
uitgaven opliep zonder dat de groei genoeg aantrok om de belastingopbrengsten goed
omhoog te krijgen. Maar de enorm lage rente zorgde ervoor dat de consument niet
als een gek ging sparen en het bedrijfsleven nog durfde te lenen. De
rentekosten voor het bedrijfsleven daalden en daardoor steeg de winst.
Een groot probleem was voor heel veel landen dat de
beleidsmakers niets konden doen. Overheden konden niet nog meer uitgeven,
banken moesten hun vermogen versterken, consumenten mochten niet extra schulden
maken, het bedrijfsleven werd voorzichtiger. Het schuldenprobleem was niet weg
te krijgen via extra inflatie. Dit
veroorzaakte een excessieve afhankelijkheid van centrale banken om de economie
te stimuleren.
Centrale banken kunnen het niet alleen af. Ook de overheid
moet over de brug komen. Die moet stimuleren, liefst via investeren in
infrastructuur en onderwijs/ R&D. De overheid moet ook beleid maken dat de
animal spirits weer terugkomen. Dat is in Europa een probleem geworden.
Dus overheid zorg voor beter onderwijs, betere
wegen en dijken, digitale infrastructuur en vooral voor beter onderwijs, help
de zzp-ers. Als daardoor het overheidstekort oploopt, dan moet je een lange
neus naar Europa trekken.
Ben ik ineens genezen van mijn scepsis tegen QE? Nee,
niet voor Nederland. Hier zorgt QE voor grote problemen voor pensioenfondsen,
De Nederlandsche Bank moet leningen met negatieve rente opkopen (dat lijkt geen
goede belegging vergeleken met wat de FED kocht!). Maar heel erg lijkt QE niet
te worden. Het kan de animal spirits helpen via hoge aandelenkoersen, het zal
niet voor te veel inflatie zorgen, de deflatie verminderen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten