Ons boek heeft een zeer ongeloofwaardige stelling: de asset economy verhoogt de economische groei structureel met ongeveer 0,5 tot 1%.
In het nieuwe normaal zorgt de asset economy juist voor een groeivertraging die op het ogenblik wel 2-4% lijkt.
De asset economy waarin de inflatie neerslaat in een hogere waarde van assets en nauwelijks in die van consumptieprijzen zorgt ervoor dat je steeds meer kunt lenen op je bezittingen. Mits die bezittingen maar inkomen genereren en in waarde stijgen gaat dit niet snel fout.
Wat er dan gebeurt is dat de uitgaven structureel sneller stijgen dan het inkomen. Daardoor ontstaat extra groei.
Helaas, helaas, de kredietcrisis bracht de balansrecessie. Schulden ten opzichte van inkomen waren te groot geworden. Eerst moet de balans weer in orde gebracht worden, meestal een zeer langdurige treurnis: de balansrecessie.
Vooral van 2000 tot 2007 ging de stijging van de schulden heel snel bij de consument en de banken.
Alle sectoren in de economie behalve de overheid proberen sinds de Kredietcrisis te deleveragen. Dat kan alleen maar door (trendmatig) minder uit te geven dan je binnen krijgt. D.w.z. de groei is lager dan de groei van het inkomen.
Het begon bij de consument, vervolgens bij de banken en toen raakte dit de producent en toen de overheid.
Sinds 2010 lijkt het probleem verschoven te zijn van consument naar de overheid, die nu in veel landen ook moet deleveragen.
Toch is er vooruitgang: de banken hebben veel schuld afgebouwd en kapitaal opgebouwd (en doen dit nog steeds door veel winst te maken vanwege het grote verschil tussen de korte rente op deposito's die ze inlenen en de lange rente op wat ze uitlenen) en de consument is ook een eind gevorderd met de delevarage (80% klaar volgens sommige optimistische brokers; de rentelast is door de lage rente weer ongeveer het gemiddelde van de afelopen 20 jaar) en het belangrijkste is dat het bedrijfsleven nu zo weinig schulden heeft dat het weer moet releveragen. Daarbij moeten de banken weer gaan uitlenen (hun activiteiten concentreren op het bedrijfsleven) en als dast niet gebeurt moet dit via een omweg via centrale banken dan wel overheden dan wel via kapitaalimport uit het buitenland (China, Sovereign Wealth Funds).
De balansrecessie vermindert namelijk pas als er weer minstens even snel meer geld uitgegeven wordt dan de groei van het inkomen dat binnenkomt, anders blijft de groei gemiddeld onder de potentiële groei en de werkloosheid torenhoog en zelfs stijgend.
Daar je niet kunt verwachten dat de consument sneller geld gaat uitgeven dan hij binnenkrijgt, moet het dus van de andere sectoren in de economie komen.
Het bedrijfsleven gaat vermoedelijk snel harder geld uitgeven dan ze binnenkrijgen, omdat ze anders overgenomen worden of gedwongen worden door aandeelhouders iets beters met hun cash te doen dan uitzetten tegen 0%.
De overheid geeft al te veel geld uit en heeft dus een probleem. De enige uitweg is meer geld uitgeven aan infrastructuur en andere overheidsinvesteringen en dan van tijd tot tijd die investeringen te verkopen op de kapitaalmarkt. Daar is animo voor en het werkte in het verleden (alleen als je geen rendabele infrastructuurinvesteringen hebt zoals Japan dan lukt deze truc niet).
Dus we komen er alleen maar uit als het bedrijfsleven en de overheid veel gaan investeren. Per individueel land kun je natuurlijk er ook uit komen als je extra gaat exporteren (de Duitse, Japanse en Nederlandse oplossing) of extra veel kapital importeert (dat proberen de VS en India).
Ik denk dat de asset economy per saldo op lange termijn toch extra productie en daarmee inkomen genereert. De waarde van huizen en aandelen gaat structureel omhoog als het inkomen stijgt, zelfs in reële termen.
De waarde van bezittingen is na maart 2009 weer aan het stijgen. Zelfs de waarde van huizen stabiliseert in de VS. Als assets weer in reële termen in waarde stijgen, dan leidt dit uiteindelijk of al heel snel tot extra groei.
Dit verhaal is voor de westerse landen moeilijk en speculatief, maar het staat als een huis voor de Emerging Markets. De geneugten van disinflatie zijn nog maar net ontdekt. Men moet echt veel beter gaan wonen, pensioenfondsen opbouwen etc. Het kan niet anders of daar zorgt de aset economy in ieder geval wel voor meer groei, vermoedelijk zelfs meer dan 1%.
De daarbij horende schuldopnouw moet langzaam gaan, in de pas met een stijgend kapitaal van de banken en afnemend macro economisch risico en betere mogelijkheden om het risico transparant te maken en vooral ook niet sneller gaan dan de stijging van de arbeidsproductiviteit.
Kortom, laten we zeggen dat straks de westerse economieën als de beurzen weer stijgen en de prijzen van huizen ten minste stabilisren 0,5% extra groei krijgen door de asset economy en Emerging Markets 1%.
N.B. veel mensen denken dat een balansrecessie tig jaar moet duren in navolging van Japan. Chao van BCA maakte duidelijk dat de Japanse balansrecessie anders van aard is dan de Amerikaanse en Europese. In Japan was het het bedrijfsleven dat veel te veel schuld had en veel te veel investeerde (als % van het BNP). De consument had niet te veel schuld maar liep tegen waardeverliezen van zijn assets op omdat bedrijven minder winst maakten, aandelenidioot duur waren, banken steeds meer slechte schulden kregen en onroerend goed 75% minder waard moest worden. De sanering liep daardoor heel langzaam. Consumptie bleef wel goed op peil, waardoor de groei van de economie maar langzaam vertraagde.
In de VS is het de consument die te veel schulden heeft. De sanering ging heel snel. Banken gingen niet pas na 10 jaar schulden afschrijven maar na 10 maanden. De werkloosheid bereikte snel een hoogtepunt. Onroerend goed en aandelen zijn in korte tijd, 10 keer zo snel als in Japan, te goedkoop geworden. De consument loopt nu niet tegen stijgende werkloosheid op en dalende waarde van aandelen, want het bedrijfsleven maakt veel winst en heeft weinig schulden en aandelen zijn al goedkoop. Door de hoge werkloosheid is het moeilijk de winstmarge naar beneden te krijgen en is er dus geen lange waardedaling nodig (maar het omgekeerde). Huizen zijn in de VS in de meeste gebieden spotgoedkoop, dus die kunnen ook in waarde gaan stijgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten