Het IMF is van
het beginsel afgestapt dat landen die alleen maar geld van het IMF kunnen
krijgen eerst hun economie verder kapot moeten bezuinigen. Griekenland moet een
zak met geld krijgen en de schulden moeten worden kwijt gescholden. En geen
geld naar de landen in de eurozone die armer zijn dan Griekenland. Een
voorkeursbehandeling voor de zondaar. Hoe nobel ineens.
Het Keynesiaanse
principe dat de overheid een gat in zijn hand moet hebben en bij elke recessie
door moet blijven spenderen tot de economische groei weer in orde is, heeft de
afgelopen decennia wat kleerscheuren opgelopen. De eerste keer was bij de
eerste oliecrisis in 1973. De overheid creëerde inflatie, maar toch liep de
werkloosheid op (this time is different leerden we toen, er ontstond
stagflatie). Er was namelijk een ander probleem. De olielanden eisten een
groter deel van de koek en kregen dat ook. Dat pareer je niet met Keynesiaans
overheidsbeleid. Dat pareer je met een oorlog waarbij je de olieproducenten
dwingt om olie goedkoop te blijven leveren. [Die oorlogen kwamen, de golfoorlogen,
maar waren niet grootscheeps genoeg. Men was te beschaafd om zonder reden
Saoedi-Arabië aan te pakken en Iran veroveren is militair nogal
ondoenlijk. ]
Men werd het er
snel over eens dat er grenzen zaten aan Keynesiaans stimuleringsbeleid. Te
grote overheidstekorten en schulden waren niet goed. O.a. omdat dan de rente op
overheidsschulden tot onhoudbare hoogte kunnen stijgen. 7%+ vond men dat enige
jaren terug voor de europeriferie.
Bij de
kredietcrisis gingen de overheden ongekend Keynesiaans stimuleren. Maar de
groei kwam niet terug. Krugman en de zijnen adviseerden de schuldencrisis te
bestrijden met voortdurend meer schulden te maken. De overheidsinkomsten
herstelden niet en de uitgaven bleven gedwongen (door hoge werkloosheid vooral)
op hoog niveau. De extra stimulering in 2009 kwam duur te staan in vooral de
eurozone. Er kwam een eindeloze rij jaren van bezuinigen. Er was een
schuldenprobleem ontstaan door allerlei redenen. In hoofdzaak was men vooral na
2003 meer schulden gaan maken terwijl demografisch gezien er minder schulden
gemaakt hadden moeten worden.
Die te hoge
schulden zaten zowel bij de overheid, de particulieren als het bedrijfsleven.
In de zuidelijke landen waren vooral de overheidsfinanciën het probleem, in
Nederland vooral die van de particulieren.
Net als na de
eerste oliecrisis moet je je verlies nemen. Extra consumeren door meer schulden
te maken kan niet bij een vergrijzende bevolking. Bij een krimpende bevolking moet je niet
rekenen op grote waardestijging van je huis. De schuldenlast van een overheid
wordt eerder onhoudbaar als die overheid gedwongen wordt steeds meer uit te
geven aan overdrachtsuitgaven.
We zaten ineens
in het Nieuwe Normaal, waarbij je je geld niet meer sneller kon uitgeven dan
het binnenkwam. Dat geweldige recept van steeds meer consumeren zonder groei
van inkomen stopte pardoes. Decennia was dit goed gegaan, banken werden steeds
royaler, o.a. via mortgage backed securities met steeds wildere constructies.
Er is nog een
kleine kans als de overheid voor een soort slimme private equity investeerder
gaat spelen en veel rendabel investeert en dit financiert met veel goedkope
leningen. De FED is niet voor niets de meest winstgevende onderneming ter
wereld. China kon zo na 2008 gewoon doorgroeien.
Landen met weinig
vergrijzing en niet te veel schulden kunnen verder gaan met Keynesiaans beleid
dan het totaal vergrijsde Griekenland met zijn torenhoge overheidsschuld. De
euro is helemaal niet de schuld van de vergrijzing in de europeriferie. Het
achterblijven van Finland ligt aan de neergang van Nokia en slechte
papierprijzen en de recessie in Rusland, niet aan de euro.
Merkel heeft gelijk: vergrijzende landen kunnen niet steeds meer op de pof leven. Maar je moet de overheidsuitgaven niet te veel drukken. Je moet in een keer je bezuinigingen nemen en daarna kun je weer vooruit. Zie IJsland, Ierland, Spanje.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten